Katalog

1 4 ASUSTOS 2O02 ÇARŞAMBA CUMHURtYET SAYFA H A K K r l l ırıW\ dishab@cumhuriyet.com.tr 11 Iran Cumhurbaşkanı Kâbü'de ABD'yi eleştirince Afgan lider Washington'la dostluğunu vurguladı Karzai'ninHatemi sıkıntisıDış Haberler Senisi - tran Cum- lıurbaşkanı Muhammed Hatemi, "Tialeban yönetiminın devrilmesinin aıdından ilk defa Kâbıl'e gitti. Yak- laşık 40 yıldır Afganıstan'a giden iLk îran Cumhurbaşkanı olan Hate- m i , ülkesinin Afganistan'ın içişle- rine kanşmayacağını ve Iran'da bu- lunan El Kaide militanlaruu tutuk- layacağını söyledi. Hatemi, başkent Kâbü'de Afga- nistan Devlet Başkanı Hamid Kar- zai ile görüştü. Berabennde üst düzey sıyasetçiler v e ekonomi yetkililerinden oluşan bir heyetle Kâbil'e giden Hate- mi, Iran'ın Taleban rejiminin devrilmesinde oynadığı rolü ha- tırlatarak Afganıstan'ın yeniden inşası konusunda da yardımlan- m esirgemeyeceğıni belirtti. ABD'nin şimdikı yönetimi- nin daha öncekılerin aksine çok daha saldırgan bir politika izle- diğini vurgulayan Hatemi, özel- likle 11 Eylül sonrasındabupo- litikanın güç kazandığını be- lirtti, ABD'nin Irak'a saldırma olasılığına karşın "sakhrganb- ğnı saldırganhk doğuracağuıT kaydeden Hatemi, u bu savaşı başlatan tarafin. savaşm kurba- nı olacağınT savundu. Hatemi'nin ABD ile ilgili açıklamalannı dengeleme ih- tiyacı duyan Karzai ise "ildûl- kenin de Afganistan'ın dostu olduğunu, iki ûlkenin de Afgan • Taleban'ın devrilmesinden sonra ilk kez Kâbil'e giden Hatemi, ABD'nin dış politikasını 'saldırgan' olarak niteledi. Washington'a pek çok açıdan bağımlı olan Karzai ise hükümetinin, Îran-ABD ilişkilerinin yumuşatılması için yardımcı olabileceğini söyledi. haflanm özgürlüğüne kavuşması ve teröristierden kurtulması için gere- ken yardıını yapbğuu" belirterek tran ile ABD'nin ilişkilerinin dü- zeltitmesi için yardımcı olabilecek- lerini söyledi. îran'ın, Afganistan'ın kalkınma- st için birçok alanda yardım sözü ver- diğini belirten Karzai, Hatemi'nin ziyaretinin çok faydalı olacağını, tran Cumhurbaşkanı'nın, Afganis- tan milli ordusu ve polisinin geliş- tirilmesiyle ilgili önerilerde bulun- duğunu açıkladı. Dışişleri bakanlan da kafalth îran Haber Ajansı'nın (ÎRNA) bildirdiğine göre Hatemi ve Karzai görüşmesinde tran Dışişleri Baka- nı KemalHarrazi ve Afganıstan Dı- şişleri Bakanı AbduBah AbduOah da hazır bulvındu. Görüşmeye ilişkin resmi açıkla- ma yapılmazken, Afganistan Dev- let Başkanlığı'ndan bir yetkili, gö- rüşmede iki ülke arasındaki işbirli- ği, Iran' ın Afganistan' ın kalkınma- Kafa kafaya verdiler Yaklaşık 40 yıkhr AfganistaıTa giden ilk Iran Cumhurbaşkanı olan Hatemi. Kâbü'de Afganistan Devlet Başkanı Karzai ile görüştü. Afgan güvenlik güçleıi Hatemi \e beraberindekileri taşıyan ucağın inmesini beklerken esnemekten kendüerini alamadılar.(Fotoğraflar: REUTERS) suıa yardımı, uyuşturucu kaçakçı- hğıyîa mücadele, bölgedeki tero- rizm ve uluslararası konulann ele alındığını belirtti. ABD güvenlik güçleri korudu Kâbil'e vanşında havaalamnda ve Gülhane Sarayı'nda Karzai tara- fından yoğun güvenlik önlemleri altındaresmi törenle karşılanan Ha- temi'nin konvoyunun, Amerikan ve tran güvenlik güçlerinin koruması altında hareket etmesi dikkat çek- ti. Konvoyda, Iran ile yakın ilişki- leri ABD ve Karzai'yi endişelendi- ren Herat Valisi tsmafl Han da bulundu. Muhammed Hatemi'ye ziya- reti sırasında Cumhurbaşkanı Yarduncısı ve Çevre Koruma Kurumu Başkanı Masume Eb- tekar, Dışişleri Bakanı Kemal Harrazi, Yüksek Eğitim ve Tek- noloji Bakanı Mustafa Moin, Ekonomi Bakanı Tahmasb Me- zahiri ve birçok üst düzey yet- kilinin yanı sıra uyuşturucu ka- çakçılığıyla mücadele konusun- da Afgan yetkilüerle görüşe- cekleri belırtilen üst düzey po- lisyetkilileri eşlik etti. ÎRNA, Hatemi'nin ziyareti- nin, bir tran devlet başkanının Afganistan'a son 40 yılda yap- tığı ilk ziyaret olduğunu belirt- ti. Son olarak tran Şahı Muham- med Rıza Pefakvi, 1962 de Kâ- bil'i ziyaret etmişti. SKİMOLAR Kutup lıalkları direniyor • Eskimo liderleri, sömürge düzenini kutup bölgesinden uzak tutmanın ve küresel ısrnmanın etkilerinden korunmanın yollannı konuştular. Dış Haberler Servisi - Kuzey Kutbu bölgesindeld yerli toplum liderleri, gittıkçe küreselleşen dünyada toplumlannın geleceklerini; iklım değişikliklerinin kendi soğuk bölgeleri üzerindeki etkilerini tartışmak üzere Kanada'da bir araya geldi. Liderler "modern dfinya düzeni içinde varüklanm sürdürebilmek için bölge küMrüne sahip çıkümasT çağnsuıda bulundular. Kutup Yerlileri Konferansı'nın Quebec eyaleünin kuzeyindeki Kuujjuaq kentinde düzenlenen 9. genel kuruluna Kanada, Grönland, Alaska ve Rusya'nın Kuzey Kutbu bölgesinde yaşamlannı sürdüren yerli toplumlan Eskimolann (inuitler) önde gelen liderleri katılıyor. Konferansa 4 ülkeden katılan yaklaşık 800 yetkili, cuma günü sona erecek görüşmeler çerçevesinde birçok konuyu değerlendirecek. 150 bin Eskimo Yetkililer, sömürge düzenini kutup bölgesvnden uzak tutmak için bölgedeki durumu doğrudan kontrol altında tutmak gerektiğini vurguladı. Toplantıda küreselleşme, çevre koruma, küresel ısınma ve bölgede yaygın olan intiharlan önleme yollan görüşülüyor. Küresel ısınmanın, Kuzey Kutbu'na yakın yaşayan 150 bin Eskimo üzerindeki uzun vadeli etkileri üzerinde duruluyor. Buzda ve geçim kaynaklan olan balıklarda kirliliğe yol açan maddeler yüzünden bazı Eskimo topluluklan geleneksel yaşam biçimlerini değiştirmek zorunda kaldılar. Delegelerin üzerinde durduğu bir başka konu da ortak alfabe benimsenmesi. Rusya ve Danimarka'daki Eskimolann, Kuzey Amerika'daki kuzenlerinden farklı bir alfabe kullandıklarını, bunun da iletişimi zorlaştırdığını vurgulayan katıluncılar, standart bir yazı sistemınin önemine dikkat çektiler. Kıbrıs ve Malta'nın AB'ye girmesiyle Londra'nm Enosis'i gerçekleşecek Akdenizyine îngiltere'nin oluyor LEFKOŞA (AA) - Kıbns Rum Kesimi'nde yayımlanan Alithia gazetesi, "Avrupa Birnği'nin Malta ve Kıbns'ı (Rum kesimi) da içine alarak genişjemesiyle, tngilizkrin kendi Enosis'lerini hayata geçirmiş olacaklarmT belirtti. Danimarkalı Profesör Hans Hange'nin bir gazetede yayımlanan "Akdeniz yine tngütere'nin oluyor" makalesine dikkat çeken Alithia. Hange'nin şu görüşlerine yer verdi: "Türkler, Kıbns'ın AB üyeüğiyle, Kıbnsh Rumlann uzun sürede Yunanistan ile birtikte • Danimarkalı profesör, AB'nin, Malta ve Kıbns'ı almasının îngiltere'nin Akdeniz'deki iki eski sömürgesiyle birleşmesi anlamına geleceğini öne sürdü. Enosis hedefınin gerçeldeştirfldiği yönünde endişe edebiür. Ancak gerçek Enosis tamamen farkhdn-. AB'nin, Malta ve Kıbns'ı da içine alarak genişlemesi, özünde tngütere'nin Akdeniz'deki iki eski sömürgesiyle birleşmesi demektnf "tngiltereninMatta'yı 1814'te askeri amaçlarla Fransıziardan, Kıbns'ı ise 1878'de Osmanh tmparatoriuğu'ndan saün akbğT belırtilen makalede, "Kıbns ve Malta AB'ye girerse, tngütere'nin Avnıpa'da sahip oldugu tüm sömürgeleri trlandâ, Cebeütank, Malta ve Kıbns, imparatortuğa geri dönmüş olacak. Bu şeküde tngflider kendi Enosis'lerini gerçekkştinniş olacak. AB de, İngfliz üslerinin yardınuyla Akdeniz'i denetieyebflecek* görüşü savunuldu. Kampta çatışmaLübnan'ın güneyindeki Sayda kenti yakmlannda bulunan ülkenin en büyük Filistûı mülteci kampında, rakip gruplar arasuıda çıkan çaüşmada 2 ldşi öldü, 7 Idşi yaralandL FUistinti ve Lübnanh yetkUUere göre, tslamcüar. 75 bin Finstinünin yaşadığı Ayn El Hüve kampuun güvenüğinden sorumhı El Fedh örgütüyk bağlanüh Silahh MücadeleVe ait bir karakola sahhrcn. Yaser Arafat'a bağh El Fetih örgtttünden Mahir Şabeytiye de çaoşmanın, FlHstinli Asbat El Ensar örgütü ve Lübnanh radikal bir gruba mensup ldşflerle Silahh Mücadele üyeteri arasuıda çıküğını söyledL Ötenlerin Silahh Mücadele ve Asbat El Ensar mensubu FUistinüler olduğu kaydedfldL Baa FUistinti militanlann ayakh bomba gjbi dolaşması dikkat çektL (Fotoğraflar. AP) Savunma Bakanı, Çeçen milislerin eylemleriyle ilgili olarak Gürcü lidere suçlamalarını yineledi Rusya: Şevardnadze sözünde dumıadı Dış Haberler Servisi - Rus asker- lerinin, Çeçen militanlan durdurma gerekçesiyle Abhaz gruplarla birlik- te önceki gün Gürcistan denetimin- deki Kodori geçidine girmesiyle başlayan gerginlik, Abhazya'nın bir Gürcü helikopterine uyan ateşi aç- masıyla daha da arttı. Rusya Savunma Bakanı Sergey tvano\', Gürcistan'daki Pankisı ge- çidinde bulunan Çeçen militanlann Rusya'ya serbestçe girmesınden Gürcistan Cumhurbaşkanı Eduard Şevardnadze'yi sorumlu tuttu. Gürcistan'dan tek taraflı bağımsız- lık ilan eden Abhazya'nın üst düzey yetkililerinden Valeri Arşiba, aske- ri güçlerinin. bu- helikoptere ateş aç- tığını doğruladı. Valeri Arşiba, hava sahalanna gi- reri her uçağı vuracaklannı belirtti. Abhazya'daki Gürcistan temsilcisi Emzar Kvitsiani ise helikopterin, Rus ve Abhaz askerlerinin geçide gir- mesi üzerine keşif uçuşu yaptığını açıkladı. Rusya Savunma Bakanı tvanov, Şevardnadze'nin 1999'da dönemin Devlet Başkanı BorisYetean'e. "Gür- cistan'da bulunan Rus askerierini, Gürcistan-Rusya sınınna kaydır- ma" sözü verdiğini, ancakbu sözün- de durmadığını kaydetti. îvanov. "Cumhurbaşkanı sözün- de dursaydı, Gürcistan-Rusya smı- n kapaübnış olacak ve Pankisi'deki getişmeler yaşanmayacakti" dedi. Moscow Tımes gazetesıyse, Rus- ya'mn, bölgeye girmek için Gürcü yetkililerden izin istediğini, Tiflis yönetimininse ABD birliklerini ül- keye davet ettiğine dikkat çekti. Abhaz halkı Rus vatandaşı oluyor MOSKOVA (AA) - Gürcistan'dan tek taraflı bağımsızhğım ilan eden Abhazya Cumhuriyeti'nin nüfusunun büyük bölümünün Rus vatandaşhğına geçirildiği öne sürüldü. Rusya'da yayımlanan Vremya Novostey gazetesinin haberine göre, halk, hazirandan itibaren Moskova'nın da onayıyla kitleler halinde Rus vatandaşhğına geçirildi. Abhazya'nın, resmi rakamlara göre 320 bin dolayındaki nüfusupun 220 binine son aylarda büyük bir hızla Rusya vatandaşlığı ve kiırüikleri verildi. Gazeteye göre, Gürcistan'ın»_ ^ ^ ^ ^ ^ ^ Abhazya'ya karşı askeri bir müdahalede bulunmasından endişe eden Rusya, bölgenin ilhakını da gündeme getirebilir. Gürcistan'a karşı 1992 yıluıda aynlık savaşı başlatan, Tiflis yönetimine göre bu savaş sırasında Rus ordusunun da desteğini alan Abhazya, hukuken Gürcistan sınırlan içerisinde obnasına karşın fiilen kendi yönetimine sahip. SAYDAM YALÇIN DOĞAN Yüzde 20 ile Tek Başına IktidarL Vahim bir 4 Kasım olabilir. Bazı temel varsayım- lar altında: Oyların yüzde 20'sini alan bir parti, Mecliste sandalyelerin yüzde 60'ını elde edebilir. Yüzde 20 oy ile 340 milletvekili çıkartabilir. Kamuoyu araştırmalan siyasal gündeme bom- ba gibi düşüyor. Ve galiba ilk kez, bu ölçüde önem kazanıyor. O kadar ki, günlerdir süren siyasal be- lirsizlik, kamuoyu araştırmalanndan kaynaklanı- yor. Derviş'in attığı turlar, buna örnek. Kamuoyu araştırmalarında yıllardır en isabetli tahminleri yapan Tarhan Erdem, geçen hafta so- nunda Derviş'le buluşuyor. Son anket, bu buluş- maya yeniden yön veriyor. Derviş'in ittifak arayış- lannı körüklüyor. Çünkü, 4 Kasım sabahı ortayaçı- kabilecek tablo, hem partiler hem de demokrasi- de temsil açısından, Türkiye'nin başına ek dert- ler açabilecek nitelikte. Temsil oranı hızla düşüyor "Oyların ne kadan Meclis'e yansıdı" sorusu, Meclis'te temsil oranını beliriiyor. Temsil oranı 1991 'de yüzde 99.5,1995te yüz- de 85,1999'da yüzde 80. Yani, temsil oranı gi- derek düşüyor. Demokrasi açısından hoş değil. 1991 'de oylann nerdeyse tümünün Meclis'e yan- sımasının iki nedeni var. SHP'nin DEP'le, ANAP'ın BBP ile yaptığı ittifak. Son iki seçimde, partiler kendi kabuklanna çekiliyor ve baraja takılan par- tilere oy verenler, Meclis'te temsil edılmiyor. Tem- sil oranı düşüyor. Geçen gün Murat Karayalçın'ın partisinde yap- tığı degertendirmeyi aktarmakgerek. Karayalçın'a göre bu durumda: 1 - Temsil oranı düştükçe, seçim suresi kısalıyor. 4 yıldan 3.5 yıla düşüyor. 2- Temsilde adalet azaldtkça, yönetimde istik- rar azalıyor. 3- Meclis dışında kalanlar, tehlikeli azınlığa dö- nüşebiliyor. Böyle bir ortamda, ittifak arayışı haklı hale geli- yor. Haklı, çünkü ittifak, temsil oranını yükseltiyor. Asıl büyük tehlike Asıl büyuk tehlike ise temsil oranının düşmesi- nin yaratacağı sonuç. Bazı partilerin baraja takılması, barajı aşan par- tilere çok önemli avantaj sağlıyor. Tarhan Erdem'in verdıği bilgiye göre, özellıkle 2 ile 10 arası millet- vekili çıkartan seçim çevrelerinde, yüzde 20 oy alan bir parti, baraja takılan partiler nede- niyle, yüzde 60 sandalye kazanabiliyor. Bu da, aşın temsil!.. Türkiye genelinde, böyle bir sonuç, anketlerde yüzde 20 oy oranına sahip görünen AKP'nin 340 milletvekili çıkartabilecegi anlamına geliyor. Yüz- de 20 oyla, yüzde 60'lık temsil!.. Ve oylann yüzde 4O'ı Medis dışında!.. Yani, Istanbul ve Ankara büyükşehir belediye şeçimlerinde yaşanan adaletsiz ve haksız olay, şimdi TBMM'de ve merkezi hükümette yaşanabi- lirL Bir önlem: Baraj yüzde 5 Böylesine vahım gerçeklerden uzak kalmanın bir yolu ittifaklar. Ikincı yolu ise yüzde 10'luk ba- rajın yüzde 5'e indirilmesi. Dünyanın hiçbir demokratik ülkesinde, yüzde 10'luk baraj yok. Bugünkü kamuoyu yoklamalann- da birkaç parti yüzde 8-12 eşiğinde. Tehlike, bun- lann barajda takılması. Oysa, baraj yüzde5'e iner- se hemen tüm oylar Meclis'e yansıyor. Ve yüzde 20 ile tek başına iktıdar gibi tehlike ortadan kalkı- yor. Henüz zaman var. Meclis asıl bu barajı indirme- li!.. Kendi selametleri, Türkiye'nin huzuru, demok- rasinin rayında yürümesi için!.. E-mail: ydogan@cumhuriyet.com.tr Faks:0212 513 90 98 Rumsfeld: Iran B Kaide'ye destek oluyor • VVASHINGTON (AA) - ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld, Iran'ın hala El Kaide'nin topraklannı kullanmasına izin verdiğini söyledi. Rumsfeld, Pentagon'daki basın toplanhsında, Iran'uı 16 El Kaide militanını Suudi Arabistan"a teslim etmesi aynca Amerikan güçlerinin geçen ay Iran'dan geldikleri bıldırilen 2 El Kaide şüphelisini yakaladıklannı söyledi. Rumsfeld, "Onlar ülkelerine El Kaide'nin girmesine izin veriyor." dedi. Hmdistan'da UFO iddiası • SHAWNA (AA) - Hindistan'da bir köyün sakinleri UFO gördüklerini ve saldınya uğradıklannı iddia ettiler. Saldında 7 köylünün öldüğü, çok sayıda kişininde yaralandığı öne sürüldü. Polis yetkilıleri ise köylülerin UFO sandığı nesnenin, 9 santim büyüklüğünde uçan bir böcek olduğunu belirterek bu zararsız hayvanın hafif yaralara neden olabileceğini kaydetti. Doktorlar, çok sayıda kurbamn bilinçsiz olarak kendi kendını yaralamış olabileceğini açıkladı. Castro 76 yaşında • HAVANA (AA) - Küba Devlet Başkanı Fidel Castro bugün 76. yaşmı kutluyor. Küba'da 43 yıldu- iktidarda olan Castro, ülkenin içinde bulunduğu ekonomık krizi aşmak amacıyla halkını sosyalist sistemi güçlendirmek için çalışmaya çağırdı. 13 Ağustos 1926 doğumlu olan Castro, halen giydiği yeşü üniformasıyla mücadelesinin sona ermediğini gösteriyor; iktidarda kaldığı müddetçe bunun değişmeyeceği kabul ediliyor.