Katalog

5 ŞUBAT 20O3 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI ekonomi(a cumhuriyet.com.tr 13 Coca Cola'dan yeni yapdanma • İSTA.NBUL (AA) - Coca Cola İçecek AŞ murahhas azası Ron Jones, Türk ekonomisınde büyüme bekledıkJerini belirterek yatırınüanna devam edeceklerini söyledi. Jones, Coca Cola ûrünleri açısından Türkiye'nin, dünyanın 17, Avrupa'nın ise 6. büyük pazan durumunda olduğunu belirtti. ktanburda 9 Şubat günü ekmek çıkmayacak • tSTANBUL (AA) - Tek Gıda-tş Sendikası tstanbul Şube Başkanı Mehmet Kan, tstanbul "da 9 Şubat günü ekmek çıkarmayacaklannı bildirdi. Kan, yaptığı açıklamada. Tek Gıda-Iş Sendikasının toplu iş sözleşmesi yetkisi almasına karşın, Ekmek Işverenler Sendıkası'nın 1 Ocak 2003 tanhinde başlaması gereken toplusözleşme görüşmelerini geciktirmek amacıyla hiçbir gerekçe göstermeden yetkilerine itiraz ettiğini kaydetti. OPEC savaş olsa da kısmtı pianlıyor • DOHA (AA) - Petrol thraç Eden Ülkeler Öıgütü'nün (OPEC) Irak'a müdahale olsa bile, yılın ikinci çeyreginde üretim kısıntısına gidebıleceği bıldirildi. OPEC Başkanı Abdullah el Attiya, Venezüella'da genel grevin bitmesiyle petrol üretiminin yeniden normale dönmeye başladıgıru belirterek bu durumun talepte beklenen daralmayla birlikte, fiyat istikranıu korumak ıçin ûretımin lasılmasını gerektirebileceğini söyledi. BM Türk, çözüm ortaklarmı ödüHendirdi • İSTANBUL (AA) - IBM Türk, geçen yıl başanlı bir dönem geçiren ve KOBl'lere yönelik çözümleri ile dikkat çeken yazılım çözüm ortaklanna 4 alanda 8 ödül verdi. Odül alan şirketler. Elıkasu. ILAB. BYM EPISTEM, Bilgi Birikim Sıstemleri, COMPRO, Istanbul Pazarlama, I-Bimsa ve POS oldu. Yeni sınır kapısı hazıpkğı • ANKARA (Cumhuriyet Bûrosu) - Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen, Habur Sınır Kapısf na destek olacak yeni bir kapı için çalışmalann sürdüğünü bildirdi. Tüzmen, AKP Milletvekili Mehmet Faruk Bayrak'm Güneydogu Anadolu Bölgesi'ndeki sınır kapılannın bölge ekonomisine katkılannın arthnlmasını sağlayacak önlemler alınmasını istediğı konuşmasını yanıtladı. Tüzmen, Habur'un 10 km. güneyınde yeni bir yol ve 300 metrelik bir köprünün yapılması ile hizmete girecek yeni bir kapının geçiş olanakJannı arttıracağını kaydetti. Aycell'de değişiklik • ANKARA(ANKA) - Hüküraet, Türk Telekom'un ardından Aycell yönetimini de değiştirmeye hazırlanıyor. Aycell'in yannki olağan genel kurulunda, Genel Müdür Fahrettin Aydın ve AKP iktidan döneminde göreve başlayan Paşa Yaşar'ın dışındaki genel müdür yardımcılan, yönetim ve denetim kurulu üyelerinin değiştirileceği belirtiliyor. Kardemir yaunmcıyı üzdü • ÎSTANBUL (AA) - Kardemir hisseleri. dün de en çok değer yitiren hisseler arasmda ilk sıralarda yer aldı. Dün, Kardemir (D) yüzde 15.69, Kardemir (B) yüzde 20.37 ve Kardemir (A) hisseleri yüzde 20.37 değer yitirdiler. Buna göre, hisselerin son üç işlem günündeki kayıplan yüzde 40'ın üstünde gerçekleşti. Dufy imza günleri • tstanbul Haber Servisi - Gömlek üreticisi Dufy serilerinde yer alan sırurlı sayıda üretilen her bir gömlek, kalite kontrolden geçirilerek tek tek imzalanıyor. Türkiye'nin ve dünyanın seçkin moda merkezlerinde açtığı. sayılan 40'a varan mağazalannda gömlek, kravat, t-shirt, kazak ve aksesuvar koleksiyonlannı birlikte sunan Dufy, "Kalitenin altına siz de imza atacaksınız" slogamyla imza günlerini başlattı. Koza Davetiye İMKB'de • İSTANBUL (AA) - Koza Davetiyeleri'nin ertelenen halka arzı, bugünden itibaren gerçekleştirilmeye başlanacak. Şirketin ödenmiş sermayesinin nakit olarak 4 trilyon lira arttınlması sonrasında, arttınlan 2 trihon liralık sermayeyı temsil eden hisse senetlerinin 1.8 trilyon lira nominal değerdeki kısmı, Bölgesel Pazar'da halka arz edilecek. 1000 lira nominal değerdeki beher hisse, 8000 lıradan satılacak. Pınar Su ve Süt birleşiyor • ANKARA (ANKA) - Yaşar Grubu şırketlerinden Pınar Su ve Pınar Süt birleşmeye hazırlanıyor. Borsaya gönderilen açıklamalarda. birleşmeye ilişkin ön çalışma yapılmasına karar venldiği belirtıldi. Borsada cırosu ve hacmiyle büyük bir şirket yaratüması amaçlanan birleşmeyle. etkin ve optunum kaynak yönetimi sağlanması ve sabit giderlerde tasamıf sağlayarak venmliliğinin arttınlması hedefleniyor. Memura yüzde 5 zam veren AKP, akaryakıta 79 günde 10 kez zam yaptı Hükümet zammı sevdiANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - AKP hükümeti, memur ve emeklile- re 'kaşıkla" verdiği zamlan, başta akaryakıt olmak üzere birçok alanda yaptığı zamlarla "kepçeyle" geri alı- yor. Memura yüzde 5 oranında zam yapmakla yetinen hükümet, akaryakı- ta ise kasım ayından bu yana 10 kez zam yaptı. Akaryakıta, kasım ayından bu ya- na yapılan zam oranı dolar bazında yüzde 16.2 'ye ulaşırken hükümet iç- ki ve sigara fiyatlannda yüzde 20'lik bir artışa gitti. Telekom'un internet hizmetleri de önceki gün ahnan ka- rarla arttınlırken köprü ve otoyolla- ra yüzde 50'yi aşan oranda zam ya- pılması için çalışmalann sürdüğü • Zam yapmak konusunda hızlı çıkan AKP hükümeti, iktidara geldikten sonra başta Tekel ürünleri olmak üzere pek çok alanda üst üste fiyat arttırdı. Tekel ürünlerinin fiyatlan ortalama yüzde 20 yükselirken benzine de 10 kez zam geldi. belirtildi. Önceki gece yürürlüğe giren akar- yakıt zammıyla birlikte 3 Kasım sa- bahında, 1 milyon 641 bin liradan sa- tılan kurşunsuz benzinin litre fiyatı, AKP hükümetinin 79 günlük iktida- nnda dolar bazında yüzde 16.2 arta- rak 1 milyon 852 bin liraya yükseldı. Tüpgaz fiyatlanna yüzde 3.14 ile yüz- de 4.07 arasında değişen oranlarda zam yapılmasına neden olan karar, akaryakıt sektörü temsilcileriyle hü- kümeti de karşı karşıya getirdi. 79 günlük lcraat AKP hükümetinin zam politikası akaryakıtla sınırlı değil. Hükümetin 79 günlük icraatında, aldığı diğer zam kararlan şöyle sıralanıyor: İnternete zam: Türk Telekom de- vir, kapatma, unvan değişikliği, dial- up paket ürünlerini önceki gün yüzde 8.1 oranında arttırdı. tçki ve sigaraya yüzde 20 zam: Hü- kümet faiz dışı fazla hedefinin ger- çekleştirilmesi için alınacak önlemler kapsamında, tütün ve alkollü içkiler- den ahnan özel tüketim vergisini art- tırma karan aldı. Kararla, 1 katrilyon 250 trilyon li- ralık gelir beklenirken artışa bağlı ola- rak sigara ve içki fiyatlan yüzde 20 oranında arttı. Köprü zammı yolda: Faiz dışı faz- la hedefini gerçekleştirmek için alına- cak önlemler paketini görüşen Yük- sek Planlama Kurulu, köprü ve oto- yollara zam yapılması karan aldı. Ka- rarla, geçiş ücretlerinin yüzde 60-70 oranında arttınlarak 2.5 milyon lira düzeyine çekilmesi hedefleniyor. Faiz artacak Bütçe baskı altında ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Ocak ayı enflasyonunun yüksek çıkmasının ve olası Irak operasyonunun, 7 Şubat Cuma günü Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşülecek 2003 bütçesi üstünde baskı yaratacağına dikkat çekildi. Konuyu Cumhuriyet'e değerlendiren para piyasalanna yakın bir uzman, 2003 bütçesinde öngörülen 65 katrilyon liralık faiz giderinin yeterli olmayabileceğine dikkat çekti. Aynı uzman, "2003 bütçe yasa tasansuıdaki 65 katrilyon Hrahk faiz gkkrieri hesaplamrken ortalama ic borç faizlerinin yüzde 43 civannda olacağı düşünühnüştü. 1MF bunun yüzde 46'ya çekflmesmi istemişti. Şimdi oranlar yüzde 57. Bizbn hesabımıza göre sene sonu faiz oranlannm yüzde 30'a düşmesi lazun ki hedef rutturulabilsin" görüşünü dıle getirdi. Uzmanlar. Türkiye'ye yurtdışından senede 5-10 mifyar dolar girmemesi halinde bütçenin çevrilemeyeceğini belirttiler. Faiz giderlerinin ve bütçe açığının artması, devletin bu açığı kapamak için daha çok borçlanması anlamına geliyor. Bir para piyasası uzmanı şu değerlendirmede bulundu: "Onenüi olan bütçe hesaplanırken baz ahnan reel faizler. 2003 bütçesi hesaplanırken reel faizler yüzde 20 olarak baz alınmışü. Şu anda reel faizler bu oranlarm biraz üstünde. Enfiasyonun böyle yüksek çıkması ve Irak Savaşı reel faizleri yüzde 26-27'ye çıkarabinr. Bu durumda faiz giderleri ve bütçe açığı artabttb". O zaman durum can sıkıcı olur." Akaryakıta 9 günde bir zam geldi MOTORİN fTLAT) ; 1.555.000 1.421.000 1.110.000 SÜPER BENZİN (TL7LT) 1.852.000J 1.788.000 1.581.000 - 1-598-000 1.601.000 1.608.000 J J- J> Bayikârı beğenmedi ÖzdHkle AKP hükümedyte ardı ardına artan akaryakıt fiyatlan tüketicflerin tepkisine yül açarken, akaryakıt bayileri de kâr paylaruun arttanhnasını istedi. Petrol Ürünleri İşvercnler Sendikası (PÜİS) Genel Başkanı Muhsin Alkan, akaryakıta yapılan son zamla bayilerin kâr marjının yüzde 4.4"e kadar düştüğünü belirterek, "Akaryakrt bayfleri kâr marjlan artnnlmadığı takcMrde faalhetierini durdurma noktasına gelmiştir" dedi. Alkan yapöğı açıklamada, vapdan zammın tamamuun ÖTV ve KDVye aktankbğını haürlatarak, ba\ilerin tankerini doldurmak için işletme sermayesini zam oranında yitirdiğini befirttL Alkan, petrol sektörünün devlet tarafından bütçe açığını kapatmak için bir ka>nak olarak görüldüğünü ifade etti. Kemal Unakıtan'ın açıkladığı bütçede 100 liranın 45 lirası faize gitti Bütçe açığı beklenenin yüzde 45 üzerinde gerçekleşti ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - 2002 bütçesinde hedefler tutmadı. 115.5 katrilyon liralık bütçede, gelirler 76.4 katrilyon lirada kalırken bütçe açı- ğı 39.1 katrilyon lira oldu. Maliye Bakanı Kemal Unakrtan, il defterdarlar ve gelirler bölge müdürle- rinin katıldığı çalışma top- lantısında 2002 mali yılı konsolide bütçe sonuçlan- m açıkladı. 115 katrilyon harcama 2002 mali yılı bütçesin- de, 98. l olarak hedeflenen harcamalar 115.5 katrilyon lira olarak gerçekleşirken 26.9 katrilyon lira olarak hedeflenen bütçe açığı ise 39. l katrilyon lira oldu. Böylece bütçe. yaklaşık 3'te biri oranında açık ver- di. Hedeflere göre 2002 bütçesinde ge- lirlerde yüzde 7.3 'lük bir artış sağlan- masına karşın harcamalann hedeflene- ne göre yüzde 17.8 artması sonucu, 2002 yılı bütçe açığı programlanandan yüzde 45.2 daha büyük olarak gerçek- leşti. Kesinleşen 2002 yılı rakamlan- na göre bütçede harcanan her 100 lira- dan 45 lirası faize. 20 lirası personel gi- derlerine, 6 lirası ise yatınmlara gitti. Elde edilen her 100 liralık gelirin de 87 lirası faize harcandı. IMF ile görüşmelerde en önemli per- H • Kesinleşen 2002 ^M mali yılı bütçesi ^ H yaklaşık 3'te bir ^ 5 oranında açık verdi. 98 katrilyon lira olarak K planlanan harcamalar BL 1 115 katrilyon lira B g olarak gerçekleşirken | | a bütçe açığı da 39 ^ | katrilyon lira oldu. formans kriterlerinden biri faiz dışı faz- la (FDF) hedefi de tutmadı. IMF ile yapılan anlaşma gereği faiz dışı fazlanın gayri safi milli hasılaya (GSMH) oranının yüzde 5.5 olması ge- rekiyordu. Kesinleşen 2002 bütçe ra- kamlanna göre, FDF, 15.9 katrilyon li- ra yerine 12.8 katrilyon lira olarak ger- çekleşti. Unakıtan: Bataklıflı kurutalım Böylece faiz dışı fazlanın GSMH'ye oranı yüzde 4.4 civarına düşmüş oldu. Maliye Ba- kanı Unakıtan'ın defter- darlar toplantısındaki ko- nuşmasında "Vergi kaym ve kaçaklannda bazı alan- lar vardır. Bazı batakhk- larda shrisinek avlayarak vakit geçirmey eBm. Bu ba- takhğı kurutmaıun yoluna bakalım. O kayıp kaçağa sebep olan faktörkri or- tadan kaldırmaya bakalım" demesine rağ- men gerçekleşen rakam- lara göre devlet 2002 yılın- da GSMH'nin ancak yüzde 20 kadannı vergi olarak toplayabildi. Bu oran gelişmiş batıda yüzde 30 civarlanndan başlıyor ve Norveç, Isveç gibi kuzey ülkelerinde yüzde 50'lerin üstüne çıkıyor. HEDEF 600 MİLYON EURO'LUK İHRACAT Toyota üretimmi yüzde 87 arttıracak Ekonomi Senisi - Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye AŞ, üretimini yüzde 87 arttırarak üretim ve ihracatta patlama yapmaya hazırlanıyor. Toy- ota'dan yapılan 2003 yılı planlanna ilişkin açıkla- maya göre, 180 milyon Euro tutannda ek yatınm yaparak 600 milyon Euro'luk ihracat geliri hedefleyen şirket, geçen yıl gerçekleştirdiği 39 bin adetlik üretimi bu yıl 73 bine çıkarmayı pianlıyor. Geçen yıl 325 bin Euro tutannda 33 bin araç ihracatı ya- pan şirketin 600 mi- lyon Euro'luk ihracat hedefi, önceki yılın yaklaşık iki katı anlamına geliyor. HEDEF BAŞINDAN SAPTI Fiyatiar alarm veriyor Ekonomi Servisi - Toptan eşya fi- yatlanndaki (TEFE) yüzde 5.6'lık "hedef dışı" artış, gelecek aylar için de yüksek enfiasyonun işareti oldu. Uzmanlar, şubat ayında TEFE'nin yine yüksek çıkacağını beürterek bu sapmannı iki üç ay içerisinde tüke- tici fıyatlanna, yani halkın enflasyo- nuna da yansıyacağını ifade ediyor. Yıl sonunda TEFE'ninyüzde 30'u aşması bekleniyor. Zam furyası, artan petrol fiyatlan ve döviz kurlan ile baskı altına giren top- tan eşya fiyatlan, ocak ayını yüzde 5.6'lık artışla tamamladı. Bilgi Üni- versıtesi ögretim görevlisi Prof. Dr. Taner Berksoy, enflasyondaki artışta, aritmetik avantajın bitmesının de etki- li olduğunu dıle getirerek 2001'deki yüksek enfiasyonun 2002'de gerçek- İeşmeleri düşük çıkardığını hatırlattı. TEFE'nin şubatta bir anda yüzde 2'ler seviyesine gerileyemeyeceğini dile getiren Berksoy, artışın TÜFE'ye bir iki ay gecikmeyle yansıyacağını söy- ledi. Türk Ekonomi Bankası (TEB) başekonomisti Setim Somçağ, geçen yılı yüzde 31 'de tamamlayan TE- FE'nin bu yıl daha da yüksek olaca- ğını söyledi. Bütçedeki sapmanın enf- lasyon üzenndeki etkısine değinen Somçağ,"Yılhk bütçe açığının yakla- şık yüzde 23'ü arahk ayında oluştu. Bu hükümeti ve IMF'yi alarma geçirdi, ardarda zamlar geldi'' dedi. Garanti Bankası ekonomisti Ser- tan Kargın ise, ÖTV artışıyla gelen zamlann ay ortasına rastladığına dik- kat çekerek "Bu zamlann üçte biri geiecekayayansıyacak" dedi. Kargın, şubatta, geçen yılki yüzde 2.6'lık ar- tışın yakalanması durumunda dahi yıl sonu hedefinin tutturulması için TEFE'nin kalan aylarda binde 8 art- ması gerektiğini dıle getirdi. Motta Yönetim Kurulu Üyesi Donat, mağaza saytsmın 54"e ulaşüğını söy kdi Motta zinciri 4katbüyüdü Ekonomi Servisi - Motta Yönetim Kurulu Üyesi Gürkan Donat, Mot- ta'nın 5 yılda mağaza sayısını 54'e çıkararak 4 misli arttırdığını söyledi. Mağazanın yıllık başan ödülleri- nin venldiği törende konuşan Donat, Motta'nın modern işletme sistemiy- le, kaliteden taviz vermeden, isim hakkı bedeli yöntemiyle büyümeyi hedeflediğini belirtti. Donat, "Son 5 yrida üretim kapasitesini yüzde 75, personel sayısını ise dört kat artürdık. Marketlerdeki paketli ürünlerimizm satişı yüzde 150 artti" dedi. Motta mağazalar zincirinde 2002 yılında, Beylikdüzü Motta, Yılın Ma- ğazası ödülünü, mağazanın Müdürü Ahmet Ömürlü ise Yılın Mağaza Müdürü ödülünü aldı. BlLGİ TOPLUMUNA DOĞRUö YUZAK ozlern.yuzakacurnhuriyetcom.tr 5 i Hadi doğal kaynaklar ye- tersizolduğu için enetıidedı- şabağımlılığı anladık. Üretim mahyeti çok pahalı olduğu için yüksek teknoloji ürünlerinde de. Ama tarım- da neden dışa bağımlı olalım? Neden hayvancı- lıkta ya da işlenmiş gıda ürünlerinde ya da sana- yide, inşaatta, uluslararası rekabete ayak uydur- makta zorlanalım? Peki neden kendi kendimizeyetemiyor, neden rekabette, yenilikte zorlanıyoruz? Yanrtı: Ar-Ge (araştırma-gelıştirme) temelli üretim yapılamadı- ğı için. Bugün dünya pazarlannda söz sahibi olan Arçelik, Beko ve Vestel gibi firmaların başarısın- da Ar-Ge'ye yaptıklan yatınmın payı büyük. Geiişmiş ülkelerin, teknoloji gelıştirilmesi için devlet bütçesinden yaptıklan Ar-Ge desteği GSMH'lerinin yüzde 2'sinden fazla. Ancak Türki- ye'de bu oran ancak binde 4-5 düzeyinde. Ve Türkiye yılda yaklaşık 1.5 milyar doları başkalan- nın Âr-Ge'si için ödüyor. Çünkü satın aldığımız ürünler ıçin ödediğimiz rakamın yüzde 60-70'ini bilgi için ödüyoruz. Dolayısıyla, Ar-Ge öyfe bir ol- gu ki kamunun öncülüğünde teşyik edilmesi şart. Bu, tüm serbest piyasa ekonomisini benimsemiş ülkelerde böyle. Aricak belli bir maliyeti olduğu için Türkiye gibi gelirierini borç ve borç faızı ödeme- ye adamış ülkelerde Ar-Ge hiçbir zaman öncelik- li olamıyor. Kısacası refah olmadıkça Ar-Ge yapı- Cıkıs Yolu: Ar-Ge Temelli Uretim lamıyor. Ar-Ge yapılmadığı için de refah olmuyor. Sonuçta bu kısırdöngü içinde bir kınlma noktası gerekli. Ar-Ge'nin arkasına toplumsal desteği al- ması çok önemli. Doç. Dr. Şükran Şahin Türki- ye'de bu konuya kendıni adamış az sayıda insan- dan biri. Bir yandan TÜBİTAK tarafından başlatı- lan Vızyon 2023 çalışmasına katkıda bulunuyor, diğer yandan Bağımsız Cumhuriyet Partisi (BCP) bünyesinde oluşturulan Ar-Ge Yönetme Komis- yonu başkanlığını yürütüyor. Komisyon şu anda temel olarak gördüğü beslenme, bannma ve sağ- lık konularında 70 uzmanla sektörel bazda çalış- malannı sürdürüyor. "Her şeyden önce Ar-Ge temelli bir üretim planlaması yapılmalı" diyen Şahin örnekler veri- yor "Tanmda öncelikli alanlar seçilip Ar-Ge yapı- labilir. örneğin çiftçiye nanede mentol üretimi yaptınlabilir. Mentol dışardan ithal ediliyor. Hal- buki çiftçi naneyi eksin, yanına küçük bir düze- nekle imbikten mentol elde etsin. Dünyanın her yerinde böyle biruygulamaya devletöncülük edi- yor. Aynı şekilde ısırgan otundan fenol de üreti- lebilir. Ya da kültür balıkçılığının tartışmah olan çevre kiriiliği sorununa çözüm bulmak kolay. Ye- tiştirdiğiniz denizhıyartan atıklann temizlenme- sinde bire bir. Şu anda su ürünleri fakültesinde deniz- hıyanyetiştirmekle ilgili çalış- malar halen sürüyor." Şahin'in dikkat çektıği bir diğer konu modern biyoteknoloji laboratuvarlannın olmarnası. Bir la- boratuvann maliyeti 1 milyon dolar. Türkiye'de 50 tane laboratuvar olduğunu düşünün. 50 milyon dolar. Türkiye karşılığını kat ve kat geri alacağı bir proje için bu meblağı bir türlü veremiyor. Cahilli- ğimizi bağışlamasınıricaedip Şahin'den modern biyoteknoloji laboratuvarlannın ne işe yaradığını anlatmasını istiyoruz. Şöyle açıklıyor "Canlı sistemleh değiştirerek onlan fabrika gibi kullanıp onlaha ürün geliştir- mek. örneğin bir bakteri hücresinin içine insü- lin genini naklediyorsunuz daha sonra bakteri insülin yapmaya başlıyor. Hepatit-B, kuduz aşı- sı hep böyle yapılıyor. Kanser tedavisinde kulla- nılan bazı maddelerde. Aynca, veteriner aşılan. Omeğin şap hastalığını erken teşhis edecek bir şeyi ancak böyle üretebilirsiniz." Ulusal teknolojinin geliştirilmesi bu denli önemli iken neden bir devlet politikası halinege- lemediği konusuna sıra gelince akan sular du- ruyor. Zira bu noktada bir anda uluslararası sis- temle karşı karşıya geltyorsunuz. Ulusötesi şir- ketler çoktan sizin pazannıza girmışler. Bu alanı kaptınrlar mı?