Katalog

10OCAK2003CUMA CUMHURİYET SAYFA H J J v i _ l l ı \J 1VJ_İ ekonomi(g cumhuriyet.com.tr 13 Asgari ücret görüşülecek • ANKARA (ANKA)- Türk-Iş Genel Başkanı Salih Kıhç, AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan'ın asgari ücretin yeniden düzenlenmesine ilişkin yaklaşımını olumlu bulduklannı belirterek, "Taleplerimizi yenileyerek en kısa zamanda Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun toplanmasını sağlayacağız" dedi. hracatta hedef buyütiddu • İSTANBUL(AA)- Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen, "2003'te yaklaşık 40 milyar dolar, belki de daha fazlasını ihracat hedefi olarak koyuyoruz" dedi. 12. Uluslararası Deri Günleri Fuan'nın açılışını yapan Tüzmen, fuara 31 ülkeden yerli ve yabancı 434 firmanın kahldığını belirterek, "Gerçekten çok güzel bir başan hikâyesine imza atacağını ben şimdiden görüyorum" dedi. Okul elektrigine TBJAŞ'tanzam • ANKARA (AA)- TEDAŞ 1 Ocak'tan geçerli olmak üzere antma tesisi, okul, dernek ve spor tesisleri ile tanmsal sulamada kullanılan elektriğe yüzde 6.2 ile yüzde 34.48 arasında değişen oranlarda zam yaptı. Tanmsal sulamalarda kilovat saat başına alınan 87 bin liralık elektrik ücreti, yüzde 34.48 oranında arttınlarak, 117 bin liraya yükseltildi. Hayır kurumu ve benzeri yerlerde ise elektriğin fiyatı da yüzde 2.1 oranında artarak, 118 bin 8501iradanl21bin350 liraya çıktı. Kamu-Sen: Saatler yetmiyor • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Türkiye Kamu-Sen, 4 kişilik bir ailenin asgari geçim sınınnın 1 milyar 377 milyon lira olduğunu, 474 milyon lira maaş alan bir memurun, bu parayı ancak haftanın her günü 17.5 saat çalışarak kazanabileceğini bildirdi. Kamu-Sen'in "1963'ten 2003'e40YıldaNereden Nereye" adlı araştırmaya göre, ortalama memur maaşının 776 lira olduğu 1963'te memurlar 1 kilo et alabilmek çin 1 saat 48 dakika çalışırken günümüzde 424 milyon lira maaş alan memurlar, bunun için yaklaşık 3 saat çalışmak zorundalar. Endüstri Holding'e SPK'den inceteme • KON\A(AA)- Merkezi Konya'da bulunan Endüstri Holding'in yeni yöneticileri tarafindan 250 milyon mark tutannda pararun talan edildiği açıklaması üzerine Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Sermaye Piyasası Kurulu'ndan müfettişler Konya'ya geldi. Holdingin yeni Genel Koordinatörü Ramazan Arıkan'ın geçen hafta yaptığı açıklamalardan sonra, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 2, SPK de 3 müfettişini Konya'da çalışma yapmak üzere görevlendirdi. Futbol kulüpleri, altın stokçulan ve kaçak işçi çalıştıran da kapsam içine alındı Vergi affi genişletiliyorANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, vergi affinın kapsamı daha da genişle- tilirken futbol kulüpleri, altın stokçula- n ve kaçak işçi çalıştıran işverenlere de af yolu açıldı. Gelir ve kurumlar vergi- sindeki matrah arttınmında oran ve tu- tarlar düşürülürken "sahte fatura" da- vasından yargılanan Maliye Bakanı Ke- mal Unakitan'ı kurtaran madde korun- du. Hayali ihracatçılara aracılık edenle- re de af getirmek isteyen AKP, CHP'li- lerin tepkisi üzerine son anda bu girişi- minden vazgeçti. Komisyonda dün AKP hükümetinin *vergibanşıw olarak nitelendirdiği ver- gi affi yasa tasansı, yeni maddeler ek- lenerek ve bazı değişiklikler yapüarak kabul edildi. Unakıtan'ın da aftan ya- rarlanması, görüşmeler sırasında sık sık tarhşmalann yaşanmasına neden oldu. CHP'li AliTopuz. Unakıtan'ın sahte fa- tura davasından yargılandığına dikkat çekerek "Tasan lekelennıiştir. Sayın Ba- YAHYA ARIKAN: Af, yeterti kaynağı • Vergi affını görûşen Plan ve Bütçe Komisyonu'nda sık sık tartışma yaşandı. Unakıtan'a af getiren madde korundu. CHP'nin tepkisi üzerine hayali ihracatçılara af önergesi geri çekildi. kanmahkemedehesapvermesigerekir- ken kendi hazırladığı tasanyla kendisi- ni akhyor. Eğer bu maddeyi tasan met- ninden çıkartnazsanız bunun besabını veremezsiniz" dedi. Eleştınleri yanıtlayan Unakıtan ise CHP'lilerin eleştirilerinin insaf sınır- lannı aştığını belirterek söz konusu düzenlemede kendisinin aklanmadı- ğuıı savundu. Unakıtan, "Maddeyiiyi okuyun. Kulaktan dolma bügilerie ko- nuşuyorsunuz, bu kadar çamur atma- ym. Benim alnım açık, bir yerden hak- h ya da haksız olarak dava açılmış ola- bflir, onun sonucuna bakmak gerekir. Benim verflemeyecek hesabım yok. Oraya 'Bakan yararlanamaz' diye bir hüküm koyun. Ya da eğer hakknnda bir fezlekegehrse hemen dokunulmaz- hğımı kaldınn" diye konuştu. AKP'li Nurettin Canikli'mn Unakıtan'ın kap- sam dışında tutulmasına ilişkin öner- gesi işleme aluımadı. AKPTi milletvekillerinin önergesiy- le tasannuı kapsamı genişlenldi. Buna göre, stoklannda beyan edilmemiş al- tın ve benzeri mücevher bulunan sarraf ve kuyumcular, bağlı olduklan vergi dairelerine bildirmek kaydıyla ilgili mallann maliyet bedellerini defterleri- ne ekleyebilecekler. Beyan edilecek de- ğerleme farklan yüzde 5 oranında ver- giye tabi tutulacak. Tasanya "gefirver- gisinde artbnm" başlığıyla eklenen bir maddeyle de futbol kulüpleri ve kaçak işçi çalıştıran işveren de tasan kapsamı- na alındı. Buna göre, futbol kulüpleri 1998-2001 yıllan itibanyla yüzde 2-5 oranlan arasmda hesaplanacak gelir vergisini ödemeyi kabul etmeleri duru- munda bu yıllara ait vergilendirme dö- nemleriyle ilgili olarak ücret yönünden incelemeye tabi tutulmayacak. Sigorta- sız işçi çalıştıran işverenler de işçi sa- yısını bildirerek bu hükümden yararla- nabilecekler. Tasanda gelir ve kurumlar vergisi matrah arttınmmdaki oranlar ve tutar- lar da aşağı çekildi. Gelir vergisi mükel- lefleri için 1998 yılı için öngörülen mat- rah arttınmı yüzde 30. 1999 yılı için yüzde 25, 2000 yılı için yüzde 20 ve 2001 yılı için yüzde 15'e çekilirken; kurumlar vergisi mükellefleri için 1998 yılı için öngörülen matrah 7.5 milyar, 1999 yıh için 9 milyar, 2000 yılı için 11 milyar 250 milyon ve 2001 yıh için de 15 milyar liraya indirildi. Vergilerini za- manında ödeyenler için ise yüzde 5 in- dirim yapıldı. Ekonomi Servisi - Kamuoyunda mali milat olarak bilinen vergi düzenlemelerini kaldırarak "Vergi Banşı ProjesT kapsamında af yapmayı planlayan hükümetin bu yöntemle 10 katrilyon liralık kaynak sağlayamayacağı bildirildi. "Vergi Raporu 2002"yi açıklayan Istanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (ISMMMO) Başkanı Yabya Ankan, kamu açıklannın kapatıhnası için Türkiye'nin "vergi alması gerektiğine ve mali miladın, kayıt dışının önlenmesinin önkoşulu olduğuna" dikkat çekti. Ankan, mali banşa ilişkin tarihin 30 Ekim 2002 olarak belirlenmesinin yanlış olduğunu savundu. Ankan, vergi affi beklentisi dolayısıyla çok sayıda mükellefin cezalı duruma düştüğünü, bu yüzden tarihin 31 Aralık 2002 olarak belirlenmesinin yerinde olacağını söyledi.Ankan, ISMMMO tarafindan hazırlanan raporu milletvekillerine göndereceklerini kaydetti. En büyük borç kamunun HACERBOYACIOĞUJ ANKARA - Hükümetin, 2.4 katrilyon lirahk kaynak beklediği vergi affindan yararlanacak en büyük borçlu kesimin, kamu kurumlan ve belediyeler olması, hedefleri zora sokuyor. Ani bir kararla açıklanan kaynak paketi, "yetersiz'' olarak değerlendiriliyor. CHP îstanbul Milletvekilı Kemal Kıhçdaroğlu, "KİT ve diğer kamu kurumlannın vergi borçlannın ana tutan 1 katrilyon 94 trflyon liraya, belediyelerin borçlan ise 285 trflyon lira>a ulaşo. Affa karşnı, kamunun bu borçlan ödeyecek gücü yok" görüşünü dile getirdı. Hükümetin, 10.2 katrilyon liralık vergi borcunun 2.4 katrilyon lirasını tahsil etmeyi öngördüğünü anımsatan Kıhçdaroğlu, geçmişten bugüne gerçekleşmelerin hep hedefin alünda kaldığını söyledi. Türk Tabipleri Birliği (TTB) de, kaynak paketinde yer alan sağlığa yönelik düzenlemelerin ters tepki yaratabileceği uyansında bulundu. TTB Yönetim Kurulu üyesi Eriş Bflatoğhı, reçete yazımı ve ilaç kullanımlannda düzenleme yapılmadan getirelecek kısıtlamalann yanlış olacağını belirterek, u tnsan sağhğryla tasarruf olmaz" dedi. Gecekondularla orman sının dışına çıkan alanın taksitle satışı için kollar sıvandı AKP hükümeti her şeyi satacak EBRUTOKTAR ANKARA - Nema ödemeleri ve emekli maaşlanna zam nedeniyle kay- nak sıkıntısı çeken ve piyasalara güven veremeyen hükümet, orta ve uzun va- adeli kaynak umudunu da "gecekondu ve orman am"na bağladı. AKP hükü- meti bu çerçevede, gecekondu sahiple- rinin bulunduklan arazinin taksitle sa- tışı ve anayasada yapılacak değişiklik- le de orman sınırlan dışına çıkan 500 bin hektar alanın sahlması için Maliye Ba- kanlığı ve Başbakanlık'ta çalışma baş- lattı. Edinilen bilgiye göre hükümetin üzerinde çalıştığı gelir getirici pakette şu düzenlemeler yer alıyor: ^ Gecekondu affi: Emlak vergisi'ni düzenli olarak ödeyen, uzun yıllardır oturduğu evin tapusu olmayan gecekon- du sahiplerine, oturduklan evin inşa edildiği arazi taksitle satılabilecek. Uy- gulamanın yeni gecekondulann oluş- masına olanak vermeyecek bir düzenle- me ile belediyelerin imar uygulamala- nna uyarlanması planlanıyor. Ancak TMMOB, böyle bir affin kaçak yapı- laşmayı teşvik edeceğini belirtiyor. • Orman arazileri: Orman Yasa- sı'nın 2-b maddesi ile orman niteliğini yitirmiş ve orman dışına çıkanlmış alanlann satışı planlanıyor. Mevcut ana- yasaya ve Orman Yasası'na göre sade- ce orman köylüsüne tahsis edilebilen bu alanlann satılarak hukuki statüye geçi- rilmesi hedefleniyor. Yaklaşık 500 bin hektar olan bu alanın üzerinde kurulan işyerlerinden büyük tesislere kadar ruh- satı olmayan tüm kaçak binalann yasal zemine geçirilmesini öngören düzenle- me için anayasanın 169. ve 170. mad- delerinde değişikiik gerekiyor. Orman Bakanhğı'nda yapılan bu çalışma ile 10 milyar dolarlık gelir elde edilmesi plan- lanıyor. Orman Mühendisleri Odası bu projeye karşı çıkarken bunun Türki- ye'nin orman varhğına büyük darbe vu- racağını belirtiyor. • Lojman ve tesisler Kamu kurum ve kuruluşlanna ait 224 bin 401 lojman, 2 bin 649 dinlenme tesisinin satıhnası planlanıyor Asker, güvenlik ve emniyet görevlileri ile taşrada görev yapan öğ- retmen, savcı, hâkim, doktor ve gümrük memurlanna ait lojmanlann ise kapsam dışı tutulması öngörülüyor. Özel iletişim keyfi dokuz gün sürdü Ekonomi Servisi - Cep tele- fonu kullanıcılannın özel ileti- şim vergisi ödemeden konuş- ma "keyfi" 9 gün sürdü. Bu 9 gün boyunca yapılan konuş- malar, faturalara yüzde 25'lik vergi payı konulmadan yansı- tılacak. Cumhurbaşkanı Ahmet Nec- det Sezer, TBMM'de ikinci kez kabul edilip kendisine gönde- rilen mali milat ve "nereden buldun" uygulamasını kaldı- ran yasayı bu kez onayladı. Ye- ni yasayla birlikte, 1 Ocak'ta kaldınlan özel işlem ve özel iletişim vergilerinin süreleri de 1 yjl uzatılmış oldu. Özel iletişim vergisinde, fa- turah hat kullanıcılan, 9 günlük sürede yaptıklan konuşmalar için vergi ödemeyecek. Fatura- lara, bugünden hesap kesim ta- rihine kadarki konuşmalann yüzde 25'i kadar vergi tutan yazılacak. Kontörsüz hatlar için ise iki ayn uygulama var. Turkcell ve Telsim, yükleme yapıldığı anda, kartlara vergi tutan kadar ek kontör yüklü- yor, ya da dijital ödemelerde in- dirime gidiyordu. Aria ise, ver- gisiz yüklemeyi henüz hatlan- na yansıtmamıştı. Aria, geçen 9 gün içerisinde yapılan yükle- meler için, daha sonra müşteri- lerine vergi oranında ek kontör dağıtacak. Ozel işlem vergisinin kapsa- mına ise şans oyunlan, at yanş- lan, vergi ve gümrük idareleri ile belediyelere verilen beyan- nameler, SSK bildirgeleri, mo- torlu taşıt kayıt tescil devirleri, tapu işlemleri, uçak biletleri, ÎMKB ve SPK'ye borsadan ke- silen paylar üzerinden alınan paylar, reklam gelirlerinin yüz- de 10'u ve mevduat hesaplan, silah ve av ruhsatlan giriyor. Cep telefonu kuOanıcılan bugünden itibaren deprem wrgikrini ödemeye yeniden başla>acak TEKEL henüz karar vermedi Ekonomi Senisi - TEKEL Genel Müdürü Sezai Ensari, tütün mamulleri ve alkollü içkilerden ahnan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) oranlannın arttırdmasını fıyatlara yansıtıp yansıtmayacaklanna henüz karar vermediklerini söyledi. Perakende fiyatlara yüzde 20 zam olarak yansıması beklenen ÖTV artışını değerlendiren Ensari, bazı üreticilerin bu yükü hemen ürüne yansıtabileceğini kaydederek şöyle konuştu: "Devlete bu şekflde ödeyeceği için ja sine>e çekip kendi ödeyecek ya da ürettiği ürünün frvaona ekîeyerek kendisini garanti>e alacak. Yani önceden kurumun kasasına giren rakam neyse zam \apacak. "ben bunu bir süre daha sineye çekebilirim' drvorsa zam yapmayacak. Buna yetküi kuruDan karar \erecek. PbiHp Morriste kendi yetkfli kuruDan, TEKEEde de birim yönetim kurulunun eKnde olan bir şe>. Biz hemen bu zammı yapıp \apmayacağımızı arkadaşlanmızla görüşeceğiz, Biz daha önce zam yaparak phasada bir ara bayağı pay ka\1>etmiştik. Uzun süre zam yapmayarak bu payı yeniden yüksehtik. Şimdi pazar pa>ımız yüzde 65'lerde" dedi. Öte yandan ÖTV T "nin arttınlması, Izmir'de şarap üreticilerinin sert tepkisine neden oldu. Üreticiler, alınan vergilerin zaten yüksek olduğunu söyleyerek yeni vergilerle gelecek zamlann iç tüketimi daraltacağnıı öne sürdüler. NOT DEFTERİ ZEKERtYA TEMtZEL Vepgi Banşı Kime Geliyor? Af yasalan çıkanlırken yapılan düzenlemenin çe- kiciliğini arttırmak, kamuoyunun tepkisini azaltmak için olsa gerek, af yasası ile tahsil edilecek alacak hep yüksek gösterilir. Şimdi de 10 katrilyon liralık bir tahsilattan söz ediliyor. Bu rakama, genellikle devlet gelirierinin tahak- kuk ve tahsilatı arasındaki farktan hareketle ulaşı- lıyor. Bu tutann af yasası ile tahsil edilmesi olanaklı mı? Bir defa bütçe gelirlerinin tamamı "vergi banşı projesi"nde yer almıyor. Bu gelirlerin içerisinde vergi dışı normal gelirier, özel gelirier ve fon gelir- leri var. Bu durumda af yasasının getirisini tahmin et- mek için vergi gelirlerine dönmek gerekiyor. Maliye Bakanlığı'nın kamu hesapları bültenine göre vergi gelirlerinin tahakkuk-tahsilat farkı, yani devletin tahsil edilmeyen vergi alacağı ise yakla- şık altı katrilyon lira. Bu altı katrilyon liranın üzeri- ne itilaflardan vazgeçenlerin ödeyecekleri miktar, ödendiği anda tahakkuk ettirilen gecikme zam ve faizlerinin tutarı, matrah arttınmı sonucunda yapı- lacak tahsilatlar da eklenirse, kâğıt üzerinde de kalsa bu tahmine yine de ulaşılabilir. Ancak olayın başka boyutları var. Kamu alacaklarının yaklaşık yarısından fazlası, diğer kamu kurumlarından olan alacak. Yani dev- letin devlete ya da belediyelerin devlete olan borç- lan. Bu kurumların borçlarını ödeyebilmeleri için, devletin onlara kaynak aktarması gerek. Yani bir cepten diğer cebe. Bu olmayacağına göre gitti mi on katrilyonluk tahsilatın yansından fazlası. Kalan alacaklann beşte biri de fiktif. Yani gerçek alacak değil. Hayali ihracatçılar işlemlerine ger- çeklik kazandırmak için gerçek olmayan isimlere ya da ödeme gücü olmayan zavallılar adına vergi tahakkukları yaptırmışlar. Bunlan değil affetmek üste para verseniz bile tahsilatyapamazsınız. Bunlann ikametgâhı surdi- bi, varlıklan da yama tutmayan ceketleridir. Kalan kesimi ise iki gruba ayırmak gerekiyor. Birinci grup, ekonomik krizden etkilenmiş işini kapatmak zorunda kalmış, yükümlülüklerini bu ne- denle yerine getirememiş mağdurlar. Af yasalan genellikle bu durumda olanlar bahane edilerek çı- karılırsa da af bunların derdine derman olamaz. Çünkü bu grup af yasaları ile hafifletilmiş yüküm- lülüklerini de yerine getiremez. Bunlann yükümlü- lüklerini yerine getirmesi, yeniden üretir ve kaza- nır hale gelmelerine bağlı. Bu durumdaki vergi yükümlülerinin borçlanyla il- gili çözüm, vergi sistemine kalıcı bir şekilde ve açıkça yerleştirilmedikçe af gerekçeleri tükenmez. Çözüm de afla değil, vergi alacaklannın bu duru- ma düşen her kişi için dondurulup faiz işletilme- mesi, belli bir sürenin sonunda kişinin durumunda bir değişikiik olmamışsa, verginin telkin edilmesi, yani silinmesiyle sağlanabilir. İkinci grup ise ödeme gücü olduğu halde, ver- gisini ödemek yerine bu parayı faizde, dövizde ya da farklı şekillerde değerlendirenlerdir. Af bu gruba geliyor. Vergi ödeyenleri rencide eden, "vergi ödeme arzusunu törpüleyen" de bu. "Vergi aslını tahsil ediyor, sadece cezaları indi- riyoruz" söylemi ise tam bir aldatmaca. 1997 yı- lında bir milyar lira olan vergiyi 2003 yılında bir mil- yar lira olarak aldığınız zaman vergi aslı ödenmiş mi oluyor? 1997 yılında ödenmeyen bu vergi ile devlet tahvili alınsaydı, beş yıl sonra neredeyse yirmi milyar lira getiri sağlanırdı. Hem de bu kazanç bir milyar lira vergiyi ödemeyip devlete borç veri- lerek elde edilirdi. Bu kesimin devlete taktığı borç miktarı ise top- lam alacağın dörtte biri. Bu kesim af yasası çıkar- sa iki buçuk, üç katrilyon lira ödeyip kurtaracak, vergi ödemek yerine devlete borç vererek sağla- dığı yirmi, otuz katrilyon lira da yanına kâr kalacak. Oysa devlet af çıkarmak yerine alacağının tah- siline gitse, gecikme zamlarıyla birlikte bu kesim- lerden on katrilyon liranın üzerinde tahsilat yapıla- bilecek. On katrilyon liralık kaynak afta değil, ödeme gü- cü olduğu halde vergisini ödemeyenlerden yapıla- cak tahsilatta. CHP: Nemalap eritiliyor • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, zorunlu tasarrufta eritme planı uyguladığını belirterek "Ödeme artık zorunlu, ama ödemeyi eritmeyi öngören bir yasa önümüze geliyor. Oyun içinde oyunlar var" dedi. Deniz Baykal, dün KESK Başkanı Sami Evren'i kabul etti. Evren de hükümetin, 57. hükümet döneminde memurlara yapılan zammı sanki kendisi yapmış gibi gösterdiğini söyledi. Sabancı'dan iletişim şirketi • Ekonomi Servisi- Sabancı Holding'den yapılan açıklamada, holdingin yönetim kurulu toplantısında, 500 milyar lira sermayeyle "Sabancı Telekomünikasyon Hizmetleri A.Ş."nin kunJmasına karar verildiği belirtildi. Holding'in kurulacak şirkete, 499 milyar 980 milyon lirayla kurucu ortak olarak iştirak edeceği bildirildi. BfCJONOHİ I J f93fi: İkinci beş yıllık sanayi planının ilkeleri An-j kara'da yapılan 'endüstri kongresinde'görüşüle- \ rek kabul edildi. I 1951: Hasankale-Horasan demiryolu ulaşıma \ açıldı. _ J 1961: Milli Birlik Komitesi'nin kabul ettiği yasa ile arazi ve bina vergileri arttınldı. 1970: Bedelsiz otomobil ithalinde bazı değişik- j likler öngören kararname yürürlüğe girdi. 1975: Teknik Malzeme Oto Yan Sanayi AŞ Bur- sa'da kuruldu. 2001: TEAŞ'taki beyaz enerji davası "düğme- ye kim bastı' tartışmalanyla basında geniş yer buldu. 2001: Ziraat ve Halkbank'ta yeniden ya- ptlandırma kurulu üyeteri belirlendi.