Katalog

UJL2001 CUMA CUMHURİYET SAYFA / ekonomi(a cumhuriyet.com.tr aptoodîuan çftk I G42İANTEP (AA)- SO Başkanı Nejat Koçer s 92 fırmanvn katıldığı ıann, ekonomikkrizin aşandığı bir süreçte, reel ;ktöre heyecan atacağını ifade etti. "ürkiye Odalar ve k)rsalarBirUği(TOBB) iaşkanı Rifat iisarcıkhoğlu, ışten •/ıkanlanbeyaz yakalılara, •>ondönemde mavi fakahlann da eklendiğini löyledi. Hisarcıkhoğlu, îkonomide ciddiboyutta kıiı yaşandığuu belirtti. işBankası'mn başvurusu • ANKARA (CumhuriyetBürosu)- İş Bankası, Üzanlar'a ait tnterstar Televizyonu'nun banka hakkında yaptığı yayınlan Radyo ve Televizyon Üst Kurulu'na (RTÜK) şikâyet etti. Yayınlar ile "haksvz rekabet" yaratıldığını ve hakarete varan ifadeler kullanıldığını savunan Iş Bankası, kuruldan konunun incelenmesini istedi. RTÜK uzmanlannca inceleme başlatıhrkenkonunun kurul toplantısında değerlendirilerek karara bağlanacağı belirtildi. BCH'ten î'eyanrt • ANKARA (ANKA) - MümtazSoysaVın önderlığinde partileşme sörecindeki Bağımsız Cumhuriyet Hareketi (BCH),DevletBakanı Kemal Derviş'in ATO Başkanı Sinan Aygün ile görüşmesi sırasında Türkiye'yi Mganistan, Burundi gibi ülkelerle kıyaslamasına tepki göstererek "Türkiye Afganistan değildir" dedi. BCH'den yapılan açıklamada, Derviş'in Afganistan benzetmesinin amacuu aştığı kadar Türk ulusuna yapılan açık bir haksızhk olduğu vurgulandı. YapKroi: OrtrtHkyok • EkonomiServisi - Yap\ ve Kredi Bankası Hollandabankası ABM Amro Bank'la ortaklık görüşmeleri yapıldığı haberinin gerçeği yansıtmadığını açıkladı. Habere göre Yapı ve Kredi Bankası'nın ABN Amro Bank ile bisselerinin yüzde 25'i üzerinde ortaklık görüşmeleri yaptığı ifade edilmişti. Otomativ iracatıcoştu • BURSA(AA)- Otomotiv sektörû, bu yılın 8 ayında yaptığı ihracatla, 2000 yılırun tamamında gerçekleştirilen ihracat rakamına yaklaştı. Uludag Ihracatçı Birlikleri (UtB) kayıtlanna göre, 1 Ocak- 30 Ağustos dönemindeki otomotiv ihracatıyla, toplam 2 milyar 552 milyon 234 bin dolar döviz girdisi sağlandı. Otopazamnm ıteviMmanya • EkonomiServisi- Dünyada, otomotıv üretiminin önde gelen ülkelerinden Almanya, 663 milyon 499 bin dolar ile ihracat yapılan ülkeler arasında ilk srrada yer alırken, bu ülkeyi Fransa ve ttalya izledi. Otomotiv saaayii, gelişmiş Batı ülkelerinin yaru sıra 18 «Merkbölge ve ülkeye ilk kez ihracat gerçekleştirdi. Türk-İş, Hak-İş ve TİSKulusal istihdam stratejisi oluşturulması için kolları sıvadı îşçive işverendenortakfonANKARA (Cumhuriyet Bü~ rosu)-Türk-lş.Hak-tş veTİSK, reel sektörün sorunlannı aşmak için hükümetten bağımsız bir fon oluşturulmasınakararverdi. DlSK'inyer almadığı fon çalış- malan çerçevesinde ortak de- ğerlendirme toplantüan başla- yacak. Istanbul'da önceki gün ger- çekleşen işçi-işveren zirvesinin sonuç bildirgesi yayımlandı. Türkiye'nin bunahmı aşabile- cek olanağa sahvp olduğu vur- gulanan bildirgede, işsizliğin önlenmesi ve istihdamın arttı- nlması için ulusal istihdam stratejisi oluşturulacağı belir- tildi. Bildirgede, işsizliğin azal- tılması, istihdamınarthnlmasıve işletmelerin rekabetgücünûnge- liştirilmesi amaçlannın esas alı- nacağı,birulusalistihdamstrate- jisinin oluşturulmaya çalışılaca- ğı kaydedildi. Ekonomik krizin Türkiye'de çokönemliüretim, yatınm, ihra- cat ve istihdam kayıplanna ne- den olduğuna dikkat çekılenbil- dirgede, devletin üretkenliği art- tıncı ve yatvnmlan teşvik edici, sistemli bir pohtika geliştirmesi istendi. • Ortakbüdirgede, ekonomikkriz nedeniyle kapanan reel sektör işletmelerinin ekonomiye kazandınlması, işsizkalanlann işlerine kavuşturulması, güç durumdaki firmaların durumunun objektif olarak değerlendirilmesi amacıyla hükümettenbağımsız, toplumun gönüllü mali desteklerini alacak bir fon oluşturulması kararlaştınldı. durumda bulunan firmalann durumunun objektif olarak de- ğerlendirilmesi, istihdamın ve yatınmlarmteşvikedilmesi için işçive işveren konfederasyorûa- nrun, diğer sivil toplum kuru- luşlanrunyönetimindevehükü- mettenbağımsız, toplumun gö- nüllümali destekleriniesas ala- cak bir fon oluşturulması için ortakdeğerlendirme çalışmala- rvna başlaıulacağı belirtildi. Yurtdışmda bulunanyurttaşla- rvn tasarruflannın çokbüyük ol- duğunundilegetirildiğibildirge- de, bu kaynaklarm Türk ekono- misine yönlendirilmesinin, eko- nomik krizden çıkışta önemli katkı sağlayacağvnaişaretedildi. Bildirgede, Türkiye'nin üret- meşevkinin yenidencanlandınl- ması,rantekonomisindenüretim ekonomisine geçilmesini sağla- yacak düzenlemelerin, üretken- liği arttıncı araştırmave geliştir- me çalışmalannın, Türk sanayi- inin dünya ölçeğinde tutulan markayaratma çabalannın etkin birşekilde desteklenmesiistendi. Bildirgede yer alan diğer ka- rarlar şöyle: • Reel sektörün yaşadığı so- runlanve iştençıkarmalan anaüz etmekamacıylaortakbiranketça- lışması yürütülecek ve sonuçlan ekim ayında açıklanacaktır. • Ekonomik kriz nedeniyle kapanan işyerlerinin ekonomiye kazandınlması için konfederas- yonlannvediğer siviltoplumku- ruluşlannın yönetiminde ve hü- kümetten bağımsız bir fon oluş- turulacaktır. • "Tüketimde,Türidye'deure- tflen mah terdh et" kampanyası çalışmalanna başlanacaktır. • TİSK,Türk-İşve Hak-lşbi- limsel çahşmalarda bulunmak üzere ortakbir araştırma merke- zi oluşturacaklardır. • İşçi ve işveren konfederas- yonlarının başlattığı bu işbirliği- nin diğer sivil toplum kuruluşla- nnı dakapsaması için en kısaza- mandabir toplantı yapılacaktır. Bildirgede, ekonomik kriz nedeniyle kapanan reel sektör işletmelennın ekonomiye ka- zandınhnası, ışsiz kalan ışçile- rin işlerinekavuşturulması, güç Derviş umut vermedi Ekonomiden sorumluDevkt BakanıKemalDerviş, 2002 yüı bütçesi için işçi konfederasyonlanna umut vermedL Türk-tş Genel Başkanı Bayram Meral, DİSKGenel Başkanı Sûkyman Çelebi ve Hak-tş GenelBaşkanı Salim Uslu üe dün bir görûşmeyapan Derviş, konfederasyon başkamannaşu mesajlan verdi: -Dolar l miryon 300bin-1 müyon 400bin TL arasında dengeye oturur. - Hangi noktada olduğumuzu şvmdidaha iyi anbyorum. - Kamu bankalanyönetidleri tanmatiaişyaptüar. - Borcu düşüremedik. - Dolann bu kadar yaygın olduğunubümiyordunı. Konfederasyon başkanlannın toplumsalpaüama uyansuıda bulunduğu görûşmede BayramMeral'in, "Sİz gekiiğuüzde halk bayram yapryordu" dedigi, buna karşıbk Derviş'in "O gerçekçi otanayanbir ba>ramdı" yanrünı ventiği öğrenttdi Katılmayacak DISK neden imza atmadı?Devrimci îşçi Sendikalan Konfederasyon (DtSK) Yönetim Kurulu yaptığı açıklamada, işçi ve istihdam sorununun emekçinin ekmeğinin daha da küçültülmesiyle çözülemeyeceği belirtildi. Zirvenin önemine dikkat çekilen açıklamada, "Bff öpeıtdensonraya sığanböyfc Hr toplantMİaüzerindeycterince deruu%saganmayan, görüş birüğioluşturmayanv«bİ2ce sorurdara çözüm otuşturmayacakönerikrini sonuç bildirgesişeklindehemen kamuoyuaa dujıırulması doğnı -" denildi. Sonmlartarüşümadı DÎSK'inyaptığı açıklamada, Türkiye'de yaşanan ekonomik ve sosyalçöküntünün gerçek nedenleri, bu sonucayol açan politikalar ve bunlann karşısmda dile getirilen önerilerinyeterince tartışıhp sonuçlandmlmadan ortakçözüm bulunmasının mümkün otaıadığına dikkat çekildi. DISK açüdamasında, zirvenin böyle bir mutabakat sağlamak için yeterli olmadığmı bslirterek, bu nedenle sonuç bildirgesine imza atmadıklannı bildirdi. Türk-İş tarafından yapılan araştırmaya göre, kayıt dışı istihdamın 5 aylıkkaybı 2.5 katrilyon lira Sosyal güvencedenyoksun çalışıyoruz Ekonomi Servisi- Yaklaşık 5 milyon kişinin kayıt dışı çahşması nedeniyle devletin 5 ayda 2 katrilyon 467 trilyon 475 milyar lira tutarında SSK, işsizlik sigortası primı ile gelir ve damga vergisi kaybına uğrayacağı bildirildi. Türk-İş tarafından yapılan araştvrmada, ülke ekonomisine maliyeti çokyüksek olan kayıt dışı istihdamda Türkiye'nin uluslararası arenada 6. sırada yer aldığı kaydedilerek toplam 10 milyon 127 binücretli çalışandan yaklaşık 5 milyonunun herhangi bir sosyal güvenceden yoksun olarak çalıştığma dikkat çekildi. 1 Ağustos'ta yürürlüğe giren ve 31 Arahk tarihine kadar geçerli olan brüt 167 milyon 940 bin liralık asgari ücretüzerinden yapılan araştırmaya göre, kayıt dışı çalıştınlan 5 milyon kişi, asgari ücretin geçerli olacağı 5 aylık süre içerisinde devletin toplam 2 katrilyon 467 trilyon 475 milyar lira tutarında SSK ve işsizlik sigortası primi ile gelir ve damga ' . vergısinden yoksun kalmasına neden olacak. Bu kişilerin kayıt altına ahnması durumunda ise SSK 1 katrilyon 758 trilyon 75 milyar liraya, İşsizlik Sigortası Fonu 262 trilyon 500 milyar lira prim gelirine, Maliye Bakanlığı ise 446 trilyon 900 milyar lira tutarında gelir ve damga vergisine kavuşacak. Türk-İş Sosyal Güvenlik Daruşmanı CelalTozan, sosyal güveniik reformunun ardından kayıt dışı istihdamın arttığına dikkat çekerek yasanm kayıt dışı ekonomiyi önleme amacıyla çıkanldığım hatırlattı. Tozan. " Yasayla, sigorta primlerihem işçi hem de işveren tarafından yüksehfldi, ayhk prim nüktan her işçi için 30 gûn üzerinden hesaplaninaya başlandı. Bu da işvereni kaçakişçi çahşürmaya yönehtL Emeklüikyaşı>ükseltilen işçide 'Ne de olsa emekli olamayacağım' diyerekişverente uzüaşmayoluna gttti" diye konuştu. Üretimyapmakyerine devletten aldığı elektriğiyine devlete dahapahalıya satmanın gerekçesi; kurakhk Uzanlar'nı iiretttnsizlige su bahanesi FATMAKOŞAR Çukurova bölgesinde hem elektrik üretimi hem de dağıtımı işmi üstlenen Uzanlar'ın TE- AŞ'tanalarakTEDAŞ'a dahapa- halıya sattıklan elektrik miktan giderek artarken toplam satış içindekiüretimlerininpayı yüzde 13.7'ye genledi. Çukurova Elektrik AŞ'nin (ÇEAŞ) sahibiUzanlar'ın, ^isök- rarhbir dûşüş" kaydeden üretim rakamlanmn bu denli düşmesi- nin bilançolardaki gerekçesi ise 1997'den bu yana "barajlardaki suseviyesanindüşükolmaave ku- rakhk" olmuş. Oysa ÇEAŞ ve Kepez Elekt- rik'in hukuka aykın bulunan bir başvuruyla 1997'de tahkime gi- deTek TEAŞ'tan satın aldıklan elektriği daha ucuza satın alma olanağma kavuşmalan, üretimi neredeyse yok denecekkadar dü- şürmelerinin gerçek nedenini oluşturuyor. Üstelik Uzan- lar'a aitsözkonusu şirketler, "ekktrikticareti'' işirütama- men devlete ait iletim hatla- nyla yapıyor. BuaradaUzanlar, 1996'da biürmeleri geTeken, ancak 2 yıldır "her sonüduğunda 4 ay sonra bhireceklerini'' yi- neledikleri Berke Barajı'm hâlâtamamlamadılar. Berke 4 ay sonra! Son olarak Elektrik Piya- sası Yasası gündemdeyken şubat ayında, yine 4 ay son- ra bitireceklerini tam sayfa gazete ilanlarıyla duyurduk- lan barajı, kendi yaym or- ganlannda son günlerde çı- kan haberlerde "4 ay sonra bitirecekfcrini'' söylüyorlar. Berke Barajı bir türlütamamlan- mazken ÇEAŞ'ın aktiflerinin yüzde 84'ünü "baraj yapunlan" oluşturuyor. Berke'nin yapımını ÇEAŞ'ın üretimi %13.7'ye düştü 5.633.700.000 6.315.100.000 6.281.404.000 6.683.622.000 3.198241.000 7.040.046.000 7.678.253.000 7.910.926.000 8.273.183,000 3.707.140.000 Y4 Toplam satış içinde Üreton Qwh5 üretim payı (%) '1997 1998 1999 .2000 2001 H 1.808.442.695 1.769.513.400 1.629.522.000 1.589.561.000 508.899.000 25.7 22.3 20.6 19.21 13.72 ÇEAŞ, TEAŞ'tan aldığını yine devletin iletim hatianni kullanarakTEDAŞ'a satıyor. üstlenenveyineUzanlar'a aitYa- pı Ticaret AŞ'ye ise hangi birim üzerinden ne kadar ödemeyapıl- dığma ilişkin herhangi bir bilgi ve belgeye ulaşılamıyor. Söz ko- nusu şirkete ne kadar ödeme ya- pıldığmm Sermaye Piyasası Ku- rulu tarafından bile belirleneme- mesi, "kamu hizmeü yapan ÇEAŞ'tan grup şirkeüerine kaynak aktanmuun Berke Barajı kuUanuarak"yapıldı- ğvm ortaya koyuyor. Ekktrikkomisyonculuğu ÇEAŞ ve Kepez'in işletme hakkı devir sözleşmelerinin iptali istemiyle Enerji Ba- kanhğı ve TEDAŞ'a dava açan Enerji Yapı-Yol Sendi- kası üyesı Vedat Şengül ve Ferbaha Fu-at'm avukatı Gökhan Candoğan, herhan- gi bir masrafa girmeksizin "ekktrik komisyonculuğu" yapanÇEAŞ'm 2000yılında 8.655 trilyon, 2001'in ilk 6 ayında da 175 trilyon lira za- rar açıkladığını anımsatarak "Baraj beöd detaiçbitmeye- cek" dedi. 1988'de TEK'le yapılan devir sözleşmesinde yer alan "anlaşmazhklann tahkimk çözülece^" hükmünden yararla- narak 1997'detahkime giden ÇE- AŞ'm "4051 sayuıtahkimingeri- ye dönük işletihnesine olanak ta- nryan" yasaya göre, yabancılık unsuru taşımadığı için başvuru- sunun hukuka aykırı olduğunu anlatanGökhanCandoğanşu de- ğeTİendirmeyi yaptv. "BunakarşıhkÇEAŞ tahkime girmiş ve Tahkim Kurulu'nda, mantiğa aykın bir gerekçcyle hakhbulunmuş.Gerekcede, TE- AŞ'laÇEAŞ'mahşverişinintka- ri birişolduğuveFıyatiannikita- rafm kaübnuyla beürlcnmesige- rektiği Öne sürülmuş. Böyle bir mantık olamaz. O zamanherke- sin, elektrikfiyatıru bu belirkye- nm diye devlete da>a açması ge- rekiyor.Sözkonusukamuhizme- ti iş, ücari iki şirket arasındaki olay ^bi ele ahnmış. Üstelik bu 'alandaidarehukukugeçerli, mu- hatapklarimehkemeter.Yargıtay bu kararda, elektrik komisyon- culuğunu desteklemiş.'" Fiy at artışlan iç talepteki daralmanedeniyle yurttaşın henüz canını yakmadı Eııflasyon çarşı-pazarainmedi ANKARA (ANKA) - Şubat ayında dalgalı kura geçümesinin ardmdan üretim sektöründe yaşanan maliyet enflasyonu, iç talepteki daralma ne- deniyle henüz yeterince çarşı-pazara yansımadı. Toptan eşya fiyatlan bazvnda yaşa- nan enflasyon, piyasayatam olarak çı- kabilmek için talebin canlanmasuıı bekliyor. Şubattan itibaren toptan eş- ya fiyat endeksindeki (TEFE) artışlar ayhkbazdatüketici fiyat endeksinde- kınin (TÜFE) üzerinde seyretti. Özellikle kur artışlannın petrol fi- yatlanndayol açtığı artışlar, başta sa- nayide olmaküzeretoptan eşyafiyat- lannda hızlı bir artışa neden olurken yurrtaşlanntüketiminikısıtlaması ne- deniyle toptandaki zamlar piyasa fi- yatlartnayeterinceyaösımadı. Toptan fiyatlardâki artışlann tamamenpiya- sayayansıtılamaması, sanayi ve tica- ret sektörününkârmarjlannuıdüşme- sine yol açtı. îçtakptecanlanma Ancakiçtaleptecanlanmabaşlama- sı durumunda, tüketici fiyat artışlan- nın yenidentoptaneşyadakininüzeri- ne çıkacağı belirtiliyor. Ocak-ağustos dönemindeTEFEartışıyüzde 54.6'ya ulaşırken TÜFE'deki artış yüzde 39.5'tekaldı. DİE'nin 1994bazh top- tan eşya fıyat endeksinin tüketici fi- yat endeksine oranı, bu yılın ocak ayında yüzde 130.3 düzeyinde bulu- nuyordu. lzleyen dönemde toptan fıyatiann dahayüksekseyretmesi nedeniylege- rileyen söz konusu oran, şubatta yüz- de 129.2'ye, martta yüzde 124.6'ya, nisandayüzde 120.2'ye,mayısta yüz- de 118.8'egeriledi. Budöneministis- nası olarak haziranda yüzde 119.1'e yükselen tuketiciAoptan oranı, tem- muzdayeniden düşerekyüzde 118'e, ağustosta da yüzde 117.3'e kadar ge- riledi. Aynıdönemdetanm sektörüsa- nayiye karşı hızlakankaybetti; iki te- mel sektör arasındaki fiyat dengesini gösteren *iç ticaret haddT açık fark- la sanayi lehine döndü. Böylece tarvmdan sanayiye kaynak aktanmı yaşandı. İç ticarethaddi, şu- batsonunda 126.5'le açıkfarkla tanm lehinde bulunuyordu. Ancak şubat sonlannda kurlann dalgalanmaya bı- rakılmasıyla sanayide ortaya çıkan maliyet artışlan, fiyatlarda aşın yük- sebneye yol açtı. Kurdan gelen maliyet baskısmı fi- yatlanna yansıtamayan tanmdaki fi- yatartışlanise düşükseyretti,bazı ay- larda mevsimin de etkisiyle tanm fi- yatlan geriledi. Sekiz ayda enflasyo- na en büyük etki, imalat sanayiinden geldi. Devalüasyon, sanayide yüksek enflasyon olarakortaya çıktı. Takbmcanlanmasnınardından eaflasyonpi\«sayayansj>