Katalog

19 MART 2003 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 Tüznten Mısır'dan • KAHtRE (AA) - Çevre Bakanı Kürşad Tüzmen, ikinci tezkere konusunda Tüıkiye'nin çıkarlan neyi gerektiriyorsa onun yapılacağını ve Türkiye'nin sağlıklı karar alacağını söyledi. Mısır'da temaslarda bulunan Tüzmen, yürüttüğü görüşmelerde Türkiye açısından en önemli sonucun serbest ticaret anlaşmasının imzalanması konusunda Mısır başbakanının 'evet' demesi olduğunu vurguladı. Vergi afflna yoğunilgi • İSTANBUL(AA)- Istanbul Defterdan Kadir Boy, Vergi Banşı Yasası'ndan yararlanmak için başvuru sayısının önceki gün akşam itibanyla 170 bini geçtiğini söyledi. Boy, dava safhasındaki borçlar, vergi borçlan ve matrah arttınmından dolayi başvuran şirketlerden sadece 20-30 büyük şirketin 9 taksitte ödeyeceği tutann 500 trilyon lira olduğunu söyledi. Makine ihracatında artış • ANKARA(AA)- Makine ihracah yılın ilk 2 aymda, yüzde 50.6 artış gösterdi ve 365 milyon dolarlık ihracat yapıldı. Türkiye'nın maİane ve aksamlan sektöriinde en fazla ihracat yaptığı ilk üç ülke Almanya, ABD ve ltalya oldu. Almanya"ya yönelik ihracatta yüzde 82 artış gözlendi. Mal gruplannın sektör ihracatmdan aldıklan paylara bakıldığında inşaat makineleri yüzde 11.7 pay ıle ilk sırada yer aldı. Tüpraş'a atama Petkim'de istifa • İSTANBUL(AA)- Tüpraş Yönetim Kurulu üyeliğine, C grubu hisseleri temsilen Haluk Büyükbaş atandı. Tüpraş'tan Borsa'ya gönderilen açıkJamada, Yönetim Kurulu üyeliğinden istifa ederek aynlan Hidayet Kaya'nın yerine, Devlet Bakanlığı'nın oluru ile Haluk Büyükbaş "ın atandığı duyuruldu. Bu arada, Petkım'in Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Faruk Yağız'ın, 7 Mart'ta istifa ettiği bildirildi. Hmdistan yadım atağında • BANGALORE (AA) - Hindistan'ın, bilgisayar yazılımı ve benzeri ürün ihracatı hızh artış gösteriyor. Hindistan Ulusal Bilgisayar Yazılım ve Servis Şirketleri Derneği Başkanı Siran Karnik, 31 Mart'ta sona erecek olan 2002-2003 mali yılında, 9.4 milyar dolann üstünde bilgisayar yazılımı ve benzeri ürün ihracatı gerçekJeştirmiş olacakJannı bildirdi. 'Yardım için tam askeri işbirliği' diyen ABD, IMF'yle anlaşmayı da şart koştu Koşul: Tam destekAÎNK\RA (CumhumetBü- rosu) - Hazine'den sorumlu Devlet Bakanı Ali Babacan, Irak konusunda ikinci tezkere- nin gündemde olduğunu belir- terek ABD tarafından Türki- ye'ye verilmesi planlanan kre- dinin onayının 2 ayı bulabile- ceğini söyledi. Babacan, 8.5 milyar dolarlık köprü kredisi- nin faiz dışı fazlanın yüzde 6.5 olarak bütçede yer alması ve IMF ile niyet mektubunun im- zalanması koşullanna bağlan- dığını açıkladı. Babacan, müzakere edilen pakette çok önemli bır değişik- lik olmayacağını belirterek "Detaylar bellL Pakette önem- li bir degişiklik olmaz" dedi. • Devlet Bakanı Babacan, kredinin onaylanmasının 2 ayı bulabileceğini söyledi. Babacan, köprü kredinin IMF'ye niyet mektubunun sunulması ve yüzde 6.5'lik faiz dışı fazlanın bütçede yer alması koşullanna bağlandığını açıkladı. ABD'nin tam askeri işbirli- ği olmazsa ekonomik yardım paketinin geçerliliğini kaybe- deceği görüşünü Türkiye'ye ilettiğı öğrenilirken; dün de- vam eden görüşmelerde, Tür- kiye'nin operasyona desteği- nin ne şekılde olacağı ve eko- nomik destek paketi üzerinde duruldu. Türk tarafı hava sa- hasının açılması gibi daha sı- nırlı bir destek önerirken sava- şın etkilerinin tazmin edilebil- mesi için daha önce üzennde uzlaşılan 6 milyar dolarlık des- teği de talep etti. Yardım azalablllr Ancak ABD'li yetkililer, 6 milyar dolarlık ekonomik pa- ketin Türkiye'nın "tam askeri işbirliği'1 seçeneğıne göre ha- zırlandığını, yeni ve sınırlı bir seçeneğin kabul edilmesi du- rumunda ekonomik yardımın da azalacağı mesajını verdiler. Türk tarafı ise savaşın her koşulda Türkiye'ye zararlan olacağını belirterek daha kü- çük bir ekonomik paket öneri- sini soğuk karşıladı. ABD'nin tam askeri ışbırliğı ısteyerek birincı tezkereyle belırlenen boyutlarda askeri destek talep etmesi de hükümette rahatsız- lığa neden oldu. Babacan da daha önce ABD'li yetkililerce önerilen ekonomik destek paketinde çok önemli bir degişiklik ol- mayacağını belirti. ABD'nin son olarak 2 milyar dolan as- ken konularda olmak üzere toplam 6 milyar dolarlık hibe önerdiğini ve 4 milyar dolarlık hibe diîiminin 24 milyar dolar- lık kredi olarak kullanılabile- ceğini anımsatan Babacan, "Detaylar belli, pakette önem- li bir degişiklik olmaz" dedi. Kongre onayı gerektirmeyen 8.5 milyar dolarlık köprü kre- dinin kullanımının da ABD ta- rafından koşullara bağlan- dığını kaydetti. YÜZDE 1.1'LÎKDÜŞÜŞ Işsidikte tutması zor hedef Ekonomi Servisi - DPT ve DÎE'nin 2003'te işsizlik oranının azalacağı ve istihdamın artacağı- na ilişkin hedeflerinin tutmasının, var olan konjonktürde çok zor ol- duğu belirtiliyor. Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) ve Devlet Istatıstık Ensti- tüsü (DlE) verilerine göre, geçen yıl yüzde 10.6 olan işsizlik oranı- nın 2003'te yüzde 9.5 seviyesine indirilmesi hedefleniyor. 2002'de 22 milyon 824 bin kişi olan sivil işgücünün yüzde 1.2 artışla 23 milyon 95 bine, sivil istihdamın ise 20 milyon 402 bin kişiden 20 milyon 896 bin kişiye çıkması planlanıyor Uzmanlar tarafından yapılan değerlendirmeler ise açıklanan hedeflerin yakalanamayacağı yö- nünde. Bugüne kadar yalnızca özelleştirmeler sonucu işsız ka- lan kişi sayısı yaklaşık 14 bin. Bu arada işverenin Iş Güvencesi Ya- sası'na karşı "kalkan" olarak yaptığı işten çıkarmalar tüm hı- zıyla sürerken; Iş-Kur'un raporu, işsizlik Sigortası'dan yararlanan resmi işsiz sayısının şubatta bir önceki aya göre 13 bin 270 kişi arttığını gösteriyor. 59. hükümetin özelleştirme programından ödün vermeyecek- lerine ilişkin açıklamalannı ve ekonomik krizin hâlâ sürdüğünü göz önüne alan uzmanlar, DÎE ve DPT'nin göstergelerinin tutma- yacağını belirtiyorlar. Kaldınm taşmda ertküpii fş aramaktan yorgun düşünce Eminönü'ndeki kaldınm taşında oturarak dinlenmeye çahşıyor 38 yaşındaki Niyari Eslek... Eslek miryonlarca kişilik işsizler ordusundan sadece biri. Babasını kaybettiği trafik kazasından aldığı yaralan da çahşamadığ] için tedavi ettiremeyen Eslek, kaldınm taşına belini verdiğinde birike birike 2.5 milyar liraya kadar çıkan elektrik borcunu nasıl ödeyeceğiııi düşünüyor. (Fotoğraf: Serkan Yıldız) BAKU-CEYHAN Savaş, hattı geciktirirBAKÜ (AA) - Azerbaycan devlet petrol şirketı SOCAR Başkanı Naüg Ahyev, Türki- ye'nin Iskenderun Limanrnın asken sevkıyat için kullanımı- nın Bakû-Tiflis- Ceyhan (BTC) güzergâhında kullanı- lacak petrol borulannın taşın- masını geciktirebileceğini ile- ri sürdü. Aliyev, Irak'a yapılacak ola- sı saldın ve buna bağlı geliş- melerin BTC ana ihraç petrol boru hattı inşaatını etkileme- si konusunda gazetecilere yaptığı açıklamada, "tskende- run Liman'mn askeri sevkı- yatta kullanımının, BTC Pet- rol Hattı projesinde kullanıla- cak borulann ilgih ülkelere ta- şınmasuıı geciktirebileceğini" kaydetti. Aliyev, Irak "a olası saldın- nın kısa sürmesinin BTC pro- jesinin gerçekleştirilme süre- cine olumsuz bir etkisi bulun- mayacağını, ancak savaşın uzun sürmesi durumunda in- şaat sürecinin aksayabileceği- ne dikkati çekti. Başbakan Yardımcısı Abid Şerifov da savaş sırasmda böl- ge ülkelerini de kapsayacak kimyasal silah kullanımı du- rumunda dünyadakı birçok ül- kenin kimyasal saldınya kar- şı yeterli savunma kapasitesi- ne sahıp olmadığını kaydettı. IKÂRLAR DA ZARARLAR DA ^ YÜZDE BİNLERB VARDI Ençokkâreden Şirketter Konya Çımento ; Çimbeton HaznedarTuğla TürkHavaYoltan Anadolu Cam En çok zarar eden Şirkeöer Tofaş Oto. Fab Maret Fngo Pak Gıda Ketebek Mobılya Pınar Su Netkf {Milyar *U 2002/12 11.3f1 732 4j3 104.919 32.544 -19.364 -4.557 -98 7 -8.717 -1.461 ^ Kaynafc « W MENKUl. 0R5Efit£R Netkâr (MByonS) 2002/12 7,6 0,5 0,3 69,7 21,6 -12,9 -3,0 -0,7 -5,8 -1,0 j — Değişhn (%) —1 Nommai/ 1950 1564 1269 1191 1002 -3136 -348 -347 -196 -195 kBD Dolan 1570 1255 1015 951 797 -2536 -265 -264 -141 -140 .A Bilançolar beklenenden iyi Toparlanma şirketlere kâr getirdi Ekonomi Servisi - Toplumun tüm kesimlerini derin bir biçimde etkileyen ekonomik krizin ar- dından bilançolar şirketlenn, toparlanmaya baş- ladıklannı ortaya koydu. Borsada işlem gören halka açık şirketlenn 2002 yılı bilançolanndaki kâr'zarar değişimlerinin yüzde binleri bulduğu görüldü. Uzmanlara göre, şirketlerin büyük bö- lümünün faaliyet performanslannın daha iyi ol- masına karşın finansal giderlennın yükseklıği net kârlannın daha düşük kalmasına yol açtı. Jstan- bul Menkul Kıymetler Borsası'nda işlem gören toplam 216 sanayi şirketi 1 milyar dolar zarardan 904 milyon dolar kâra geçerken brüt satışlan da yüzde 16 artarak 42 milyar dolara çıktı. Bilançolarda Euro bölgesinde ış yapan şirket- lenn performanslannın daha iyi olduğu görülür- ken şirketlerin özsermayelenndekı toparlanma da dikkat çekti. Borçlar kârı yedl Ekonomideki iyileşmenin az da olsa şirket bı- lançolarına yansıdığını dile getiren, Riva Men- kul Değerler Araştırma Müdürü Mesut Özdinç, şirketlerin faaliyet gelirlerinin daha iyi olması- na karşın finansal giderleri nedeniyle net kârla- nnın daha düşük çıktığını belirtti. "Genellikle borçlu olan ve faiz giderleri önemli bir yer tutan şirketlerin faaliyederi bire bir net kâra yansıma- dı" diyen Özdinç, dövizde yüksek dalgalanma olmadığı için maliyetlerin öngörülebilır ve dü- şük olduğuna dikkat çekti. Otomotıv sektörünün yapı değiştirdiğini ve son ıki yıldır ihracat satışlannın önemli bir paya sahip olduğunu anlatan Özdinç. dayanıklı tüke- tün şirketleri ve bu şirketlerin tedarikçisi sektör- lerde de bilançolarda kâr dikkat çekti. Dövizle borçlanan şirketlerin zor duruma düş- tüğünü bejirten Gedik Yatınm Araştırma Müdü- rü Özlem Ünlü de krizin etkilerinin şirketler açı- sından silınmeye başladığını dile getirdi. Yurt- dışı ağırlıklı çahşan özellikJe Euro bölgesine fa- aliyet gösteren ya da satış yapan şirketlenn ge- rek satışlardan gerekse döviz kurundan gelir el- de ettiğini vurgulayan Ünlü, Türkiye'de döviz- lerdeki durgunluğun da maliyetleri düşürdüğü- nü savundu. Nuri Artok başkanlığı Süleyman Orakçıoğlu'na devretti TİM'de görev değişimiEkonomi Servisi - Istanbul Ha- zır Giyim ve Konfeksıyon îhra- catçılan Birliğı (ÎHKTB) seçimı- ni Orka Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Orakçıoğlu 434 oy farkla kazandı. Dış Tica- ret Kompleksi'nde gerçekleşen ÎHKÎB Genel Kurulu'nda seçime Nuri Artok ve Orakçıoğlu baş- kanlığuıda iki listeyle gidildi. Hazır giyim sektörünün 2 yıl süresince görev yapacak yeni yö- netiminin belirlendiği seçimde toplam 3 bin 45 oy kullanıldı. 11 oyun geçersiz sayıldığı seçimde oylann 1734'ünü Orakçıoğlu, 1300'ünü eski Başkan Artok aldı. Orakçıoğlu, zor bir dönemde görev aldıklannı dile getirerek, "Gerek duyduğunuzda uyarma- nız görevmizdir'' dedi. Orakçıoğlu, sektörün ve kuru- mun menfaatleri konusunda çalı- şacağına söz verdi. Yapı Kredi'den yeni bir pazarlama sistemi: WorldCRM Alışverişe sıkı takipEkonomi Servisi - Yapı Kredi Bankası, World sisteminin 1. yaş hediyesi olarak üye işyerlerine yeni bir pazarlama dünya- sı sunuyor. WorldCRM adı verilen yeni sistemle, üye işyerleri, Worldcard sahiple- rinin alışveriş alışkanlıklannı tanımlaya- rak, en verimli şekilde pazarlama strateji- si geliştirebilecek, müşterilere özel kam- panyalar yapabilecek. WorldCRM ıle üye işyerleri interaet üzerinden mağazalannın performans ve günlük nakit akışı raporlanna ulaşmanın yanı sıra müştenlerının yaş, medeni du- rum, cinsiyet, eğitim durumu gibi demog- rafik bügilerini, alışveriş sıklığını, alışve- riş miktarlarını görebilecek ve firmasına özel analizler yapabilecek. Yapı Kredi Bı- reysel Bankacılıktan Sorumlu Genel Mü- dür Yardımcısı Nazan Somer, üye işyeri- nin hiçbır ücret ödemeden sahip olabile- ceği VVbrldCRM sisteminin dünden itiba- ren kullanıma sunulduğunu belirtti. Nazan Somer. >ILGI TOPLUMUNA DOGRU ÖZLEM YÜZAK 'Savaşsız ve IMF'siz Bir Türkiye' Diyenlere Ev sahipleri! "Zorunlu Deprem Sigortanızı" yaptırın, süresi dolan poliçenizi yenileyin. Zorunlu Deprem Sigortası için, tapu ve kimlik fotokopinizle, yetkili sigorta şirketlerine veya acentelerine başvurunuz. Ayrıntılı Bilgi için; DASK Çağrı Merkezi: 0212.368 O 800 veya WWW.dask.qOV.tr tPsk*FET ! SİGORTALARI KURUMU Yalnızca 1.5 saat sürdü dün allak bullak olan piyasalann eski haline geri dönmesi. Tezkerenin yenıden Meclis'te görüşüleceği açıklandı ve savaş isteyen piyasalar rahat bir ne- fes aldı. ABD mali yardımının gelme olasılığının kuvvetlenmesi ve iç borçların öteleneceğine ilişkin söy- lentilerin de yalanlanması ile bir an- da ortalık sütliman oldu. Aranan kan şimdilik bulunmuştu. Peki kimdir bu "piyasalar'"? Yalnızca bir avuç insanın ve kuru- mun kazanç için menkul değer ve döviz alıp satma faaliyeti. Borsa'ya girip çıkarak, döviz fiyatlarındaki dal- galanmalan takip ederek, yeterince güçlü ise kimi zaman yönlendirerek yapılan spekülatif hareketlerden rant sağlama. Bır avuç oyuncu 65 milyon insanın kaderinin belırlenmesinde dışsal faktörlerte ortak hareket edıyor ve kimse buna ses çıkarmıyor. Çün- kü sistem bununla besleniyor. Çün- kü yabancılar tarafından değnekle yönetilme güdüsü öylesine içe işle- miş ki, kımse dönüp kendine, etrafı- na bakmıyor, başka alternatifler de olabilecegını görmüyor. Asla ve asla düşünmüyor. Bugün Türkiye'nın kendisine Irak'a müdahalede tam destek vermesi için hertürlü baskıyı yapan ABD, sıraTür- kiye'nin zararının telafisıne geldiğin- de yardım paketıne şu ıkı koşulu ko- yup bundan asla ödün vermiyor: • IMF'yle niyet mektubunun imza- lanması. • Yüzde 6.5'likfaiz dışı fazlayı büt- çede görmek. Neden mi bu iki koşul? Birincisi Türkiye'de iktidarlara gü- venmediği için verilecek paranın kontrolünü elindetutmak. Ikincisi ise, verilecek kredinin kendisine kısa sü- rede geri dönmesini garanti altına al- mak. Bu durumda IMF sermayenin polisliğini yapıyor olmuyor mu? Milli gelir 180 milyar dolar. iç borç 100 milyar dolar ve dış borç stoku 130 milyar dolara dayanmış halde. Bu durumda, bütçenin bir paçavra- dan ibaret olduğu, yüzde 6.5 faiz dı- şı fazla hedefinin büyük olasılıklatut- mayacağı nedense dile getirilmiyor. Daha doğrusu bu konuda çıkan ses- lerin geniş kitlelere ulaşmasına izin verilmiyor. Bu sesleri çıkaranlann başında Ba- ğımsız Sosyal Bilimciler (BSB) geliyor. Hem de öyle kuru itiraz değil onlann- ki. Aralarında yazanmız Prof. Dr. Kor- kutBorotav, Prof. Dr. Erinç Yeldan, Prof. Dr. OktayTürel, Prof. Dr. Oğuz Oyan gibi isimlenn de yeraldığı BSB, "Türkiye artık ekonomisinin deneti- mini eline almalı ve ülkemizin gele- ceğini uluslararası mali sermayenin spekülatif nitelikli başıboş kararlan- nın tahakkümünden kurtarıp, kendi toplumsal gereksinimlerine göre dü- zenlemelidir." derken bu tavnn bu- günkü modelden "radikal birkopma" anlamına geleceğini vurgulayıp şun- ları söylüyor: "Alınacak önlemlerin aynntılarını ve uygulama modalitele- rini oluşturabilecek teknik kadrolar ülkemizde mevcutiur. Türkiye, IMF paketi ile savaş arasına sıkışmaya mahkûm değildir." Gelelim Bağımsız Sosyal Bilimci- ler'in önerilerine: • Radikal bir dönüşümün ön ko- şulu sermaye hareketlerinin denet- lenmesıdir • iç Borç yükünü hafifletecek ra- dikal bir operasyon gereklidir. Bunun seçenekler uygulanabilir. Bi- rincisi, konsolidasyon. Vadesi gelen devlet j ç borç senetlerinin (DİBS) uzun vadelı, enflasyonu taban alan getirilere tabı senetlerle değiştırilme- si yenıden gündeme gelebilir. DİBS faiz gelirlerinin etkin biçimde vergi- lendirıimes, bir diğer tedbir. Son ola- rak yirıe DİBS'ler üzerinden bir kere- lik bir servet vergisinin alınması ve vergi hasılatının iç borç itfasında kul- lanılması önerilebilir. (Tansu Çiller dönerninde 1994 krizinin aşılmasın- da Net Aktif Vergisi uygulamaya ko- nulmuştu) • Dış borçların yenıden yapılandı- nlmas) gündeme gelebilir. Bunlar BSB'nin önerileri. Vurgula- dıklangjbi radikal önlemler. Eğer "Onlar akademisyenler, hal- bukigerçekhayat çok farkJı" diye dü- şünerierdensenız, sermaye piyasa- larınır tam kalbinden gelen, halen portfcy yöneticiliği yapan birinin gö- rüşlerni aktarayım. Söylediklerinden sonra şjni kaybetme olasılığı yüksek olduğjndan isminın saklı kalmasını rica çtjğj jçjn yazmıyorum. Bu uz- manır projeksiyonuna göre "yüzde 6.5 faz dışı fazla ile bu bütçenin tut- masz rıümkün değil. Savaşın uza- masipaijnc ıe jç borçların ötelenme- si güideme gelebilir. Hükümetin serve- vergisi getirebileceğini de unutr-ayalım Eski Başbakan Abdul- lah Gü/ servet vergisi getirmemek için & ver gj getiriyoruz sözünü sar- fetmenjş miydi. Bundan sonrakiaşa- ma n*jen servet vergisi olmasın." Ktşeye sıkıştıkça, çaresizce ön- lemlfra sarılmak yerine, bilinçli ve radik; politikalara geçiş yapmanın zarric-ı gelmedi mı yoksa daha? l