Katalog

21 MAYIS 2001 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA SAGLIK RESTORAN GÖZDOYURAN TURHAN SELÇUK DURÜST IABİAILI İS-TÂNBüL EFENDÎSİ IN HARİKULÂDE' MACERALARI HSŞMİLI BÎRDEN Alzheimen'ın yeni ilacı • CHİCAGO(AA)- ABD'de Alzheimer hastalan için kullanılmasına izin verilen dördüncü ilacın, hastalarda akıl sağlığını iki yıl süreyle koruduğu saptandı. Reminyl adlı ilacın 636 hasta üzerinde denendiği, ilacın. placebo verilen hastalara oranla, hastalığın akıl sağlığı üzerindeki etkisini önemlı ölçüde azalttığı belirlendi. 'Ada Martısı' yaşam aJam • KARABURUN (AA) - Türkiye'nın en batıdaki noktası olarak bilinen tzmir'in Karaburun ilçesi karşısındaki Büyükada'da. nesli tehlike altında olduğu için Bern Sözleşmesi'yle koruma altına alınan "Ada Martısı" yaşam alanına rastlandığı bildirildi. Karaburun'daki kıyı alanlannın korunması konusunda çahşmalar yürüten Sualtı Araştırmalar Derneği (SAD) uzmanı Kuşbilimci EvTen Çağlayan, Ada martısının diğer martı türlerinden farklı besin, habitat ve üreme ortamı tercihlerinde bulunan, daha hassas bir tür olduğunu kaydetti. Çocuklara sağlık karnesi • ANKARA(AA)- Sağlık Bakanlığı, koruyucu aile yanında bakılan çocuklara sağlık karnesi çıkanlması için il sağlık müdürlüklerine talimat verdi. Sağlık Bakanlığı Müsteşar Vekili Sefer Aycan imzasıyla il sağlık müdürlüklerine göndenlen genelgeye göre, çocuklar hastalandıklannda aileleri tarafindan hiçbir sevke tabi olmadan sağlık karneleri ile devlet hastanesi, sağlık ocağı, hükümet tabipliklerinde ayakta veya gerekiyorsa yatarak muayene ve tedavi edilebilecekler. B sanatiarıyla ruhsal tedavi • İZMİR (AA)-Tedavi programının önemli bir bölümüne uğraş tedavisini de alan Ege Üniversitesi Tıp Fakültesı'nde hastalar, her gün resim, hahcılık, makrama, çiçek yapma ve cam boyama gibi el sanatlanyla uğraşıyorlar. Doç. Dr.'Hakan Coşkunol, psikolojik rahatsızlığı olan lıastalann en büyük sorununun kendilerine güven eksikliği ve toplumdan dışlanma duygusu olduğunu belirterek bu etkinliklerin, hastalann tlaha uyumlu olmalannı, kendi aralannda bir kaynaşma oluşmasını sağlayacağını bıldırdi. Yaza hazırlanacağım derken radikal diyetlerle sağlığmızı bozmayın Sagbkhkflo verin Neyi ne kadar yemeli? Amaç, verileni geri almamak Düşük enerji veren ya da tek bir gıdaya dayanan diyetlerin. ilk aşamada zayıflattığını belir- ten Beslenme Uzmanı Şule Te- ko, "Ancak verilen kilolan yine geri alırsınız. Üstelik daha son- ra kilo vermek daha da zoria- şır" uyansında bulundu. Organlanmızın dinlenme ha- linde harcadığı enerjinın (bazal metabolizma hızı) günlük ener- jinin yüzde 60-70'ını oluştur- duğuna dikkat çeken Şule Teko, günlük gereksinimin altına ınıl- mesı halinde bu oranın da azal- dığını belirttı. Yetersiz ve den- gesiz beslenmenin "kansızhk, raşitizm, skorpit (C vitamini ek- sikliği)" gibi hastahklara neden olduğuna dikkat çeken Teko. besin gruplannı ve günlük alın- ması gereken miktarlan şöyle sıraladı: - Et, balık. yumurta. sakatat- lar, kuru baklagiller: Proteın. demir ve B vitamini bakımın- dan zengindirler. Günde 2-3 porsiyon alınmalılar. Et. tavuk, balık vb. 1 köfte kadar. yumur- ta 1 adet, kurubaklagiller 4 ye- mek kaşığı. - Süt, yoğurt, pevnir ve sütten yapılmış besinler: Protein. kal- siyum, A ve B vitamilerinden zengindirler. Günde 2-3 porsiyon alınmalı. Süt, yoğurt 1 su barda- ğı, peynır 1 kibrit kutusu kadar. - Sebze ve mey- veler: A, B. C v ita- mınleri, mıneral ve posadan zen- gindirler. Günde 3-5 porsiyon alın- malı. - TaluL, un ve mamuUeri, pirinç, bulgur vb: Bazı B vıtaminleri . kepek ve bitkısel proteinler içerirler. Günde 6-20 porsiyon alınmalılar. Ekmek 1 ıncedılım;pı- rınç. bulgur 2 yemek ka- şığı, çorba bir kâse. - Yağlarveşeker: Ener- ji verirler. Şeker sadece karbonhidrat içerir. Yağ 1 yemek kaşığı, zeytin 5 adet, toz şeker 1 tatlı ka- şığı, reçel/pekmez 1 silme yemek kaşığı. akide şeke ri 2 adet. Kilonun boyun karesine bölünerek bulunan beden kitle indeksiniz 18.5'ten küçükse zayıf, 18.5-24.5 arası ise normal kilolu, 25-29.9 arasında ise hafif şişmansınız. Diyet uzmanı Şule Teko " 1 haftada 10 kilo verin, lahana yiyerek zayıflayın, ünlü lerin diyeti, kebap yiyerek zayıfla" gibi diyet listelerinin insanlann sağlığını bozduğunu belirtiyor. geldi. Şişmanlık sadece estetik bir sorun değil. diyabet, kalp hastalıklan gibi önemli sonınlara da zemin hazırhyor" diye konuşuyor. Yanlış diyet uygulamalannın genetik olarak taşıdığımız ya da şımdiye kadar ortaya çıkmayan sağlık sorunlannı ortaya çıkardığını da vurgulayan Dr. Teko, "Ani ölümlere bile neden olabilecek yanlış diyetlcrden uzak durulmâh. Şişmanlık, tedavisi zor bir sağlık sonınudurve -- uzmanlaşrruş bir ekip . . tarafindan tedavisi ."' r yapılmahdır" dedı. SAADETUSLU Güneşin kendini göstermeye başladığı şu günlerde özellikle kadınlan zayıflama telaşı almaya başladı. Kimi spor salonlarına, havuzlara giderek kimileri de kendini açlığa mahkûm ederek bikinilerin içine girmeye hazırlanıyor. Diyetisyen Şule Teko ise kısa süreler ıçinde verilmeye çalışılan kilolann kişinin sağlığını bozacağma dikkat çekerek "OnemK olan doğnı beslenmektir" dedi. Istanbul Tıp Fakültesi'nden Beslenme ve Diyet Uzmanı Dr. Şule Teko. şu günlerde medyada yer almaya başlayan "1 haftada 10 kilo verin, lahana yiyerek zayıflaym, ünlülerin diyeti, kebap yiyerek zayıfla" gibi önerilerin insanlann sağlığını bozduğuna dikkat çektı. Bu tür listelerin beslenme uzmanı olmayan kişiler tarafindan önerildiğini de söyleyen Teko. "Bu işi diyetisyenler yapmalı. Çûnkü şişmanlık artık önemli bir halk sağhğı sorunu haline 4öğûn Sağlıklı bir beslenme için günde en az 4-6 öğün yemek yenılmesi gerektiğini de vurgulayan Dr. Teko, "Günlük enerjinin yüzde 10'u besinlerin termik etkisiyle harcanryor. Yani günde 1200 kalori alsanız bunun 120'sini yemek yerken verirsiniz. Dengeli ve çok öğün yemek yemek kilo vermeye yardımcı olur" diye konuştu. Şişman kişilerin çoğunun stres altında yemeğe yönelen kişiler olduğuna da dikkat çeken Teko, zayıflamak için kişinin öncelikle bu yeni duruma ruhsal olarak hazırlanması gerektiğini belirtti. Yolcuhık 1mstalıklanııa dikkat Uzmanlar, herhangi bir geziye çıkacaklara. seyahat hastahklan kliniklerine başvurarak koruyucu ilaç almalanm öneriyor. İSTANBUL(ANKA) - Yolculuk yapılan yere, yolculuk şekline ve gidilen yerde yapılacak olan aktiv itelere bağlı olarak ortaya çıkan seyahat hastalıklannın zaman zaman öldürücü olabildiği bıldiriliyor. Uzmanlar, seyahate çıkacak olanlara, önceden seyahat hastalıklan kliniklerine başvurarak koruyucu ilaç almalanm veya aşı olmalannı önenyor. Seyahat hastalıklan ile ılgılı ıstatistiki bilgilere göre seyahate çıkan insanlann yüzde 65'i herhangi bir nedenle bir süre kendini hasta hıssediyor. Yüzde 15'inde de ciddi hastalık belirtilen ortaya çıkıyor, yüzde 8'i hastalık nedeniyle doktora gidiyor, yüzde 6'sı geri döndüğünde hastaneye yatınlıyor. Her ûlkenin riski var International Hospital enfeksiyon hastalıklan uzmanı Dr. Aydoğan Lermi, her ülkenin kendine özgü seyahat hastalıklan riski taşıdığını bıldirdi. Lermi, en çok görülen seyahat hastalıklanru şöyle sıraladı: - Derin ven trombozlan: Özellikle uzun yolculuklar sırasında hareketsiz kalma sonucu bacak damarlannda oluşan pıhtının yerinden koparak akciğer damarlannı tıkaması sonucu derin ven trombozlan oluşur. Uzun uçak yolculuklan sırasında sık görülür. Seyahat öncesi alınacak bir aspirinle bu rahatsızlık önlenebilr. - Taşıt rutmalan: Her türlü taşıtta görülebilse de daha çok denız yolculuklan sırasında ortaya çıkar. Aşın bulantı ve kusma özellikle yaşhlar. çocuklar. kalp ve böbrek hastahğı olanlar için çok tehlikeli olabilir ve hayati riskler taşıyabilir. - Zaman farkma bağlı sersemlik hali: Uzun yolculuklar özellikle üç saat dilimini aşıyorsa zaman farkından doğan bir sersemlik hali, konsantrasyon bozukluğu ve uyuklama haline neden olur. tlk birkaç günü dinlenmeyle geçirmek, kısa süreli uykular, bol sulu gıda zaman farkına bağlı şikâyetleri azaltabilir. - Seyahat edikn yerterin mikrobik yapısına bağh hastahklar: Tifo, sıtma, turist ishali, sanlıklar, san humma, kolera, gıda zehirlenmesi gibi birçok mikrobik hastalık seyahatler sırasında ortaya çıkabilir. Kalabalık, aşın yorgunluk, uzun süre ayakta beklemek yeme alışkanlıklanndaki değişiklik, uykusuzluk, iklim değişiklikleri de bu hastalüdara zemin hazırlayan önemli faktörler arasında yer alır. Bu tür hastalıklar aşılar veya koruyucu ilaçlarla önlenebilir. - Seyahat edikn yerdeki doğa koşuBanna bağlı hastahklar: Donmalar. sıcak çarpmalan, yükseklik hastahğı, böcek ısınnalan, alerjiler gibi birçok hastalık, gidilen yerdeki doğa koşullanna bağlı olarak ortaya çıkar ve ölümcül olabilirler. Daha önceden öngörülebilen bu hastalıklan önlemek mümkündür. Örneğin sıcak çarpmalan sıklıkla kalabalık şehır gezileri sırasında, yaşlı veya şişman insanlar arasında sık görülür. Çocuklar, gebeler, yaşhlar ve şikâyetinı dile getiremeyen insanlar klimatizasyonu bozuk, direkt güneş ışığı alan, sıcak ortamlarda bırakılmamalıdır. Böcek ısırmalanna karşı önlem alınabilir. Sivrisineklerle bulaşan hastalıklar için uygun sinek ilaçlan, cibinlik, sinek kovucu kremler yaşam kurtancı olabilir. GEÇMİŞTEN GELECEĞE ORHAN ERtNÇ Sansüre Hazıp Olalım "Bayram değil, seyran değil enıştem beni niye öptü?" derler ya, özel radyo ve televizyonlarla il- gili yasa tasansının durduk yerde gündeme geti- rilmesi de benzer bir kuşkuyu yarattı. Söz konusu tasarı, 14 Haziran 2000 günü Baş- bakan Bülent Ecevit'in imzası ile TBMM'ye su- nulmuş ve Anayasa Komisyonu'nda beklemeye alınmıştı. Ne oldu da tasannın apar topar gündeme alın- ması uygun görüldü? sorusunun yanıtı şu olamaz mi? "Koalisyon partileri hem kendi aralannda hem de çeşitli devlet birimleri ile çekişiyorlar. Kimi ko- nularda zor durumdalar. Kendilerine destek sağ- layabilecek tek güç olarak medya kaldı. Bu neden- le, hiç olmazsa onun patronlanna verilecek ödün- ler sayesinde biraz nefes alma olanağı yaratmak istiyorlar." • • • Özel radyo ve televizyonlarla ilgili ilk tasan Me- sut Yılmaz Başbakan, Bülent Ecevit Başbakan Yardımcısı iken hazırlandı. 28 Kasım 1997 günü Meclis'e sunuldu. Tasanyı inceleyen Anayasa Ko- misyonu, raporunu 24 Mart 1998 günü nazırladı. Zamanın basınla ilgili Devlet Bakanı Cavit Ka- vak tarafindan hazırlanan tasan, komisyonda önemli değişikliklere uğradı. Oysa bir iletişim fakültesınin yönetim kurulu Ka- vak'ı "çok başanlı bir tasan hazırladığı" gerekçe- siyle bir şükran plaketi vererek onurlandırmıştı. Anayasa Komisyonu'ndaki son oylamaya katı- lan 24 üyeden 11 'i rapora karşı oy yazısı eklemiş- ti. Ancak iktidar, tasanyı genel kurula sunamadı. Çünkü iktidar partilerınden de çok sayıda üye "Sermaye payı sınıriamasıyla kamu ıhalelerine gir- me yasağının kaldınlmasına" karşıydı. Tasannın reddedileceği anlaşılıyordu. Arada seçimler yapıldı. CHP de parlamento dı- şında kaldı. Bu kez, Bülent Ecevit (DSP) Başbakan, Mesut Yılmaz (ANAP) Başbakan Yardımcısı olmuş, ko- alisyona MHP de katılmıştı. Üç partinin millervekillerinden oluşan üç kişilik alt komisyon iki taslak hazırladı. Bakanlar Kurulu da bunlardan birini 14 Haziran 2000 günü tasan olarak Meclis'e sundu. Anayasa Komisyonu'nda bu kez roller degiş- mişti. Bugüne kadar hazırlanan en iyi basın yasa- sı taslağını hazırlatan Devlet Bakanı Rüştü Kâzım Yücelen tasanyı savunmak gibi bir talıhsızlık, es- kı bakan Cavit Kavak ise daha da ağırlaştırma gö- revini üstlenmişlerdi. Tasannın sermaye payı sınırını, televizyonunun yüzde 25'lik izlenme payını yıllık ortalamada (yani hiçbir zaman ulaşılamayacak bir oranla) geçmesi halinde söz konusu eden, ihale yasağını da kaldı- ran bölümü komisyondan böylece geçti. • • • Tasanda 5680 Sayılı Basım Kanunu'nun 17 ve 30'uncu maddelerinin ağırlaştınlması isteniliyordu. 17. madde için manevı tazminat tutannın 10 mil- yardan az olmamak üzere belirlenmesi ve her yıl arttırılması söz konusuydu. 30. madde de duruşmada okunmayan belgele- rin yayımlanmasının cezasının 10 milyar lira ile 100 milyar lira arasında belirlenmesi öngörulüyordu. Ancak Cavit Kavak ve iki arkadaşı dokuz deği- şiklik önergesi verip çeşitli cezaları olağanustu tu- tarda arttırarak ilgisiz kişilere de yansıttılar. De- mokrat Parti'nin Basın Yasası'ndaki mantık 21 'ın- ci yüzyıla da taşınmış oldu. Yanıt hakkına saygısızlığın cezaları için bir şey söylemek yersiz. Çünkü yanıt hakkı meslek ilke- leri arasında da yer alıyor. Ama editoryal bağım- sızlığın savunulduğu bir dönemde, patronları ve hatta ortaklan da ışin ıçine sokmanın gerekçesını anlamak zor. Hele, yanıt hakkının kullandırılma- ması durumunda, yanıt konusu haberi. yazıyı ya- zan, kankatürü çızen ya da resmi çekenin de so- rumlu tutularak 50 milyar liradan 150 milyar liraya kadar ağır para cezasına çarptırılmasının hangı mantığa sığdığını anlayan varsa beri gelsin. Yasal tebligat adresinı yeniden düzenleyen madde ise tam bir mahkûmiyet tuzağı. Yurürlük- teki madde, gazetenin idare yerini sahip ve yazı- işleri müdüru için tebligat adresi sayar ve eleştiri- lirken yeni madde için Kavak önergesınde şöyle denmiş: "Bu kanunun uygulanmasında yapılacak tebli- gat, ilgilinin yeni adresini bildirmeden veya eksik veya yanlış bildirerek aynlması halinde mevkute- nin idare yeri veya son sahıbı veya sorumlu mü- dürüne yapılmakla geçehi sayılır." İlgili kim, bildireceği merci kim belli değil. Tartı- şarak ayrılmış ya da çıkarılmışsa mevkutede kay- dını kim tutacak? Savcı desen, aynldığında daha soruşturma açılmamışsa? Mahkeme desen orta- da dava yoksa? Tam bir Damokles'in kılıcı. Gene de Kavak ve arkadaşlarının haklarını ye- meyelim. Cezalann bölgesel gazeteler için yansı- na, yerel gazeteler için de uçte bırine kadar "indi- rilebilir" olduğunu önermeyi unutmamışlar. Bölgesel ve yerel gazeteler arasında günlük, haftada bir, on beş günde bir 150-250 satanlann çoğunlukta olduğu düşünülürse cezalann can ya- kıcı olmaktan çıkıp can alıcı duruma gelmesine na- sıl bir gerekçeyle evet denileceğini düşünmek bi- le yersiz. Anadolu'nun çeşitli ıllerinden gelen milletvekil- lerinin nasıl oy kullanacakları ise şimdilik merak ko- nusu. Bir merak konusu daha: Televizyonlarda tekel- leşmenin yüzde 25 izlenme payının aşılmasıyla geçerii sayılmasını övenler, gazeteler için de aynı toplamın önerilmesi halinde ne diyecekleracaba? • • • Tasannın son şekli bunlarla da kalmıyor. Bilışim teknolojisi ve internet ortamında yayımlanan "her türlü yazı, resim, işaret, sesli veya sessiz görüntü ileti ve benzeheri" de Basın Yasası kapsamına alı- nıyor, oysa ayrı yasa gerekli. Diyelim ki madde yasalaştı. internet gazeteleri ve kapsama alındığı için chat yapanlar yazdıkları- nı yasa gereği savcılara hangi yolla iletecek ya da verecekler? İhale Yasası'nı Avrupa Birliği normlanna uydur- maya çalışanlar, bakalım ifade özgürlüğünün normlannı ne zaman hatırlayacaklar? oerinc(a cumhuriyet.com.tr.