Katalog

29 MAYIS 2001 SALI CUMHURİYET SAYFA DIZI RESTORAN GÖZDOYURAN TURHAN SELÇUK DURüST TABİA1LI İSîANBüL EFENDISİ ABDİÎLCANfiAZ l IN KARİKULÂDE MACERALAJRI KISIM 1EZMİLI BİRDEN Birkeıdm• \ içeridengörünüşü Kabardin-Balkar Cumhuriyeti 'nin ozanları unutulmamış. Kimi için anıtyapılmış, kiminin ismi tiyatroya verilmiş, kimi için müze açılmış. ""m -v-alçik, ilk gecedeki #% / izlenimlerimizin tam tersine, / % / geniş ve tertemiz bulvarlan, / % / tertemiz ve görkemli -X. T yapılanyla, modern bir kent. Ağaç ve taş burada banş içinde bir arada yaşıyor. Kâzim Meçiyev'in mezan da kentin orta yerinde, Nalçik Parkı'nda. TT"^ ört saatlik bir uykudan ğ * yağmurlu bir sabaha * S uyandığımda saat 11' i yirmi geçiyor. Burada Türkiye'den bir saat ilerdeyiz. Bir zamanlar partı ileri gelenlerinın dinlenmesi için yapıldığını öğreneceğim lüks otelın bugünkü işletmecisi Türkıyeli bir Türk'müş... Çalışanlann hemen hepsi ise Rus. Camlı balkon kapısının arkasında, sisler içinde bir sonbahar görünümü. Ağaçlar ve çok daha gerilerde, yıne sisler içinde dağ yükseltileri. Bir söylenceye göre Nalçik adı, dağlann bu kenti bir nal gibi kuşatmasından geliyormuş... Pencereden görünen ağaçlara "gümüş çam" (buradaki adıyla "tuya" deniyor). Bunu az çok kestırebildim ama, cıvıltılann ne tür kuşlara ait olduğunu çıkaramıyorum. Ağaçlann türünü, kuşlann cinsini bir çırpıda tanıyanlara ne mutlu! TV kanallarında geziniyorum, tümü Rusça. Balkar dilinde her gün birkaç saatlik yayın varmış, ama ben rastlayamadım. Ağız dolusu konuşulan dll Balkarca konuşulduğunda Orhun Yazıtlan'nı dinliyormuşsunuz gibi oluyor... Ağız dolusu konuşulan bir dil... Sanki Türkçeyi en has kaynağmdan işitiyorsunuz... Bazı sözcükler, cümle parçalan tümüyle Türkiye Türkçesi'ndeki gibi... Ama çoğu kez, anlam az çok sezinlense de birçok şey anlaşılamıyor... Bizim Türkçenin telaffuzu Balkarlara "çocukdili" gibi geliyormuş... Balkarlann (ve Kabardinlerin) köylüsü kentlisi mükemmel Rusça konuşuyor... Kendi payıma uğramak istediğim ilk yer Rusça kitaplann satıldığı bir kitapçı dükkânı... Ve çok geçmeden, kendi cennetimdeyim... KJasikler, modern yazarlar, sözlükler. burası gerçek bir şölen yeri... Rus edebiyatından kimi eksiklerimi tamamlayışımın yanı sıra yine Rus dilinde bir Tagor seçmeleri ve daha sonra uğrayacağımız ikinci el kitapçıda da iki büyük ciltte yine Rusça Schiller seçmelerini ahyorum... tkinci el kitapçının hemen karşısındaki kafe'de "çanahi" denilen, etli, patatesli, maydanozlu ve acı biberli bir Kafkas çorbasını tattıktan sonra Abhazya Alanı \e Lenin RUSYA InguşCum yCabardin- K ' Y E V^ERMENlSTAf4ş, ATAOL BEHRAMOGLU esinde i/hafta Nalçik kentinde. halk ozanlantun ayrı bir yeri var. Özellikle Kazim Meçiyev, ülkenin kültür yaşamının önenüi j apı taşlann- dan biri. Antolojideki bhografisinde şöyle deniyor: "Tüm Türk halklan için Ahmet Yesevi, Türkiye Türkleri için Yunus Emre ne kadar kutsal ise Karaçay-Balkar Türkleri için de Kazim o kadar değerli bir düşünür ve şairdir". Caddesi'nden Balkarlann ulusal şairi Kâzim Meçiyev'in mezanna doğru (Devlet Televizyonuna ait, ama daha çok askeri bir araca benzeyen nefti renkte bir minibüsle) yol alırken, bir kentin içerden görünüşüne doğru da yol almış oluyoruz... şalrln yazgısı Nalçik, ilk gecedeki izlenimlerimizin tam tersme, geniş ve tertemiz bulvarlan, tertemiz ve görkemli yapılanyla, modern bir kent. Ağaç ve taş burada banş içinde bir arada yaşıyor. Kazim Meçiyev'in mezan da kentin orta yerinde. Nalçik Parkı'nda. "Balkar Şiiri Antolojisi"nde ilk şair olarak yer alan Meçiyev 1859 doğumlu. Halk ozam ve yazıh Balkar edebiyatınm temehni atan kişi. Mekke'yi ve Istanbul'u görmüş... Antolojideki m j f entte uğramak istediğim M^r ilk yer Rusça kitaplann m^i satıldığı bir kitapçı m ^ L dükkânı... Klasikler, JL. J k k . modern yazarlar, sözlükler, burası gerçek bir şölen yeri.. Burada, Rus edebiyatından kimi eksiklerimi tamamlıyorum... 32. yılında genç Balkar şairleri büyük halk ozanının mezannı bularak kemiklerini kendi ülkesinin toprağına taşımışlar... Meçiyev, 1910 yılında Istanbul'da yazdığı bir şiirinde şairlere özgü o önseziyle şöyle sesleniyor: "Yüksekdağ başIannda/Kartar erir, güneşe dayanmazVAma benim \ ürcğimdcki kaygı/ Kar gibi eriyip yok olma/J... /V'urulan dağ keçisinin kanıA'ok oiur, kanşır toprağaTBcnim kaygunı toprak yutmaz/Yel alıp götürmez ovalara..." Büstlere çlçek Sabahki sonbahar görüntüsü Nalçik Parkı'nda yerini ılkbahara bıraktı. Çürümüş yaprak, ıslak toprak ve bahar kokusu içinde Balkar halk ozanı Kâzim Meçiyev ve Kabardin halk ozanı Bekmurza Paçev'in büstlerine çiçek koymak üzere patika yolda ilerliyoruz. Aynlırken dönüp baktığımda, iki ulu ozanın ikisi de gülümsüyorlarmış gibi geliyor bana... Az sonra, Nazi kampında ölen Kabardin şair Ali Şogentsukov'un, kendi adını taşıyan ulusal Kabardin tiyatrosunun önündeki anıtma çiçek koyacağız. Kullyev'ln müze evi Günün ikinci yansında, Nalçik yakınlanndaki Nijniy Çegem'de Kaysın Kuliyev'in müze evini ziyaret ettik. Kuliyev, Balkarlann sadece en ünlü şaıri değil en ünlü kişisi. Balkarcayı çağdaş bir edebiyat dili düzeyine yükselten şair... Byron ve Lermontov'un Balkar diline çevirmeni... Stalingrad savunmasında savaş gazisi olarak madalyası var... Gece geç saatte Enver Ercan'la, iki şair olarak, sabahtan mimlediğimiz bir "cafe-bar"a kapağı attık.. Bir iki masa dışında geniş alan bomboş... Az sonra onlar da boşalıyor... Çalınan (çoğunluğu Rusça) şarkılara ilişkin görüntüler büyük bir ekranda izleniyor... Bütün aşk şarkılan bütün dillerde erotizm ve hüzünle dolu... Işte "Sonbahar Sonsuzdur'Man iki dize: "Arük birbirimizi bağışlayabilir/Ve bir daha dönmeyebiliriz..." YARIN: Yukarı çegem'de biyografisinde şöyle deniyor: "Tüm Türk halklan için Ahmet Yesevi, Türkiye Türkleri için Yunus Emre ne kadar kutsal ise, Karaçay-Balkar Türkleri için de Kâzim o kadar değerli bir düşünür ve şairdir". 1930'luyıllarda. Stahn döneminde birçok yurttaşı gibi Orta Asya'ya sürülen Meçiyev, 1945 yılında, sürgünde. yoksulluk içinde ölüp meçhul bir mezarlığa gömühnüş. Ölümünün DUZYAZI ORHAN BIRGIT Kıbrıs'ın İki Yüzü.. KKTC'de görevinden istifa eden Başbakan Eroğlu'nun yeni hukümetinin UBP ile DP arasın- da kurulacağı anlaşılıyor. Eroğlu - Salih Coşar arasındakı gorüşmeler, öyle anlaşılıyor ki daha yuz yüze başlamadan, bu iki partı arasındakı mutabakat anlaşması sağlana- cak ve knzin görunen yüzü kısa sürede çözülmüş olacak. Ya gorünmeyen yüzü? Daha Türkiye"de 19 Şubat bunalımı patlak ver- meden, bütün ekonomisıni anavatana bağlamış olan KKTC'de banka batma olayları ile su yüzü- ne çıkan bunalım, geçmış yıllara göre azjmsanma- yacaksayıdaki Kuzey KıbrısTurk'unun, "federas- yonlumu, konfederasyonlumu bırçözüm" tartış- masında, giderek Atina'nın tezinı benimsediğini gösteren olaylarla iç ıçe geliştı. Bu gelişmenin bugünlerde kamuoyuna yansı- masını, bazı gazetelerimizın. koşe yazarlarının "Kıbrıs Türkleri, cumhurıyetlennı Türkıye'ye de karşı korumak azmındedırler" türünden yorum- larla anlattıklan, Denktaş'ın da gözünden kaç- mamış olmalı kı KTTC Cumhurbaşkanı, yeni hü- kümetı yenıden Eroğlu'nun kurması ıçın düğme- ye bastıktan sonra, adadakı basın mensuplarına, "Bu vatan bizimdir" diyenlerin, aynı söylemi Rum- lann karşısında tekrar etmemelerinın altını çizme gereğini duyuyor ve adada suren tartışmayı "El- bette bu vatan bız Kıbrıs Türklerınındir; ama bizi destekleyen ve tanıyan Türkiye'siz bize mezar ederier" sözleriyle özetliyor. • * • Denktaş acaba, Kuzey Kıbrıs'taki kurulu düze- nin değişmeyen ve '1' numaralı temsilcisi olarak, muhaliflerinın değerlendirmelerıni çok mu abart- maktadır? Bu sorunun yanıtını, önceki gün Güney Kıbrıs'ta yapılan seçimlerin rakamsal sonuçlarında bulmak mümkundur. Önce, bizim gazetelerımızde nedense fazla önemsenmeyen bir seçmen kutuğu olayını nak- ledelim. Adanın güney kesımınde yaşamayı sür- düren Türk asıllı bir Kıbnslı, 27 Mayıs seçimlenn- de kutuklerde adının olmaması yüzunden Rum Yüksek Mahkemesı'nde açtığı davayı kaybetti. Rum Başsavcısı, Güney Kıbrıs yurttaşı Âziz'in, Avrupa Insan Hakları Mahkemesi'ne giderse, ön- ceki gunku seçimlerde oy kullanmama yüzunden tazminat alabıleceğını, ama yururlukteki yasanın adanın güney kesimınde yaşayan Türklere seçme hakkını vermedığinı belirttı. Seçme hakkı olmayanların, elbette seçilme hak- ları da bulunmayacaktır Demek kı Rum Yönetimi, guneyde yaşamakta ısrar eden Türkleri azınlık bi- lesaymayan bırstatu içinde değerlendirmektedir! Bu durumu AB ulkelerinin ınsan haklan savunu- culannın yanı sıra, bızım ulkemizde ve KKTC'de, Kıbns sorununun çözümü ıçın guneyın polıtikası- na omuz verenlerin bilgilerine sunduktan sonra, dün açıklanan kesın olmayan sonuçlara göre Gü- ney Kıbns'ta seçimlen AKEL'ın kazandığını soyle- yelim. Komünist AKEL, oyların yüzde 34.7'sini ala- rak Rum Parlamentosu'nda 20 sandalyanın sahi- bi olurken, kampanyasını "Göçmenlenn evlerıne geri döneceğı" sloganı ile yurütmüş. Partinin Ge- nel Sekreteri Hristofyas'ın da seçımı Girne'den kazandığı açıklanmış! Bu, adanın guneyindeki yeni ıktıdarın, Girne'de KKTC'nin beyaz zemin uzerinde kırmızı ay-/ yıl- dızlı bir bayrak dalgalanmakta olduğunu görmez- den geldiğinin somut kanıtı değıl midir? AKEL'ın, KKTC'dekı Turkıye doğumlu Turklerin adayı derhal terk etmesını ısteyen seçım bildirge- sinin, Rum seçmenlerin 34.7'sınce onaylanması- nın yanı sıra, bugune değin Rum yonetimı ile AB arasındakı goruşmelerde ulkesınin delegasyonu- na başkanlık eden Vasiliu'nun EDİ partisinin de seçimlerde sadece tek sandalye kazandığı dikka- te alınınca, guneydeki olası ıktidarın ne türtü birçö- zümden yana olduğu, daha kolay anlaşılacaktır. • • • Güney Kıbns'ta sandıklar açılmadan, Ecevit, adanın geleceği için tartışma masasına Çekoslo- vakya'nın Çek ve Slovak devletleri olarak ikıye bö- lünmesi olayını getirıyor ve "Dıli, dinı, yaşam bıçi- mi farklı iki toplum var. Bunlan bir arada tutmak için ABD ve Avrupa neden bu kadar ısrarlı, anla- mıyorum" dıyor. 20 Temmuz 1974'ün de Başbakanı, aynı soru- nun yanıtını sadece dış ülkelerden değil, adanın kuzeyinde yaşayan bazı odak ve orgutlerden de istemelidir. Faks:0212-6770762 E-mail:obirgit (e-kolay net. Bulgar Jelev başkan oldu Balkan Siyasi Kulübü kurulchı SOFYA (AA) - tskı Bulganstan Cumhurbaş- kanı Jelu Jele\ 'ın ginşı- miyle Balkan ülkelenn- den eskı ve yeni ünlü po- litıkacılan bir araya getı- ren "Balkan Siyasi Ku- lübü"nün kuruluş top- lantısı sona erdı Türki- ye. Bulganstan. Yuna- nistan. Arnavutluk. Bos- na-Hersek. Yugosla\ya. Makedonya \e Roman- ya olmak üzere 8 Balkan ülkesı ile Kosova'dan es- ki ve yeni ünlü polıtıka- cı ve devlet adamınm oluşturduğu "Balkan Si- yasi Kulübü"nün baş- îcanlığına ilk 3 yıl için eskı Bulganstan Cum- hurbaşkanı Jelu Jelev oybirlığıyle seçıldı "Balkan Siyasi Kulü- bü"nün kuruluş toplantı- sının son gününde bir konuşma yapan Bulga- nstan Cumhurbaşkanı Petar Stoyanov, kulübün kuruluş fıknnı sonuna kadar desteklcdiğını be- lirterek "Balkanlararak eski düşmanlıklara sırn- nı çevirmeli" dedı "Balkan Siyasi Kulu- bü"nün kuruluş bıldir- gesi de yayımlandı. Bıl- dırgede. "Balkan Siyas Kulübû"nün bölgenin kalkınması ve bölge ül- kelenmn Avrupa Bırlıği ile NATCTya entegras- \onu için yeni stratejik projeler üreteceğı ve bu projelerin gerçekleşme- sı içinde lobicilik çalış- malan yapacağı beİırtil- dı "Balkan Siyasi Kulü- bü"nde Türkıye'yı. 9. Cumhurbaşkanı Sülev- man Demirel. TB- MM'nm eski başkanı Hikmet Çetin, eskı Dı- şışlerı Bakanı Murat Karayalçın, TBMM Tiirk-Bulgar Dostluk ve İşbırlığı Komısyonu Başkanı Hayati Kork- maz. MHP Manısa Mil- let\ekıh AliSerdengeç- ti ve Ankara Üniversite- sı Öğretım Cyesi Prof. YahyaSezaiTezel temsıl edı\or