Katalog

10NİSAN2001SALI CUMHURİYET SAYFA ÇEVRE Avrupa veçevre ülkelerbütiinpisliğiniKaradeniz'eaJatryor. Karadeniz; Ege veAkdeniz'/tehdit ediyor enMerimizKaradeniz Uydudan çekılmış fotoğraflarda, Karadeniz'ın batı kıyılan ve Marmara, kirlilıkte son aşama olan kırmızı renkte görünüyor. Karadeniz'ın gen kalanı ıse alarm anlamına gelen san renkte Karadeniz'deki korkunç kırlenme, Boğazlar ve Marmara aracılığıyla Ege ve Akdeniz'ı tehdit ediyor AkdenİZ Kapah bir denız olmasına karşın, dünyanın en yoğun kullanılan su yollanna sahıp olan Akdeniz sahıllenmiz kırlilik tehditi altında. Türkıye'nın güneyinde yer alan ülkelenn atıklan, doğal akıntı ve rüzgâr yönü nedenıyle kıyılanmıza geliyor ve Kaş açıklanndan Rodos Adası'na yöneliyor. Ege DenİZİ Belediyelerin umursamaz tavn, yurttaşlann bılınçsızlığı yüzünden Ege'de de kırlilik büyük sorun oluşturuyor. Denızının temızlıği ıle söylencelere komı olan Güllük Körfezı, yakınında sanayi tesisı olmamasına karşın kırlendi. Aliağa'daki tesislerin yol açtığı kırlilik ıse Izmır'i tehdit ediyor. dolduMarmara Denizi Marmara Denızı ve Boğazlar'dakı mıkrobiyolojik kırlenme halk sağlığnıı tehdit edecek boyutlara ulaştı. Çevre örgütlerinın kırlılığe karşı yıllardır sürdürdüğü çalışmalardan da sonuç çıkmadı. Eğer acıl önlemler alınmazsa Marmara Demzı'ndekı canlı hayatı sona erecek. AHMETŞEFtK TRABZON - Dünyanın en bu- yuk ıç denızlennden bın olan ve yakın zamana kadar yıne dünyanın en venmlı denızlennden bın sayı- lan Karadeniz, kanserlı bır hasta gıbı 4vrupa'nın onemlı bır kısmı- nın sanavı tanmsal \ e evsel atık- lannı Tuna Nehn aracılığıvla gon- derdıkJen Karadeniz, çevre ulke- lenn de hoyratça kullanımı ıle bu- tun dengelennı kaybetmış Uydu fotoğraflannda alarm ve- ren Karadeniz, bır taraftan ınsanın, sanayıleşmenın, bır taraftan zarar- lı denız canlılannın saldırısı altın- da Bır de potansıyel tehlıkeler var tkıncı Dunva Savaşı atığı kımyasal ve bıyolojık bombalar Bu bomba- lardan sızmalann başlaması halın- de hem çe\ re \ e hem de ınsan açı- sından buyuk yıkımlann yaşanabı- leceğı uyansında bulunuluyor Ve tabıı kı petrol taşımacılığı Kirlillğin boyutları Karadeniz'dekı kırlılığın bırçok nedenı bulunuvor Kırlılığın en bu- yük nedenlennden bınnı sınaı ve tanmsal atıklar oluşturuyor Araş- tırmalara gore Almanya'nın guney bolgelen ıçınde olmak uzere Orta Avrupa dan çeşıtlı noktalardan do- ğup Karadenız'e dökulen Tuna Nehn bu kirlilıkte başrol oynuyor Tuna'nın kırlılıktekı payı yüzde 70'lercıvanndahesaplanıyor Kır- lılığın boyutlanna ılişkın yapılan bır araştırmada 1970'ten 1990'a kadar Tuna nın taşıdığı azot ve fos- for yukunun 2 5 ve 3 8 kat, Dınyes- ter'de 7 5 ve 7 l kat, Dınyeper'de 1 6 ve 5 1 kat artmış olması, bu kır- Karadeniz, bir taraftan insanın, sanayüeşmenin; bir taraftan zararh denız canlılannın sakünsı aitmda. Hazar petroUerinin, Novorossisk limanı aracıttğryla taşmacak olması, can çekişen Karadeniz için darbe anlamına geliyor. lılığın onemlı gostergelennden bır- kaçı Yıne Tuna'ya ılişkın bır araş- tırmaya gore gehşmış Batı, Orta ve Doğu Avrupa devletlennden her yıl Karadenız'e 250 bm ton azot, 50 bın ton fosfor, 60 bın ton cıva, 900 bın ton bakır, 1 mılyon ton krom, 4 bın 500 ton kurşun, 6 bın 500 ton çınko akıyor Avrupa'da Ren-Maın kanalının açılmasıyla su yollan bır- bınne bağlandı Böylece Baltık ve Ren'dekı aşın kırlılığın Tuna yo- luyla Karadenız'e aksamasma da neden olundu ilaç ve gûbreler ? " Nehırler aracılığıyla gelen kır- lenmede en önemlı unsurlardan bı- n de tanmsal ılaçlar ve gübreler Zehırlı tanmsal maddeler, yağmur sulan ıle hem nehırlen hem de ne- hırlenn aktığı Karadeniz'ı kırletı- yor Buna evsel atıklar ve kanalı- zasyon sıstemlen de katılınca bu nehırler Karadenız'ı beslemek ye- nne zehırlıyorlar I997'de yapılan bıraraştırmaya göre Karadenız'de- kı kırlıhğın yüzde 49'u tanmdan, yuzde 28'ı sanayıden, yüzde 23'u de evsel atıklardan kaynaklanıyor Karadenız'ın kuzey havzasında- kı nehırler uzenne kurulu bulunan buyük barajlann Karadenız'ın bes- lenmesını olumsuz etkılemesı, ta- şınan metallenn örofıkasyona, ya- nı denız tuzlannın artmasına neden olması, canlı turlennın yokolması- na yol açıyor Gemılenn okyanus- lardan getırdıklen zararh denıza- nası turlen de önümuzdekı dönem- de beslenme açısından büyük po- tansıyel tehlıkelen göstenyor Mnemıopsıs adı venlen plankton- lar, balıklann besınlennı tuketıyor- lar Bu türlenn gıderek çoğaldıkla- n, bılım çevrelennce açıklandı Turfclye nin çöplügü Karadenız'de yaşanan ve kor- kunç boyutlara gelen kırlenmede Türkıye'nın paymın yüzde 5'ler duzeyınde olduğu hesap edılıyor Turkıye 'den kaynaklanan en onem- lı kırlenmenın ıse tanmsal amaçlı ılaç ve gübreleme ıle kanalızasyon ve evsel atıklar olduğu belırtıhyor Karadeniz sahılınde bulunan he- men tum yerleşun bolgelen atıkla- nnı denıze bırakıyor Tıbbı atıklar da bunun ıçınde Özelhkle Doğu Karadenız'dekı ınlı ufaklı yuzler- ce dere, yağmur sulan ıle venmlı topraklan denıze taşıyor Demz dolgulan ve çöplerle bırleşen bu malzeme, kıyıdakı denız tabanını neredeyse tamamen kapatmış du- rumda Bu hem bır kırlilik unsuru hem de bölgenın en önemlı geçım kaynağı olan kıyı balıkçıhğuu ol- dürmuş durumda. Novorossislc tehllkesl Uzmanlann yakın zamanda yap- tıklan araşormalara gore Karade- nız'e yılda 111 bın ton petrol yayı- lıyor Bu petrolun 760 tonunun Turkıye kaynakh olduğu, bunda da karadakı sanayıleşmenın etkılı ol- duğu belırtıhyor Karadenız'ı pet- rol açısından en çok kırleten ulke- nın ıse yuzde 18'le Ukrayna oldu- ğu açıklanıyor Karadeniz ulkelennden toplam gelen petrol mıktan 57 bın 500 ton Tuna'dan gelen ıse 53 bın 500 ton Yanı Tuna'dan gelen petrol, toplam petrolun yuzde 48'ı Ancak petrol açısından büyük tehlıke, Hazar Havzası ve Kazak petrollennm guzergâhı ıle ılgılı Kazak petrollennın, Rusya Fede- rasyonu'nun Novorossisk Lımanı aracılığıyla Karadenız'ı ve Turkı- ye Boğazlan'nı katederek Batı pa- zarlanna buyuk tankerlerle gırecek olması hem Karadenız'ın kırlıhğı ve hem de Boğazlar ve Boğazlar cı- Akıntı ve rüzgârlar etkili Akdeniz'de katıatık istilası BÜLENTECEVtT ANTALYA - Bundan 5 5 mılyon yıl önce kupkuru bır havza olan Akdeniz, bılım adamlanna gore ıçerdığı besınler açısından denızler dunyasının çolu Türkıye'nın guneyınde yer alan ülkelenn atıklan, doğal akıntı ve rüzgâr yönü nedenıvle kıyılanmıza geliyor ve Kaş açıklanndan Rodos Adası'na yöneliyor Kapalı bır denız olmasına karşın, dünyaıun en yoğun kullanılan su yollanna sahıp olan Akdenız'ı kırletenlenn başında petrol taşıyan gemıler yer ahyor Bır araştırmaya göre sadece petrol taşıyan gemılerden sızan atık mıktan bır yılda 2 mılyon tonun üzennde Yıne yıJda 100 mılyon tonun uzennde de cıva denıze akıyor Akdeniz çevresınde bulunan ulkelenn yuzde 75'ınde antma tesısmın olmaması, doğrudan denızın kırlenmesme neden oluyor Akdeniz Unıversıtesı Çevre Sorunlan Araşhrma Uygulama Merkezı Mudürü Doç Dr Tuncay Neyişçi, denızlen kırleten etkenlen ılaye ayınyor "Denize deşarj edflen ve antma tesisleriyle dafaa az kirknlmesini sağlamava çahştığınuz kirktkıkrin oranı sanıldiğı gibi yûksek bir oran da değüdir. Bunlar ancak yüzde 15-20 oranındadır. Tarun üaçlan, gûbreier, deterjanlar gıbı yüze) kırlericilerin etkisi ise yüzde 80-85 oranında.*1 En büyük klrletlct Mersin Kımya sanayıı, tekstıl, cam fabnkası, Kromsan, gubre ve kâğıt fabnkası ıle genış tanm alanlaraun ve ıkınct konutlann bulunduğu Mersin, Turkıyenın Akdenız't en fazla kırleten ılı konumunda 8 yıl önce yapılan antma tesısıyle kent atıklan denızde kıyıdan 400 metre ılenye deşarj edılıyor Sayımda kentın nufusu 500 bın çıksa da Mersın'm gerçek nurusunun 1 mılyona yaklaştığı bılınıyor Denıze deşarj tesısının yapıldığı zamanda ıse nüfusun 300-350 bın dolayında olması da tesısın yetersız kaldığını ortaya koyuyor Anamur, Gazıpaşa ve Alanya'da da tarun alanlanndakı ılaçlamalar denızın kımyasallarla kırlenmesme neden oluyor Antalya merkezınde buyukşehır beledıyesı tarafından temelı atılan Bıyolojık Antma Tesısı'nın 8 ay sonra de\reye gırmesıyle evsel atıklann denızı kırletmesı onlenmış olacak Ham petrol taşı>an Rus bandıralı Volganest gemisi 29 Aralık 1999 taribinde tstanbul Boğazı'nda karaya oturmuş ve Udve aynlmısti. Bunun sonucunda bırçok canh yaşamını yitirmiştL Marmara ölüyortstanbul Haber Servisi - Mar- mara Denızı ve Boğazlar'dakı mıkrobıyolojık kırlilik halk sağ- lığını tehdit edecek boyutlara u- laştı Kırlılığın en onemlı neden- len arasında. kanalızasyonlann denıze akıtılması, tanker geçışle- n, Mannara Denızı'nde bulunan 35 batık gemı ve kaçak avcılık y- er alıyor Çevre örgütlennın kır- lılığe karşı yıllardır surdurduğü çalışmalardan da sonuç çıkmadı Acıl önlemler alınmadığı tak- dırde, Mannara Demzı'ndekı canlı hayatı sona erecek Turkıye Denız Araştırmalan Vakfı (TÜDAV) Kıyı Yonetım Grubu Başkanı Doç Dr Hüseyin Oztürk, AB standartlanna göre 100 mılılıtre suda bulunabılecek en ust bakten oranının 50 bınm olduğunu belırterek u tstanbul Boğazı'nda 100 mililrtre suda 3-4 mflyon birim bakten bulunuyor. Boğaz, AB standartlanna göre 10 binlerce kat daha kü-ü" dedı Temlz su kurtarmıyor Atık su oranınm gunde 3 mıl- yon metrekup olduğu tstanbul Boğazı'na Karadeniz ağzından gunde 600 mılyon metrekup te- mız su gırdığıne dıkkat çeken Oz- turk, bu olumlu duruma karşm kırhhkle azahna olmadığını soy- ledı tstanbul Boğazı ve onu çev- releyen kıyılarda ınsan dışkısına bağlı kırlenmenın halk sağlığını tehdit eder duruma geldığıne dık- kat çeken Oztürk, "Boğazı çevre- leyen Bursa, Genüik gibi kıyüar da bitmiş durumda'' dedı Oztürk, çamurlann, dıbı onem- lı ölçude kapladığını, su canlıla- nrun turunde ve mıktannda son 20 yılda buyük azahna gorüldü- ğünu söyledı Önlemler yetersız kalıyor Aliağa*ııııı zelıiıi Izmir'de ŞAHAPAVdyöLCAY AKDENİZ ALİAĞA/MİLAS - 19601ı yıllarda sanayi bölgesı olarak seçılen Ahaga, bugün PETKİM ve TUPRAŞ gıbı dev kuruluşlann yanı sıra 12 akaryakıt, LPG dolum tesisı, 5 demır çelık fabnkası ve büyük tonajlı gemılenn yukleme boşaltma yaptığı 18 nhtım ıle buyük bır sanayi kırhhğı yaraöyor Alıağa'dakı tesıslenn yol açüğı hava ve denız kıriılığı Izmır'i de tehdit edıyor Yetkıhler, 19'a ulaşan gemı yapun tesıslennde, yapılan sökümlenn asbest ve motonn gıbı kımyasal maddelenn çevreye yayılmasına neden olduğunu vurguladılar TUPRAŞ Izmır Rafınensı'nde bulunan ıskelelere gelen hampetrolün, tesıse boşaltma yapıldığı sırada, tedbu^ızlık sonucu Alıağa Körfezı'ne döküldüğü bunun da denızde kırlilik yaratnğı bıldmlıyor TUPRAŞ böyle durumlarda denız yüzeyındekı bampetrole bır çeşıt kopuk sıkıyor, bu da denız dıbmdekı canlılann yok ohnasuıa neden oluyor Alıağa kanalızasyon ınşaatı bıtınlemedığı ıçın bmalann evsel atıklan da Alıağa Körfezı'ne akıyor Alıağa'da yaşanan kırlılığe karşı, Greenpeace'm eylemlennın ardından bazı önlemlerm ahndığı gozlenıyor tlçedekı kırhhk, Alıağa Kaymakamlığı tarafından oluşturulan Çevre Denetleme Umtesı'nce denetlenıyor Aocak ılgıh bınmın, denetlemelen yapacak kadar yeterb araç ve gerecı yok Cüllük de klrlendl Bır zamanlar denızının temızlıği ıle söylencelere konu olan Güllük Körfezı, yakın çevresınde büyük bır kent veya sanayi tesisı olmamasına rağmen kırlendı Güllük Körfezı'nde yaşanan kırlılığm en önemlı nedenlen arasında belediyelerin umursamaz tavn bulunuyor Yıllardan ben beledıyeler kanalızasyonlannı denıze boşalöyorlar Gulluk Korfezı'nde meydana gelen kirlilıkte payı olan kışı ve kuruluşlar ıse bırbırlerını suçluyorlar Güllük Beledıyesı, kırlenmeden Mılas Beledıyesı'nı, balık çıftlıkleruu ve feldıspat ıhracatçılannı sorumlu tutarken, feldıspat ıhracatçılan da şıleplenn yarattığı kırhhğuı ıskelenın yetersızlığı yüzünden yük almak ıçın gunlerce korfezde demırlı olarak beklemek zorunda kalmasından kaynaklandığını soylüyoriar vannda yaşayan mılyonlarca uısa- mmız açısmdan büyuk tehdıtler oluştunıyor Gerek Karadenız'de ve gerekse Turkıye'nın dar boğaz- lanndan geçecek olan buyuk ol- çeklı tankerler nedenıyle oluşabüe- cek kazalann etkılen korkunç bo- yutlarda olabılecek Peprem bdlgesl Ancak gözden kaçınlan ve tartı- şılmayan bır başka nokta, Novoros- sisk'in deprem kuşağuıda bulun- masL Bellı şıddettekı sarsıntılarla petrol taşıyan borulann parçalana- bıleceğı, buradan Karadenız'e sı- zabılecek petrolun buyuk çevresel felaketlere yolaçabıleceğı belırtıh- yor Bu yuzden Rusya'dakı çevre kuruluşlan da bu projeye karşı çı- kıyor Nttklcer ve asfcerl tehllfce Karadenız'de gerek larlılık ve gerekse ınsanlık açısmdan başka bır tehlıke sınsı suısı olgunlaşıyor Bu tehlıkelerden buı nukleer atık- lar Karadenız'ı nukleer çopluk alamna çevırmek ısteyen çevreler, zehırlı bıdon olaylannda olduğu gıbı, aüklannı sahıpsız görduklen Karadenız'e buakıyorlar Aynca Karadeniz kıyısına yakın bolgelerdekı nukleer santral ve Ukrayna'dakı Yeysk Ussu'nde ol- duğu gıbı, nükleer savaş gemılen potansıyel açıdan büyük tehlıkeler oluşturuyor Rus ve Ukraynalı çev- recılere göre başta Yeysk Ussü ol- mak uzere asken amaçlı üs ve ge- mılerden Karademz'e radyoaktıf maddeler sızıyor Asken tehlıke- lerden bınnı de, yme bu konuda hıç taroşılmayan, tkıncı Dunya Sa- vaşı'nda batan Abnan savaş gemı- len oluşturuyor Rusya Olağanustu Durumlar Bakanlığı tarafından demz taba- nmda yapılan bır araştırmada, Ka- radeniz 'm özelhkle kuzey bölgesı- nm kımyasal ve bıyolojık bomba mezarlığı olduğu ortaya çıktı 'Spasatel Prikopçik' adlı gemı ıle yapılan araştırmada, kımyasal ve bıyolojık sılah ıçeren metal kapla- nn aşınmaya başladığı, her yıl bu bombalardan bu-kaçının açıldığı saptandı Rusya ve Ukrayna byı- lanndakı toplu balık olumlennın bundan kaynaklandığı belırtıldı çaba yok Karadenız'dekı bu vahım duru- mun ortadan kaldınlmasına yone- lık bazı uluslararası çabalara gın- şıldı Öncelıkle Karadeniz çevre- sındekı ülkeler bu- Karadeniz ey- lem planı ortaya koymak amacıy- la ulusal eylem planlannı hazırla- yarak harekete geçme karan aldı Ancak ne yazık kı Turkıye dahıl hıçbu- ûlke doğru durust bu- ulusal plan ortaya koyamadı Karadenız'e kıyısı bulunan ul- kelen sorumlu davranmaya çağı- ran çevrecıler, sanayi tesıslennın antma sıstemlennm kurulması ya da modernızasyonu, evsel atıklaruı antılarak denıze bırakılması, çöp- lenn denıze atılmamasına yonelık onlemler alınmasını, ortak bolge- sel projeler uretılmesını ıstıyor