Katalog

14 ARALIK 2003 PAZAR CUMHURİYET SAYFA MÜZİK AHLAKARANIYOR TURHAN SELÇUK DURUST TABÎ/.TLî ÎSTASBÜL EFEKDÎSİ HARİKUİAEE .KISIM TEKMİ1Î Î^AZİVt SE.Nİ ABLACIM, îyİAMA İTÜ Türk Musikisi Konservatuvan Müdürü Prof. Dr. Can Etili, türküleri üreten topluma inanıyor mutulur,özkalıfHATİCE TUNCER Söz, deyişlerden açıhnca akla ilk gelen sanatçılardan Can Etili'ıun, bir başka güzel tınlayan sesini, ıçten yorumunu ancak yıllar öncesinde kalan plaklanndan, kasetlerinden duyabıliyoruz. îstanbul Teknik Universitesı Türk Musikisi Devlet Konservatuvan (ITÜ-TMDK) Müdürü olan Prof.Dr. Can Etili, dinleyicisinin karşısına çıkmasa da yıllardır halk müziğini gençlere öğretmek, gelecek kuşaklara aktarabilmek için çalışıyor. Can Etili, "türkü''leri üreten topluma öyle inanıyor ki eleştirilerine karşın röportaj sırasında en çok yinelediği tümceler şöyleydi: "Hiç kimse Türk halk müziğimizi bozamaz. Ben münk piyasasındaki insanlann ticari kaygüannın. Türk ulıısunun halk muziğine olan sevgisinde daha güçlü olduğuna inanmryorum." Lise öğrencısıyken 1963 yılında tstanbul Radyosu'na girdi, Îstanbul Üniversitesi Belediye Konservatuvarı'nda Türk müziği eğitimi aldı. Hukuk Fakültesi ve konservatuvar eğıtimini bir arada sürdüren sanatçı, mezun olduktan sonra Iktısat Fakültesf ne bağlı Basın Yayın Halkla İlışkiler Enstitüsü Radyo Televizyon Bölümü'nde \iiksek lisansını "Türkiye Radyo Televizyon Kurunıu ve Türk Halk Müziği ÎBşküeri" tezıyle tamamladı. 1978 yılında konservatuvara repertuvar hocası olarak atanan Etili'ye 1988 yılında YÖK tarafından doçentlik unvanı verildi. Sonraki yıllarda doktorasını tamamlayarak profesör unvanını elde etti ve konservatuvar müdürlüğüne getirildi. Etili "halk müziğini öğrendiği okul" olarak andığı TRT'de, geldıği kültürü de tanımış: "Adana'da doğup büyüdüm ama Dadaloğlu'nun, Karacaoğlan'ın geleneğinden. Çukurova kültüründen geldiğimi bilnıiyordum. O kültürü radyoda öğrendim. Nida Tüfekçi en büyük hocamdır. Ali Ekber Çiçek. Arif Sağ, Ya\ıız Top. Muhlis Akarsu. Musa Eroğlu'yla çahşmam en büyük şansımdır." Herkes türkii söylesin Piyasaya neredeyse her gün yeni bir türkücünün adım atması; CD'lerınin. kasetlerinin yayımlanması Etili'yi rahatsız etmiyor, ama çekincelerini de sırahyor. "Benim için bir türküyü ıshkla çalan insan dahi kutsaldır. Yalnızca Türkiye'de değil, dünyadaki tüm insanlann türkü sâylemesi hayalimdir. Herkes türkülerimizi söylesin ama türküyü rneskk olarak edinmiş ktşinin donanımı çok önemli. Piyasa kendi şartlaruıda kanteli doğruyu, kendi şartlannda ideal ohnayı değU, yanrdığı paranın kendine geri dönüşünü düşünüyor. Fakat milli loiltüre yapümış olan darbenin fcüincinde değilkr. Yenilerdeki tozulma. kaynaklara doğru eğer bir lanal bulup gjdiyorsa onu •tüzeltmeniz, o darbeyi ortadan laldırmanız mümkün değiL 10 yıl Im'unca yoz bir şejf vermişseniz, tunu dü/eltebilmek için en az 10 sneye ihtiyacımız var. Parayı elinde tıtan insan güçlü, sözünü dinleten üşidir. Ne yazık ki aç kalan insanın ik yediği şey inancıdır. Halk nü iğini piyasada bozuk olarak Prof. Dr. Etiliden: "Benim için bir türküyü ıslıkla çalan insan dahi kutsaldır. Yalnızca Türkiye'de değil, dünyadaki tüm insanlann türkü söylemesi hayalimdir. Herkes türkülerimizi söylesin. Ama türküyü meslek olarak edinmiş kişinin donanımı çok önemli." okuyanlar arasmda gerçekten büyük bir üzüntü duyanlar var." Can Etili, Hollanda'da bir uluslararası festıvalde sahneye çıkacağı sırada konseri düzenleyenler "Burada gurbetçilerimiz arabesk, arabesk türküler dinlerler. Ne yapacaksmız?" diye telaşlanmışlar. Etili, "Ben türküleri okurum. Analanndan babalanndan duyduklan o türküleri hatniayacaklar. merak etmeyin" demiş. Konserini gerçekten büyük coşkuyla tamamlamış: "Sanat bugün birkaç şirketin elinde kâr uğruna teraziye konulmuş ve bunun darası tespit edilhor. Sanat mümkün değil. Müzik endüstrisinin ilgisinin azalması halk müziğinin rükendiğl ilgisinin artması ise canlandığı anlanıına gelemez. Ancak Türk ulusunu ortadan kaldınrsanız, türkülenni de ortadan kaldınrsuuz. llkenin avdınlarının da dinleyerek, dinlediğini göstererek. yazarak halk müziğine sahip çıkmalan lazun. Türküleri beğenmemeyi entelektüeDik gibi niteleyenler var. Ama birazcık kevifli olduklan ortamda hem türkükrini söylerler hem halaylannı çekerier. Beğenikrini sakbyor. Hani kadın-erkek ilişkisinde duygulan iki taraftan biri gizler y gereklL Yerinde çahşmalar, ka> ıtlar yapılacak. Aradan zaman geçince aynı türküyü yöresinde tekrar dinleyeceksiniz. Nasıl bir geüşim sağlamış, degişmiş mi, başka bir yere taşınnnş nu? Batı böyk çahşmalar yapıyor, bizim kaynağunız çok daha zengin olduğu için bize daha çok görev düşüyor." Cençlere öğütler Etili, halk müziğiyle ilginen gençlerden önce müziği doğru bir şekilde tanımalannı istiyor: "Gençler; doğru kaynak doğru ses, doğru yayın. doğru sazı dinlemeüler. Bugün kitlt iletişim araçlanyla •3 v y -r^tf^iF ^î-Hti-«BKJ)SBySiSS«» -PJL arayı arayı elinde tutan insan güçlü, sözünü dinleten kişidir. Ne yazık ki aç kalan insanın ilk yediği şey inancıdır. Halk müziğini piyasada bozuk olarak okuyanlar arasında gerçekten büyük bir üzüntü duyanlar da var... Televizyona çıkmamanın, basına konuşmamanın sanatta bir şey kaybettireceğine inanmıyorum. Belki kişisel olarak popülaritemizi törpülüyoruz. 30 yıllık popülarite de yetti bize. Şöhretin buz üzerinde yazı olduğuna inanıyorum." tarnlmaz, suıır tanımaz. Halk müziği ne kadar yozlaşünlırsa yozlaşünlsın halk doğrusunu çekip abyor. Yozlaştmlan eserler beffi bir dönem popükr oluyor ama ondan sonra unutuluyor." Can Etili. bozulmanın halk müziğinin kaynağına doğru ileriemesini en büyük tehlike olarak görüyor. Kendisini "ozan" olarak niteleyip eserlerini sunanlarda bu tehükeli "sızma"yı gözlemlemiş: "Duyduğu melodinin üzerine söz döşüyor. kendisini ozan zannediyor. Sanal ozanlar yetişmeye başladL Onlara ozan, bestekâr dersek Pir Sultan'a ne diyeceğiz. Umutsuz değilim. Türkulerin tükenmesi Zaman zaman bu turkülere olan sevginin de gizlendiğine tanık oluyorsunuz." 'Enstltü kurulsun' TNfDK'de bir dokümantasyon merkezi ve arşi\ kurulmuş.. ama Etili'nin en büyük isteklerinden biri de Türk müziği enstitüsünün kurulması: "Rektörümüz Gülsün Sağlamer, bize bu konuda çok büyük destekler veriyor. Keşke enstitümüzü kurabilsek. Ydlar önce tespit edümiş rürkülerimiz var ama, hepsinin doğru tespit olduğunu söyleyemeyiz. Tekrar derleme heyetJerinin Anadohı'ya gitmesi gençlerimize sunulan doğru müzik değiL Bunun için öze, toprağa, Anadohı'ya, Trakya'ya dönmesi lazun. Dinleyici Anadoluda yöresinde söylendiği şeköyle duyabilmeti. duyabilmek için yaym organlarun zoriamak Büinçli dinleyici sanatçrva sanatçı biüncini de aşdar. Bu alışveriş genişlemeye, büyümeye yönelik bir değer katar." Televlzyona çıkmak Can Etili'nin "Ömrüm", "Gaffl Gezme Şaşkuı", "Pmara Gel ki GörenT, "Belli Beffi" türkülerinin yorumlan halk müziğı tutkunlannuı unutulrr ızlan arasındadır. sayıda 45 lik plak ve uzunçalar ve kaset çıkaran sanatçı. 1995'ten sonra tarzlannı uygun görmediği ıçın bir-iki program dışmda televizyonlarda görünmedi: "Tele\teyona çıkmamanın. basma konuşmamanın sanatta bir şey kaybettireceğine inanmryorum. Belki kişisel olarak popülaritemizi törpülüyoruz. 30 yıÖık popülarite de yetti bize. Şöhretin buz üzerinde yazı olduğuna inanıyorum.. sanatm değil. Şöhret geçicL sanat kahcL." Yabancı dile verilen önem TMDK'de eğitünin yüzde otuz oranında İngilizce veribnesi ve bazı öğrencilerin hazu-lık sınıfındaki başansızlıkları nedeniyle atıhna noktasma gelmesi tartışmalara yol açmıştı. "Türküleri İngilizce mi söjleyecekler" eleştirilerine katılmayan Etili. tanıtım ve dünyada yapılan araştırmalara ulaşmak için yabancı dilde eğitime önem veriyor. TMDK'de'Türk müziği solfejleri, halk müziği bügileri ve teonleri, bağlama, şarkı ve türkü söyleme, şürleri inceleme, edebiyat dersleri Türkçe. Ancak bazı teori dersleri îngilizce okutuluyor. Eskl mezunlara çağrı Etıli'nin iTÜ-TMDK'nin eski mezunlaruıa bir haberi var: "Konservatuvar 1976 yılında kuruldu. Ancak diplomalan hazuiayamadığmuz için bugüne kadar mezun olan öğrencilere sadece çüaş verebilmiştik. Her meskğin yemini vardır, bizim de var. Şu anda mezunlar yemin etmemiş öğrencilerdir. 2 bin ögrencimize ocak a>ı içerisinde büyük tören düzenleyerek mesleki yeminlerini ettirerek diplomalarmı vereceğiz." 21 Aralıirta Bostancı'da Düzağaç'ın İstanbul konserleri Feridun Düzağaç, Emek Sineması'nda 11 Aralık'ta verdiği konserde üç saat boyunca tüm şarkılarını hayranlanyla birlikte seslendirdi. 20 Kasım'daki konserine, İstanbul"da yaşanan terörist saldınlardaki can kayıplan nedeniyle üzgün çıktığını anlatan Düzağaç. salonu tamamen dolduranlann ilgisiyle moral buldu. Son albümü "Orijinal AltyazüTdan parçaların yanı sıra "Layinia*', "Dipteyim Depresyondayım" gibi hit olan şarkılannı da söyleyen Düzağaç, izleyiciyle sıcak bir iletişim kurdu. Bulutsuzluk Özlemi, MFÖ ve Ezginin Günlüğü'nün birer şarkısını da seslendiren Düzağaç, 21 Aralık'ta da Bostancı Gösteri Merkezi'nde konser verecek. Yayla sanat Merkezi Tuluyhan Uğurlu barış için çalacak Piyanist-besteci Tuluyhan Uğurlu, 23 Aralık akşamı Yayla Sanat Merkezi'nde vereceği yılın son konserinde, 2003 yılının üzerinde bıraktığı izlen kendi müziği ile anlatacak. Savaş, terörün gölgesinde umudun işleneceği konserin birinci bölümünde 2003 yıh içinde ödül kazanmış basın fotoğraflanndan oluşan bir görsel gösteri de sunulacak. "Her şeye rağmen umut \e banş" temasını işleyecek olan sanatçı, konserin ikinci yansında ise "Senfoni Türk" isimli eserinin piyano uyarlamalannı seslendirecek. (Bilgi için tel: 0216 383 99 20 Biletk) Festlval yarın başlıyor İzmir'de caz rüzgârı esecek ÎZMÎR (Cumhuriyet Ege Bürosu) - Yenilenen kadrosuyla genış kıtlelere seslenmeyi hedefleyen tzmir Filarmoni Derneği'nin (İFD) düzenlediği "1. tzmir Caz FestivaM" başlıyor. Müzik ve müzik kültürü düzeyini yükseltmek amacıyla 1979 yılında yurt çapında kurulan ÎFD, yenilenen kadrosuyla 15-24 Aralık 2003 tarihleri arasında îsmet Inönü Kültür Merkezi'nde caz severlerle buluşacak. Festivalin yannyapılacak "JazzTrio" adlı ilk konserinde ÎPD'ye, piyanoda Kerem Görsev, kontrabasta Volkan Hürsever, davulda Cengiz Baysal eşlik edecek. Oönlünıiize Tiirkii Diistîi Türkülü Yürekler'den dördüncü çalışma Her biri halk müziğinde belli bir yer edinmiş. solo albümleriyle dinleyicilerin beğenisüıi kazanmış olan Zafer Gündoğdu, Metin Karataş ve Emre Salük "Türkülü Yürekler" dizisinin dördüncüsünü tamamladı. Türkülü Yürekler 2 ve 3 te yer alan Şahin Aydın son çalışmaya katıknamış. Albüm, üç sanatçının birlikte yorumladığı Şah Hatayi'ye ait "Benim Pirim" adlı nefesle başlıyor. Söz ve müziği Sıvas'ta Madımak Oteli"nde katledilen MuhBs Akarsu'ya ait olan "Koca Düny«", Pir Suhan Abdal'ın şiirinden anonim ezgilere uyarlanan "Uy r ur İdik Uyardılar"vn yanı sıra türkü formunda besteleri de yorumlayan sanatçılar, yüreklerinin gerçekten türkülü olduğunu hissettiriyor. Saat 21.30da başlayacak Yeni Türkü Nardis'te sahne alacak Yeni Türkü grubu 15 Aralık Pazartesi günü Nardis'te sahne alacak. Derya Köroğlu, Erkin Hadimoğlu. Raci Pişmişoğlu, Erdinç Şenol, Fatih Ahıskah, Furkan Bilgi ve Serdar Barçm'dan oluşan grubun konsen saat 21.30'da başlayacak. (Bilgi ıçın: Tel: 0212-2446327. web: www.nardisjazz.com.) ^ ,