Katalog

23 MART 2001 CUMA CUMHURİYET SAYFA HABERLER Atatürk'ün manevi kızı ve dünyanın ilk kadın savaş pilotu Sabiha Gökçen 88 yaşındaydı Gökçen yaşamnnANKARA(CumhuriyetBüro- su) - Atatürk'ün manevi kızı, dünyanın ılk kadın savaş pilotu Sabiha Gökçen, tedavi gördüğü Gülhane Askeri Tıp Akademisi Hastanesi'nde kalp ve solunum durması sonucu yaşamını yitirdi. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Gökçen'in Türk kadınının çağdaş kimlik kazanmasında et- kin rol oynadığını belirterek "Sa- biha Gökçen, örnek vaşanu, bü- yük ülküleri ve başanlan ile da- ima anımsanacak" dedi. Gök- çen'in yakın dostlanndan Türk • Sabiha Gökçen'in yaşamını yitirmesi siyaset dünyasında da üzüntüyle karşılandı. Cumhurbaşkanı Sezer, Gökçen'in Türk kadınının çağdaş kimlik kazanmasında etkin rol oynadığını belirterek "Örnek yaşamı, büyük ülküleri ve başanlan ile daima anımsanacak" dedi. Başbakan Ecevit ise "Ata'nın emaneti, ulusumuzun kıvancıydı. Onvın için bu kayıptan dolayı çok üzgünüz" diye konuştu. Hukuk Kurumu Başkanı Yekta Güngör Özden, "Varlık nedeni- miz ve ulusal yaşam feisefemiz, il- kelerinin her gün göz ardı edilip çiğnendiği büyük Atatürk'ümü- zün değerli kızuu yitirmenin aa- smı duyuyoruz" dedi. Gökçen, 3 Mart'tan bu yana beyin damar hastalığı nedeniyle tedavi görüyordu. Gülhane As- keri Tıp Akademisi Komutanh- ğı'ndan yapılan açıklamada, Gökçen'in dün sabah kalp v e so- lunum dunnası sonucu 88 yaşm- da vefat ettiği belirtildı. Sabiha Gökçen için bugünsaat 13.30'da THK önünde bir tören düzenle- necek. Gökçen'in cenazesı. Ko- catepe Camii'nde kılınacak na- mazın ardından Cebecı Şehith- ğı'ne defhedilecek. Başbakan Bülent Ecevit, Sabi- ha Gökçen için başsağlığı dile- ğinde bulunurken "Sabiha Gök- çen, Ata'nm emaneti, uhısumu- zun krvancıydı. Onıuı için bu ka- yıptan dolayı çok üzgünüz" diye Gökçen 'le son röportajı yapan Japon gazeteci Ito: Türkhal/aiçin büyükkayıp Haber Merkezi - Atatürk'ün manevi kı- zı, dünyanın ilk kadın savaş pilotu Sabiha Gökçen'in 88 yıllık hayannı yaşgünü olan 21 Mart'tan bir gün sonra noktalaması Ja- ponya'da da üzüntü yarattı. Gökçen ile son röportajı yapan Japon Mainkhi Shimbun gazetesi yazarlanndan Yoshiakilto, "Türkhalkı için büyük bir ka- yıp. Kalbim kederledolu.Ama Japon okur- lairason mesajını aktaran kişi ohnaktan bu- ruk bir mutluluk duyuyorum" dedi. Çalışma masasında. Gökçen'in armağan ettiği ve üzerinde onun pilot üniforması içinde çizilmiş resmi olan bir madalya bu- lunduğunu anlatan Ito, Gökçen ile yaptığı görüşmeyi ise şöyle anlattı: "Kendisini zi- yaret ettiğimde yatağmdan kalkamayacak derecede hastaytn. Buna rağmen büyük bir nezakede, Atatürk ile haüralannı sormama şans tanıdL Mübkat sırasmda defalarca ya- tağma gftmesini ve biraz dinlenmesini iste- dim. Fakat evinden aynknğun ana dek san- dalyesinde oturmaya devam ettL Misafir- perveriiğini ve ruhunu içimde hJssettim." Havacılık tutkunu olan Gökçen, Türk Hava Kunıımı'nun onur konuğu olarak birçok organizasyona kaülmışü. (AA) konuştu. DYP Genel Başkanı Tansu Çft- ler mesajında, Sabiha Gökçen'in kadınlann her alanda yükselme- sinin önünü açtığını kaydetti. CHP Genel Başkanı Deniz BaykaL Gökçen'in manevi kızı Sabiha Özogan'a gönderdiğı telgraf iletısinde. "Gökçen, ya- şamı boyunca çağdaş Türk kadı- nının cesaretinin ve a7minin bir sembolü olmuştu. Sabiha Gök- çen'in, Türk kadınının gönlünde her yaman yağriaşhğııı., Atatürk ilkevedevrimierine bağnuğm de- ğjşmeyen kisüiği olarak ka- lacakolmasıtektesellimiz- dir" dedi. pevrlmln öncü slmgesl Atatürkçü Düşünce Der- neği Genel Başkanı HaKl İbrahim Şahin. Gökçen' in Atatürk'ün "lstikbal gök- lerdedir" özdeyışini, Cumhuriyet devriminin öncü bir simgesi olarak gerçekleştirdiğini vurgu- larken "Sabiha Gökçen, hem başanlı bir pilot ola- rak hem de bir kadın kirn- liğiyle Kemalist devrhnin kıvançü yüzünü Türk ve diinya kamuoyuna kanıtia- mış kişidir" dedi. ADD Istanbul Merkez Şube Başkanı Bilge Bügiç de yaptığı açıklamada, Ulusal Kurtuluş Sava- şı'nuı kazanılmasında bü- yük emekleri geçen kadm- lanmızın, Cumhuriyet Türkiyesi'nde Atatürk'ün devrimleri sayesinde çağ- daş yaşam içinde yerlerinı aldıİdannı belirterek "Bu anlamda Türkiye'nin ilk kadın pilotu olan Sabiha Gökçen, olanak sağlandı- ğmda Türk kadınının neler başarabüeceğinin en somut örneğidir. Arusı önünde saygıyla eğfliyoruz" dedi. Bodrum Belediye Başkanı Anter kansere yenik düştü OLCAYAKDENİZ BODRUM - Bodrum Belediye Baş- kanı Emin Anter (60), bir süredir kan- ser tedavisi gördüğü ABD'nin Houston kentinde yaşarmnı yitirdi. Anter'in ölü- mü Bodrum'u yasa boğarken yöre hal- kı ellerinde krrmızı karanfıllerle bele- diye binasma akın ettiler. Belediyede açılan deftere duygulannı aktaran Bod- rumlular gözyaşlarmı tutamadılar. Emın Anter'in cenazesinin pazar gü- nü Bodrum'a getirilmesinin beklendi- ği, konuyla ilgili olarak Türkiye'nin ABD Konsolosluğu'ndan bilgi beklen- dığı belirtildi. Başsaglıgı mesajı _ CHP Bodrum llçe Başkanı Osman Öneş dün yaptığı yazılı açıklamada CHP Bodrum llçe Örgütü ve Yanmada belde örgütleri aduıa Anter'in ailesine, yakınlanna, CHP'lilere ve Bodrum hal- kına başsağlığı dıleğinde bulundu. 1989 yerel seçimlennde SHP'den Bodrum Belediye Başkanlığı'na seçilen Anter, 1994 seçımlerinde yitirdiği bele- diye başkanlığuıı I999'da yeniden ka- zanmıştı. TBMM'de tören yapılacak Eski milletvekili Özkan öldü Haber Merkezi - Eskı Hatay millet- vekili Hüsnü Özkan vefat etti. Özkan için bugün TBMM önünde bir tören düzenlenecek. Hatay milletvekili olarak 1965-73 yıl- lan arasuıda Türkiye Büyük Millet Mec- lisi'nde görev yapan Hüsnü Özkan ya- şamını yıtırdı. 1917 yılında Istanbul'da doğan Ozkan, Harp Akademisi'ni bitir- di. Bir dönem Hava Kuvvetleri Kurmay Başkanhğı görevini de yürüten Özkan, evli ve iki çocuk babasıydı. Bugün toprağa verilecek Özkan için bugün TBMM önünde bir tören düzenlenecek. Özkan, Koca- tepe Camii'nde kılınacak ikindi nama- zının ardından Cebeci Asri Mezarlı- ğı'nda toprağa venlecek. Inşaat sektörünün tanınmış isimlerinden Ali Rıza Çarmıklı yaşamını yitirdi Çarmıkk Holding yasta Çarmıkh 81 yaşındaydL Haber Merkezi- lnşaat sektö- rünün tanınmış isimlerinden Alı Rıza Çarmıklı, 81 yaşında vefat etti. Yurtiçi ve yurtdışında ımza attığı projelerle tanınan inşaat sektörünün önemli isimlenn- den, Çarmıklı Holding ve bağ- lı şirketlerin kurucusu Ali Rıza Çarkrhıkh, dün vefat etti. 1920 yılında Artvin 'de doğan Çarmıklı, Trabzon ve Kars lise- lerini bitirdi. Eğitim görmekte olduğu Istanbul Iktisat Fakül- tesi'nden aynlarak 1948 yılın- da Bayburt Içme Suyu Ihalesi ile iş hayatına atıldı. Yurt içinde binlerce konut, fabrika, tesis, sanayi bölgesi ve altyapı inşaatlanyla faaliyet alanını genişleten Çarmıklı, Libya'nuı çeşitli bölgelerinde 7 bin konut, okullar, kültür mer- kezleri, sosyal tesisler ve toplu yerleşim merkezleri inşa etti. Çarmıklı, bir dönem Libya'da- ki Türk Müteahhitleri Birli- ği'nde başkanlık görevini üst- lendi. Türkiye'deki çalışmalannı sürdüren Çarmıklı, Emlak Ban- kası ile ortaklık kurarak Mima- roba Evleri projelerini gerçek- leştirdi. Aynca Yurt Savunma Sanayii'ni kurarak savunma sa- nayii alanrnda da faaliyet gös- terdi. Istanbul Kültür ve Sanat Vak- fı, Türk Mikrocerrahi Vakfı, AKM Vakfı, Darülaceze Vakfi, Türk-Avrupa Topluluğu gibi pek çok derneğin kurucu üyesi olan Çarmıklı, TÜSlAD ve Türk Müteahhitler Birliği üye- siydi. Vera, Nâzım'a uğuHandı ŞairNâzunHikmet'in69 yaşında yaşamını yitiren eşi Vera Tulyakova için dün vedalaşma töreni yapıldL Geçen pazartesi günü yaşamını yitiren Vera için önce saat 10.00'da Sretenskoye Podvoriye Kilisesi'nde ardından da Moskova Sinemacüar Evi'nde tören düzenkndi. Törene kızı Anna Tulyakova, Rusya Türk tşadamlan Birliği (RTİB) Başkanı AH Ihsan Ahıskahoğlu, Türkiye'nin Moskova Büyükelçüiği Mûsteşan Memet Gücük ve Nâzun Hikmet Vakfi Sekreteri Kıymet Coşkun, şair Mustafa Öztürk'ün yanı sıra Moskova 'daki Türkler, arkadaşlan ve eğitmenlik yapüğı Radyo-TV okulundan öğrencileri kaükü. Sinema Salonu'ndald törende arkadaşlan ve öğrencileri, Vera'mn hem sanatına hem de kişiliğine ilişkin konuşmalar yaptilar. Vera'mn küDeri Nâzım'ın ölüm yıldönümü olan 3 Haziran'da şairin Moskova Novodeviçeva Ünlüler Mezarhğı'ndaki kabrine konulacak. (Fotoğraf: AA) Atatürk, m&nevi kızı Gökçen'i yanından hiç ayırmazdı. Sabiha Gökçen Ata\vuıIÜMLSÜI MİYASEÎLKNUR 1913 yılında Bursa'da hali vakti yerinde bir ailenin ikinci çocuğu olarak dünyaya geldi. Sabiha adı venlen mınık kız da- ha yaşını doldurmadan Avru- pa, birinci cinnet dalgasıyla sarsıldı. Balkan Savaşı'nın ya- ralannı henüz saramayan im- paratorluk, maceraperest Enver Paşa ve arkadaşlannın marife- tiyle kendini yeni bir savaşın içinde buidu. "Bir koyup üç al- ma" hevesi Türk sıyasetine ta o zamanlardan sırayet etmış an- laşılan. Sonuç; evdeki hesap çarşıya uymadı ve Çanakka- le'yi geçemeyenler başkente kadar uzandılar. Anadolu top- raklan Ittifak güçlen tarafından aralannda pay edildi. Küçük Sabiha'nın memleketi Bursa da Yunan'ın payına düştü. Kurtuluş Savaşı başladığrn- da ilkokula yeni başlamıştı. Bursa hâlâ Yunan ışgali altın- daydı. Bu sırada babasmı da kaybeden Sabiha'nın ökulu ka- patılmış. bölgedeki dığer okul- lar gibi hastaneye dönüştüriil- müştü. Okula gıdemeyen Sabi- ha'nın ağabeyi de Kuvayı Mil- üye'ye kahlmak için Bursa'yı terketmişti. Gazi Paşa'nınadı- nı o yıüarda duymuştu. Kadın- lar her akşam bir evde toplanıp Gazi Paşa'nın ülkeyi kurtarma- sı için dua ederdi. Cazl Paşa blzl kurtardı Nihayet savaş biter ve Sabi- ha sorduğunda, "Gazi Paşa bi- zikurtardr denirdi. Ülke kur- tubnuş fakat Sabiha'nın anne- si yakalandığı hastalıktan kur- tulamayarak babası gibi genç yaşta öhnüştü. Kurtuluş Sava- şı bitince bakımını üstlenen ağabeyine her firsatta Gazi Pa- şa'yı anlattınrdı. Cumhuriyet kurulduktan bir yıl sonra Gazi Paşa Bursa'ya gelmişti. Gazi Paşa'yı görmek için ağabeyiy- le o da Bursa halkı gibi yollara düşmüştü. Ama Ata'yı gör- mek, ona dokunabilmek ne mümkün. Üzerinden bir yıl ge- çer, Gazi Paşa, yıne yolunu Bursa'ya düşürür. Bu kez onu görmek daha kolaydır Sabiha için. Çünkü Gazi, Uludağ etek- lerinde Sabiha'lann yazhğının yanı başındaki köşkte kalmak- tadır. Sabah erken, soluğu köş- kün bahçe kapısında alır. Bah- çede dolaşmakta olan Gazi'ye ulaşmak için kapıya doğru yö- nelir. Bırakın gelsln' Ancak nöbetçiler geçmesine izin vermezler. Bu durumu uzaktan izlemekte olan Gazi, "Bu*akın gebin çocuk" dıyerek nöbetçilere seslenir. Sabiha içe- ri geçer. işte hayalındeki insan karşısındadır. Aılesini, kim ol- duğunu ve kendisini neden gör- mek istediğini sorar Gazi. "Si- zi çok merak edhordum. A\TI- ca, ben bir \atılı okulda oku- mak istiyorum" der usulca. Kü- çük kızı dinleyen Gazi, "Peld seni manevi evtat olarak ahr- sam gefir misin benimk'* diye sorar. Nutku tutulur Sabi- ha'nnı, ağabeyiyle konuşması- nı söyler. Sonraki günlerde Sa- biha'yı evlatlık olarak alır. _ Ata, manevi evladvnı küçük Ulkü ile'birlikte yamndan ayu^- maz. Eğitimleriyle yakından il- giienir. Soyadı Kanunu'nun çıktığı 1934 yılında "Göktere ah, semavi,gökmavisf anlamı- nı taşıyan Gökçen soyadını Sa- biha'ya Atatürk verir. 1935'te Türk Hava Kurumu açıldıgın- da uçaklan ilk kez yakından görme olanağı bulur. Uçaklar- la yakından ılgilenmesi Ata'nın dikkatini çeker. Sabıha'ya dö- nerek sorar: "Görüyorum ki ü- gjni çekti. Sen de yapabffir mi- sin bunlan?" Sabiha'dan "YapaKrim" ya- nıtını aldıktan sonra da Türk Hava Kurumu Başkanı'na "Bak Gökçen de havacı, para- şütçü ohnayı istiyor" der. Sabi- ha'yı hemen kaydederler ve er- tesi gün çalışmalar başlar. Özel uçakla egttlm Havacılığa planörle başlar Sabiha. Ancak yüksek eğitim tamamlamak için o yıllarda olanak yoktu. Planör öğretme- ni olması için Sabiha. Türk Ha- va Kurumu tarafından yedi er- kek öğrenci ile birlikte Sovyet- ler'e, Kınm-Koktobere gönde- rilir. Atatürk'ün amacı kadınla- nn da asker olmasıydı. Ancak Mareşal Fevzi Çakmak'ın bu konuda çekinceleri vardı. Ata- türk, kadınlann orduya alın- madığı o günlerde, özel bir uçak ve öğretmenlerle Sabi- ha'nın eğitim görmesıni sağlar. Ağır bir eğitim olmasına karşrn manevi babasının yüzünü kara çıkarmaz Sabiha. Atatürk, Türk kadınını asker yapma fîk- rinden vazgeçmez. Sabiha'ya "Seni askeri pilot yapmak isti- yorum" diyerek Eskışehir As- keri Hava Okulu'na gönderir. Sabiha, eğitim süresi 2 yıl olan okulu 1.5 yılda tamamlayarak askeri pilot olur. Bununla da yetınmeyerek Eskişehir 1. Tay- yare Alayı'nda staj görür. 1937'de Trakya ve Ege manev- ralanna katıhr. Hepsl çakı glbl askef O yıllarla ilgili duygulannı Gökçen şöyle anlatıyor: "Al- lah'a şükür ki Atarürk'c karşı mahcup olmadım. Ben 1937'de sa\aş pilotu oldum. Kanun yoktu ama 'özel' snnfban me- zun olup yine de askeri pilot ol- mayı başardun. Bakm hava Harp Harp Okulu'na arnk ka öğrenci aunıyor. Gidip gör- düm. hepsi de çakı gibi asker. Dünyadaki en büyük araç ha- va ve havacıhk. Atatürk de bu- nu görmüştü." Sabiha Gökçen, bu alanda sadece Türkiye'de değil dünya- da da ilk olrna özelhğini taşı- yor. Eskişehir Askeri Hava Okulu'ndan mezun olarak dün- yanın ilk kadın pilotu olma onuru kazandı. Gökçen, 1997 yılında da kalp yetmezliği ve nefes darlığı nedeniyle rahat- sızlık geçirerek hastaneye kal- dınlmıştı. Ata'nın özel sırlannı paylaş- tığı manevi evladı Sabiha Gök- çen, bir dönemin yakın tanığı oldu. Sofrasma birkaç kez otur- ma şerefine nail olmuşlann sonraki yıllarda tarihi çarpıtma amacıyla uluorta konuşmasına ve kendisine pay çıkarma ça- balannı gördü, üzüldü. Ata'nın ölümünden ve özelhkle de çok- partili rejime geçildikten sonra başlatılan karşı devrim süreci- nı de hüzünle izledi Ve Ata'nın "küçüğü, sevgüi çocuğu" Sabiha Gökçen, dün yaşamını yitirerek manevi ba- basma kavuştu.