Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA
4-
CUMHURİYET 28 AĞUSTOS 2002 ÇARŞAMBA
HABERLER
Sağlar: YTP ie
anlayışımn farklı
• ANKARA
(Cumhuriyet Bürosu) -
SHP Genel Sekreten Fıkn
Sağlar. ıttıfak çahşması
yuruttulden YTP ıle farklı
goruşlerde olduklanru
soyledı YTP'nın bıreysel
katılımlan ongorduğunu
savunan Sağlar, IsTVye
yaptığı açıklamada YTP
ıle yuruttuklen ıttıfak
çalışmalannda şu ana
kadar bır noktaya
\aramadıklannı soyledı
Sağlar, "Amacımız barajın
uzenne çıkılması ıçın
bıreysel katkı
sağlayabılecekJen
toplamak değıl. Turkıye'yı
donuşturecek bır guç
bırlığı oluşturmak" dedı
Ödeneh
zamım yokta
• ANKARA
(Cumhuriyet Bürosu) -
Mılh Eğıtım Bakanlığı
(MEB), oğretmenlere her
oğretım yılı başında
venlen 'oğretım yılına
hazırhk odetıeğı'nın, 1
maaş ıkramıye olarak
duzenlenmesını onerdı
Malıye Bakanlığı'na onen
goturen MEB, bu
yapılamadığı takdırde 115
mılyon lıra olan oğretım
yılı hazırlık odeneğırun
230 mılyon lıraya
çıkanlmasını ıstedı
Seçim vaadi
istemiyopuz'
• ANKARA
(Cumhuriyet Bürosu) - Fen
edebıyat fakultesı
mezunlan, oğretmen olma
ıstemlennı Mılh Eğıtım
Bakanhğrnda (MEB)
basın açıklaması yaparak
dıle getırdıler Oğretmen
olmak ıstedıklennı
belırten mezunlar, seçım
vaadı ıstemedıklennı de
vurguladılar Eğıtım-Sen
Genel Başkanı Alaaddın
Dınçer de konuyla ılgılı
yaptığı açıklamada,
"Formasyon alan bu
gençler bır kerehğıne de
olsa oğretmen olarak
atanmalıdır" dedı
Yahnici'nin adı
kullanıldı iddiası
• ANKARA
(Curnhuriyet Bürosu) -
MHP Genel Başkan
Yardımcısı Şevket Bulent
Yahnici'nin adıru
kullanarak ıhale almak
ıstedığı one surulen
Osman Safçı adlı şahıs
gozaltına alındı Emnıyet
yetkıhlerınden alınan
bılgıye gore, Dr Sarru
Ulus Çocuk Hastanesı
Başhekımı Prof Dr Ayşe
Oner'e, Yahnıcı'nın yakını
olduğunu soyleyen Safçı,
hastanenın kantın
ıhalesının kendısıne
venhnesını ıstedı
Göruşmenın ardından
Başhekım Oner'ın,
Yahnıcı'ye bılgı vermesı
uzenne, Ankara Emnıyet
Mudurluğu'ne başvuran
Yahmcı, admı kullanan
Osman Safçı hakkında suç
duyurusunda bulundu
DSİ'den su
uyarısı
• ANKARA
(Cumhuriyet Bürosu) -
De\letSuIşlen(DSl)
Genel Muduru Mumtaz
Turfan, Turkıye'nın yakın
gelecekte su knzı
yaşayabıleceğı uyansında
bulundu Turfan,
kuruluşunun 50 yüını
kutlayan DSl'nın
faalıyetlen hakkında bır
basın toplantısı duzenledı
Turkıye'nın baraj
yatınmlarını aksatmaması
gerektığını belırten
Turfan, "Bu yatınmlar ıçın
yılda 1 mılyar dolar
gerekıyor" dedı
Seçimi erteletme pazarlıklan için Kutan ve DYP'li Ercan'dan benzer açıklama:
Öneri ANAP ve YTP'denANKARA (CumhuriyetBü-
rosu) -Merkez partılenn >oğun
olarak hıssettığı baraj kaygısı
nedenıyle seçımlenn erteletıl-
mesı \ onundekı pazarlıklarını,
"karşıhkh suçlamalar" su yu-
zuneçıkardı
DYP hderı Tansu Çiller,
ANAP Genel Başkanı Mesut
Yümazdan sonra SP Genel
Başkanı Recai Kutan da mev-
cut hukumehn yıkılarak yen-
ne yenı hukumetın kurulması
ve seçımlenn ertelenmesı yo-
nunde kendılenne de onen gel-
dığını ancak reddettıklennı
açıkladı
Seçıme erteletmeye donuk
• AKP'nın yükselışı, Dervış'm YTP'ye katılmayacağını açıklamasmın
ardından, YTP Genel Başkan Yardımcısı Hüsamettın Ozkan'ın, erteleme
pazarhğının odak noktası olduğu kaydedüdı.
gemş kapsamlı arayış, sıyası
partılenn bırbırlenne donuk
suçlamalanyla su yuzune çık-
tı Yembrrhukumetleseçımın
ertelenmesı yonundekı temas-
lann AKP'nın oy orarundakı
yukselış ıle eskı De\ let Baka-
nı Kemal Derviş'ın YTP'ye
katılmayacağını açıklaması-
nın ardından hızlandığı oğre-
nıldı YTP Genel Bajkan Yar-
dımcısı HüsamettinOzkan'ın.
bu yondekı temaslann odak
noktası olduğu kaydedıldı
Seçunın ertelenmesıne ılış-
kın senaryolann konuşulduğu
ılk temaslar DYP 'lı ÖmerBa-
rutçu ıle ANAP'lı YaşarTop-
çu arasında gerçekleştınldı
Bu donemde baraj kaygısmı
en yakındanhısseden ANAP'ın
gınşımlen sonuca ulaşmadı
Eskı Devlet Bakanı Denış'ın
YTP'ye katılmayacağını açık-
laması ıle bu partının de baraj
altında kalabıleceğı yonünde-
kı yorumlar yoğunlaştı Bu-
nun uzenne seçımlenn erte-
lenmesı ve yenı bu- hukumet
kurulması senaryolanna bu
partı de dahıl oldu YTP Ge-
nel Başkan Yardımcısı Hüsa-
mettın Ozkan, bu yondekı one-
nsını ılk once Dervış' e, ardın-
dan ANAP hden Mesut Yıl-
maz'agoturdu Ozkan, Tansu
Çülerbaşbakanlığında kurula-
cak hukumet modelını DYP
Grup Başkan\ ekılı NevzatEr-
Eski SHP Genel Başkanı: Cem'in arayışıru destekliyorum
Aydın Güven Gürkan YTP'de
ANKARA(Cumhııriyet Bü-
rosu) - Eskı SHP Genel Baş-
kanı Aydın Güven Gürkan,
YTP'ye katildı Gürkan, "Bu
ülkenin demokrat nftetUdi H-
beral ve muhafazakâr unsur-
bnyla bnükte düşünmekten
ve çözüm üretmekten büyük
muüuluk duyanm" dedı
Aydm Guven Gürkan dun
YTP Genel Merkezı'ne eşı tı-
yatro sanatçısı Serap Akscy
ılegeldı Gurkan'ın YTP'ye
katılım torenınde konuşan ls-
mail Cem, sıyasette bır ya-
bancılaşma yaşandığuıı belır-
terek "SiyasetinbirideaLinanç
için yapıhnası ne yazık ki son
dönemlerde silindi gitti. Ay-
dm Güven Gürkan siyasetin
toplum, insan için yapıkhğı-
na, siyasette faziletin her şey-
den önde gddiğine inanan bir
insan" dedı
Cem, 1980sonrasındaken-
dısının aktıf sıyasete Gür-
kan'ın çağnsı uzenne dondu-
ğunu anımsatarak "Gürkan
9e birfikte obnamız, bize güç
katacaktr. Kemfisi,partnnran
hassasiyederiiçindeenöndeyer
alan, Türkiye'nin unutuhnuş
üısanlanna her zanıan sahip
çıknuş,onlann da saygısını ka-
zanmışnr" dıye konuştu
Cem, "YTP Genel Başkanı
olarak Sayın Genel Başkam-
Gurkan'm YTP'ye katüun töreninde konuşan tsmail Cem, siyasette bir yabancılaşma yaşandığııu
benrterek "Siyasetin bir ideal, inanç için yapüması ne yazık ki son dönemlerde silindi grtn" dedi
mı davet edTyorum" dıyerek
Gürkan'ıkürsüyeçağırdı Ay-
dm Güven Gürkan da yerle-
şik siyasetin ve sİyası partıle-
nn yarattığı düş kınklığı ne-
denıyle bır sure once aktıf sı-
yasetı bıraktığını, ancak
YTP'ye kaülarak sıyasete don-
duğunu soyledı Gürkan,
YTP'nm yenı bır sıyaset kul-
turunun odağı olması gerek-
tığuıı vurgulayarak şoyle ko-
nuştu
"Ben kişisel olarakbu ülke-
nin demokrat mtelikli fiberal
ve muhafazakâr unsurlanyla
bnükte düşünmekten ve çö-
züm üretmekten büyük mut-
hıhık duyanm. Saym Cem'in
bra khni muhafazakâr, fiberal,
demokrat unsuriarla buluş-
turma çabalannı destekfiyo-
rum. Ancak sol unsurlarm
kendü aralarmda işbirfiği sağ-
lama yollannın da butun bü-
tün kapannuş olduğunu dü-
şünmek istemiyorum. Ama
birük uğruna siy aseti yenileş-
tirici çabalardan vazgeçilme-
sini de doğru bıümuyorum."
Başbakan'ın Soysal ve Özden gibi isimleri partiye çekmeyi hedeflediği belirtildi
Ecevit'ten 'ulusal sola' çağn
ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) -
Başbakan Bulent Ecevit, bugun
duzenleyeceğı basın toplantısında "sokta
birfik" çağnsı yapacak Ulusal sol çızgıde
olan herkesı DSP'ye davet edecek olan
Ece\ıt'ın Mumtaz Soysal \e Yekta
Güngör Özden gıbı ısımlen partiye
çekmeyi hedeflediği kaydedıldı
Başbakanlık'tan yapılan yazılı
açıklamada, Başbakan Ecevıt'uı bugun
saat 11 OO'de Başbakanlık Merkez
Bınası'nda duzenlenecek basın
toplantısında "ulusal solu Özümseyen
demokratik solculara bir çağn"
konuşması yapacağı belirtildi
DSP kurmaylan,
tt
Bu çağn şu kişi ya
da bu kişi için yapıüyor diyemeyiz.
Türkiye'de ulusal polirikalara her
zamandan daha fazla ihtiyaç var. Bu
nedenle kendisini bu çizgide hisseden,
duyarhhğıolan herkesebir çağn olacak.
Bu DSP'yekatihna, üye olma,güç birüği
ya da aday olma biçiminde olabitir"
dedıler
Sürpriz isimler açıklavacak
DSP'hler, bu çağnnın uyan nıtehğınde
de olacağını behrterek "İşişten geçmeden
bu çağn yapılıyor ki sonra insanlar
'eyvah' diyerekpişmanobnasnüar" dıye
konuştular Ecevit'ın bu çağnsınm
ardından DSP'de yer alacak "sürpriz"
ısımlenn de açıklanması beklenıyor
Ecevit, dun çalışma ofısınde DSPTı
bakan ve yonetıcılerle toplantı yaptı
Yaklaşık 2 saat suren toplantıya devlet
bakanlan Zeki Sezer \ e Tayfun İçfi, DSP
Genel Başkan Yardımcısı Rahşan Ecevit,
DSP Grup Başkanv ekılı Emrehan Hahcu
DSP Genel Sekreten Süleyman Yağız ıle
DSP Genel Saymanı Mecit Şekercioğlu
katildı Toplantıda, partının seçım bıldır-
gesıyle ılgılı surdurulen hazırlıklar
değerlendınldı Bıldırgenınhafta başında
açıklanması beklenıyor
can'a da ılettı
Yenı hukumet \e seçımlenn
ertelenmesıne ıhşkınpazarlık-
lar tstanbul ve Marmans'te de
surduruldu ANAP'lı Top-
çu'nun DYP_ Genel Başkanı
Çıller'ın eşı ÖzerÇiBer ıle rek-
lamcı Nafl KeçüTnın Marma-
ns'tekı evınde de goruştuğu
ılen suruldu
Erken seçım ıçın uzun sure-
dır ısrannı surdurmesme kar-
şın, AKP'nın taşradakı yuk-
selışı ve kendı tabanına yone-
lışınden çekınen DYP'li kur-
maylann onenyı dıkkate aldı-
ğı bıldınldı Çıller'ın once er-
ken seçımı ısteyen, ardından se-
çımden kaçan bır pozısyona
duşmemek ıçın bu formullere
sıcak yaklaşmadığı \e başba-
kanlığı 2004'e kadar ıstemesı
uzenne pazarlıklar çıkmaza
gırdı
SP Genel Başkanı Recai Ku-
tan, seçımın ertelenmesıne ılış-
kın temaslan dun doğruladı
Bu yondekı sorulan yanıtla-
yan Kutan, mevcut hukumetın
duşurulmesı. yenı hukumet ku-
rulması ve ıçensınde SP'nın
de yer almasmı ongoren teklı-
fın kendılenne de geldığını
soyledı Seçımın ertelenme-
sınden yana olmadıklannı be-
lırten Kutan, bu onenyı red-
dettıklermı soyledı Onennın
kendılenne mıllervekılı ve ba-
zı partı yonetıcılennden gel-
dığım belrrten Kutan, aracıla-
nn ısmını vermedı SP'ye se-
çımlenn ertelenmesı ve yem
hukumet modelı oneren sıya-
sılenn YTP Gnıp Başkanve-
kıh Gaffar Yakın ıle ANAP
Grup Başkanvelalı Beyhan As-
lan olduğu oğrenıldı
DYP Gnıp Başkanvekıh Er-
can, kendılenne bu yonde bır
onerının ANAP \e YTP yetkı-
lılennden geldığmı dıle geto-
dı Ercan, "Seçimleilguigörüş-
lerini aktardüar. Seçimden son-
raistikrargormedikkrinlsiya-
set reformunun yapılmamış ol-
masnun temeleksâdikolduğu-
nu sdykdfler. Ama Saym ÇiDer,
üç yddır bunlan soylüyor ve
destek gönnemişti" dıye ko-
nuştu
Erteleme çabalannın tama-
men kendılennın dışmda gelış-
tığını savunan Ercan, 3 Ka-
sım'da seçıme yenı hukumet-
le gıdılmesı durumunda bu ko-
nuda sorumluluktan kaçmaya-
caklannı soyledı Erteleme gı-
nşımlennı sıyası yasaklı Nec-
mettin Erbakan ıle de goruş-
tuğunu belırten Ercan, şoyle
konuştu "Erbakan hocamla
görüştüm. Geuşmeleri aktar-
dık ve birinci elden görüşlerini
ahnak istedim. Kendi duruşu-
muzu da ifade ettik. Erbakan
bocamckesnüikfeseçimleriner-
telenmemesi gereğine işaret et-
tL 'Boyle bır ertelemeye ta-
hammul olmaz' dedL Ashnda
bu konuda ortak gorüşümüz
olduğu işaretini aldım."
DYP Grup Başkanvekıh Tur-
han Güven de seçımı erteleme
ya da erteletme oyunlannda
"rol almayacaklannı" belırtır-
ken "Ancak seçime bu hükü-
metle gkülmemeli" goruşunu
dıle getırdı
IR NOKTASI /ORAL ÇALIŞLAR oralcaltslar@yahoo.com
"izmır ve Manısa arasındakı
fark, sadece bırısının buyuk,
ıkıncısınm kuçuk kent olmasın-
dan kaynaklanmıyordu Izmır'ın
halkı, torelerı, denız havası ıle
Manısa'nm halkı arasında hıç-
bır benzerlıkyoktu Aradakı30
kılometrelık mesafeye karşın,
tumuyle farklı gorunumdeydı
bu ıkı kent Bır gazete haben-
ne göre o yıllarda Izmır'ın nu-
fusu 155 bındı Bunun 75 bını
Rum, 15bınıYahudı, lObınıKa-
tolık, 6 bını Ermenı, 4 bın ka-
darı da değışık halklardandı
Kenttekı Turklenn saytsı 45 bın-
dı Bu bolgede Turkler genel-
deazınlıktaydı OysaManısa'nm
toplam nufusu 60 bındı 20 bın
Rum, Ermenı ve Yahudı'ye kar-
şılık 40 bın Turk yaşıyordu şe-
hırde "
NikosTemelis, "Arayış" ad-
lı romanında 1880'lenn İzmır ve
Manısası'nı böyle anlatıyor Te-
mele, Yunanıstan'ın unlu dış p o
lıtıka uzmanlarından Dışışlerı
Bakanı Yorgo Papandreu'nun
çalışma arkadaşı Turkçeden
Yunancaya Yunancadan Turk-
çeye 50'nın uzennde eser kazan-
dıran Panayot Abacı akıcı bır
Turkçeyleçevırmış "Arayış" ro-
120 Yıl Önce îzmir
manını Doğan Krtap'ın yayım-
ladığı yaprt o yılların Ege'sını,
adalan, Selanık ı ve ozellıkle de
Izmır'ı çok guzel anlatıyor iz-
mır'ın çokkulturlu yapısı, o do-
nemde bu kenteolağanustu bır
onem kazandınyormuş
Romanın kahramanlarından
Vaıos'un dılınden 1888'ın İz-
mır'ını dınleyelım "Izmır'ın dış
ulkelerle ılışkılerı nedenıyle bu
kentte ayn bır canlılık vardı, hal-
kın beklentılen de değışık ve
ılerıye donuktu Tıcaret genel-
lıkle Rumlann elındeydı Manı-
sa'da ıse zengınlık, arazı ve çıft-
lık sahıbı ağalann elınde toplan-
mıştı Zengın çıftlıklenn yansı
Rumlara, yansı Turklere aıttı
Izmır'ın kulturel yaşamı genel-
de Hınstıyanlann elındeydı Baş-
pıskopos Anderas Polikarpos
Tımoni onderiığındekı İzmır Ka-
tolık Kılısesı onemlı bır kultur
merkezı gorunumundeydı Ay-
rıca Lazansîlenn yonettıklen
Propaganda Kolejı, Hırıstıyan
Kole/ı, Hrıstıyan tarıkatlanna
bağlı beş frerokulu, Sıon Bıra-
derlerın yatılı okulu, Merhamet
Bıraderlerı 'ne bağlı yetımhane
ve ılkokullar, Ivre Bıraderienyo-
netımındekı Italyan Enstıtusu
ve Rodos'takı Frenk rahıbele-
nn bağlı olduklan kurum hep bu
Katolık başpıskoposluğun de-
netımındeydı "
Temelıs'ın romanı cıddı bır
araştırmaya dayanıyor O yıllar-
da sıgorta şırketlerının sayısının
kenttekı camı ve kılıselerden
daha fazla olduğu saptaması
İzmır'dekı tıcan yaşamın ne ka-
dar canlı olduğunu gozler onu-
ne senyor Romanın kahraman-
lanndan Vaıos, İzmır uzenne yo-
rumlannı şoyle surduruyor "Rıh-
tım ve Frenk Mahallesı çevre-
sınde oturanlar genellıkle bu-
yuk servetsahıbı olanlardı Bun-
ların çoğu Rum'du ozellıkle
sıgorta şırkettennın sayısı Iz-
mır'ın kılıse ve camılennden
çok daha fazlaydı Bu şırketle-
nn dokuzu Ingılızlere, ıkısı Al-
manlara, uçu Avusturyalılara
bın Fransızlara, uçu Yunanlıla-
ra aıttı "
İzmır 19 yuzyılda onemlı bır
eğıtım kentıydı Çok çeşıtlı dıl-
lerın ve mılletlenn okulları ıle
zengınleşmıştı 'Soylendığıne
gore, Avusturyalılar ve Alman-
lar Izmır'e çok onceden gelıp
yerleşmış, kısa surede de ken-
dı sosyalyardımlaşma demek-
lennı kurup okullannı açmtşlar-
dı Fransız cemaatı de Laza-
nstler ve ozellıkle Frer Ignoran-
tıe'nın gudumunde çeşıtlı ku-
rumlaraçmıştı Ingılızlere gelın-
ce, onlann da Bumabat Eng-
lısh College, Bntısh College ve
Englısh CommercıalSchool'la-
n vardı Rumlann en onemlı ku-
ruluşlan ıse Evangelıst Oku-
lu'ydu Kımı çevreler Sportıng
Club, Yunan Derneğı, Avcılar
Demeğı, Konkordıa ve Elham-
ra sınemalarının, Evangelıst
Okulu'ndan herbakımdan ûs-
tun olduğunu ılen surseler de
bu doğru değıldı Bıtmekbılmez
bır coşku ve gayretle uygun
bulduklan heryere bır okulaçı-
yohardı Aynı şey adalar ıçın
de geçerlıydı Rum okullannın
sayısı oldukçayuksektı Sısam,
Sakız, Mıdıllı gıbı karşıkı adalar-
da, ayncaAyvalık ta eğıtım ko-
nusuna ozellıkle önem verılı-
yordu "
• • •
Kuşadası'nda tatılde olunca
çevreyı saran anlamsız yapılaş-
ma ve beton yığınlarıyla, geç-
mış İzmır arasında bır karşılaş-
tırma yapmamak mumkun mu''
Izmır'ın Ayvalık'ın ve çevresının
çokkulturlu, çok renklı havası
yok olup gıttı Bunun nedenle-
n uzenne çok şeyler soylenebı-
lır Ulus devlet yaratma surecı-
nın kaçınılmaz olarak boyle bır
sonuç yarattığı ılen surulebılır
Tarıh gerı getırılemez Tarıh-
tendersçıkanlabılır Bugun ya-
şayan kulturlen, farklı dın, mez-
hep ve etnık zengınlıklen koru-
yabılınz Yuzyıl sonrayazılacak
romanda hıç olmazsa "nerede
bunlar" dememış oluruz
Izmırlı arkadaşlar, "Bız lyon-
ya kulturunden gelıyoruz" dıye
ovunurler Tarıhı olarak doğru
ama nerede o eskı Izmtr, nere-
de o eskı kulturler sorusunu so-
rabılırız İzmır BuyukşehırBele-
dıye Başkanı Ahmet Pırışti-
na'nın kentın tanhıne ve bugu-
nune sahıp çıkmak ıçın yurut-
tuğu mucadele, bu acıyı olsa ol-
sa bıraz hafıfletebılır "Arayış"\
ozellıkle Izmıriılere onenrım
GLOBAl^OLİTİKÜLTÜR
ERGİN YILDIZOĞLU
Su ve Serbest Piyasa
Johannesburg Zırvesı "surdurulebılırgelışme" ıle
serbest piyasa arasındakı ılışkının tartışılmasını hız-
landırdı Bu açıdan zırvenın gundemındekı "kuresel
su/oTZ/'konusunabakmakçokanlamlı Çunku "Was-
hıngtonkonsensus"altında IMF Dunya Bankası ve
Dunya Su Forumu, krızı suyu metalaştırarak, ozel-
leştırerek çozmeyı onenyor Bu ıse tam anlamıyla ate-
şe benzın dokmeye benzıyor
Su çok özgün bir madde
Dunyadakı canlıların kımyası suya dayanıyor İnsan
vucudunun yuzde 9O'ı sudan oluşuyor İnsan bellı bır
sure ıçınde gerektığı kadar su alamazsa, once aklını
kaçırmaya, halısulasyonlar gormeye başlıyor, kısa bır
sure sonra da oluyor Su besın maddelennın uretıl-
mesı, sanayının çaiışabılmesı salgın hastalıklann ko-
kunun kazınması ıçın de yaşamsal bır oneme sahıp
İnsan yaşamı açısından suyun en temel ozgurluk-
lerden bıle once geldığı soylenebılır Öyleyse, bırey-
sel ozgurlukler temel insan haklannın parçası oldu-
ğuna gore, "temız ıçme suyuna sahıp olmanın" da
insan haklannın parçası sayılması gerekmez mı'
Dunya Bankası ve Bııieşmış Milletler'e göre ge-
rekmıyor. Onlar suyun bır insan hakkı değıl, bır
gereksınim olduğunu duşunuyorlar. Aynm onern-
lı, çunku insan haklannın aksıne insan gereksınımle-
rı metalaştırılarak tıcarete konu olabılıyorlar
Mavi altın
Foreıgn Polıcy dergısınde yayımlanan bır araştır-
maya gore 1950'den bu yana kuresel kışı başına ye-
nılenebılır su kaynakları yuzde 58 azaldı (Eylul/Ekım
2000) Dunya Bankası'nın Dunya Gelışme Raporu'na
gore, bugun kuresel taze su kaynaklannın yalnızca
yuzde 1'ı ıçme suyu olarak kullanılabılecek durum-
da Gerısı ya denız suyundan ya da kutuplardakı buz-
lardan oluşuyor Dunya Bankası'na gore halen 450
mılyon insan cıddı su sıkmtsı çekıyor Gelışmekte
olan ulkelerdekı olumlerın yuzde 8O'ı suyla ılıntılı has-
talıklardan kaynaklanıyor Toplam kuresel tatlı suyun
yuzde 8'ını hane halkı yuzde 23'unu sanayı ve ener-
jı, yuzde 69'unu tarım sektoru kullanıyor
Bugunku trend (kuresel su tuketımı her 20 yılda bır
ıkıye katlanıyor) devam ederse 2025 yılında dunya nu-
fusunun yuzde 48' ı su sıkıntısıyla (yılda kışı başına 1700
metre kupten az tuketım) karşı karşıya olacak ABD
hukumetı ve Bırleşmış Mılletler kaynaklanna gore
20151e uç mılyar insan temel gereksınımlennı kar-
şılamak ıçın yeterınce su elde etmenın çok zor ya da
ımkânsız olduğu ulkelerde yaşıyor olacaklar öyley-
se, acılen su uretımıne, taşınmasına, antılmasına ve
su tasarrufuyla ılgılı eğıtıme yatınm yapmak gerekı-
yor
Ancak Dunya Su Forumu'na gore, 1960'larda ve
1970 lerde bu alanlarda hızla artan malı kaynaklar, hu-
kumetler borç odemeye ve butçelerını denkleştırme-
ye oncelık vermeye başladıkları ıçın, 1980'den son-
ra hızla gerıledıler, 1990'lardadakurudular Kurucu-
ları arasında ÇUŞ lann temsılcılerının de bulunduğu
DSF'ye gore hukumetlerde para yok ama ozel sek-
torde var Ancak ozel sektor de "sağlıklı ongoruler-
de bulunmaya olanak veren saydam bır duzenleyı-
cı yasal çerçeve ve mantıklı kâr olanaklannın sağlan-
masını" ıstıyor
Tezgâha bakar mısınız!
Kureselleşme donemınde İMF polıtıkalanyia kay-
naklar kurutulmuş, sonra ozel sektor kurtarıcı olarak
ılen surulmuş O da geiınm ama bana uygun yasa "man-
tıklı kâr" garantısı ıstenm dıyor
1
Dunya Ttcaret örgu-
tu, ulusal hukumetlerın ellennı kollarını bağlayan, su
kaynaklarını ÇUŞ lara açan Uluslararası Tahkım gıbı
yasaları dayatıyor Su knzı derınleştıkce de tum dun-
yada hukumetler suyun metalaştınlmasını, taşınma-
sını hızlandırmak ıçın bırbırlenyle rekabet edıyorlar Boy-
lece suyun ozelleştınlmesı daha şımdıden yılda 400
mılyar dolarlık bır ış alanı oluşturuyor Fortune der-
gısı de "20 yuzyıl ıçın petrol neyse, 21 yuzyıl ıçın su
o olacaktır" dıyor
The New York Times'a gore global su şırketlen,
Vıvendı, Suez (Fransız), Bechtel (Amerıkan), US
Global Water (Kanada) buyuk kârlaryapıyoıiar (26/08)
Ancak kuresel su kaynakları uzenne çalışmalarıyla
bılınen Maude Barlovv'un araştırmalarının gosterdı-
ğı gıbı Özelleştırmeıerden sonra herzaman, suyun
fıyatı artıyor, suya ulaşım zorlaşıyor, şırketler airyapı
yatınmlannı ıhmal edıyorlar, sektorde ışten çıkarma-
lar artıyor, suyun kalıtesıyle ılgılı bılgılere ulaşmak
zorlaşıyor" Dığertaraftan şırketler, "ıhalelere başvu-
rurken fiyat kırma telaşıyla gereklı altyapı yatınmla-
nnı hesaba katmıyor, sonra da bunlara sıra gelınce
kontratlan yenıden duzenlemek ıstıyohar" Ustelık
'ozel sektor, yatınmlan ıçın kendı paralanndan çok
yerelyonetımlerın uluslararası gelışme orgutlennın,
Dunya Bankası'ntn vb kaynaklannı kullanıyor" (The
New York Times) Boyle oluşan borçların gerı oden-
mesı de hemen her zaman halkın sırtında kalıyor
Halklara gelınce, onlar da gıderek uyanıyor Bolıv-
ya'da, Ekvador'da, Panama'da, Arjantın'de, Gü-
ney Afrika'da, Hındıstan'da ve başka bolgelerde,
kendılerı ıçın yaşamsal onemı olan su kaynaklannın
denetımını çokuluslu şırketlere kaptırmamak ıçın so-
kaklara dokuluyorlar Arjantın'ın Tucuman bolgesın-
de olduğu gıbı başarılı da oluyorlar
özetle, su ve "serbestpiyasa" kavramlannı yan ya-
na koydunuz mu, ortaya çok ılgınç bır durum çıkıyor
Dunyada yaşamın var olmaya devam edebilme-
sının temel koşulu bır yanda, kısa surede muaz-
zam kâr yapma fırsatı obür yanda. Bu koşullarda
insan yaşamına degıl de buyuk kâr olanaklarına on-
celık veren bır doktnnı savunanlara ne gıbı bır sıfat
takmalı acaba? Örneğın ınsanlık duşmanı dıyebılır
mıyız
7
Vakfrmızm knruculanndan ve
Yonetım Kurulu Uyemız
Prof. Dr.
M.GÜRHUN
ATABAFı
- kaybettık =-
Yakınlannın ve tum dostlannın
başı sağolsun
BtLSES VAKFI
YÖNETtM KURULU