Katalog

9 EKİM 2003 PAZAR CUMHURİYET SAYFA SAGLIK Damgalanma korkusu çoğu genç hastanın tedaviye başlamasını ya da tedaviyi sürdürmesini engelliyor Yılda 10bin şizofrenhasta• Şizofreninin bir beyin hastalığı olduğunu belirten Prof. Dr. Köksal Alptekin "Bilgi eksikliği nedeniyle insanlar bu hastahktan korkuyor. Bu korku oldukça da hastalar tedaviye gelmeye çekiniyor" diye konuştu. SAADETUSLU Türkiye'de sayılan 600 bini bulan şizof- reni hastalan, "damgalanma" yüzünden te- daviye ulaşmakta zorluk çekiyor. Şizofreni- nin bir beyin hastalığı olduğunu vurgulayan Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Psi- kiyatri Anabilim Dalı 'dan Prof. Köksal Alp- teküı. "Bilgi eksikliği nedeniyle insanlar şi- zofreniden korkuyor. Tophımda korku olduk- ça insanlar da tedaviye gelmeye çekiniyor" dedi. 2 mllyon klşi etkilenlvor Alptekin, şizofreniyi "Psiko-sosyaletkfle- ri olan, Idşilerde duygu ve davranışlarda ay- nı anda bozulma gösteren bir hastahk" ola- rak tanımladı. Toplumda şizofreni görülme oranının yüzde 1 olduğunu söyleyen Alp- tekin, şöyle konuştu: "Birkişideçıkıncabü- tün aDeyi ilgflendiriyor. Türkiye'de en azui- dan 2 nıilyon kişi bu hastahktan etkileniyor. ama bu konuda yeterii araşürma yok. Aksi- ne olumsuz düşünceler var. Her yıl yeni 10 bin hasta ortaya çıkryor." Toplumda negatlf düşünceler var Hastalığın 18-20 yaşlannda ortaya çıktı- ğını söyleyen Alptekin, hastalığın en az 2- 3 yıl sürdüğünü söyledi. Yapılan bir anket çalışmasını anlatan Alptekin, şu bilgiyı ver- dı: "Gençlere yönelik çalışmada, bir hasta- nın özelükleri verikrek' Yan yana yolculuk yapar mısınız? Evınizi kıralar mısıruz?" gi- bi sorular soruldu. Gençlerin y üzde 80-90'ı olunılu yaıutverdL Anketin ikinci bölümün- de gençlere hastahğın şizofreni olduğu söy- lendiOhunluyanıtiann oranıyüzde60'adüş- tü. Toplumda şizofreniye yönelik negatif dü- şünceler var. Bir de şizofreni hastalaruun saktırgan olduklan düşünülüyor. Saldırgan- hk 10 hastadan birinde görülüyor, bu da te- daviyle ortadan kalkryor." Damgalanma korkusunun tedaviyi gecik- tirdiğini ifade eden Köksal Alptekin, ''Te- davi ne kadar erken olursa hastanın ryileş- me ihtimaH artryor. Tedavi yapıkiığında şi- zofreni hastalannın yüzde 20'süıde tam dü- zelme, yüzde 20'sinde lasmi düzelme olur" dedı. Tedavlde geri değiliz' Şizofrenide dopamin ve seretonin düzen- sizleşmesi olduğunu kaydeden Alptekin, sözlerini şöyle sürdürdü: "Dopaminin aröşı, hastanın olmayan şey- leri görmesine, duymasuıa yol açar. Üaçlar bu noktada etkfli ohıyor. Türkiye'de tedavi- de geri değüiz. Buradaki önemÜ sorun, has- talann evve hastane arasmda sılaşnuş olma- SL Ara rehabflitasy on merkezleri olmak Tür- kiye bu konuda Afrika ülkeleri gibL Sosyal hiâmetler çokaz.Burada psikolojik bir özür- lülük söz konusu. Bizim yasalarda fıziksel özürlülerin işe ahnması söz konusu. Şizofren- lerin de bunu kapsaması sağlanmah." Mart'ta açılacak İTKİÇA YLARIHER DERDEDEVA Doğadan gelen tedaviSİMGEAKARSU Güne başlarken veya gün arasında çoğu kişinin zevkle içtiği çayın yanı sıra şimdilerde bitki çaylan da tercih ediliyor. Bitki çaylan hem farklı lezzetler sunuyor hem de birçok hastalığın tedavisinde kullanılıyor. Istanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmakognozi Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Günay Sanyar. bitki çaylannın günde üç bardaktan fazla içilmemesi gerektiğini belirterek "Bu çayiar uzun süre kııllanılmamah ve binnçti tüketilmeti" dedi.Kimi bitki çaylan ve etkileri şöyle: Adaçayi: Mide bulantısını keser, boğaz, bademcik, dişeti iltihaplannı giderir ve göğsü yumuşatır. Anne adaylannın kullanmaması gereken çay hazımsızlıkta da etkilidir. AnaSOFI: İştah açıcı ve gaz gidericidir. Balgam söktürücü etkisi bulunan anason çayının anne sütünü arttıncı etkisi bulunmaktadır. Anetol alerjisi bulunan kişiler kullanmamalıdır. BÖğÜrtlen çayi: Bademcik ıltihaplan ve ağız ıçı yaralarında gargara olarak kullanımı tavsiye edilen çay, hafif kabız yapıcı etkiye sahiptir. Hiçbir yan etkisi yoktur. Clvanperçemi Çayi: Kuvvet verici, spazm gidencı ve sındınme yardımcıdır. Bazı bünyelerde alerji yapabilir. Elma çayi: A, B ve C vitaminlerine sahip elma çayı besleyici, iştah açıcıdır. Aynı zamanda hazma yardımcı olur. Ihlamur çayı: Solunum yollan yumuşatıcısı, gıcık kesicidir. Sakinleştirici etkisi bulunmasıyla birlikte yan etkisi yoktur. Isırgan çayı: Metabolizmayı uyancı ve kuvvet verici etkisinin yanında romatizma ağnlannın giderilmesinde ve ödem çözmede etkilidir. Kantaron çayi: Bitkırtlık, endişe, sıkıntı hallerine karşı rahatlama sağlar ve iyi bir sakinleştiricidir. Çocuklar ile hamile ve süt veren kadınlarda doktor gözetiminde kullanılmalıdır. Kekİk (zahter) çayi: Bakterilere karşı etkili, balgam söktürücü, iştah açıcı ve hazmı kolaylaştıncı etkiye sahiptir. Bir yaşından küçük çocuklarda ve hamile kadınlarda kullanılmamalıdır.. KUŞbumu çayi: Doğal C vitamini içerir. Soğuk algınlığına karşı bedenin savunma sistemini güçlendirir. Yan etkisi yoktur. MayiS papatyaSI Çayi: Bakterilere karşı olan etkisıyle iltıhaplan giderir. Güçlü bir spazm çözücü olmasının yanında bebekler ve küçük çocuklarda gaz söktürücü olarak kullanılabilir. Melisa Çayi: Rahatlatıcı, sakinleştirici, bakterilere ve mantar hastalıklanna karşı etkilidir. Uçuk tedavisinde, uyku problemlerinde ve migrende de kullanılu". Nane Çayi: Mide-bağırsak sistemi spazmlannı giderir, en etkili gaz söktürücülerden biridir. Mentol alerjisi olanlar kullanmamalıdır. Slnamekİ Çayi: Kalınbağırsakta etkili bir müshıldir. Genel anlamda kabızlığa karşı kullanılır.. YejİI çay: Yağ hücrelerinin metabolik hareketlerıni arttırarak depolanmış yağın yakılmasını sağlar. Böylece kilo vermede rejim ve egzersizin yanında yardımcı olarak kullanılabilir. Yüksek tansiyonu olanlar fazla tüketimden kaçınmalıdırlar. J^OLAYBULAŞIYOR Sinsi tehdit Hepatit C • Türkiye'deki 700 bin virüs taşıyıcısının büyük bölümü bunu bilmediği için ölümle yüzyüze. VTJRALAHI Kış kapıya dayandı. Uzmanlar grip salgınına dikkat çekiyor Aşılanmayı unutmayınİZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) - Havalardaki ani değişimler milyonlan etkisi altına alan gribi ye- niden gündeme getirdi. Uzmanlar, hastalığın teda- visinden önce, koruyucu önlemlere dikkat çekiyor- lar. 6 aydan küçük bebeklerin, hamilelerin, alerjisi olanlann ve riskli hastalıklar yaşayanlann mutlaka grip aşısı olması gerektiği belirtilerek aşının has- talığa karşı yüzde 50 ile 70 oranında etkili olduğu kaydedihyor. Izmir îl Sağlık Müdürlüğü yetkilileri, her yıl mil- yonlarca kişinin yakalandığı ve önlem alınmadığı hallerde ölümcül olan gribe karşı en etkili yolun aşı olduğunu vurguluyorlar. Gribi, 39 derece ateş, şiddetli kas ve eklem ağn- lan, halsizük, bitkiniik, titreme, baş ağnsı ve kuru öksürük gibi belirtilerle başlayan enfeksiyon has- talığı olarak açıklayan sağlık örgütleri gripten ko- runmanın başlıca yolunu, vücut direncinin düşme- sini engellemek olarak açıkhyorlar. Mevsim özelliklerine uygun giyinmek, bol sulu gıdalar, taze sebze ve meyve tüketimi, hastalar ile yakın temastan kaçınmak diğer önlemler olarak be- lirtiliyor. Hekimler, grip aşısının vücutta 1-2 hafta içinde koruyucu düzeye eriştiğini bildiriyor. Hepatoloji uzmanlan kaygılı. Aşısı henüz bulunmayan Hepatit C virüsü taşıyan 700 bin civannda hastanın tedavi gören kesimi ancak 4 bin kişi. Buna karşılık tedavi görmeyenlerin çoğu virüsü bilmeden bulaştırmaya devam ediyor... Hepatit C sadece kan ve cinsel ilişki yolu ile değil, büyük çoğunluğu daha önce başkasında olan makaslar, manikür aletleri, tıraş bıçaklan, dövmede kullanılan iğneler, tam sterilize edilmemiş sünnet takımlan yüzünden de bulaşıyor. Hepatoloji alanında bilimsel araştırmalan ile tanınan 'Schering-Plough'un organızasyonu ile düzenlenen -Hepatoloji Yuvariak Masa Toplanüsrnda biraraya gelen Hepatoloji Bilimcileri, hastalık ve tedavisi konusunda tartıştılar. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden Prof. Dr. Cem Kalaya "Hepatit-C virüsü çok değişken bir virüs. Bu nedenle 5-10 yıl koruyucu bir aşı beklenmemeli. Ancak tedavide 15 yıl önceki başan oranımız yüzde 5 civannda iken günümüzde bu oran yüzde 60'lara çıkü" dedi. Küçük yaşlarda görülen psikolojik sorunlara tam konulamıyor Depresif çocuklara dikkat! Dr. MEHMET ERTÜRK Geçen hafta içinde her beş çocuktan birinin yaşamını doğrudan ve ciddi şekilde etkileyen bir psikolojik problemi olduğunu okudum. Aynı kaynağa göre bu çocuklar depresyondan otizme dek uzanan bir yelpaze içindekı rahat- sızlıklara sahip halde büyüyorlar ve Amerika gibi tıbbın son derece gelişmiş olduğu bir ül- kede bile teşhis ve tedavi edilenlerin oranı yüzde yirmiyi geçemiyor. Çocuklarda psikolojik rahatsızhklann belir- tileri açık değil. Mide ağnsı, huzursuzluk. sal- dırganlık gibi normalde pek fazla önemsen- meyebilecek durumlar, aslında ciddi hasta- lıklann belirrisi olabiliyor. Cenclerln yüzde 13'ü rahatsız ABD'de yapılan bir araştırmaya göre 9-17 yaş arasındaki çocuklann-gençlerin yüzde 13'ü anksiyete bozukluğu hastası. Bu katego- ri, panik ataklan, fobikbozukluklan. yani me- sela kalabalık ya da karanlık korkusunu, ob- sessif-kompülsif bozukluklan, örneğin de- vamlı olarak el yıkamayı ya da her otobüse bi- nişte kırka kadar saymayı ve yaygın anksiye- te bozukluğunu içeriyor. Depresyon ise çocuklarda erişkinlerdekin- den farklı belirtilere neden olabiliyor. Depres- yondaki çocuk üzgün ve yılgın durmaktan zi- yade, asabi davranışlar sergiliyor. Uzmanlar şimdi bu hastalığın erken ipuçlannı yakalama- ya çalışıyorlar. Aileler ise çocuklannın dep- resyon geçiriyor olma ihtimalini kolay kolay kabul edemiyorlar, bu da tedavinin gecikme- sine ve çocuğun erişkinlik devresinde büyük problemler yaşamasına sebep oluyor. Depresyonun aksine dikkat eksikliği bo- • ABD'de yapılan bir araştırmaya göre, her beş çocuktan birinin yaşamını doğrudan ve ciddi şekilde etkileyen bir psikolojik problemi bulunuyor. Belirtileri açık olmayan bu tür rahatsızlıklan ne hekimler ne de aileler kolay anlayamıyorlar. zukluğu ve hiperaktivite ebeveynler tarafın- dan daha kolay tanıruyor. Son teorilere göre hastalık kalıntımsal bir süreç, yani genler va- sıtası ile çocuğa geçiyor. Dikkat eksikliği olan bir çocuk derslerindebaşansızlıkyaşıyor. Bu çocuklar tedavi edilmedikleri takdirde alkol ya da uyuşturucu gibi maddelerin bağımlısı olabilivorlar. Çocuk çok ilginç bir varlık. Kendisine an- ne-babasından geçen genlerden miras aldığı, değiştiremeyeceği bazı şeyler var. Bir yandan da devamlı olarak öğreniyor. Ebeveynlerinden, komşulardan, televizyondan, arkadaşlanndan veakhnızagelebilecekhertürlü kanallardan. Ve bu bilgi akışı altında kişiliği şekillenirken bir sürü psikolojik travmaya, darbeye maruz kalıyor. Insan beyni bir şekilde her şeyin üs- tesinden geliyor ama bazen bu süreç çok acı- h. çok yıpratıcı olabiliyor ve bazen de yara- lar tamamen geçmiyor. Zamanında müdahale edllmeli Aslında doğru olan, her çocuğun psikolo- jik gelişiminin uzmanlar tarafından gözlenme- si, sorunlara mümkün olduğunca erken mü- dahale edilmesi. Türkiye'de ise psikiyatriste başvurmayı hâlâ bir zayıflık, hatta utanılacak bir durum olarak görenler var. Unutulmama- sı gereken şey şu; psikolojik süreçler söz ko- nusu olduğundakişinin çocuğuna da, kendiken- disine de yardım edebilme şansı çok yok. Oy- sa zamanında gerçekleştirilecek basit müda- haleler ile bir yaşamın 50-60 yılının çekilmez hale gelmesi kolaylıkla önlenebiliyor. mehmeterturkCg superonHne.com Anadolu sağlık köyü ERHAN KEMAL ÖZME.N Anadolu Vakfı tarafından Gebze'de inşaatı sürdürülen Anadolu Sağlık Merkezi, önümüzdeki yılın mart ayında açılacak. Uluslararası standartlarda hizmet vermek ve ülkedeki sağlık hizmetlerini bir adım öne götürmek amacıyla başlatılan "Anadohı Sağlık Köyü" projesi, Türkiye'nin birinci, ikinci ve üçüncü basamak sağlık hizmetleri ile sağlık elemanı eğitimi alanlanndaki eksiklikleri ve beklentileri karşılamayı hedefliyor. Sağlık hizmetlenne ulaşamayan kitlelere sistemarik \e düzenli olarak ulaşmayı hedefleyen proje kapsamında, teda\i görecek hastalann yüzde 10'undanücret alınmayacak. Amerika'da 13 yıl üst üste en iyi hastane seçilen Johns Hopkins Medicine işbirliği ile kurulan Anadolu Sağlık Köyü, Kocaeli iline bağh Gebze Çayırova'da 186 dönümluk arazi üzerine kuruluyor. Radyasyon onkolojisi, radyoloji ve nükleer tıp departmanlan, 8 ameliyathane, kan bankası, anjio üniteleri ve yoğun bakım gibi üniteleri olan Anadolu Sağlık Köyü'nün önümüzdeki yılın mart ayında faaliyete geçmesi planlanıyor Suçlunun haritasını çıkanyorlar tstanbul Haber Merkezi- Malaga Üniversitesi Kriminoloji Enstitüsü öğretim üyesi Per Stangeland. suç haritalannın ve coğrafi profillemenin, suçlulann yakalanmasında önemli yeri olduğunu anımsatarak "ÖzeDikle seri tecavüzler ve seri cinayetlerin çözümlenmesinde daha etkili ohıyor" dedı.Ispanya'da suç hantalan ve özelikle de cografı profilleme üzenne çalışan Stangeland, "Biz bu haritalarda sıcak noktalan, suçun nerede işlendiğini, spesifik olarak suçun nerede işlendiğini görebiByoruz" diye konuştu. Coğrafi profillemenin ise daha zor olduğuna dikkat çeken Stangeland şunlan söyledi: "Kişi suçu nerede işliyor, neden o bölgeyi kuDanıyor. onu behrlemeye çahşıyoruz. Örneğin bir cinayet olaymda; nerede öldürmüş, cesedi nereye atmış, cinayeti yürüyerek nıi arabayla mı işliyor?» Tüm bu verikri harita üzerinde yerleştirmeye çahşryoruz. Bu suçu işkyen. şehıin şu bölgesinde olabinr diyoruz. Pofis de o bölgedeki suçhılan beKıüyor."Malaga'da işlenen 18 saldırüı seri teca\üz olayını anlatan Stangeland, bir örneği şöyle anlattı:"DNAve parmak izi testi, bunlan aynı adamm işlediğini gösterdi, ancak adamm hiç kaydı yoktu. Getiştirdiğimiz coğrafi profilleme bu olayda kuDanıldL 1997'de ilk tecavüz gerçekleşti. Adam kadınlan ahşverişten dönerken izliyor ve kendi yatak odasmda tecavüz ediyordu. Kurbanlar evli, genç ve çekici kadmlardan seçiüyordu. 2000'de adam suç alanını ve mağdurlann proflüni değiştiriyor. Alman, 16-22 yaş arası genç kızlara tecavüz etmeye başhyor. Bu kızlar şehre İspanyoka öğrenmeye gelen kolejM kızlar. Ekim 2001'de profıl çıkanldı, Şubat 2002'de yakalandL " Suç haritalannı Türkiye'de ilk kez kullananan Ankara Emniyet Müdürlüğü Asayiş Şube Müdürlüğü yetkilisi Hasan Yön de Ankara polisinin suç haritalannı 2001 'in sonunda kullanmaya başladığını söyledi. Yön, "Ankara poüsinin bunu kuDanmasmda sağladjgı başanlar, bu tekniğin kullarumının daha da artacağmı gösteriyör" dedi.