Katalog

2 0 ICASIM 2002 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA E K O J V O M I ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 Kamu hizmetteri ucuzlasın • AvNKARA (AA) - 6. Tüketici IConseyı'ıun sonuç bildirgesini, Divan Başkanı Necati Yentürk açıkladı. Yentürk, "'Temel Gereksinimlerin Karşılanması Hakkı" nedeniyle kamusal hizmetlerin ucuz ve düşük KDV'li olması gerektiğini kaydetti. Ücretlerin insanca yaşayabilecek diizeye yükseltilmesi gerektiğini betirten Yentürk bankacılık, enerji, iletişim gıbi alanlarda uygulanan " vicdana avkın" sözleşmelerin kaldınlması gerektiğini söyledi. Tiırizmgelirleriapttı • ANKARA (AA) - Devlet Istatistik Enstitüsü'nün verilerine göre, Türkiye"nin2002 yılı temmuz-eylül dönemi turizm gelirleri, geçen yıla göre vüzde 31 oranında artarak 5 milyar 835 milyon 570 bin 206 dolara yükseldi. Gelirinin 4.1 milyar dolan dış turizınden, 1.7 milyar dolan da iç turizmden elde edildi. KaptJa ucuz ekmek satışı • İZMİR (AA) - Izmir Fınncılar Odası Başkanı Nejdet Durmuş, Şeker Bayramrndan sonra dar gelirli vatandaşlara verilecek indirim kartı ile finnlardan yüzde 20 daha ucuza ekmek ahnabileceğtni söyledi. Kart verilecek vatandaşlar Türkiye Ekmek lşverenleri Sendikası ve muhtarlann katkısıyla belirlenecek. Kapasite artışı niskli • BURSA (AA) - Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Yönetım Kurulu Başkanı Celal Sönmez, yüzde 80.6 olarak açıklanan ekim ayı kapasite kullanım oranırun çok olumlu bir gelişme olduğunu, ancak enflasyonu arttırabileceğini bildirdi. Kapasite kullanım arhşı sonucu, bazı firmalann fiyat arttırabileceğine dikkati çeken Sönmez, ekonomik programda meydana gelebilecek bazı esnekliklerin de eklenmesi durumunda, enflasyon tehlikesi yaşanabileceğini ifade etti. McDonald's yerel olacak • Ekonomi Servisi - McDonald's Corporation. Türkiye'deki faaliyetine daha güçlü ve venmli bir şekilde devam edebilmek amacıyla, McDonald's markasının işletme hakkını yerel bir geliştirici lisansöre devretme karan aldı. McDonald's Türkiye Genel Müdürü Sadi Fansa, lisansör için şu anda netleşmiş bir aday olmadığını belirterek, müzakere sürecinin minimum 6 ay alabileceğini kaydetti. Yalnız Winttows kâr etti • NEW YORK (AA) - Yazılım devi Microsoft, sadece Windows işletim sisteminden kâr ettiğini, diğer programlann ise zaranna satıldığını açıkladı. Satılan her Xbox oyun konsolundan 120 dolar zarar edildiği belirtilirken, Microsoft'un, AOL'e rakip olmak üzere oluşturduğu MSN adlı portalın da zaranna çalıştığı bildiriliyor. Öte yandan şirket kaynaklan, Windows işletim sisteminin kâr marjının ise vüzde 85 olduğunu belırttiler. Sosyal yük büyüdü • ANKARA (ANKA) - AKP'nin aylık. üç aylık, altı aylık ve bir yıllık vadelerde yapacaklanna yer verdiği Acıl Eylem Planı'nda yer verilmeyen sosyal güvenlik kuruluşlan, bu yıhn ilk 10 ayında bütçeye toplam 8.7 katrilyon lirahk yük getirdi. Maliye BakanlığYnın verilerine göre sosyal güvenlik kuruluşlanna geçen yıl aynı dönemde bütçeden 5 katrilyon 247 tnlycn lira aktanidığı, bu yıl ise yüzde 66.6 ırtış yaşandığı belirtiliyor. İSOBVİR çalışanlarla ortak • tSKENDERUN (AA) - Hatay' ın Iskerderun ilçesi'nde kurulu bulunan tskerderun Demir Çelik Fabrikalan'nın (ISDEMÎR). özelleştirme şartlan gerep, çalışanlanna yüzde 11 oranndaki hissenin eşit olarak paylsşımı çalışmalannın son aşamaya geİdığibildirildi. Özçelik-lş Sendikası îskeıderun Şube Başkanı Cengiz Gül, yaptığı açıklamada, Özelleştirme İdaresi karan doğrulrusunda İSDEMÎR Çalısanlan Yardımlaşma Sandığı Vaki'nın kuruluş çalışmalarını tamanladıklannı,200 milyar lira serrcıyeli vakfa tüm çalışanlann üye olacilannı bilidirdi. £KDNOMİ Î95& Türkiye'de ilk defa 'oto- nobil dayanıklılık yanşı' yapıldı. 1963: Koç Hoiding kuruldu. "ürkiye'nin ilk sanayi holdingi 3İma özelliğini taşıyan Koç Holding, 40 kuruluşta yüzde '.45 ile yüzde 61.48 ırasındadeğişen hisseiere >ahip bulunuyor. j 1 Sorunlann çözümü için adımlann Derviş tarafmdan atılması Babacan'm işini kolaylaştınyor Halef seleften daha şanslı• Üst üste yaşanan krizlerin ardından yabancı sermaye- Derviş 'in aksine, sisteme zarar veren sorunlann çözümü için nin hızla kaçtığı, faizlerin rekor oranlara vardığı ve dö- yaşamsal adımlann atıldığı bir ortama gelen Ali Babacan, vizde büyük dalgalanmalarm yaşandığı bir ortama gelen selefınden pek çok açıdan şanslı. Ekonomi Servisi - Borsa'nın yeni yıla 9 bin 437 puandan, dolann 677 bin, markın da 322 bin liradan girdiği 2001 yılının ilk üç ayı içinde eko- nomi büyük çalkantılara sahne oldu. Dövizdeki dalgalanma ve dolann iki gün içinde 300 bin liranın üzerinde de- ğer kazanması ve bir dizi önemli sorunun baş göstermesi ile ekonomi yöneri- minde çare arayışı olarak dönemin başbakanı Bülent Ecevit tarafindan gündeme getiril- mişti Kemal Der- viş Derviş, yabancı vatınmcılann hız- lı bir çıkış yaptığı, 122 katrilyon lira iç borç, 70 milyar dolar dış borç stokunun bulundu- ğu bir Türkiye'yede göreve başladı. Göreve geldiğinde Derviş'i bekleyen sorunlan şöy- le özetlemek mümkün: Ardı ardına gelen iki kriz bankacılık siste- mindeki zafiyeti ciddi şekilde arttırdı. Kamu bankalannın krizler öncesınden 20 milyar dolann üzerindeki görev zararlanna, özel bankalann zaran da eklendiğinde. gerekli miktar 40 milyar dolar tahmin edilmişti. Yeterli dış kaynak bulunamaması halinde banka sistemini ayakta tutmanın faturası hız- lı bir parasal genişleme ve üç haneli enflas- yona doğru gidiş olarak değerlendiriliyordu. Kur çıpasının çökmesi sonrasında doğan or- tam da bu durumun göz ardı edilmemesi ge- reken bir olasılık olarak gündeme geliyordu. Döviz kurlannın nereye oturacağının bi- linmemesi de sanayici ve ihracatçı açısından büyük bir sorun olarak görünüyordu. Programı hazırlayacak ve IMF ile ilişkile- ri rahat götürerek gerekli kaynağı Türkiye'ye çekeceğine garanti gözüyle bakılan Der- viş'in, siyasi bir aidiyeti olmadığı için siyasi nüfuzlanm sürdürmek isteyen politikacıla- nn engellerine takılma olasılığı da ilk günler- de telaffuz edilen sorunlardan biriydi. Derviş'in öncelikleri arasında bankacılık sisteminin rehabilite edılmesi ve yasal dü- zenlemelerin gerçekleştirilmesi yer aldı. Ta- rihe Deniş yasalan olarak geçen toplam 15 yasa birkaç gecede çıkanldı. Yeterslz kalanları yapacak Hükümette ekonomiden sorumlu bakan olarak görevlendirilen Ali Babacan, Deniş tarafından yapılan ve büyük oranda uygula- nan programın yetersiz kalan unsurlannı gi- derecek. Söz konusu unsurlan da şöyle özet- lemek mümkün: Reel faizlerin yetennce düşmemesi. Özelleştırmenin istenen ölçüde gerçekleş- tirilememesi. Ekonomik koşullardan ve yabancı yatınmcıyı çekecek yasa ve uy- gulamalann tamamlanamamasından kaynaklanan dış yatınmın ülkeye çeki- lememesi. Babacan'ın önce- likleri ise şunlar: İç borcun yapısını uzun vadeye çevir- mek. Sosyal politi- kalardaki zafiyet giderilecek. Açlık sının altında ya- şayan yüzde 15'lik kesimir sorunu çözüle- cek. Reel sektöı canlandınlacak ı Gerçekçi verg düzeni ve faizle-1 rin düşmesi de ) öncelikler ara- sında ver alacak. İşletme hakkı devirleri mevcut haliyle yaşama geçirilirse devlet tüketmediği elektriğe para ödeyecek Enerjide 'işletme devrV çıkmazı • AKP'nin enerjide ucuzluk amacına ulaşamayacağına dikkat çeken EMO Başkanı Göktaş, hü- kümeti sözleşmeler için tekrar ma- saya oturmaya çağırdı. ANKARA (Cumhuruyet)- AKP'nin enerji alanındaki amaçlan. yaşama geçinneyi öngördüğü proje- lerle çelişiyor. Acil eylem planında yer alan "İşletme hakkı devirlerinin 1 yıl içinde tamamlanması" sözü me\ - cut sözleşme koşullanyla yaşama ge- çirilirse. santrallan devralacak firma- lar devletin alım garantisi altında üre- tim yapacak. Elektrik Mühendisleri Odası Baş- kanı Cengiz Göktaş. devletin alım ga- rantisinde bulunmasırun enerji fiyat- lannı arttıracağı uyansında bulunarak "Devtet firmalarla yeni şartlarda ma- saya oturmah" diye konuştu. Planda tartışmalı olan işletme hak- kı devirlerinin 1 yıl içinde tamamla- nacağı sözünün yer aldığına dikkat çe- Göktaş, Enerji Bakanlığı'nın işletme hakkı de\ iıierinin gerçekleştirilmesi isteğine kar- şıhk. Hazine Müsteşarlıgı'nın alım garantilerinden \azgeçmek istediğini belirtti ken Göktaş, işletme hakkı devirlerinin Enerji Bakanlığı ile Hazine arasında da sorunlara neden olduğunu belirtti. Hazine'nin ilk etapta, santrallan devralacak firmalann ürettigı elekt- rik için vermeyi kabul ettiği alım ga- rantisi süresinin sözleşmelerde. 16-20 yıl arasında belirlendiğini kaydeden Göktaş. •'Ancak daha sonra yaşanan krizler, Türkiye'deki elektrik talebini aşağrya çekti. Böyle bir durumda söz- leşmeler yürürlflğe girseydi, devlet hem pahah elektrik alacakü hem de elektrikte arz fazlası oluşacakn* diye konuştu. Bu nedenle işletme hakkı devirleri- nin yürürlüğe girmediğini anımsatan Göktaş, Enerji Bakanlığı'nın işletme hakkı devirlerinin gerçekleştirilmesi isteğine karşılık, Hazine Müsteşarh- ğı'nın alım garantilerinden vazgeç- mek istediğini belirtti. Göktaş, "An- cak böyle bir durumda da firmalar sözleşnıelerdeki hükümlere bağb ola- rak, yargı yoluna başvurabilir. Firma- lar, alım garantilerinden Hazine'nin tek taraflı olarak vazgeçmesi duru- munda tahkime de gidebilir ve devle- te ağn* tazminatlar ödetebilir" diye konuştu. Devirler konusunda devletin ku- rumlan arasında bir eşgüdüm olmadı- ğını vurgulayan Göktaş, "Mevcut ko- şuüarda, işletme hakkı devirlerinin ya- şama geçirilmesi durumunda, AKP'nin 'enerjide ucuz dönem' söy- lemi bir başka bahara kahr" dedi. Ekonominin yeni yönetimi görevi devraldı Kemal l nakıtan. Maliye Bakanlığı görevini Sümer Oral'dan devraldı. (Fotograf: AA) ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Ekonomide yeni dönem, dün gerçekleştirilen devir teslim törenleriyle resmen başladı. Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Afi Babacan önceliklenni, enflasyonun kalıcı biçimde düşürülmesi. güven ortamının sağlanması, borç dinamikJerinin güçlendirilmesi ve ekonomik istikrann sağlanması olarak açıkJadı. Yeni Maliye Bakanı Kemal l nakıtan ise görevine hakkındaki iddialara yanıt vererek başladı. Hakkmda soruştunna ve iddialann bulunduğunu kabul eden Unakıtan, "Ama kesinleşmiş bir davam, bir cezam yok" dedi. Hazine Müsteşarlığı'ndakı devir teslim töreni dün öğleden sonra gerçekleştirildi. Törende konuşan eski bakan Masum Türker, ekonomi bürokratlanmn değiştirilmemesi gerektiği mesajını verdi. Yeni Maliye Bakanı Kemal Unakıtan da dün görevini eski bakan Sümer Oral'dan devraldı. Törende konuşan Unakıtan, Maliye Bakanlığı'nda yapacaklan çok iş olduğunu belirtti. Bakanlıkta reformist uygulamalar yapacaklannı söyleyen Unakıtan, "Vergicilikte, vergi idaresinde, teşkilatta önemli değişiklikler yapacağız. Ciddi yapısal değişiküklere gideceğiz'' diye konuştu. IMF GELlYOR, SP VE DB OLUMLU Yabancıların gözü icraatta Ekonomi Servisi- Uluslara- rası kredi derecelendirme ku- ruluşlanndan Standard and Poor's (S and P) Türkiye Ma- sası Şefi Marie Cavanaugh. AK Parti "nin Acil Eylem Pla- nı 'nı kamuoyuna duyurduğu- nu ve uluslararası vatınmcıla- nn ile kredi kuruluşlannın gözünün şimdi atılacak adım- larda olduğunu söyledi. AKP'nin piyasaya yönelik programlannın değerlendiren Cavanaugh, başa çıkılması gereken sorunlan vergi refor- mu, IMF programı, özelleş- tirme, özel sektörde yapılan- dırma' olarak sıraladı. Uluslararası Para Fonu (IMF) Dış Ilişkiler Direktörü Tom Dawson, yeni hüküme- tin kurulmasının ardından IMF'nin Türkiye'ye bir ön zi- yaret düzenlemeyi planladı- ğını bildirdi. Dünya Bankası Türkiye Ülke Direktörü Ajay Chhib- ber ise yeni hükümetten ve programından umutlu olduk- lannı açıkladı. Hükümetin iyi bir programa sahip olduğunu ve bunu uygulaması için bir şans vermek gerektiğini be- lirten Chhibber, "Seçimden sonra Türkiye için iyi bir po- Btika görüyoruz. programın sosyal yönü de var ve koordi- nasyon daha iyi olacak" şek- linde konuştu. TİYASAYI FAZLA lYÎMSER' BULAN DERVİŞ UYARDI Mafya kapitaüzmine döınneyelîm Ekonomi Servisi - NTV ve CNBC-E'nin ortak ya- ymmda, seçim sonrasında- ki ekonomik gelişmeler ve AKP'nin Acıl Eylem Pla- nı'nı değerlendiren CHP Milletvekili Kemal Deniş, u Vatandaşm sırtına büyük yükler yüklendi. Buna bir daha geri dönmenıcmiz la- zını. Mafya kapitalizmine bir daha geri dönüş olma- sın. Bu yapılan ve gerçekten Türkiye'yi krizden çıkaran ve bir daha krizi önleyecek rürii uygulamalan geri çe- virmezler" dedi. Derviş, faizlerdeki düşü- şün "piyasanın abartıb iyimserliğinden" kaynak- landığını belirterek, hükü- metin 2003 yılı makro he- deflerine uymasının piya- salar açısından önemli ol- duğunu vurguladı. Gösterilen hedeflerin doğru ve önemli olduğunu da söyleyen Derviş, Acil Önlemler Paketi'nde ra- kamlarla bitirilmiş bir program olmadığını dile getirdi. Derviş, önemli olanın dengeleri sarsmadan hara- camalann gerçekten önce- likle ve sosyal açıdan ön- celikii alanlara kaydınlma- sı olduğunu da sözlerine ekledi. TELEKOMÜNİKASYON Giuliani, Worldcom'a başkan adayı Ekonomi Senisi - Eski New York Belediye Başkanı Rudoipb GiulianL bir ay önce kabul ettiği Mexico City Belediye Başkanlığf ndan vazgeçerek, dünyanın en büyük telekomünikasyon firmalanndan Worldcom'a başkan olacağı öne sürülüyor. Observer gazetesinde önceki gün "Şerif Rud> Bekleniyor" başlığıyla yayımlanan haberde, Giuliani'nin New York Belediye Başkanlığı sırasında suç oramm düşürme konusunda oldukça başanlı olduğu belirtiliyor. Giuliani'nin, Mexico City'de "sıfir tolerans" sloganıyla öne çıkan yeni bir politika uygulaması bekleniyordu. Dün Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, Worldcom'un en büyük hissedarlanndan biri olan David Madin'ın. hisselerin üçte birini toplamak üzere kampanya başlattığını ve bunu başanrsa Giuliani'yi Worldcom'a başkan seçtireceğini yazdı. Matlin'in, Wbrldcom'un başkanJığına, geçen cuma günü atanan Compaq ve Hewlett- Packard eski başkanı Michael CapeDas'a güvenmediği, bu nedenle de Giuliani'yi başkan yapmak istediği WSJ tarafından beİirtildi. Yıl başında 9 milyar dolarlık muhasebe yolsuzluğu nedeniyle iflasın eşiğine gelen Worldcom ile ABD'nin Sermaye Piyasası Kurulu (SEC) arasında uzlaşma müzakereleri ise devam ediyor. Giuliani'ye yakın isimler, WorldCom'dan gelen teklifi ileride politik yarar sağlayabileceğini düşündüğü için kabul ettiğini dile getirdi. BlLGÎ TOPLUMUNA DOĞRU/ÖZLEM YÜZAK Yabancı Sermaye, Türkiye ve Diğerleri Türkiye ışık hızında yaşıyor gibi. AKP'nin iktidarşoku sürerken eski Fransa Cumhurbaşkanı Valery Giscard D'Estaigne'nin Türki- ye'nin Avrupa Bırliğı'ne üyeliğinin sakıncalarını sıraladığı sözleri orta- lığı kanştırdı. Sözlerin yankıları yal- nız Türkiye'de değil tüm Avrupa'da sürerken eşzamanlı olarak karşımı- za Kıbrıs planı çıktı. Türkiye yeni sorunlarla boğuşa- dursun Meksika Devlet başkanı Vıncent Fox geçen hafta seşsiz sedasız Fransa'yı ziyaret etti. Öte- ki Latin Amerika ülkelerinden ayn- lan tavrını net bir şekilde ortaya ko- yan Fox, ABD'nin tek kutuplu poli- tikalarına karşı Fransa ile işbiriiğini geliştirme niyetinde olduklannı ifa- de etti, ancak ABD'yı karşısına al- mamaya da özen gösterdi. 2 gün- lük ziyareti süresince 200 Fransız işadamı ile ortak toplantılar düzen- leyen Fox'un vurguladığı mesaj özetle şöyle oldu: "Bizbölge ülke- lerinden tamamen farklıyız. Sağ- lam birekonomimiz. istikrarlıbirsi- yasetımiz var. Enflasyon kontrol al- tında, faiz oranlanmız düşük, öde- yeceğimiz dış borç miktarını azalt- tık ve döviz rezervlerimiz hiç olma- dığı kadar yüksek. Gelin bizim ül- kemize yatınm yapın." ABD, Kanada ve Meksika ara- sında 1994 yılında uygulanmaya başlanan Alena Anlaşması, Meksi- ka'ya öteki iki ülkeye gümrük ver- gisiz ya da düşük gümrük tarifele- ri ile ihracat hakkı veriyor. Meksika Devlet Başkanı Fox daülkesınin avantajlarını kullanmasını iyi bıliyor. Fox'un, Fransız işadamlanndan şimdiden 2003 yılı için 600 milyon dolar tutarında yatırım sözü alma- sı da bunun en iyi göstergesi. Gelelim Türkiye'ye... Gerek ikti- dardaki AKP'nin genel başkanı Tayyip Erdoğan, gerekse sivil top- lum kuruluşlan, TUSİAD, TOBB ve diğerleri bütün enerjilerini Türki- ye'nin AB üyeliği için takvim iste- mekle tüketiyorlar. Doğrudan ya- bancı yatınm yoksulu Türkiye'nin bu alanda henüz attığı somut bir adım yok. Oysa küçük bir hatırlat- ma yapaiım: Türkiye'dekı yatırımcı- lar yöneticilik zamanlarının yüzde 20'sini kamu kurumlannın idari dü- zenlemeleri için harcarken bu oran Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri için yüzde 8, Latin Amerika ülkeleri için- se yüzde 4. Dolayısıyla başta bü- rokratik işlemlerin kolaylaştırılma- sı, bir sürü yeni düzenlemenın bir an önce çıkanlması gerekiyor. Yabancı Sermaye Derneği (YA- SED) önümüzdeki günlerde AKP'ye iade-i ziyarette bulunmaya hazırlanıyor. YASED'in yeni hükü- metten ısteyeceklerı ise şunlar: - Daha önce hazırlanan ancak Meclis'in tatile girmesi nedeniyle çıkarılamayan Doğrudan Yabancı Yatınm Yasası'nın süratle çıkanlma- sı. - Yatınm ajansının bir an önce ku- rularak Türkiye'nin aktif şekilde ta- nrtımının sağlanması. - istihdam koşullannın uluslara- rası standarda taşınması. - Gümrüklerde standartların art- tınlması. - Vergi sisteminin basitleştirilme- si. Türkiye'nin ne kadar sürede ne kadar doğrudan yabancı yatırım çekebildiğini yaşayıp göreceğiz. Beklerken Çin'deki yeni bir geliş- meyi aktaralım: Amerikan peraken- decilik şirketi Wal-Mart dahıl, Çin'in başkenti Pekin'de gelecek yıl yedi büyük yabancı mağaza zinciri ma- âaza açacak. Wal-Mart'ın yanı sıra Ingiliz sermayelı B&Q, Alman OBI, Fransız Auchan ve Leroy Merlin, is- panyol Discount ile Japon 7-Ele- ven mağazalarının temsilcılikleri açılacak. Ayrıca, Isveç'in mobilya şirketi Ikea ve Fransız perakende mağazacılık zinciri Carrefour gibi Çin'de ortak yatırımlı şirketlerin de Pekin'dekı mevcut faaliyetlerini ya- kında genişletmesi bekleniyor. ozlemyu:a vahoo.com