Katalog

IART 2001 CUMA CUMHURİYET SAYFA k u l t u r ( s cumhuriyet.com.tr 15 jıg Lee'nin bol ödüllü ve on Oscar adaylı Kaplan ve Ejderha'sı gösterime girdi 4tlreııalim bol bir masalUMHURCANBAZOĞLU Kaplanve Ejderha'yı Canneskeş- îtti; ilk kez Toronto ödüllendirdi, iony de Fransa'daki gişe başansın- lan sonra ABD'de hem Çince hem le îngilizce kopyasını dağıtarak on klda Oscar'a uzanmasını sağladı. Bu arada iki de Altın Kûre kazandı Ang Lee'nin filmi. Baştansöyleyelim;Kaplanve Ej- derhabu ödüllerinhepsinihak ede- cek güzellikte bir "şov", aynı za- manda da Ang Lee'nin şiirsel anla- tımının ortaya çıktığı bir sanat fil- mi. Admı bir Çin atasözünden alan film, kahramanlann duygulannı di- le getiremediği, önemli kararlan alamadığı, ancak yönetmenin bu düğümleri son derece ustalıkla çöz- düğü, aşka galip gelemeyen onur gi- bi, zorla evlilik gibi melodramatik yanı fazla temalan büyük maharet- le dizginlediği sağlam bir masal di- yedenitelenebilir... 18. yüzyüm başmdayız; mitoloji- nin sisliortamındafazlabelirgin ol- mayan bir Çin. Pekin yüzyıllardır dinmeyen iktidarmücadelelerinden birinidahayaşıyor. Yenilmez savaş- çı Li Mu Bai (Uzakdoğu sineması- nın karizmatik isimlerinden Chow YunFat) mücadeledenbıkmış. tt Ye~ şil Kader" adlı kıhcını efendisine armağan ediyor ve arkadaşının sev- gilisi olduğu içinbir türlü aşkuu iti- raf edemediği Yu Su Lien'le (Eski Malezya güzeli MicheöeYeoh) gön- deriyor 400 yıllık silahı. Ancak ay- nı gecekıhç çalıruyor ve serüven de bu noktadan sonra başhyor. Kaplan ve Elttertıa- Crouchlng Tlger Hidden Dragon / Yönetmen: Ang Lee / Senaryo: J. Schamus, WangHuîüng,T.K. Jung / Görüntü*. Peter Pau, Yuen VVo Ping / Müzik: Tan Dun / Oyuncular. Chow Yun- Fat, MicheHe Yeoh, Zhang 23yi, Chang Chen, Cheng Pei Pei, Lung Sihung / 2000, ABD yapımı /120 dakika. Diğer yanda genç bir kız sevme- diği adamla evlenmeye hazırlanı- yor. Narin, kınlgan kız aslında, kö- tûlüktimsali ustası "YeşilTükT ta- rafindan çokiyi eğitilmiş bir dövüş- çü ve özgûrlüğûne son derece düş- kûn. tki imkânsız aşk, bol efsane ve Batı'nrn seveceği görüntüler... Wang Du Lu'nun beş bölûmlûk romarundan esınlenilerek yazılmış filmde Ang Lee, Aşk ve Yaşam ve Buz Fırtınasryla Batıh serüvenleri denediktensonrakendiözüne dönü- yor. Hollyvvood'un son yıüardaki et- nik tat arayışuun önemli isimlerin- den biri Ang Lee; bugüne dek tûr- den türe atlasa da çizgisi aynı ve işin kolayma kaçmadan hep kişiük kri- zindeki kahramanlann peşinde. KaUayor; yıllardır Amerikalılann taklit etmeye çalıştığı Hong-Kong usulü aksiyonu tüm görkemiyle ve- rebiliyor. Kadınkahramanlar, muh- teşem akrobasi, duvarlarda, damlar- da, suyun ûzerinde, bambulann üzennde uçan vücutlar, ağaçlannte- pelerinde düello ve hıç görûlmemiş sahneleriyle doğanınsınırlannı zor- luyor. (Not: Kavgasahnelerinınko- reografi Matrix'i de kotaran Yuen WoPing'miş). îşın ilginci, masal or- tamından yararlanarak o kadar za- rif kullanıyor ki görselefektleri; hiç- biri yadırganmadan akıp gidiyor. Bizce, uzun bir sûre geriye gidip çöl öykûsûnü anlattığı sahneler dı- şvnda, son derece ıyı gelişen, hem • Kaplan ve Ejderha ödüllerin hepsini hak edecek güzellikte bir şov, aynı zamanda yönetmenin şiirsel anlatımının da ortaya çıktığı bir sanat filmi. kadına hem de erkeğe yönelik ro- tnantikyapısınakarşm adrenalini de bol tutan çokhoş bir yorum Kaplan ve Ejderha. İki saatboyunca, Holry- wood'un en az beş film çıkartacağı kadar malzemeyle Ang Lee, minik bir başyapıt ortaya koyuyor. Son not, filmin müziğiyle ilgili; bugün albûmü Tûrkiye'de de piya- sayaçıkacakOscar'a aday ezgilerin altındaTan Dun imzası var. Son dö- nemin en iyi film müziği albümü diyebilirvz. Trafik, Hollywood kHşelerine karşı bir film Uyuşturucunun Değerlendirmelere bakılırsa son Berlin Festivali'rıin kâğıt üzerindeki galibiydi Trafik, ama olmadı; şimdi de sıra Oscar'larda. Heykelcikler için dûzenlenen tahrninlerde pek şans verilmemesıne karşın Trafik, zor konusunakarşın bu kezbaşarabilir. Son dönemin en iyi filmlerinden biri Trafik; birçok yıldızına karşın Soderbergh tribüne oynamak yerine önce konu diyor ve Hollyvvood'un saplantılan karşısında geri adım atmadan bireysel stilini korumayı, estetik oyunlan yerine gerçeği aktarmayı başanyor. Tema, uyuşturucu belası. ABD'nin çeşitli yerlerinde ve Meksika'nın suur bolgesinde paralel öykûlerle gelişiyor konu. Polisler, üçkâğıtçılar, askerler ve büyük bir uyuşturucu operasyonu. Yargıç Robert Wakefield (çok sıradan bir Douglas). ABD başkanı tarafindan uyuşturucu trafığine karşı bir program başlatmakla görevlendiriliyor. Ancak yargıç, belanın kollannın toplumun her kesimini sardığını, hatta evine kadar ulaşıp kızı Caroline'i de (Christensen) ele geçirdiğini anlıyor kısa sürede. Diğer tarafta bebek bekleyen Helen (Zeta-Jones) uyuşturucu baronu diye tutuklanan kocası Carlos'un (Bauer) yerine işleri çevirmeye uğraşırken başta JavieT (muhteşem bir Del Toro) olmaküzere bir grup polis bu pis trafiği engelleyebilmek için ABD-Meksika sınınrun iki yanında ölümle dans ediyor... Küçük çapta bir yıldız ordusuyla (DennisQuaid, Anry Irvving, Albert Fınney, Tomas Mflian, Saima Hayekgibi ısimler de ikincil rollerde) çalışmasına karşın ipleri kaptırmayan Soderbergh, Trafik'te genel bir alann veriyor herkese. Etrafımızda olup bitenin nasıl güzel ambalajlarla sunulduğunu, adaletten aile düzenine dek uyuşturucunun her şeyi nasıl teslim aldığıru, iki buçuk saat tempoyubir an bile düşürmeden Meksüca'yı sanya, Amerikan sisteminin klasik mekânlannı da maviye boyayarak anlanyor yönetmen. Bizce şimdiden Oscar'ın gerçek sahibi Trafık. Trafllt-TrafflC/ Yönetmen: Steven Soderbergh/ Senaryo: Stephen Gaghan/ Görürrtü: Peter Andrews/ Müzik. Clrff Martinez/ Oyuncular. Michaei Douglas, Don Cheadle, Beniclo Del Toro, Dennis Ouaid, Catherine Zeta- Jones, Benjamin Bratt, Erica Christensen / 2000, ABD yapımı /147 dakika. • Soderbergh, Trafik'te etrafımızda olup bitenin nasıl güzel ambalajlarla sunulduğunu, adaletten aile düzenine dek uyuşturucunun her şeyi nasıl esir aldığı konusunda alann veriyor. İZLEYİCİ GÖZÜYLE ERDAL ATABEK Hdşgörünün simgesiçikolata"Bütüngûzelşeyleryagûnahürya da şişman- latnr" denmiştir. Bu filmde ise 'Çikolata', bağ- nazlığa karşı hoşgörünün bir sembolü olarak karşırruza çıkıyor. Lasse HaUström, bu filmiy- le en tutucu ortamlann bile insanlar için tath olan, sevgi dolu vehoşgörüyle kurulan iletişim- le değişebileceğimesajını veriyor. însanlan zor- lamadan, baskı yapmadan, aldatmadan etki- lemenin sade bir filmi 'Çikolata'. 1960'lann Fransa'sındaküçükbir kasa- banın dışa kapalı tutucu ortamındayaşa- yaninsanlar, günlük hayatlanyla Beledi- ye Başkanı Comte de Reynaud'nun ege- menliği ve kılısenin buyruklan arasında geleneksel bir yaşam sürerler. Ailelerin içindeki sorunlar geleneklerin baskı- lanyla açıklanmadan sürer gider. İn- sanlar sessiz, mutsuz ve değişme umudu olmayanbuyaşamın içmde yuvarlanıp gitmektedirler. Amabu böyle sürüp gitmeyecektir. Kuzey rüzgârlanylakasabaya gelen genç bir kadın, Vianna Rocher (Jutiet- te Binoche), kızıyla bırlikte bu kasabaya gelecek ve bir 'Çi- kolataEvi' açacaktır. Aslında bu zanianlama bile, büyük perhize rastlayarak Tann'nın emirlerinekarşı geliştir, Vian- ne da, belediye başkaruna ki- liseye gitmeyeceklerini söy- lemektedrr. Bukadan bu tu- tucukasaba içinyeterlidir. ^ Başkan, kilisenin genç papazını da etkileye- rek bu 'dışaıiıkh ka- thn'rnkasabayı güna- ha sokmak için geldi- ğuıi söylerve 'çikola- ta Be perhiz' karşı karşıya gelir. Çikolata artık tathbiryiyecekolmaktançıkmış, kilıse buyruk- larınakarşı çıkanbir günahın simgesi olmuştur. Başkanm şatosunakarşı da sevgı ve tat doluye- ni bir buluşma mekânı. Kilisenin genç papazı aslında içten katılmamakla birlikte başkanm söylediklerini yapmaktanbaşka biryolbu- lamaz. Belediye başkanı olankontise ai- lesinin geleneklerine uymak zorunlu- luğunu sürdürmektedir ve Italya'da tatil yapan kansınm artık buraya dönmeyeceğinı bilekabullene- mez. Kasaba halkı, şatonun ve kilisenin baskısına kar- 'Çikolata Evi'nin tath ürünlenne ol- duğu kadar iyi ve güzel sahibenin yakınlığma da şın karşılık vermektedir. Artık, 'kilisenin günah korkusunakarşıinsancühoşgörü', 'şatonunbas- kıcıtehditkrine karşı sessizce direnme' kasaba- yı mutlu etmenın yeni aracıdır. Bu arada, ken- dilerıne "nehir fareleri' diyen gezgmcı bir grup da kasabadaki karşıtlığı arttınr. Film de, hoşgö- rüye ve insanyakınlığma adanmışbir armağan- dır. Lasse Hallström, sade ve alçakgönüllü bir filmle evrensel uygarhğvn ayak izlerine dokun- muş. Juliette Binoche, rol içinçokuygunbir se- çim. Hüzünle gizlenen güzelliğinde anla- yışlı bir kadını banndınyor. Lena Olin Josepbine'de, Johnny Depp Roux ro- lünde iyiler. JudiDenchyaşlı Arman- da rolünde çok başanh. AHredMoti- na da tutucu kontu başanyla canlan- dınyor. Bu rolüyle Oscar ödülüne aday olan Juliette Binoche, "Hoşgörülü olabümek inanç. aşk ve cesaret ge- rektirir ve riskler göze ahnmab- dnr" diyor. Çikolatanın sero- tonin salgıladığım da unut- mamakgerekiyor. Seroto- nin, biliyorsunuz, mut- lulukhormonudur. Film de serotonin üzerine ku- rulmuş gibi. Gidin ve biraz çikolatayemiş gi- bi olun. Ölümsüz'ün 'cam adam'ı Samuel L. Jackson. Olmek ne kadar da zor29yaşındaki Sbyamalan, Altıncı His'lekazan- dığı sıradışı başandan (500 milyon dolarhasılat, altı Oscar adayhğı) bir yıl sonra Ölümsüz'le yi- ne atakta;üstüneüstlük,hasılatı ikiyekatlamaid- diasıyla. Doğrusu, tüm camia Altıncı His'in çı- kışının ne kadar sağlıklı olduğunu sınamak için bu filmi merakla bekliyordu ve izlediğimiz ka- danyla, Disney'den on milyon dolar alan Hint asıllı yönetmeni eleştirmek için de özellikle si- nema dergileri, hazırda bekliyordu... 'Ölûmsûz' akıllı bir yapmı; öyküsü farklı, ama atmosfer, kahramanlann, olaylann işlenişi ve sürpriz fınaliyle Altıncı His'in tekrarı gibi; baş- rol de yine BruceWÜKs'in. Bakış aynı; kesif ses- sizlik, anlamlı aynntılar, alçak tonda anlatılan olaylar ve finali patlatıp beklenen sürprizi ger- çekleştirme... Olümsâz - Unbreakable/ Yönetmen: M. Night Shyamalan / Senaryo; M. Night Shyamalan / Görüntü: Eduardo Serra / Müzik: James Newton Howard / Oyuncular: Bruce Willts, Samuel L. Jackson, RobinVVrtght Penn, Spencer TreatClark, Chariayne Woodard, / 2000, AfîD yapımı /106 dakika. Binoche ve Depp roUerinde çok başarüu Bir stadyumda gü- venlik görevlisi olan DavıdDunn(Wilhs), kansıyla (Wrigfat Penn) sorunlaryaşa- yan biri. îş görüşme- siyapmakveyenibir yaşamın temellerini atmakamacıylaNew York'tan Philadelp- hia'ya giden bir tre- nin içinde. Kısa süre sonra 118 yolcusuy- latrenraydan çıkıyor ve film kopuyor. Herkesin öldüğü kazadan David tek sıynk bile almadan ^Icurtulûyor.'Bundan sonra sorular belın- yor kafasında; yaşa- mı boyunca hiç has- ta olmayan, birkaç ölümcülkazadan da- ha kurtulmayı bilen David çok şansh biri mi, yoksa "ölûmsüz" mü? Sorununyanıukısasürede geliyor; karşısvna çı- kan, kemiklen son derece zayıf, "cam adam" la- kaplı, gizemli Elijah Price'm(Jackson)açıklama- sıyla her şey netleşmeye başhyor... Shyalaman, Hollywood'un en önemli sorunla- nndan birine çözüm bulabilmiş bir yönetmen; seyirciyi sıkmamak içinen fazla üç dakikadabir, svradışı özel efekt ya da tansiyonu arttvracak bir aksiyon nedeni bulmayı hedefleyen senaryolar yerine, kahramanlarınm psikolojilerinde yeni sayfalar acarak seyirciyi kendine bağlamayı ba- şarabiliyor. Bunu da günlük yaşamın detaylany- la yapıyor; seyırci anlatılanda kendini bulurken ufak ufak gerilimi arttınyorve asıl sürprizi de av- cunun içinde saklıyor... Ancak bu kez öyküsü çok açık değil; sürprizi de seyirciyi şaşırtmaya- bilir. Bunun dışındaritim,yönetim, rafme görün- tüler, ölçülüp biçilmiş montaj ve oyunculuk yer- li yerinde. Trenin kaza yapmadan önce felaketi hazırladığı sahneler, çocuklannnesneleri ters ta- rafindan incelerken kullandığı kamerateknikle^ ri çok etkileyici. Tortnoy'un Fervadı' beraatetti • Kültür Servisi -1999 yılında 'halkın ar ve haya duygulannı rencide ettiğT gerekçesiyle toplatılan Philip Roth'un Aynntı Yayvnları'ndan çıkan 'Portnoy'un Feryadı' adlı romaru artık özgür. Kitap, savcınrn "Günümüzde egemenliğini sürdüren pespaye müstehcenlik karşısnıda dava konusu kitap içerik olarak suç oluşturmamaktadır" yorumuyla beraat etti. Roman, Emest Lehman tarafindan fıhne çekilmiş ve Times Literary Supplement tarafindan yüzyılın en iyi 100 romanından biri seçilmişti. Bûtün Avrupa'da serbestçe satılan roman bir tek Türkiye'de yargılanıyordu. Çevirmen Özden Ankan'la birlikte yayımcı Ömer Faruk da beraat etti. BUGÜN • CEMAL REŞtT REY KONSER SALONU'nda saat 19.30'da GûzinDeğişmez'in Türk sanat müziği konserı izlenebilir. (232 98 30) • YEŞtLÇAMStNEMAKULÜBÜ'nde 14.30, 16.45,19.30,21.45 saatlerinde yönetmenliğini DariushMehrjui'mn yaptığı 'HayatDevam Ediyor' adlı film izlenebilir. (293 68 00) • AKTNTYET KÜLTÜRVE SANAT EVt'nde saat 19. OO'da EnverErcan bir söyleşi gerçekleştirecek. (249 88 14) • tTALYAN KÜLTÜRMERKEZİ'nde saat 19.00'da Pınar Baltacı^l ve Nurten Tezmen Kolçak'm klasik müzik konseri dinlenebilir. (293 98 48)