Katalog

SAYFA CUMHURİYET 26 MART 2001 PAZARTESİ O L A Y L A R Vliı ( j O K l J Ş L ı I i ı R [email protected] ARADABtR Prof. f>r. S&A%GEZGİN lst Üniversmet/klletîşim Fakültesi Dekanı eteei ve Toplum Bastn tarihi ve basının dördüncü güç mû yok- sa bir karşı güç mü olacağı 1789'daki düşünce- lerle belirlenmiştir. Bütün evrimlerin ve devrim- lerin köklerinin toplu iletişim araçlannda (med- yada) bulunduğu doğrudur. Fransa'da uzun yıl- lar boyunca basın, fıkir gazeteciltğiyle özdeşleş- tirilmiştir. Fakat bu fikir gazeteleri gerçek bir bil- gitendirmenin doaık noktasına ulaştığı yer ol- mak yerine, siyasal partilerin dogmalannın ve düşünce akımlarının taşıyıcısı olmuşlardır. Şim- diki anlamıyla basını biz, Ikinci Dünya Savaşı'nın öncesindetanıdık. 1944 yılındagünlükyerel ga- zetelerin doğuşu bu eğilimi açık otarak yansrt- maktadır. Basın, görsel-işitsel basın'ın -daha doğrusu yayının- ortaya çıkmasıyia kendini bir rekabetin içinde bulmuştur. Bir gazeteci için sorumluluk anlaytşına sahip olmak demek, olaylan yorumsuz olarak vermek demektir. Tarafsızlık ve dürüstlük üzerine tartış- malar işte bu noktada başlamaktadır. Gazeteci, her şeyden önce nesnel (objektif) olmalı, habe- rin kaynağına inmeli ve haberi en yalın biçimiy- le okurlanna yansrtmalıdır. "Okuriann gazetecilerden beklentilerineierdir? Rekabetin çokgüçlü olduğu bir dünyada habe- rin yeri ne olacaktır? Basın yetehnce doyurucu olabiliyor mu? Coğrafi yakınlığının ve tazeliği- nin dışında yerel gazetelerin erdemleri neier- dir? Gazeteler alıcı bulabilmek için kendilerine ne türdeğehereklemelidir?" gibi sorulargöz ar- dı edilmemeli, bu bağlamda gazetecinin, içinde bulunduğu toplum ile aydın (entelektüel) düzey- de bir yakınlık kurması gerekmektedir. Bu da okuyuculann günlük endişelerine daha yakın olmak demektir. Yani dinlemeyi bilmek, bakmak, lyi sorular sormak, bağımsızlığı koruyarak daha sıcakkanlı olmak demektir. Okuyuculanmızın beklentilerini daha iyi kavra- yabilmek ve öbürterinin dikkatini çekebilmek için olay yerinde olmak gerekmektedir. Aynı zaman- da kavramdan gerçeğe geçebilmek, habereyo- ğunluk kazandırmaktır. Çok sık olarak gazeteci- ler, çok genel ve kavramsal haberter vermekle yetinmektedirler. Verdikteri bu haberterçok "mak- ro" düzeydedir ve yeter derecede "mikro" dü- zeye inememektedir. Bu durum haikın üzerinde belirli bir rahatsızlık yaratırken aynı zamanda da mesleğin imgelemi (imajı) üzerinde toplu btr bi- linçsizlik olduğu izlenimini de vermektedtr. Tüm olarak bakıldtğında, basında çok belirsiz- lik, çok manipülasyon vardır, yeterince aynştınm (analiz) ve açıklama yoktur. Bu açıdan bakıldtğm- da gazetecinin yerini ve rolünü yeniden belirle- mek için mesleğin temeline inmek gerekmekte- dir. Işe önce gazetecinin yerinin kesin olarak ye- niden tanımlanmasıyla başlamak gerekmektedir. Daha sonra gazetecilik görevinin yeni bir mode- le kavuşturulması, haberciler, muhabirlervepro- fesyonellerin görevlerindeki hiyerarşinin saptan- ması gibı işler bulunmaktadır. Birtopluluk içinde doğal bir bağ durumuna gel- mek, bütün fıkirlerin birbirieriyle rastlaştığı ortak nokta konumuna gelmek demektir. Bu da sağ- duyunun ve ahlakın kefıli olmakla eş anlamlıdır. Gazeteci olmak için hiç tartşmasız insanlan sev- mek gerekir. Gazetecinin gözü her zaman top- lumun üzerinde olmalıdır. Gazetecilik ile göste- ri yapmak arasındaki aynmın (farkın) çok iyi kav- ranmış olması gerekmektedir. Bu bakımdan, si- yasal kişiliklerle, kurumlaria, buna eşdeğer ku- ruluş ve kişilerle yakınlığının olmaması gerekti- ğini söylemeye gerek yoktur. Ancak kimi zaman bazı gruplann basını çok kullandıklannı ve dile- dikleri her şeyi kolayca yazdırdıklannı söylemek yanlış oimayacaktır. Herşeye karşın gazeteci, mes- leğinin etik kurallanna bağlı kaldığı, tarafsız ol- duğu ve olayları derınlemesine araştırdığı süre- ce insanlann güvenini kazanır. Tüm bunlann ötesinde, insanlara, yapılmış bir araştırmayı gazete yazılan aracılığıyla okutma- nın ya datutarlı fıkirieri gazete aracılığıyla dile ge- tirerek insanlara bu düşüncelerle bir şey öğret- menin ve onlan şaşırtmanın keyfi hiçbir şeyle öl- çülemez. Olmaz, Böyle îstikrar Olmaz BÜIent T A N L A CHP Bilim, Yönetim, Kültür Platformu Başkam 20. Dönem Milletvehli "ObmazbirtaHem/Otmuzsev- diğim/Olmaz inan banm ol- maz/AşkböyUolmaz"Söz: Cm- iun Erçetin, Mete özgenciL Y aşamakta olduğumuz ve ne yazık ki en kötü gûnleri henüz geride kalmamış olan büyûk ekonomikkriz, sokak- taki insanmdan sorumlu mevkilerde- kilere herkes için son derece ciddi ve ivedi bir vicdan muhasebesi gerek- tirmektedir. Bu bağlamdaki üç göz- letnimi kamuoyuyla paylaşmak isti- yorum. 2001 'lerTürkiyesi'nin hâlâekono- mik veri tabanı yoktur. Aynca bazı temel ekonomikgöstergeler de fark- h tartışmalı, gerçekçi, açık ve doğ- ru değildir. 1. Bir karar doğru verilere dayan- mıyorsa, ne kadar istikrarlı ve tutar- lı biçimde uygulanırsa uygulansın doğru sonuç veremez. Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizleriylebirliktera- fa kaldınlan istikrar paketi için de böyle olmuştur. Paketin daha başından itibaren ka- muoyunda kuşkuyla karşılanmasın- da, şeffaflığın olmamasının büyükpa- yı vardır. Bankalann görev zaran o zamanyoktu dakasım aymdanbuya- na mı söz konusu oldu? Nasıl olu- yor da önce 7.5 milyar dolardan bir- kaç ay içinde 30 milyar dolara çıkı- verdi? Kamu otoritesi, temsil etmek- te olduğu toplumu ciddiye almamak- ta, gerçek bilgıye dayanmayan karar- lann sonucunun hûsran olacağına aldırmaz davranmaktadu". Hüküme- tin sorumluluğukolektiftir. iyi niyet bu durumu değiştinnez. îç borç, dış borç, faiz yükü, görev zaran ve bu türden her ekonomik göstergenin toplumla doğru olarak paylaşılması gerekmektedir. Ilk önce enkaznı bü- yüklüğûnü Türkiye'ye doğrubiçim- de yansıtalım, durumu net olarak gö- relim. Hûkümet içindeki her baka- nın, durumu, bütün nethğiyle bildı- ğini hiç sanmıyoruz. Kamuoyundan gizlenen bilgiler onlardan da sak- lanmıştır. Bunun da sorumlusu, yö- netimin bizzat en üstüdür. Yok eğer en temel ekonomik göstergeleri an- lamak ve bunlan yetkililerden talep etmek durumunda değillerse, durum son derece vahimdır. Hükümet yap- üğı hatalardan dolayı halktan özürdi- lemelidir. Böyle yapmazsa hem gü- veni tesis edemeyecek hem de hal- ka saygısız davranmış olacaktır. 2. CHP olarak yıllardır söylüyo- ruz. 1980'liyıllardanbuyanauygu- lanan yanlış kamu borçlanma poli- tıkalan ekonomiye büyük zarar ver- miştir. Bubaşansızhkta, programın yeterli döviz sağlanmadan ve aşın değerh" birTürk Lirası ile uygulama- ya konmasının payı büyüktür. Dö- viz çıpası on sekiz ay gibi uzun bir süreyle öngörühnüş, bankacılık sis- teminin zaaflan dikkate alınmamış, enflasyon hedefi, ülke gerçekleri hesaba katılmadan keyfı olarak sap- tanmıştır. Programın iç tutarsızlık- lan, ekonomi yönetiminin dağınık- lığı, yönetim biçimi ve hatalan ile programın toplumsal destek sağlan- madan uygulanması başansızlıkta etkili olmuştur. Bunalım hem ekonomikhem siya- saldır. Hükümet Türkiye'nin içinde bulunduğu kriz ortamını henüz tam ve doğru olarak anlayamamıştır. Enf- lasyon kötü ve zayıf hükümetlerin eseridir, temel nedeni siyasidir. Bu büyük başansızlık yahıızcabürokrat- laramal edılerek geçiştırilemez. Hü- kümet önce toplumun bilgi edinme hakkım karşılamahdır. Bürokratlann istifa gerekçeleri hükümet için de fazlasıyla geçerlidir. Krizlerin hasar tespit raporlannın açıklanmasını is- tiyoruz. Hazırlanmakta olan yeni ekono- mik programda yükleri kim taşıya- cak? Programınbaşansızlığında bü- yük payı olan bankacılık sisteminde- ki fonlan ve kamubankalannın eko- nomiye getirdiği yükleri öğrenmek toplumun en doğal hakkıdır. 3. Hedef, enflasyonu düşürmekse, bunun için temel alınan Devlet Ista- tistik Enstitüsü'nün toptan (TEFE) ve tüketici (TÜFE) endeksleri, hal- km günlük gerçeğini yansıtmamak- tadır. Ülkemizde halkın üçte ikisi ayda 250 milyon liranm altında bir parayla ayakta durmaya çalışırken, fıyat endekslerinde yer alan dört yüz küsur maddenin sadece 40-46'sıyla geçimini sürdürüyor. Devlet tstatis- tik Enstitüsü'nün bu gerçeği dikka- te alarak somut koşullara uygun bir endeks çalışması yapması bir an ön- ce gereklidir. Sanal rakamlarla değil, suyla, ekmekle, mercimekle, zeytin- le, tüp gazla, çarşıda pazarda satılan temel tüketim maddelenyle endeks- ler düzenlemek zorundayız. İstikrar programnım uygulanma- sı sırasında halkın enflasyonun düş- mediği kanısına varmasının temel nedeni, endekslerin onun gereksi- nimlerini yansıtmamasıdır. Araştırmacı kökenli bir siyasetçi olarak son derece kaygılıyım. Kuru- cusu olduğum kurumda 82 kişi ça- lışıyor. 25 yıldır aym odada, aym masada, aynı bilgisayarlarla, aynı arkadaşlarla, aynı yaşam biçimini paylaşıyorum. ısyanımız her geçen gün artıyor. Bir türlü alınmayan ön- lemlerin bize ve topluma ne zaman ve nasıl yansıyacağını bilememenin sıkıntısı içindeyiz. Reel sektörün durumunu bilmeyenler, bu yaşam biçimini paylaşmayanlar, krizı ancak masa başı verileriyle tartabilirler. Ankara'da alınan ve alınacak ön- lemlerin fazla teorik kalacağı, gün- lük yaşamı kavrayamayacağı kuş- kusunu ne yazık ki taşımaya devam ediyorum. Maaşlar, vergiler, sigortalar ve di- ğer giderler nasıl ödenecek.. muaye- nehanelerin, terzihanelerin, işyerle- rinin, fabrikalann, dükkânlann çark- lan nasıl döndürülecek? Toplumun yüzde beşük varhkhkesimi içinde yer alan 40 yıllık deneyimli kişiler, sa- nayiciler işyerlerini kapatıyor, insan- lar sokaklara dökülüyor. 35 yılını Türk basuuna vermiş, gençlik dö- neminiFatih'tebirliktegeçirdiğim bir arkadaşım şimdi işsiz.. sabahlan kalkuğında çaresiz.. neyapacağınıbi- lemiyor. Türkiye yıllardır ekonomi- nin yükünü taşıyan böyle insanlarla dopdolu. Ankara'dakiler bu durumu gör- müyor, hissetmiyorlar mı? Insanlar işlerini kaybediyor, insanlar ağlıyor, çocuklanna ilaç alamıyor. Sizi son defa uyanyorum. Türkiye'yi getir- diğiniz noktadaki sorumluluğunuz büyüktür. Her şeyin başı, insanlann güveni kayboldu. Toplumun güve- nini kaybettiniz. Insanımız kendine olan inancım da yitirmek üzeredir. Bunalımı yahıız ekonomik olarak algılamak yanılgıdır. Yolsuzluklar, yapısal bozukluklar, her türden ya- pılamayan reformlar iç içe, üst üs- tedir. Gündemdeki reformlann ya- pılması ve doğru verilere dayanan, bu verileri bütün şeffaflığıyla halk- la paylaşan, ciddi ve sorumlu biryö- netim istiyonım. Değerli yorumcu Candan Erçe- tin' in "Ohnaz" başhklı parçasını kri- ze uygulamanın yeridir. Kendisi şar- kısının son dizesinde "Mudzdo-y»- ratankahramanıözlüvor''. Şarkılar- da belki böyle kahramanlara her za- man gerek var. Gerçekteyse, "Ol- maz, inanın istikrar böyle obnaz". Zamanla Yanşan Yönetici MehmetBAŞARAN U zun boylu, aydınhk yüzlü yöne- tici, tedirgin. Neden yerinin de- ğişririlmek istendiğiru anlayamı- yor. Diyor ki Bakan'a: "Bötûn Hakkiri'yi »tia, kaörla dobj- tnn. Bir prognun haariadnn. B*n işlen b«ş- tafhm. l û k boırianyapmumisdyor.BanagB- verriyor. Ben de ı8z \rnfim. tld yıl daha Hak- kâri'de kabnak btfyornm." Şaşınp kalıyor Içişleri Bakanı. Ilk kez kar- şılaşmaktadır böyle bir istekle. tki kez mide ameliyatı geçirdiği, sağhğı bozuk olduğu hal- de bulunduğu ilde, yerinde kalmak istiyorbu görevlı hem de ıkı yıl daha... Gittiği her yerde halkla kucaklaşarak halkın gizilgücünü devindirerek yöre yaşamını can- landırmış, yollar, okullar yapmış, ardında ka- lıcı eserler bırakmış; adı belleklere kazmrmş Vali Hâseyin Ögütçen dır bu... Altısı doğuda olmak üzere, 39 yıl sevgiyle, özveriyle adanmışlıkla çalışmış öğütçen; hem de ne ortamlarda, zamanla yanşırcasına iş ve eser üretmiş. Çağdaş bir destan, yaşamı. Ken- di isteğiyle emekliye aynldıktan sonra da boş durmamış, yazmış yaşâdıklannı; kitabının adı "Bir Idarednin 7*m»n\» Yanşı". Türk ldare- ciler Derneği'nce yayımlanmış. O coşkulu yıllann sıkıntılannı, sevinçleri- ni, yaşâdıklannı anlatmıyor, okura da yaşatı- yor renkli, sıcak bir dille yapıtmda öğütçen. Diyor ki önsöz'ünde: "Zaman herkes için önemK, ama yönetici için daha önemfi. Yönetici bağb bulunduğu kunıluşlara, tophıma, hatta geJecek kuşakla- ra karşı sonımhıdur. Yönetici, mmanla yan- şan kişknr.Yurdumuzdayönetidler sıksık de- ğiştirffiyor.Buyfizden yönetidlerinyannsabah koltnğunda bir başkasnu bulacağinı düşüne- rekzamanıiyi kuDanmasıgerekiyor. Makam- lar gösteriş için değü, hizmetiçindir. Yönetici- nin hizmet dışında kaybedecek boş zamanı yoktur." Bir köy çocuğudur Öğütçen, tpsala'mn Sa- ncaali köyünden. Balkanbozgunu anılan din- leyerek yetişmiş. Ilk üç sınıfi köyünde, üst yanını tpsala'da okuyarak 1937'de bitirmiş il- kokulu. Varsıl sayılır aile, ama yine de yok- luklu, sıkıntılı yıllar... Ne var ki devrimlerin sıcak havasının solunduğu Atatûrk'lü yıllar. "OnuncuYüMarşı''nın yürekten söylendiği yıllar. Kaymakam Aynuksa'nın "Içinizde kayma- kam olmak isteyen var mı" sorusunu iki elini birden kaldırarak yanıtlayan çocuk o... Sonra ortaöğrenim. Altı yıh Edime'de ge- çer. Ders kitaplan dışında Halkevi ve Selimi- ye kitaplığındaki kitaplara, dergilere eğilir, ünlü yazarlann yapıtlannı okur. Cumhuriyet, Tan gazeteleri gelmektedirevlerine. Çahşkan bir öğrencidir. Sınav kazanır, parasız yatılı okur Ankara'da. Orada da zamamnı iyi değerlendirir. Müziği sever. Senfoni orkestrasının hiçbir konserini kaçırmamıştır. Ve "Ey vatan gözyaşlann dinsm artik" di- yen, bir yönetici: Çiçekdağı, Meriç, Bigadiç, Burhaniye,Gönen kaymakamlıklan, Hakkâ- ri,Mğde,Antah/a,tzmir,lzmitvalilikleri... Ki- mi zaman paçalan sıvayıp köylülerle birlik- te göçmen evleri için kerpiç çamuru kararak; kimi zaman imeceyle yapılan köy yollarm- da kazma sallayarak; Hakkâri'de dağlarda, yaylalarda aşiretler arasında atla, katırla do- laşarak; çadırlarda, evlerin damlannda yata- rak; zamanla yanşarak halkına hizmet eden bir güzel insan. Usta yontucu taş kitlesine bakar, onun için- deki güzelliği görürmüş, sonra işe koyulur fazlalıklan yontarak yapıtını yaratırmış. Hü- seyin Öğütçen bir doğa tutkunu, zengın bir im- ge gücü var, sanatçı yapılı. 500 sayfalık yapı- tı kimi zaman gözleriniz yaşararak kimi za- man gülümseyerek okurken Burhaniye'de 'Yı- lanhTepe'den Ören'i, Gönen'de Denizkent'ı, Antalya Tünektepe'den Sakhkent'i ortaya çı- karan bir yaratıcıyı, sanatçıyı izliyorsunuz; sancıyla, coşkuyla fazlahklanndan anndınla- rak güzelhklerin yaradılışını... Öğütçen'in Burhaniye'den aynlışmdan 32, emekli oluşundan 7 yıl sonra Meclis'te Plan ve Bütçe Komisyonu'nda yapılan bir konuş- madan: "Bahkesir'in Burhaniye ilçesine 1954 ydm- da Hüseyin Öğütçen adında bir kaymakam geldL. O tarihte Türkrve'nin yabancısı oldu- ğu turizme yöneiikolarakÖren'i gerçekkştir- dL Bugün Oren ve çevresi içve dışturizme hiz- met vermektedir. Bilahare Gönen'e atandı. Orada Denizkent'i kurdu. Kaphca tesislerini gefiştirdi ortaya çıkann. Hakkâri'dek*jdağtu- rizmiileuğraşn.Antalya \ aliKğim?atanckB0- diğiniz gibi orada Sakhkent'i>araro. tzmirV'a- Köği'ne atandı. Orada Balçova Termal Tesis- leri'ni gerçekkştirdi. Idare anürkrimize ör- nekolsun divebu misalleri arzedryTMTim." (Ba- lıkesır Milletvekılı Melih Pabuççuoglu. 10.2.1992 günlü toplantı tutanağı). Bir ırmak gibi çağıldayarak akar, yöresini gövertirken Cephe hükümetleri döneminde "merkeze" alınmıştır valimiz. Boşa akıp git- miştir 6 yıl. Düşünün politıkacının yurdumu- zaettiğini... îzmit Valisi iken de özal hükümeti merke- ze ahr Öğütçen'i. Hoşgörüsü sonsuzdur, ama "Çahşmaktan,insanlara hizmetetmektenzevk, heyecan duymuyorsanız, hangi komıkta otu- rursanız otıırun, değeriniz onpara etmez" der o. Üzülerek değeri on para etmezlerin çoklu- ğunu, 1950'den beri "demokrasi" diye diye, aşındınlan değerleri; ilkesiz, çapsız adamla- nn ettiklerinı düşünmeden edemiyorsunuz. "tzmit'ten aynlacağun gün sabah erken, Atatürk anıtına çelenkkoydum. Bizim kuşak- lar,bizler Atatürk'ün örsündedövûhnüş,sağ- bun,çeBtgfoiinançhAtatürkçüleriz.Zatenbas- ka tfiıiüsfi dfişûnülemez. Atatürk'ün huzu- runda ona 39 yıhn hesabını verdhn. tçhn ra- hat, huzur dolu kn" (Sf: 488). Kaç yönetici, kaç iri kıyun, alnının akıyla böyle bir hesabı verebilir bugün? Emekliliğine daha 3 yıldan çok zaman var- dır, Ankara'ya gider ve dilekçesini verir. 39 yıllık ilkeli, onurlubir meslek yaşamı ve onurlubir ayrdış... ' '• '• • >-•'. «--y- Şu satırlan okurken gözlerimiz yaşanyor: "Bakanhkta ilk görevebaşladığnn odavagK- tim. Duvar kenanna boydan boya çeBkdolap- laryerieştirümişti. Budolaplarbanasoğukgö- rûndû. Mesleğe başladığımda ilk gün oturdu- ğum sandalyeye, son kez ofurdum. Rüzgâr gi- bi geçen 39 yıh düşündüm. Içimde bir his var- dLHani ağiâmak gibibirşey. Benimyaşannm- da meskğiınm, sağhğımdan, eşûnden, çocuk- lanmdan, herkesten ve her şeyden önce gekn- ğini söylemiş miydnn?n "Bir IdarecinmZamanlaYanşT', yurdumu- zun değışık yörelennı, toplumsal, yönetimsel gerçeklen sergileyen, gerektiğinde gereken yere iğneyi batıran düşündürücü, etkileyici bir destan. Dolu dolu geçmiş 39 yılm bereİcet- li, doyurucu hasadı... Herkesin severek yarar- lanarak okuyacağı, okudukça varsıllaşacağı bir yapıt. Özellikle yöneticilerin başucu kıta- bı olmalı. Yönetici yetiştiren okullarda oku- tuhnalı. tş, Demosten'den daha iyi konuşurmuş, ar- dında bıraktıklann da kuşaklar boyunca seni konuşacak, yaşatacak, Cumhunyetimizin ay- dınlık güzel valisi. Kafana, yüreğine sağlık... Sonsuz saygılar hepimızden... Bütüncamlarbir 26 Mart 2001den itibaren yeni adresimizdeyiz. • Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. • Camiş Madencilîk A.Ş. • Madencilik Sanayii ve Ticaret A.Ş. • Camiş Elektrik Üretimi Otoprodüktör Grubu A.Ş. • Camiş Sigorta Hizmetleri A.Ş. • Camiş Menkul Değerler A.Ş. (Kule 2 Tel: 0.212.350 50 50) 2 Nisan 2001'den itibaren yeni adresimizdeyiz. • Camtaş Düzcam Pazarlama A.Ş. • Anadolu Cam Sanayii A.Ş. • Soda Sanayii A.Ş. ŞİŞECAM Bir TÜRKİYE İŞ BANKASI Kuruluşudu r* * İş Kuleleri, Kule 3 4.Levent 80620 İstanbul Tel: 0.212.350 50 50, www.sisecam.com.tr ŞİŞECAM