Katalog

-4 KASIM 2003 SALI CUMHURİYET SAYFA HABERLER AHLÂK ARANIYOR TURHAN SELÇUK PÜRÜST TABİATLI İSTANBUL A.BDÜLCANBAZ1 HAHÎKÜIADE MACERALAEI AAA.'.. R.UİCNl£TTıN QI>A CJPUJ-4-lPJ-AK, NE " 'Yerel yönetim' dalında hazırladığı projesiyle Türkiye büyük ödülü kazanan Sedat Özkol: 'e-dönüşüm etik olmalı'HATİCE TUNCER TÜSÎAD ve Türkiye Bilişim Vak- fi'nın ortaklaşa düzenlediği "e-Tür- ldye ÖdüDeri" yanşmasuıda "yerel yönetim" dalında büyük ödülü ka- zanan "Kadıköy Beledryesi'nin e-Be- lediyeye Dönüşüm Projesi"ni hazır- layan Sedat Özkol. a e-dönüşüm"ün "e" harfının "etik", "entegre", "etekt- ronik" anlamında kullanılması ge- rektiğini söyledi. Eski tnşaat Mü- hendisleri Odası başkanlanndan olan Özkol, "Çağımızdae-dönüşümpro- jelerinin üç bileşenkrine 'evrensel' ve 'ekonomik' kavramlannı da ek- lemek gerekir" dedi. Projeyı hazırlayan Epsilon Eğıtim Yönetim Danışmanhğı Şirketi Ge- nel Müdürü ve Maltepe Üniversite- si Iktisadi Idari Bilimler Fakültesi öğ- retim görevlisi Sedat Özkol, 1994 yı- lında kendi şirketini kurdu. Epsilon şirketi. "iş ahkkı, kurum- sal toplumsal sorumluluk" alanın- da 1996 yılında BM ödülü aldı. Öz- kol, 'e-dönüşüm'e üişkin sorulanmı- zı yanıtladı. G-dönüşümün kuralı - e-dönüşüm nedir? SEÜ^T OZKOL - "e-dönüşunTün "e" harfi "elektronik" olarak algı- lanır ama "etik", "entegre", "elekt- ronik" kavTamlannı içerir. Yanı ka- mu, özel ya da sivil toplum kurulu- şu çağımızın kurumu 'e-dönüşüm'ü gerçekleştirebilmek için bu üç bıle- şeni birlikte yaşatmak zorunda. Bi- ri eksik olursa o kurum 'e-dönü- şüm'ünü yapamamış sayılır. -Etik,entegreveekktronikkavram- lannı açar nıısınız? ÖZKOL - Yurttaşa hizmet ama- cındaki kamu kurumlan için etik ol- mak zaten zorunludur. Açık, say- dam. etkileşimli devlet haline gelme- sinde elektronik bileşenler bihşim teknolojisi kuruma kolaylıklar sağ- lıyor. Sivil toplum kuruluşlan da gö- nüllülük temelinde bir amaç için ku- rulur. Özel kuruluşlar da elektronik dönüşumü yapsa bıle etik değilse bir süre sonra bilinçli tüketiciler ta- rafından de\Tedışı bırakılır. - Kadıköy'de e-dönüşüm yapma karan nasıl alındı? adıköy Belediyesi'nin 'e-Belediyeye Dönüşüm Projesi'ni hazırlayan Sedat Özkol, belediyenin internet sitesini güncel hale getirdi. Bu sayede Kadıköylüler şimdi emlak ve çevre vergilerinin ne kadar oiduğunu, cezalı olup olmadığını internetten öğreniyor ve kredi kartıyla ödeyebiliyoriar. Kentin alt ve üstyapısıyla ilgili binlerce klasör dolusu bilgi ve çizimler dijital ortama dönüştürüldü. o Sedat Özkol, "e-dönüşüm'ün 'e' harfi 'elektronik' olarak akjılanır ama 'etik', 'entegre1 , 'elektronik' kav- ramlannı içerir. Yani kamu, özel ya da sivil toplum kuruluşu 'e-dönüşüm'ü gerçekleştirebilmek için bu üç bileşeni birlikte yaşatmak zorunda" diyor. ÖZKOL - Bu felsefe çağdaş, ye- rel yönetim hızmetlerinı hızh, eko- nomik etkileşimli, saydam ve hesap sorulabilir, karşılıkh hesap sorma biçiminde sunabilmektı. Projeye ta- lep "Ben daha nitetikB, daha çağdaş, daha ekonomik, hızh, daha saydam, etkili hizmet istiyorum" diyen Kadı- köylülerden geldi. Yerel inisiyatifler, bu hizmet talebini başka biçimlerde dile getırdiler. Görüşmelerde Bele- dıye Başkanı Selami Öztürk de bu anlayışı sıcaklıkla karşıladı. Insana dayalı bir proje - Ödül aldıgınız e-Belediye proje- sini anlatır mısınız? - Kadıköy Belediyesi'nin projesi sadece elektronik dönüşüm projesi değildir. Insan kaynaklı, insana da- yalı, insandan kaynaklanan bir pro- jedir. Kadıköy, Türkiye'de en eğı- timli insanlann yaşadığı ilçelerden biri. Bir ağaçtan bir dal koparsanız 40 kişi üstünüze gelir. Kadıköylüler, Kadıköy'ü sahipleniyor. Proje ku- rumsal, toplumsal sorumluluk içer- meli ve insan, doğa, istihdam dostu teknolojilerle bütünleşmeli. İnsana hizmet etmeyen, istihdamı daraltan, çevreyi kirleten bir teknolojiyi mü- hendis olarak da insan olarak da be- nimsemememiz gerekir. Çalışanların emeğl var - e-dönüşüm projesi hangi aşama- lardan geçti? ÖZKOL- 'e-dönüşüm'projesinin bileşenlerının, teknik şartnamesinin sözleşmenin hazırlanmasında Kadı- köy Belediyesi, çalışanlanyla bir- likte uğraş verdi. Proje ihale dosyası hazırlandı. "Ka- dıköy'ün Kadıköylüler için Kadı- köylüler tarafindan yönetimi" ve "Paylaşırken büyü,büyürkenpayiaş" ilkeleri benimsendi. İyi yerel yöne- tim değil. "yönetişim" anlayışıyla proje 5 ana bölümde tamamlandı. 600 beledıye çalışanı da kriz yöne- timi, iletişim teknikleri konulannda daha nitelikli hale gelmeleri eğitim süreçlennden geçirilmeliydi. - Bu ilkeler hayata geçüildi mi? ÖZKOL - Teknoloji, insan kay- naklı, insana dayalı, insandan kay- naklanan projelerdi. 23 müdürlük arasındaki iletişim fiziksel mekân- da değil ama ağ üzerinden gerçek- leşir hale geldi. Eskiden elden ele gi- den evrak son imzaya kadar elekt- ronik ortamda hazırlanmış oluyor. Kadıköy Belediyesi \veb sitesi gün- cel hale getirildi. Kadıköylüler şim- di emlak ve çevre vergilerinin ne ka- dar oiduğunu. cezalı olup olmadığı- nı internetten öğreniyor ve kredi kar- tıyla ödeyebiliyoriar. Kentin alt ve üst- yapısıyla ilgili binlerce klasör dolu- su bilgi ve çizimler dijital ortama dönüştürüldü. Istanbuî'da deprem olsa Kadıköy Belediyesi'nin tüm bilgileri zaten başka bir yerde saklı turuluyor ve güncelleniyor. Bilgi paylaşımı - e-dönüşüm Kadıköylüye ne ge- tirdi? ÖZKOL - Bilgi paylaşıldı. Mavi Masa'da e-posta ile istedikleri çalış- ma hakkında öneri ve katkılannı da gündeme getiriyorlar. Tüm ticari ku- rum, sivil toplum kuruluşlan, mahal- le, cadde, sokak, sektör, alt sektör ol- mak üzere bir elektronik kent reh- beri oluşturuldu. Bu proje en az 56 belediyeye eğitim olarak verildi. Felsefe yaşama geçlrlldl - Teknoloji sadece araç olabilir_. ÖZKOL - Burada bir teknolojiden değil, bir felsefenin yaşama geçme- sinden söz ediyorum. Teknolojiyi insanlık için ya da zaranna kulla- nırsınız. Projeyi Kadıköylülerle pay- laşmak belediyenin işi. Bütün müdürlüklerle, yöneticiler- le ve çalışanlanyla konuşuldu. Ev- rak taşıyan kişi, "Bütünbelgelerbil- gisayarda gelip gidecekmiş, benim dosya taşunama ihtiyaç olmayacak- nuş" deyince bizım atladığımız nok- tayı gösterdi. Çaycınuı da göriişünü almamız gerekiyordu. Kendisine araba kullanmayı bilip bilmediğini sordum, biliyormuş. tt Bilgisayar kullanması araba kul- lanmasından daha koiay, sana öğre- teceğiz" dedim. Bilgisayar kullanımı orta düzey- de hatta daha aşağıda zekâsı olanlar için tanımlanıyor. rnsanlan bulunduk- lan konumdan farklı bir konuma gö- türmek, yeni teknolojide buluştur- maktan çok daha zor. Kendisinin dışlanmadığını bilmeli. San Dlegolular - Projenizde yarariandığııuz bir örnekvarmı? ÖZKOL - Bıze yol gösteren Mus- tafaKemal Atatürk ün "Hayattaen gerçek yol gösterid üimdir"' sözlen oldu. Sayın Cumhurbaşkanı'nın "Devlet vatandaşın hizmetinde ola- caktir" sözleri de ışık tutmuştur. Amerika'daki Dijital Hükümet Mer- kezi, yerel yönetimlerin sunduklan hizmetlerin ne kadar dijital, sosyal, dar gelirlilere ne kadar ücretsiz ya da düşük ücretli hizmet verdiğini öl- çüyor. Bu merkezden en fazla birincilik alan yerel yönetim San Diego'yu ör- nek aldık. Sitedeki yönetim şeması- nın en üstünde "San Diegotular" ya- zan anlayışı benimsedik. ENTERNET /MEHMETSUCU mehmet@cumhuriyet.com.tr Bilgiye ulaşma isteği internetin ge- ometrik oranlarda büyümesine neden oluyor. İnternet kullanımı dünyada geçen yıla oranla yüzde 50 arttı. Ve- riSign adlı kuruluş tarafindan yayım- lanan rapora göre, internet kullanımı bu yılın ağustos başında, geçen yı- lınaynı dönemine oranla yüzde 50 ar- tış gösterdi. Elektronik postakullanı- m ise yüzde 245 arttı. Vıcak doğal olarak bu büyüme be- raDerinde sorunları dagetıriyor. Elekt- ronik postalardaki bu büyük ölçekli artışın spam adı verilen reklam içerik- li \e kullanıcıyı rahatsız edici postalar- dan kaynaklandığı belirtiliyor. Posta kutulannı dolduran, hatta ki- m zaman neredeyse kullanılamaz hale getiren reklam e-postalan aslın- da bunlan gönderenler açısından ta- mamen bir zaman kaybı. Çoğu inter- net kullanıcısı posta kutusunu açar açmaz ilk işlem olarak bu spam adı altında belirtilen e-postalan okuma- dan temizlemeyi tercih ediyor. Bu bi- raz da evdeki posta kutunuza gelen b'oşürleri toplayıp çöpe atmaktan pekdefarklı olmayan bir işlem. Böy- le düşündüğünüz zaman şirketlerin yolladığı bu spamlar sadece kullanı- cnın sinirlerini bozmakla kalmıyor, Büyüyen İnternet ve Büyüyen Uçurum okunmadıklan için şirketlerin de bo- şa kürek çekmesine neden oluyor. ABD'de yapılan bir başka araştır- maya göre, 5-17 yaş arasındaki ço- cukların yüzde 9O'ı bilgisayar kulla- nıyor. Bu sayı tüm zamanların ço- cuklar arasında en yüksek bilgisayar kullanım oranı olarak değeriendirili- yor. Yine ABD'de anaokulu çağında- ki her 4 çocuktan birisi internet eri- şimine sahip. ABD'deki ilk ve orta dereceli okulların yüzde 99'unda in- ternet erişimi bulunuyor; bu sayı 1994'te yüzde 35 dolaylarındaydı. ABD'de okullarda her 5 çocuk başı- na 1 bilgisayar düşüyor. Tekrar VeriSign araştırmasına dö- nelim. Elektronik ticaret 2003'ün ikin- ci çeyreğinde, geçen yıla göre yüz- de 17 oranında artarken internet ara- cılığıyiayapılan yolsuzluklann ise tüm işlemlerin yüzde 6.2'sine ulaştığı be- lirtiliyor. Uzmanlara göre yolsuzluk oranının normalde yüzde 1 'i geçme- mesi gerekiyor. Yıne internet üzerin- de yapılan yolsuzluklann da yüzde 81 'inin ABD'de görüldüğü veya bu ül- keden kaynaklandığı verilen bilgiler arasında. Hemen her alanda olduğu gibi in- ternette de gelişme ile birlikte sorun- lar ortaya çıkıyor. Sanal âlem büyü- dükçe yaşanılan olumsuzluklar da büyüyor. Bir bilgi kınntısı daha: Internette gazete okuma ve internet gazetele- BSA Türkiye'nin "Lisans Banşı" kapsamında 1 Eylül-15 Ekim tarihleri arasında gerçekleştirdiği yoğun çalışmalar ve çeşitli illerde düzenlediği bilgilendirme toplantılanna rağmen 45 günlük fırsatı değertendirmeyerek korsan yazılım kullanmaya devam eden firmalara yönelik yasal aramalar başladı. 3 firmada gerçekleştirilen yasal aramalarda çok saytda korsan yazılıma rastlandı. Bilgisayar yazılımlannın hukukaaykın yollarla çoğaltılması, kullanılması gibi eylemler telif hakkı ihlali suçlannı oluşturuyor ve yasalanmızda bu suçlar için ciddi yaptınmlar öngörülüyor. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre, telif hakkı ihlali suçu işleyen kişilerin, 2-6 sene paraya çevrilemeyen hapis cezası ve 10-150 milyar lira ağır para cezası ile cezalandırılmalan söz konusu. 4421 sayılı kanun uyannca, 2003 yılında işlenen suçlar için bu ağır para cezası 24-365 milyar TL arasında uygulanıyor. BSA Türkiye yetkilileri, "Lisans Banşı"nın bıtmesiyie birlikte yeniden başlayan yasal aramalann, Türkiye genelinde hızla devam edeceğini belirtiyorlar. rinde yayımlanan reklamlann oranı, tahminlerin çok üzerinde. Dünyada yayımlanan gazetelerin yüzde 79'unun kendi web siteleri var, bu oran 1998'de yüzde 52 idi. Son olarak biraz da Batı dünya- sında intemet kullanım oranlanna göz atalım. Belçika ulusal istatistik veri- lerine göre ise AB ülkelerinde inter- net kullanım oranı yüzde 31. AB'de en fazla internet kullanılan ülkenin yüzde 51.8 oranıyla Isveç, en az kul- lanılan ülkenin ise yüzde 13.2 ora- nıyla Yunanistan olduğu saptandı. İnternet kullanımı AB üyesi olma- yan Izlanda'da yüzde 68, Norveç'te yüzde 60 oranlannda iken Japon- ya'da yüzde 45'ler civannda. Uzmanlar bilgisayar ve internet kullanımındaki eşitsizliklere 'diji- tal bölünme' dtyor. Bu oranlann üçüncü dünya ülke- lerinde nasıl oiduğunu bilmek için ise herhalde kâhin olmaya gerek yok. Batı dünyası bilgi otoyolunda son model araçlar kullanırken azgelişmiş ülketer bu yolun kenannda durmuş bü- yük bir hızla gelip geçen araçlan sey- rediyoriar. Kısacası teknoloji geliştik- çe dijital bölünme değil, dijital uçu- rum giderek büyüyor. DUZYAZI ORHAN BtRGİT 1 Mayıs'tan Bu Yana 1876ün...Irak'taki direnişin giderek örgütlü hale gelişinin so- nucu, ABD ordusunun işgali altındaki ülkede, 1 Ma- yıs öncesi ve 1 Mayıs sonrası gibi bir "milat"\ da gün- deme getirdi. 1 Mayıs 2003, hepimizin bildiği gibi, Bağdat'ın dü- şüşü ve Saddam ıktidannın fiilen bittiginin somut bi- çimde ortaya çıkışı. öylelikle, saldmnın en ateşli yan- daşı ABD Başkanı Bush'un da "savaşın fiilen bittiği- ni ilan eden" açıklaması. Bush'un zafer borulan çalmasından bu yana 187 gün geçti. önceki gün direnişçilerin yerden attıklan iki füze ile duşürülen helikopter saldınsı ite iyice kabaran ABD'nin asker kayıplan, dün bazı gazete manşetlerinde de anlatılmak istendiği gibi, Irak'ı ikinci bir Vıetnam hali- ne dönüştürüyor. Vietnam, bizim için dünyanın ta öbür yanında bir ülkeydi. Banşçı duygulan ağır basan insanlanmız ıçin.o uzak ülkede sürdürülen işgalin getırdiği tüm sorunlar, yüreklerdeateşleryakıyordu. Dünyayı ABD gözlüğü ile görmeye alışmış olanlanmız için ise, "Gû- neydoğu Asya 'da oluşmakta olan bir komünist dire- nişi kırma bahasına, bu uzak diyariarda görev üstle- nen süperdevletin gayreüerine de özverilerine de şap- ka çıkanlmalıydı." Coni, pirinç tarlalan arasındaki bu mihnetli yolcu- luğu "büyük tehlike'nin bastınlması için göze alıyor değil miydi? Confnin namlusu, bumumuzun dibindeki Irak'a uzanmak isteyince, Vletnam çıkmazındaki serüveni anımsayanlann oranı neydi bilmiyorum. Ama, bildiğim, kamuoyumuzda Irak seferine arka çıkanlann sayılan ile "yapmayın" diyenlerinkiler arasında, birisinin lehi- ne ya da ötekinin aleyhine fazla bir fark olmadığıdır. 'Biz niye grtmiyoruz' diyenler vardı Gerçi savaş şarkılan söyleyenlerin sesleri, elbette daha yüksek çıktı. Savaş sonrasındaki bilançolannı hesaplayarak, "Biz niye gitmiyonız?" diye soranlar- la, "Ne olmuş, ABD Türkiye'den 7liman, şu kadarüs istemiş ise?" diye çıkışanlann eylemleri de öyleydi. VVashington'un, geçen yıl Türkiye'de gerçekleşen iktidar değişikliğıni bile, Irak operasyonunu dikkate alarak nasıl destekleyip alkışladığını, bugün aramız- da anımsayanlann sayılannda artış olduğu kanısında da değilim. Ancak, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin, özellikle ik- tidar partisi grubundaki o sayısı az ama anlamı çok büyük direnişi yüzünden "birind fezicere'nin kabul edit- meyişinı, yakın tarihimizin en önemli günterinden bf- risi olarak değerlendirmekteyim. Saddam kayıplara kanştı. Ama yönettiği direniş gi- derek örgütleniyor. Aralannda Islam dünyasının ser- güzeşt peşinde koşan radikal örgütlerinin mensupla- n da bulunan Iraklı direnişçilere, topyekûn terörist gö- zü ile bakmak, yanılgı olur. Sünni ağırlıkh bir Arap mil- liyetçiliği.işgaledilmiş Iraktopraklannın önemli bir bö- lümünde, şimdiye kadar olmadığı biçimde kök salıp boy veriyor. VVashington Post, cuma günkü toplu kayıptan ön- ce yaptığı bir kamuoyu yoklamasında, ABD'nin Irakia girdiği dipsiz kuyu hareketinden ötürü Bush'u eleşti- renlerin yüzdesinin 51 'e çıktığını haber veriyor. Tem- muz ayında askerlerinin ülkeye dönmesini isteyen Amerikalılann sayısı yüzde 26'yken, bu oran son he- likopter saldınsından önceki yoklamada yüzde 38'le- re çıkmış. Ikide bir, helikopter düşürülüşü ile yaşamlannı yiti- ren 16 ABD askerinin ölümünün öncesi ve sonrasın- dan söz etmemin nedeni var. Ne kadar saydam olursa olsun, ABD kamuoyu, Saddam'ın toplu imha silahlannı bulup yok etme ama- cıyla gönderildiği Irak'tan pazar akşamına kadar ta- butlan ile dönenlerin sayısının 278 oiduğunu bilmiyor- du. O demokrat ve çoğulcu sistemde, Irakta yitiril- mış evlatlann cenazeieri gizlice ailelere teslim ediliyor- du çünkü. Ama artık toplu ölümler dönemi açıldı ve televiz- yonlar, kayıplarla ilgili haberlen geniş olarak veriyor. ABD'nin Irak politikasında, bir tanesi dışında hesap- lar altüst halde. O "bir tane", VVashington'un, oluş- turmak istediği Kürt devletini içeriyor. Yeni devletin iki yöneticısı, Barzani ve Talabani, uzun süre aralann- da var olduğu sanısını yaydıkları kavga ve tartışmayı yalanlayan bir işbirliği içinde, adım adım amaçlanna doğru yürüyoriar. O yürüyüş sırasında dikkat ederseniz, tek bir Kürt bireyınin bile neredeyse burnu kanamadı. Dünyanın dört bir yanından Saddam'a karşı savaşacak fedai is- teyen ABD'nin aklına, elinin altındaki peşmerge ordu- sunu, hiç değilse bu dar günlerde siperiere sokmak bile gelmiyor. Onlar sürekli eğitiliyor ve kim bilir hangi operasyon için beslenerek, bekletiliyortar. Ve o iki yeni yönetici. Yani Barzani ile Talabani. Bun- ca deneyimsizliklerine karşın, Türk Dışişleri Bakanı ile oynadıklan satrançı da birkaç hamlede kazanıyor- lar. Şam'daki son doruktoplantısında, Abdullah Gül'ün önerisini yüz geri eden Zebari adlı yenıyetme Kürt dip- lomatı, iktidar oluşunun yıldönümünde AKP'ye unu- tamayacağı büyüklükte bir ders vermiş olmadı mı? Başbakan acaba iktidannın birinci yılı nedeniyle, Irak başta; Türkiye'nin dış polıtikasını ayrıntılan ile ortaya koyan bir "U/usa Sesten/ş" konuşması yapmayı dü- şünmüyor mu? Faks: 0212- 677 07 62 obirgit@e-kolay.net internet, ölü web siteleri mezarkğı NEW YORK (AA) - İnternetin ölü ve terk edilmiş web siteleri mezarhğı olduğu ortaya çıktı. Konuyu araştıran uzmanlar, "Mihonlarca insanın internette web siteleri otuşturduklaruu, ancak daha sonra ilgikrini kaybederek ya da başka nedenlerden dolayı âtderini yenflemekten vazgeçtikleriııi" belirttiler. Intemetteki 3634 siteyi kapsayan bir araştırma, bunlann üçte ikisinin en az 2 aydır yenilenmediklerini, dörtte birinin ise yapıldığı gibi kaldıklannı ortaya koydu. Kendi kaderine terk edilmiş siteler arasında hayli tuhaf olanlar da var. Bunlardan biri olan "Massachussets 2000 yıh atesi", hâlâ vatandaşlan gıda maddesi ve içecek stoklamaya ve ATM makinelerinin çalışmamalan olasılığına karşı bankadan nakit para çekmeye davet ediyor. Kendi kaderine terk edilen siteler arasında seçim ve benzeri şeyler için açılan kampanya siteleri önde geliyor. •%