Katalog

SA\YFA CUMHURİYET 14 AĞUSTOS 2002 ÇARŞAMBA HABERLER Fransa, Almanya, Avusturya, Isviçre, Çek Cumhuriyeti ve Rusya'da etkili olan yağışlar sonucu bir hafta içinde 74 kişi öldü Avrupa seleteslimolduEhş Haberler Servisi-Dünyanm bir bölümü selle boğuşuyor, bazı ülke- ler ise kuraklıkla baş etmeye çalışı- yor. Orta Avrupa'yı etkısi altına alan şiddetli yağışlar sürerken Vltava Nehri'nin taşma tehlikesine karşı Çek Cumhuriyeti'nin başkenti Prag'da 20 bin kişi tahliye edildi. Hükümetin şiddetli yağışa karşı önceki gün olağanüstü hal ilan et- mesinin ardından dün Vltava Neh- ri'nin taşma olasılığına karşı tahli- ye işlemlerine kentin tarihi kesim- lerinden başlandı. Vltava Nehri'nin giderek kabar- dığı ve dün suyun en üst seviyesine ulaştığı ve her an taşabıleceği belir- tildi. Dükkân sahipleri, beklenen yagışlardan saatler önce mallannı ko- rumak için büyük uğraş verirken yüzlerce gönüllüyle birlikte hare- ket eden askerler, kentin tarihi kes- • Orta Avrupa'yı etkisi altma alan yağışlar, pek çok şehirde yaşamı felç etti. Vltava Nehri'nin taşma tehlikesine karşı Prag'da 20 bin kişi tahliye edildi. Avrupa'da 74 can alan sel, Iran'da 14, Filipinlerde 17 kişinin yaşamını yitirmesine neden oldu.Vietnam ise El Nino'nun diğer etkisi olan kuraklıgın tehdidi altında. mini oluşturan ve ortaçağın görsel güzelliklerini yansıtan "Mala Stra- ta"yı yağmur sulanndan korumak için bölgede kum torbalanndan ve betondan setler oluşturdular. Prag Va- lisi Igor Nemec, dün düzenlediği basın toplantısında, "tahliyeedilen- lerin4 giinlük bir geziye haznianma- lan gerektiğinr söyledi. Vltava'da bir hastanenin boşaltıl- dığı ve valinin, kurtarma ekipleri- ne yardım amacıyla 3 bin sivili gö- revlendirdiği belirtildi. Yaklaşık 3 bin polis, ıtfaiye görevlisi ve asker de ça- lışmalara katılıyor. Avruna'da Fransa, Almanya, Avus- turya, ısviçre, Çek Cumhunyeti ve Rusya'yı etkisi alan yağışlar sonu- cu gerçekleşen sellerde bir hafta içinde 74 kişi öldü. Öte yandan, tran'ın kuzeydoğu- sundaki sellerde 14 kişi öldü. Baş- kent Tahran'a 500 kilometre uzak- lıktaki Galikeş kenti çevresınde bu- lunan tarlalar ve yollar su altında kaldı. Galikeş Belediye Başkanı 1b- rahim Kerimi, ölü sayısının artaca- ğını, geçen yıl agustosta 200 kişi- nin ölümüne neden olan afete ben- zer bir afet yaşadıklannı belirtti. Fihpirder'in büyük bir kesiminde önceki günden bu yana etkili olan yağışlann yol açtığı sel felaketinde 17 kişinin öldüğü bildirildi. Yetki- liler, onlarca köyün sular altında kaldığı sellerde ölenler arasında, yaşlan 1 ile 13 arasında olan 6 ço- cuğun bulunduğunu kaydettiler. Sel felaketi nedeniyle başkent Mani- la'daki tüm okullann kapatıldığı, evleri sular altında kalan yüzlerce ai- lenin okullara ve diğer binalara yer- leştirildiği belirtildi. Dünyanın pek çok ülkesi sel fe- laketinin pençesındeyken Vietnam ise kuraklıkla baş etmeye çahşıyor. Vietnam hükümeti. kuraklığın et- kili olduğu orta kesimlerdekı yerel yetkililere, önlem olarak gıda ve su stoku yapma talimatı verdı. Kurak- lığın 3 aydır vurduğu 11 eyaletten Thua Thien-Hue ve Quang Tri "de ne- hirlerdeki tuzlanma ve su depolan- nın kuruması nedeniyle tankerlerle su dağıtıldığı belirtildi. Buna rağmen, dünyanın en büyük kahve ve pırinç üretıcilerinden olan ülkedekı bu ürünlerin kuraklıktan çok fazla et- kilenmediği kaydedildi. Meteoro- loji uzmanları kuraklığa, Orta ve Güney Vietnam'da 1997-1998 yıl- lannda da etkili olan El Nino hava hareketinin neden olduğunu bildi- riyor. El Nino, Amerika kıtasının batısında yağış ve sellere yol açar- ken Güneydoğu Asya'da kuraklığa neden oluyor. ÜRKİYE DE RİSKALTINDA EKiııya lıızla kötü soııa yaklaşıyor ÖZLEM GÜVEMLİ 150 yıl önce başlayan küresel ısınma önümüz- deki 20-30 yıl içinde kendini büyük çevre fe- laketleri ile gösterecek. Özellikle gece sıcaklık- larda büyük artışlar ve sıcağa bağlı ölümler gö- rülecek, deniz suyu se- viyesi yükselecek, sa- hiller yok olacak, tuzlu su kaynaklan temiz su kaynakJanna kanşacak, kurakhk tanm alanlan- nı vuracak, pek çok hay- van ve bitki türü yok olacak. Sıcaklıklann artma- sı, yağışlann yoğunlaş- ması her seferinde kü- resel ısınmaya bağlanı- yor. Ancak, küresel ısın- manın sonuçlan henüz ciddı olarak hissedilme- ye başlamadı. Uzman- lar, küresel ısınmanın iklimleri etkilediğine dikkat çekerek, iklim- lerin değiştiğini söyle- mek için en az yüzyıl gözlem yapmak gerek- tiğini belirttiler. Küresel ısınmanın en önemli nedeninin geliş- miş ülkelerin atmosfe- re saldıklan "seragazı'' olduğunu dile getiren uzmanlar, bu gazın kul- lanımının önüne geçil- mesi gerektiğini ifade ettiler. Meteoroloji tşlen Ge- nel Müdürlüğü Araştır- ma Başkanhğı îklim Değişimleri ve Değışe- bilirliği Birim Sorumlu- su Doç. MuratTürkeş, insanoğlunun iklime müdahale etmesiyle sı- caklıklarda belırgin bir artış olduğuna dikkat çekti. Türkeş, Türki- ye'nin iklim ve su kay- naklan açısından has- sas bir durumda olduğu- nun altını çizerek "Kü- resel ısınmanın sonuç- lan açısından Türkiye kaybeden ülkeler ara- smda yer alacak" dedı. Krthk artacak Türkiye'nin 2030 yı- lında kuru ve sıcak bir iklimin etkisine girece- ğini beürten Meteorolo- ji Mühendisleri Odası Marmara Bölge Başka- nı Miktad Kadıoğhı da dağlardaki buzullann erimesinin küresel ik- lim değişiminin işareti olduğunu söyledi. Dünyada su seviyesi- nin 2100 yılında 40-65 santimetre arasında yük- seleceğini belirten Ka- dıoğlu, bunun kıtlık, göç ve mülteci problemle- rini daha da arttıracağı- nı vurguladı. 20 bin kişinin tahliye edildiği Prag'da sel sulanna karşı koymak için kum torbalanyla setkr kunılmava çahşıkn. (Fotoğraflar: AP-REUTERS) ALMANWf- i! I! H I! 8 « S n n ı: âii a n a ii B ii Küresel ikömdeğişjMginhı sonucu Q u r 1 u rlnön mı invnnnaiu mu? olaıak ortaya çıkan ani ve etkili va- JU^IU UUgU IfU inAUnUglU IUU: (>|arakgösterilmişti. Fakat AVTU- ğışlar Orta Avrupa, Rusya, Çin. Iran ve FiMpinler'de can kayıpla- pa'nm altyapısı mükemmel tarihi şehirfcrinin de bir süre sonra ay- nna ve maddi hasarlara neden olda Kısa bir süre önce Türkhe'de nı febketie karşı karşıya kahnası asıl gerçeği ortaya çıkanh. tnsan- de etkili olan yağışlar can kayıpianna yol açmış, felaketin sebebi, laralryapıeksikiiginnıdegRbozduklandogaldengeım Marmara'nın doğusu, Karadeniz ve İç Anadolu'nun doğusunda sağanak yağış bekleniyor Sıcaldar iyor, normaH gefiyortSTANBUL/tZMtR (Cumhuriyet) -Marma- ra Bölgesi'nde cuma gününe kadar sağanak yağış bekleniyor. Sıcaklıklar, mevsim normal- leri olan 29-30 derece cıvannda olacak. tstan- bul pazartesi günü 40.6 derece ile son 50 yılın en sıcak gününü yaşamışh. Meteoroloji tşleri Genel Müdürlüğü Hava Tahminleri Daire Başkanı Seyful- lah Çefik, bugün Marmara'nın doğusu, Karadeniz ve İç Anadolu'nun doğusun- da sağanak yağış beklendiğini söyledi. SıcaklıkJann Marmara'da mevsim nor- mallennde seyretmeye başlayacagını be- lirten Çelik'in önümüzdeki günlerle il- gili hava tahminleri şöyle: "Perşembe günü Marmara'nın kuze- yi ve Karadeniz sağanak yağışh. Cuma günü Marmara, Ban Karadeniz ve Do- ğu Karadeniz'in doğusu sağanak yağış- h. tç, Güne>' ve Doğu Anadohı'da sıcak- hldar etkili olmaya devanı edecek." 197O'te 40,5,23 Ağustos 1958'de 40.2 sıcak- kk değerlerine ulaşmıştı. Istanbul'un önceki gün yaşadığı bu durumu Türkiye'nin batı kesimi- nin soğuk cephenin önünde olmasuıa bağlayan ITÜ Meteoroloji ve Afet Yönetım Merkezi Öğretım Üyesi Doç. Dr. Miktad Kadıoğlu, "So- ğuk cephenin önü sıcak olur. Bu cephe geçtik- ten sonra da sıcaknklar düşer" dedı. Şehırle- rin meteordojide "ısı adası" olarak tanımlan- dığını beürten Kadıoğlu, beton yüzeylerin ısı- Balıkesir'dekiyangınınfaili meçhul COŞKUNYAMAN BALIKESİR-Balıkesir'in Kepsut üçesine bağ- h Akçakertil köyü yakınlannda önceki gün öğle saatlerinde başlayan ve brrçok köyü tehdit eden or- man yangını, dün akşam saatlerinde kontrol altı- na alindı. Yangın, en büyük zaran 110 haneli Sar- faklar köyünde verdi. Sarfaklar'da 14 ev kül olur- ken bunlardan birınde yangın nedeniyle yaşamı- nı yitiren Süieyman ve Bedriye Barut çifti dün toprağa alanı. Cenaze töreninde köye 2 kilometre uzaklıktaki mezarhğın bir bölümûnün de yanmış Şebirier ısı adası 12 Ağustos Pazartesi günü Istanbul 20 Ağustos 1945 tarihinde yaşadığı 40.6 derece sıcakhk değenne ulaştı. 1945 yı- lında kınlan ağustos ayı sıcaklık reko- runu tekrarlayan Istanbul, 11 Ağustos olduğu gözlendi. Yaklaşık 1500 hektar kapsayan yangında, 7 he- ükopter, 9 dozer, 32 arazöz, 39 müdahale ekibi, 50jandarma, 25 teknik eleman ve yüzlerce köylü 2 gün boyunca görev yaptı. Kayseri ve Antalya'dan C 130 tipi 2 uçak da söndürme çahşmalanna ka- tılmak üzere bölgeye geldi. Yangın nedeniyle Gö- bel köyünde 13, Sançayır'da da 6 ev kül oldu. Yan- gın Tilkicik, Akçakertil, Karaağaç, Işıklar, Mezit- ler ve Kireç köyleri yakınlanna kadar ulaştı. An- cak bu köylerde can ve mal kaybı ohnadı. . Ormanyangınınmnedeni,vaülikçeelektrikkab- lolanmn kopması ve kısa de\Te yapması olarak açık- landı. Ancak Orman Bakanlığı ve orman bölge mü- dürlüğü yetkilileri, çıkış nedeni konusunda kesin bir bulgunun olmadığını bildirdiler. Yetkililer, yan- gının bölgedeki balücçılar, yakından geçen tren- Jerden atüan bir izmarit ya_da_cam kınğı kaynak- u olabileceğini söylediler. Başta Sarfaklar olmak üzere bölge köylüleri ise müdahalenin geç ve yetersiz yapılmasına tepki gösterdi. Köylüler önlemlerin zamanında ahn- madığını ve heukopterlerin söndürme çalışmalann- da başanlı olamadığını sa\Tindular. yı çektiğini söyledi. Pazartesi akşamı itibany- la Türkiye'ye batıdan atmosferik bir cephe sis- temı yaklaştığını anlatan Kadıoğlu, soğuk cep- henin önünde paralel olarak esen güneyli rüz- gârlann, Orta Akdeniz ve Ege Denizi'nden sı- cak ve nemi üzerimize taşıdığını ifade et- ti. Kadıoğlu, bir-iki gün içinde soğuk cep- henin Türkiye'yi batı kesimlerinden geç- mesiyle hava sıcaklıklannda 4-5 derece- lik düşüşler olacağını ve güneyli rüzgâr- lann da kuzeydoğuya döneceğini söyledi. İzmir'de nem oranı yûzde 81 Son 64 yıhn 43 derece ile en yüksek sı- caklığının yaşandığı tzmir'de de, dün sa- bah saatlerinde nem oranının da yüzde 81 'e ulaştığı belirlendi. Izmir Meteorolo- ji Bölge Müdürü Burhan Bababoğhı, "12 Ağustos gecesi mevsim normaDerine göre 22 derece civan görülen sıcakhk 28 dere- ceye>ükseWL Nem oranı,sabahsaat7-8ara- sıyüzde 81 oranma uiaştL Günün ilerleyra saatlerinde nem oranı düşme eğinmi gös- tererek sıcaklıklann etkisüıi azaltrvor. Bu- günden itibaren sıcaknklar düşecek olma- suıa karşın, yine de me\ sim normaOerinin 1-2 derece üstünde degerler görükbiKr" di- ye konuştu. BM Raporu Felaketlerin nedeni hatalı kalkınma Dış Haberler Servisi - Güney Afrika Cumhuriyeti'nin Johannesburg kentinde 26 Ağustos-4 Eylül arasında toplanacak olan Dünya Zirvesi'ne sunulmak üzere Birleşmiş Milletler (BM) tarafindan hazırlanan raporda, kalkınma biçiminin değiştirilmemesi durumunda, dünyanın ve kaynaklann yok olmaya doğru gittiğıne dikkat çekiliyor. Dünya Zirvesi, 1992'de Brezilya'nın Rio de Janerio kentinde düzenlenen BM Rio Zirvesi'nin devamı niteliğini taşıyor. Sürdürülebilir kalkınmanın ve dünyanın sorunlannın ele alınacağı zirveye katılacak 100'ün üzerinde dünya liderine sunulacak raporda, dünyanın geleceğinın tehdit altında olduğuna ışaret edıliyor. New York'ta dün basın toplantısı düzenleyen BM Ekonomik ve Sosyal Işler Dairesi Dünya Sürdürülebilir Kalkmma Zirvesi Genel Sekreteri Nitin Desai, "Bugün u> gulanan aynm gözermeven k«lkmm» tarzını değiştinnediğimiz takdirde, uzun dönemde tüm dünyamıa ve üzerinde yaşayanlan tehfikeye atnuş olacağrz" dedi. Raporda, bugün 6.1 milyar olan dünya nüfusunun 2050'ye kadar yüzde 50 artarak 9.3 milyara ulaşmasının beklendiğine dikkat çekiliyor. 11 bin tûr yok olacak BM raporunda "alarm verid" konular şöyle sıralanıyor: • Dünya nüfusunun yüzde 4O'ı su sıkıntısı çekiyor. Su sıkmtısı çekenlerin sayısı, nüfusun yüzde 16'sı olan 1 milyan aşıyor. Bu sayı 2025 yıluıda 3.5 milyara çıkacak. Diğer bir deyişle, dünya nüfusunun yansından fazlası su sıkıntısıyla karşılaşacak. Bunda su tüketiminin, nüfus artışımn 3 katına ulaşması da rol oynuyor. Su sıkmtısının, özellikle Kuzey Afrika ve Batı Asya'yı etkileyeceği bildirildi. • Küresel ısınma sonucu tüm dünyada deniz seviyeleri yükseliyor. • Yaklaşık 11 bin hayvan ve bitki türü yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Bunun nedenlennin başında doğal yaşam alanlannın tahrip edılmesi geliyor. Tehlike alhndaki türlerin başında insanoğlunun en yakın akrabası olan maymunlar geliyor. • Dünya ormanlannın yüzde 2.4'ü 1990'h yıllarda yok edildi. Yok olan orman alanı Venezüella'nın yüzölçümüne eşit. • Hava kirliliği yüzünden her yıl 3 milyon insan ölüyor. • Çe\Te sorunlannın yarattığı hastalıklardan ölümler, özellikle kalkınan ülkelerde artıyor. Her yıl kırlı sularm taşıdığı mikroplar yüzünden 2.2 milyon insanın öldüğü BM tarafindan belirlendi. • Petrol, kömür gibi fosil kökenlı yakıt kullammı ve karbon gazı üretimi 1990'h yıllar boyunca artış gösterdi. Bunun sonucu olarak, Asya ve Afrika'nın bazı bölgelerinde kuraklık başladı. • Antarktika kıtasının üzerinde ozon tabakasında oluşan delik, Ekim 2001 'de 30 milyon kilometrekareye ulaştı. Ancak, deliğe yol açan kloroflorokarbon gazınııı kullanımının 1987'de Montreal Protokolü'yle yasaklanmasırun işe yaradığı ve ozon tabakasının 21. yüzyılın ortalannda 1980'li yıllann ortasmdaki durumuna geleceği belirtiliyor. • Dünya nüfusu arttıkça, yiyeceklere olan talep de artıyor. Bunun yanı sıra insanlann aldıklan günlük kalori miktan da yükseldi. Kalori miktan, az gelişmiş ülkelerde 2100 kaloriden 2700 kaloriye, sanayileşmiş ülkelerde ise 3000 kaloriden 3400 kaloriye çıktı. Oysa gıda üretimi, özellikle kalkınan ülkelerde düşme eğilimine girmiş bulunuyor. Bu, uzun dönemde dünyada gıda sıkıntısı başlamasına yol açacak bır tehdit oluşturuyor. • Yoksulluk ve eşitsizlik artıyor. Dünyada 150 milyonu çocuk 2.8 milyon insan günde 2 dolardan az bir parayla yaşamını sürdürmeye çalışıyor. Dünyanın zenginliğinin yüzde 80'i nüfusun yüzde ^5'inin elinde. Nitin Desai, BM tarafindan geliştîrifen ve kısa adı WASH olan"Herkes tçin Su, Sağhk Koruma ve Hijyen Girişimi'ne" ne 28 hükümet ile BM kuruluşlan, sivil toplum örgütleri ve büyük ticari kuruluşlann katıldığını bildirdi.