Katalog

222TEMMUZ 2002 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA KULTUR kultur@cumhuriyet.com.tr 15 Sevimli 'Nana' heykellerinin yaratıcısı Niki de SaintPhalle iki ay önce yaşamını yitirmişti ir sanatbüyücüsüydü•CAYA ÖZSEZGtN Top modellikten sanat dünyasına transfer olan v e 19601ı yıllarda, bugün artık güncelliğini yi- tirmiş bulunan pop-art akımının sürdürücülerin- den biri olarak yaptığı balonsu görünümlü, renk- l i ve sevımli "Nana" heykellenyle ilk olumlu tepkileri alan Fransız sanatçı Niki de Saint Phalle, 7 1 yaşında sessizce kayrp gitti dünya- mızdan. Yarattığı bütün ilgiye ve olumlu tepkiye kar- şın "Peace and love"lan sergilenip popüler bir sükse yaratıncaya kadar, bır "sanat tannçası" düzeyinde algılanıp kabul edilmemişti Niki. O zamana kadar yaptığı assemblajlar, bilinen iş- ler türündeydi. Daha on dört yaşında, öğrenim gördüğü okulun koridorlannı süsleyen antik heykel mulajlannın üzenne koyduğu yapraklar- la, okul müdüründen azar işitmişti. Ama daha o zaman, sıra dışı bir eylem oluşturmaya yönelik sanatçı bakışı biçimlenmeye başlamıştı bile. Ancak 1994'te, yani ölümünden kısa bir süre önce "Mon secret" (tçimdeki giz) adıyla anı- lannı yayımlayıncaya kadar, arkasında Fre- ud'cu çağnşımlar saklayan yaşamı ve kimliğı hakkında fazla bir şey bilinmiyordu. Moda ve giyim piyasasında bilinen adıyla ünlüydü daha çok da. Vogue ve Harper's Bazaar için, manken olarak ılgınç pozlar vermış ve Life dergisinin kapağına konu olmuştu. Magazin dergileri için güzel bir avdı o yıllarda. Sanat eğitimi görme- mişti, sanata ilişkin herhangi bir formasyonu yoktu. On iki yaşında babasının teca\ r üzüne uğ- ramış ve bu olayın etkisi altında, gerçek benli- ğini ortaya koyacak deneyımler zincirinin için- de bulmuştu kendini. tlk büyük boyutlu çalış- malanndan biri olan ve 1960'ta Yeni Gerçekçi- ler grubunun bir sergisi için yaptığı "Die Wal- dass" (Köylü Kadın) isimli heykeli, üç yıl ka- dar önce Pompidou Merkezi'nin koleksiyonla- n arasında kayıplara kanşmca, skandallarla süs- lü yaşamına yeni bir renk halkası daha ekJen- miş oldu. 1967 yılı, Niki de Saint Phalleın sanat yaşa- mında önemli bir dönemeçtir. O yıl, Mortreal Evrensel Sergisi'nde büyük boyutlu kadın hey- kellerinden (Nana'lar) oluşan yapıtlan, Tingu- ely'nin metal heykel kompozisyonlanyla bır arada, Fransız pavyonunun terasında sergilene- cektir. O dönemde, bu ikilinin çalışmalan, "Öteki" ("Autre") kapsamında bir estetiğin ürünleri olarak değerlendiriliyor ve içerdikleri özgün yapılan nedeniyle, evrensel serginin il- ginç parçalan arasında yer alıyordu. Aynı yıl Ç A*J u anda, Fransa'da Nice kentinde, Niki de Saint Phalle anısına bir sergi düzenleniyor. Böylece 'gözde büyücü'nün, kimi büyük alanlara dikilmiş olan dev heykelleri, biraz ironi, biraz da eğlence kokan yapılanyla, sıradan izleyicinin bile merak ve ilgisine konu oluşturacak boyutlanyla, Modern ve Çağdaş Sanat Müzesi'nin salonlanna taşınmış oluyor. Londra'da. ünlü dansör Nureyev'in rol aldığı "Kayıp Cennet'"in dekor tasanmlan da Niki de Saint Phalle'in elınden çıkmıştı. Bu iki olay, sanatçının ününü perçinlemiş ol- du. Artık Fransız asıllı Saint Phalle'in adı, ts- viçre asıllı heykel sanatçısı Tinguely'nin adıy- la birlikte anılıyor ve bu ikili, daha sonra düzen- lenecek ortak sergilerde bir arada yer alıyorlar- dı. Piyasaya yönelik tanıtım ve reklam kampan- yalannda da Niki de Saint Phalle'in adı öne çık- maktaydı. Örneğin Saks firmasınınpahalı göm- leklerini pazarlayan mağazanın vitrinlerinde, sanatçının, birer dev oyuncağı andıran ve havay- la dolduruhnuş ızlenımini veren alçıdan yapıl- ma sevimli, tombul kadın heykelleri, renkli ve göz alıcı görünümleriyle, alıcıya davetiye çıka- nyorlardı. Şu anda, Fransa'da Nice kentinde, Niki de Sa- int Phalle anısına bir de sergi düzenleniyor. Böy- lece "gözde büyücü"nün, kimi büyük alanla- ra dikilmiş olan dev heykelleri, biraz ironi, bi- raz da eğlence kokan yapılanyla, sıradan izle- yicinin bile merak ve ilgisine İconu oluşturacak boyutlanyla, Modern ve Çağdaş Sanat Müze- si'nin salonlanna taşınmış oluyor. 1966'da ûnû doruğuna varmıştı Niki, alçı içine yerleştirilmiş akıcı boya kabar- tılanndan oluşan ilk "Tir" heykelini yaptığın- da -bu heykel, daha sonraki Nana heykellerinin öncülüdür- Pontus Hulten, Stockholm'deki müzesi için, bu heykelden sipariş vermiş, erte- si yıl Pierre Restany. eşinin yönettiği Paris'te- ki galeride onun bır sergisini düzenlemekte ge- cikmemişti. ilk kişısel sergisi ise gene 1960'lar- da Yves KJein, Jasper Johns ve Robert Rausc- henberg gibi, döneminin önde gelen öncü sa- natçılanyla bir arada göründüğü sergidir. Bu sergide, Niki'nin yapıtlan, neredeyse ötekileri aşacak bir tepkiyle karşılanmıştı. Tepki, sanat yapıtından beklentilerin belli ölçüler üzerinde oluştuğu bir dönemde, bu beklentilere yeni bir boyut katmış olan Niki de Saint Phalle'in özgür ve ironik yaklaşımından kaynaklanıyordu. Belki de bu tür tepkilerin olağan bir sonucu olarak 1964"te Kennedy ile Kruşçev arasında Küba krizi başgösterdiğinde, "Gündelik Mito- lojiler" ve "Oykülemeli Figürasyon" başlık- lı sergilere katılmasında. birtakım güçlükler çı- kanlacaktı sanatçıya. Ama fazla değil, iki yıl sonra, 1966"da Niki de Saint Phalle'in 28 m. boyundaki dev Nana heykeli Stockholm'de sergilendiğinde, sanatçı- nın ünü, doruğuna varmış olacaktır. Felsefelogos'un 17-18. sayısı Edebiyat ve felsefe ilişlüsi Kültür Servisi - Üç ayda bir çıkan edebiyat dergisi Felsefelogos 17-18. sayısını "edebiyat felsefesi"ne ayırdı. Dergide Afşar Timuçin, "felsefesiz edebiyat-edebiyatsız felsefe" konusunu irdelerken Server Tanilli de "Voltaire'de felsefe ve edebiyaf'ı. düşünürün roman ve öykülerinden yola çıkarak inceliyor. 1. Güven Kaya'nın "Divan edebiyatının felsefesi"ni, Şahin Özçınar'ın "Âlbert Camus'nün başkaldın felsefesinde varoluşçuluk ve nihilizm"ı ışlediği, Immanuel Kant'ın "Aydınlanma N'edir" başhklı makalesinin ve Michael Faucault'nun da bu makaleyi irdelediği bir yazısının bulunduğu Felsefelogos'ta edebiyat ve felsefe ilişkisi üstüne yer alan diğer çeviri ve yerli yazılar da şu şekilde sıralanıyor: Sinan Özbek'in, felsefenin ilk sorulanndan olduğunu vurguladığı aşkın ne olduğuna ilişkin Konfüçyüs'ten, Kant'a örneklerle ele aldığı'Aşk Üzerine' başhklı yazısı; Rene VVellek ve Austin Warren'ın edebiyatla fikirler arasında çeşitli yollarla bağ kurulabileceğini çıkış noktası yaparak 'Edebiyat ve Fikirler' başhklı yazılan Afşar Timuçin ve Birgül Oğuz'un çevirisi. Graham Dunstan Martin'm Asuman Kırlangıç'ın çevirisiyle 'Yazınsal Benliğin Tehlikeleri': Çetin Veysal'ın. 'Felsefe ve Eğitim Üzerine'; Leo Kassil'in Lluğ Nutku'nun çevirisiyle 'Mayakovski Eylemde'; Enver Ormantn 'Bir tletişim Tarzı Olarak Edebiyat'; O. Faruk Akyol'un 'Ortaçağ ve Işığa Açılan Pencere'; Thomas Aquinas'ın O. Faruk Akyol'un çevirisiyle 'Summa Thelogiae' başlıklı yazılan. Yücel Dursun'un 'Thomas Aquinas'ın Varlık ve Bilgi Felsefesi'; Meriç Bilgiç'in 'Modern Felsefenin Büyükbabası Nicolas Casanus'; Abdüllatif Tüzer'in 'tnancın Akliliği ve Ahlakiliği' ve Armand Maurer'in O. Faruk Akyol'un çevirisiyle 'Ortaçağ Felsefesi/Boethius' başlıklı yazılan da dergide sunulan yazılar arasında. Dergide aynca Bora Erdağı tarafmdan hazırlanan kitap eleştirileri bölümünde George Ritzer'in Aynntı Yayınlan'ndan çıkan 'Büyüsü Bozulmaş Dünyayı Büyülemek' ve VValter Benjamin'in Metis Yaymlan'ndan çıkan 'Son Bakışta Aşk - VV'alter Benjamin'den Seçme Yazılar' adlı iki kitap eleştirisi yer alıyor. Portatifve gezici salonlar, sineması olmayan heryere ulaşacak Film izlemeyen kalmasm!Kültür Servisi - Bağımsız Yapımlar Ltd. Şirketi Türkiye'de sineması olmayan her kente. her kasabaya sabit bir yazlık ve kışlık sinema salonu yapacak parayı bul- manın zorluğu üzerine portatif ve gezici sinema salonlan kurulmasına karar ver- di. Portatif yazlık salonun imalatı bitti. Sırada kışlık salon var... Bu bağlamda ilk etkinlik 'Gezici Sine- ma Şenliği' adı altında gerçekleştiriliyor. Turnenin ilk etabı 19 Temmuzda Trakya bölgesinde Keşan'dan başladı. Sonraki duraklar ise Uzunköprü, Alpullu, Mar- mara Ereğlisi, Gümüşyaka, Çerkezköy, Gelibolu, Eceabat ve Güre. Ikinci etap da Güneydoğu Anadolu olarak belirlendi. 500 kişi kapasitesindeki yazlık ve kışlık ge- zici sinemalar, sandalyesınden perdesine, enerji kaynağından, 35 mm. projeksiyon ciha- zından 2500 w ses düzenine, makine dairesin- den, büfesine her şeyiyle portatif. Gezici Açıkhava Sineması, birkaç saat için- de, 6 metre uzunluğunda 2.40 m. yüksekliği ve genişliğinde bir römorkun içine toplanıyor; 14+1 bir minibüsün arkasında yeni gösterim mekânına doğru yola çıkıyor. 35 mm. portab- Romörk 4x6 metrelik bir perdeye dönüşebiliyor. le projeksiyon cihazlanyla gösterim yapılan sistemde, romörk 4x6 metrelik bir perdeye dö- nüşüyor. Gezici Sinema Şenliği, 'Yeşil Işık', 'Deli Yürek', 'Çökertme', ve 'Ağnya Dönüş' ad- lı dördü yerli on filmle başlıyor. Yabancı film- lerin seçiminde 'Star Wars II', 'Maymun- lar Cehennemi II', \e 'Dr. Doolitle' gibi dub- lajlı olanlara öncelik verildi. Programda üç ta- ne de Türkçe dublajlı çocuk filmi var: 'Aste- riks', Anastasia' ve 'Titan A.E.' Şenlik programına göre her gece iki film oynarılacak. Biletli gösteri yapılan yerleşimlerde biletler 2 milyondan satı- şa sunuluyor. Kombine bilet alınırsa da- ha ucuza iki film birden izlenebilecek. Projenin yatınmcısı Tunca - Meltem Yönder'in sahibi olduklan Yeni Ya- pımlar Yönder. Aktif yöneticiliklerini Haluk Ünal ve Kalde Ernart'ın üst- lendiği projenin yaratıcısı ise A. Haluk Ünal ve Serpil Güler'in sahibi olduk- lan Adonis Film Ltd. îki şirketin söz ko- nusu projeyi gerçekleştirmek için verdi- ği işbirliği karan dört ortaktan fTunca Yönder, A. Haluk Ünal, T. Kalde Er- nart, Sara Ernart) oluşan Bağımsız Yapımlar Ltd. adlı yeni bir şirketin kurulmasını getirmiş. Bağımsız Yapımlar ekibi, başlangıçta müte- vazi olsa da, projenin giderek sektöre anlam- lı ve yararlı kaynaklar aktaracağını, yazlık ve kışlık sinema salonu olmayan birçok yerde ye- ni salonlann açılmasmı teşvik edeceğine ina- nıyorlar. Bağımsız Yapımlar şirketi, sponsorbulabil- dikleri koşulda tüm gösterileri ücretsiz yapma- yı planlıyor. (0 212 260 66 41) Bu yıbn Altın Portakal jürisi belli oldu Kültür Servisi - 39. Antalya Altın Portakal Film Festivali Ulusal Uzun Metrajlı Film Ya- rışması'nınjüri üyelen belli ol- du. 1-5 Ekim tarihleri arasında gerçekleştirilecek olan ve bu yıl- ki temasını 'Kültürlerin Buluş- ması' olarak belirleyen festıval- de, temaya uygun olarakjüri üye- leri arasında bir yabancı uyruİdu jüri üyesi de yer alıyor. Altın Portakallan dağıtacak olan 11 kişiden oluşan jüride, Film Yönetmenleri Derne- ği'nden Erdoğan Tokatlı ve Mehmet Dinler. Film Yapımcı- lan Derneği'nden Reis Çelik, Türkiye Sinema Eseri Sahipleri Meslek Birliği adına Şerafettin Gür, Sine-Sen'den Hüseyin Öz- şahin, Çağdaş Sinema Oyuncu- lan Derneği'nden Füsun Demi- rel, Sinema Oyunculan Derne- ği'nden Ekrem Bora, Sinema Yazarlan Derneği adına Murat özer, Anadolu Universitesi tle- tişim Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Sezer Ünlü ve Türkiye Müzik Eseri Sahipleri Meslek Birliği adına Suavi Saygan yer alıyor. Ulusal Uzun Metrajlı Film Ya- nşması'na katılacak olan filmle- ri değerlendirecek olan jüri üye- leri arasmda, ilk kez yabancı uy- ruklu birjüri üyesi de bulunuyor: Antalya Altın Portakal Kültür ve Sanat Vakfı'nı temsilen Hollan- da Kültür Bakanlığı Kültür Da- iresi Başkanı Veronica Diven- dal Haziran ayından bu yana baş- vurulann yapıldığı, Türk sinema sektörü için motive edici bir yö- nü de olan yanşmanın ilk yaban- cı jüri üyesi olma özelliği taşıyan sosyolog ve Türkolog Divendal, Türkiye'nin en önemli sanatsal organizasyonu olan Altın Porta- kal Film Festivali'nde jüri üyesi olarak görev yapmaktan onur duyduğunu belirtiyor. Mona Usa, RobertsTa gülecek • Kültür Servisi - 'Dört Nikâh Bir Cenaze" fihninin yönetmeni tngiliz Mike Newell'ın yöneteceği, senaryosu LavvTence Konner ve Mark Rosenthal'a ait olan 'Mona Lisa Smile' adlı filmde Julia Roberts'm yanı sıra Hollywood"un yeni yıldızlan arasmda gösterilen Julia Stiles ve Kirsten Dunst da rol alacak. Roberts'm bir öğretmeni, Konner ve Rosenthal'in iki üniversite öğrencisini canlandıracaklan fihn önümüzdeki yıl gösterime girecek. Filmde 1953 yılında, Berkelley Üniversitesi'nden mezun olarak Wellesley Koleji'ne bir grup kız öğrenciyi eğitmek amacıyla gönderilen bir öğretmenin öğrencileriyle arasında yaşananlan konu alıyor. Jerome Sans Proje4l'de • Kültür Servisi - Proje4L Istanbul Güncel Sanat Müzesi'nde yann saat 18.00'de Jerome Sans bir konuşma yapacak. Paris'te Palais de Tokyo'nun ortak yönetmeni. ABD'de Institute of Visual Arts'ın danışman küratörü olan Sans, 1999 Venedik Bienali'nin Danimarka pavyonunda Jason Rhoades ve Peter Bonde Snowball'un sergisini düzenledi. Rirkrit Tiravanija, Nari Ward, Jens Haaning, Chen Zhen ve Joseph Havel gibi sanatçılann katıldığı 'Project Row Houses' ve Houston 'Streetlife'ın ortak küratörlüğünü yaptı. 2000 yılında Manray Hsiu ile Taipei Bienali'ni gerçekleştiren Sans, güncel sanatın en deneysel küratörlerinden biri olarak tanınıyor. 1990'dan beri alışveriş mağazalan vitrinlerinde, sokakta, gemilerde sergiler gerçekleştirmenin yanı sıra yerleşık kurumlann eleştirisini sürdüren Sans'ın Nobuyishu Araki, Jonas Mekas hakkında kitaplan ve çok sayıda yazısı bulunuyor. (0 212 281 51 50) Hooverphonic'in yeni albümii • Kültür Servisi - Daha çok karanlık atmosferli müzikleriyle dikkat çeken Portishead ve Massive Attack gibi gruplarla aynı kulvarda yanşan 'Hooverphonic', ekim ayı içinde yayınlanacak yeni albümleri 'Hooverphonic Presents Jackie Cane'in kayıtlannı tamamladı. Vbkalde 'Geike Arnaert', gitar ve keyboard'da 'Alex Callier' ve gitarda 'Raymond Geerts'ten kurulu Belçikalı grubun yeni albümünün prodüktörlüğünü, 'Alex Callier' ve 'Ali Statton' üstlendi. Hayali kahraman Jackie Cane üzerine 13 yepyeni şarkı içeren albümün ilk single'ı ise 'The World Is Mine' olacak. Topluluğun aynca tüm videolannı ve özel göriintülerini içerecek bir DVD'nin de kasım ayında yayınlanması planlanıyor. Madoma, James Bond'da • Kültür Servisi - Ünlü şarkıcı Madonna, 'Die Another Day' adlı yeni James Bond filminde rol alacak. James Bond serisinin devamı olarak çekilecek olan filmde Madonna'nın ne tür bir rol alacağı ise henüz belirtilmedı. Michael Wilson ve Barbara Broccoli'nin yapımcılığı üstlendiği 'Die Another Day'in müziğini de Madonna yapacak. Pierce Brosnan'ın James Bond'u canlandıracağı filmde, Oscar ödüllü Halle Berry, Amerikah aktör Rick Yune ve Ingiliz John Cleese, Dame Judi Dench ve Toby Stephens de rol alacak. Knowles kamera önüne geçti • Kültür Servisi - Son yıllann en gözde gruplanndan biri olan Destiny's Child'ın lideri Beyonce Knowles da kamera önüne geçti. Son yıllann en gözde komedi serisi Austin Povvers'ın üçüncü filminde Mike Myers ile başrolde yer alan Knowles, filmin soundtrack albümü için "Work It Out' adında bir de şarkı kaydetti. Ünlü şarkıcının 1 Ekim'de piyasada olacak ilk solo albümünün adı da 'Dangerously In Love' olacak. • tZMİR (AA) - Ünlü piyano sanatçısı Idil Biret, tzmir'in Aliağa ilçesinde bu yıl 13. Emek ve Banş Şenlikleri'ne konuk olacak. Aliağa Belediye Başkanı Hakkı ÜUdi, yaptığı açıklamada, şenliklerin bu yıl 30 Ağustos-1 Eylül tarihlerinde düzenleneceğini ve en önemli konuklanndan birinin de sanatçı Idil Biret olacağını bildirdi. Sanatçı, 30 Ağustos günü saat 22.00'de Zeytinli Park Açık Hava Tiyatrosunda konser verecek.