Katalog

15MART2001 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFÂ EKONOMİK KRİZ Bakan Derviş'in açıkladığı 'öncelikli önlemler' IMF ile yürütülen programdan farklı değil Ekoııoıııkle yine acı reçeteANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Ekonomıden sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş'in, koalısyon liderleri- nin üzerinde uzlaştığıru açıkladığı 'Ekonomik Program Çerçevesinde Ahnması Gereken Öncelikli Onlemler' lıstesı, IMF'yle yürütülen veçöken 17. programdan farkh politikalar uygulan- mayacağını ortaya koydu. Memurlara yıne hedef enflasyon sınırlaması, ka- mu işçilerine ise hedef enflasyonun da altında ücret artışlan, akaryakıt ve elektrikte otomatiğe bağh zamlarla tüm ürünlere yüksek zamlar geliyor. Böylece iflas eden programın başlan- gıcındaki yüksek enflasyonist ortama geri dönülürken daha acılaştınlan re- çete yenıden yürürlüğe konuluyor. Ön- celikli önlemler adı altında uygulana- cak programın temel politikalannı or- taya koyan listede yer alan düzenleme- lerşöyle: Ramu maliyesi: Başta enerji ve petrol sektörü olmak üzere ithale da- yalı ürünlerin fiyatlan kurdaki değişik- likleri, artan maliyetleri ve tümüyle ekonomik gerçekleri yansıtacak şeİul- de geciktirilmeden ayarlanacak. (Bu, elektrik, akaryakıt gibi hemen hemen tüm ürünlerin temel girdisine zam ya- pılması anlamma geliyor.) Akaryakıt- taki otomatik fiyatlandırma mekaniz- masına devam edilecek ve Akaryakıt Tüketim Vergisi (ATV), en az hedef- lenen enflasyon ölçüsünde ayarlana- cak. (Enflasyon hedefınin yüzde45-50 olacağı dikkate alındığında ATV de bu oranda arttınlacak.) Çrftçiye destek yok • Dar gelırli çiftçilenn doğrudan ge- lir desteği sistemi ile güçlendirilmesi temel ilke olacak. Bu çerçevede des- tekleme fiyatlan hedeflenen (TÜFE) enflasyonu aşmayacak şekilde arttın- lacak ve kuruluşlann fmansman im- kânlan dikkate aluıarak miktar kısıtla- masına gidilecek. (Çiftçiye desteklerin kalduılması yönündeki politikalar sür- dürülürken üretimle desteklerin bağı- nı ortadan kaldıracak olan doğrudan gelir desteği ısran sürecek.) Memur maaşlanna enflasyon sınırlaması • Kamu kesiminde çahşan memur ve sözleşmeli personelin maaşlan, he- deflenen enflasyon oranını yansıtacak şekilde arttınlacak. (Enflasyonun ger- çekte yılsonunda yüzde 60-70'lere ula- şacağı dikkate alındığında. zaten dü- şük ücret politikası uygulanan memur- lann kayıplan gıderihnedıği gibi arta- cak.) • Tüm kesimleri ilgilendirmeyen ve ücret adaletını hedeflemeyen münferit ücret artış taleplen dikkate almma- yacak. (Bu taahhüt, hüküme- tin personel maaşlanm iyi- leştirme ve dengelı ha- le getırme çahşmala- nnda çeşıtli ke- y simlerin istemlerinin karşılanmayaca- ğını ortaya koyuyor.) • Kamu işçilerinin ücretleri, istih- dam kaybına yol açmadan 1999-2000 dönemini kapsayan toplu ış sözleşme- leriyle sağlanan reel artışlar, bütçe im- kânlan ve kamu işletmelerinin ödeme kabihyeti dikkate aluıarak kamu kesi- mi çalışanlan arasında ücret adaleti gö- zetecek şekilde ayarlanacak. (Kamu ışçıleri, ücretlerinin yüksekolduğu, ça- hşanlar arasuıdaki ücret farklılıklan gerekçe göstenlerek enflasyon hedefı- nin bile altında zamma raa edilmeye çalışılacaklar. Kamu işçileri için yüz- de 15-20 zamdan söz ediliyor.) • Aralık 2000'de alınan gelir getiri- ci önlemler (vergiler) eksiksiz uygula- nacak. DERVtŞ: ACtZ DURUMDAYIZ Hemacü hentadü• Baştarafi 1. Sayfada Derviş, bundan önce yapılan programlann da "ulusaT olduğunu, an- cak geçmişte programın sadece bürokrâtlara bıra- kıldığını, bu programın ise siyası sahipliğinin daha güçlü olacağını ile- ri sürdü. Derviş'in, top- lantılarda dile getirdiğı görüşler özetle şöyle: Dışandan destek: Mu- cizeyı dışardan beklemı- yoruz, ancak dışardan ,,, destek almak için de acıl durufn var. Bizım Tür- kiye olarak program ha- zırlamamız gerekiyor a- ma ondan sonra çekin- meden dış destek iste- memiz gerekiyor. Yük- sek faizlerle büyük dış borç alırsak çocuklan- mıza daha büyük bır borç yüklemiş olacağız. Yeni program: Ulusal program sonrakı hafta- larda sızınle de görüşü- lerek hazırlanacak. (Konfederasyon görüş- mesınde) Mutlaka top- lumsal desteğe ıhtıyacı- mız var. Fedakârhğın adil dağıtılması gereki- yor. Çalışmalar bu hafta sonu da devam edecek. Uluslararası kuruluşlar ile birlikte yapacağız. Çahşanlara kaynak yok: Olmayan bır parayı herhangi bır sosyal kesı- me vermek anlam ifade etmiyor. Memur maaşla- nyla ilgili konu önümüz- deki günlerde görüşüle- cek. Memurlara uygula- nan politıka devam ede- cek. Mevcut kaynaklara bakacağız, neyin müm- kün olup olmayacağını birlikte göreceğiz. Geürdağüunı: Başan- lı ekonomi politikasmın esas hedefi büyüme, iş hacminın artması ve ge- lir dağılımının düzelme- si olmalı. Türkiye'de ge- lir dağılımı bozuk. Uzun yıllar süren enf- lasyon en başta emekçı- yezararverir. Dargelırlı- nin enflasyona karşı ken- disinı koruması daha zor. Ikıncisi yolsuzluk- lar. O da enflasyon ile il- gıü. Yüksek enflasyonlu ortamlarda finans oyun- lan ile para kazanmak olanaklan doğuyor. BAŞBAKANÇAĞIRDI GELDİM- Devlet Bakanı Derviş dün emek örgütü temsilcileriyle yapüğı gö- rüşmelerde ve düzenledi- ği basın toplantısında ekonomik krize müdaha- le için yapılacak çalışma- lar hakkında bilgi verdL Derviş, siyasi destek ol- mazsa bırakıp gideceği kanısı bulunduğunun anımsatılması üzerine, "Başbakan çağırdı, gektim. tzin almadım, istifa ettim. Baş- bakan ve yardımcılan des- tek verdiler. Aynl- mam söz konusu değiL İnsanlar sorumluluk- lannı yerine getiremez, çalışamaz duruma gelirlerse başka Şeyler \ yap- mah" diye konuş tu. Emek örgütü temsilcileri Derviş'ten IMF ve Dünya Bankası politikalarından vazgeçilmesini istedi Sendikalardan destek sözü yokANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Devlet Bakanı Kemal Derviş, hazırlanan yeni ekono- mik programa destek için ziya- ret ertiği işçı konfederasyonla- nyla görüşmesinde IMF ve Dünya Bankası dışında prog- ram hazırlanması istemiyle karşılaştı. Işçi konfederasyonlannm ge- nel başkanlan, Devlet Bakanı Deryiş'in destek istemine, "IMF ve Dünya Bankası poüti- kalan dışuıa çıküması"" gerektı- ği görüşüyle yanıt verdiler. DİSK Genel Başkanı Süleyman Çelebi, rantıye kesımme çok yüksek imkânlar sağlandığına dikkat çekerken uygulamaya konulacak programın, IMF ve Dünya Bankası'nın Türkiye'ye dayattığı reçetelerin dışında ulusal bir program olmasını is- tedı. Çelebi. "Bununicindeön- eetikli olarak ulusal kesimlerin görüş ve önerikrinin dikkate ahnması şarfdedi. Kayıplar glderilsln Çelebi, toplumsal diyaloğun bugüne kadar yakalanamadığı- na dikkat çekerken program- dan en çok, çahşan, emekli ve çiftçilenn etkilendiğini kaydet- ti. Türkiye'yi Dünya Bankası ve IMF politikalannın bu nok- taya getirdiğini vurgulayan Çe- lebi, kayıplannın gıderilmesi- ni istedi. Çelebi, IMF ve Dün- ya Bankası'yla "onurhı bir pa- zarfak sürecinin yürütülmesT gerektiği uyansmda bulundu. Türk-lş Genel Başkanı Bay- ram MeraL Derviş'in, mevduat- lann güvencede olduğuna ilış- kın sözlerinı anımsatarak "Işçi- nin, memurun tasamıfu teşvik fonİan da var. Bu parammn ûze- rine yatma çabası var. Bizim bu paralarla dattgileninde bu pa- ralar dağüsm" dedi. Akaryakı- ta zam gelince a'dan z'ye her şe- ye zam geldiğine dikkat çeken Meral, "IMFyebizçoktoslanz. IMF ne diyor Yaünm vapma- yın, tanm-hayvancıhğa desteği kesm,özefleştirmeyi ne pahasuıa olursa oisunyapın" diye konuş- tu. Özelleştırmenın kaptı-kaçtı mantığıyla yapıldığını kayde- den Meral. "Ortaya konulan program ezüenlerisdanüya sok- masm. Enflasyon karştsmda ça- lışanlan mağdur etmeyeceğinizi umuyorum. Yardımcı oimaktan kaçmmayız. Amacımız sorunla- ra çözüm buhnaknr" dedı. Hak-lş Genel Başkanı Satim Uslu da, Türkiye'de bugün "Obur Türidye" ve "Öteki Türkiye" ohnak üzere iki ke- sim bulunduğunu kaydetti. Kri- ze ilişkin siyasi sorumluluğu anunsatan Uslu, yapılmak iste- nenlerin içeriğini gördükten sonra tavırlannın netleşeceğini söyledi. Derviş'e, "Siz Dünya Bankası'ndayken kredileri hangi kriterierde veriyorsanız, bizim de kriterterimiz öyle ola- cak"* diyen Uslu, yataklannda para kazananlann hangi özve- ride bulunacağını görmek is- tediklerini kaydetti. Akademisyenler, programın likidite sorununu aşamayacağını söyledi Önlemler hayal kınklığı yarattı Ekonomi Serm - Ekonomı- den sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş tarafmdan açık- lanan "Ekonomik Program Çerçevesinde Ahnması Gere- ken Öncelikli Önlemler'' kırru akademisyenler tarafindan "yeterli" bulunmazken kimile- ri de bu önlemlerle "Türld- ye'nin daha da derin bir bata- ğasürüktennresinindevamede- ceg? yorumunda bulundular. tstenbul Üniversitesi Iktısat Fa- kültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. tzzettin Onder. açıklanan ön- lemlerle geçmişteki ekonomi programın felsefesinin sürdü- rüldüğünü dile getirerek "Tür- kiye. merkez kapitaHzm çerçe- vesinde ikinci sııuf bir ekonomi biçinımdevapuandınhyor.Ön- görüfen programtoplumsalso- runlan daha yüksek düzeylere çekme eğuuninde ve topluma daha çok sosyal maliyet yıka- cak" diye konuştu. Önlemlerpaketinde yeralan Telekom, THY gibi Türki- ye'nin kâr eden kurumlannın "yokpahasma" elden çıkartıl- maya çahşıldığına işaret eden Önder, dalgalı kur politikası- nın sürdürülmesi konusunda ise " Dalgah kur, içerde fiyat- tann denetimini güçleştirecek. Faizi ve dövizi serbest bırakn- lar. Bu 'ateş topunun' Türki- ye'yi testim almasıdır" diye konuştu. Önder, toplumun tüm kesimlerinden fedakârlık istenmesine karşın alınan ön- lemlerde ülkenin üretimini ve verimliliğini arttınlması yö- nünde adımlar atılmadığını savundu. Bılgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Taner Berksoy da programın likidite sorunu- nu aşamayacağını ve dolayı- sıyla Türkiye ekonomisinin bugünkü sorunlanna parmak basmadığını belirterek "hayal kmkhğına'" uğradığmı söyle- di. "Ekonominin derdi ddviz pjyasasmın da TL piyasasmın da çahşmamasL Dfak işlem ha- cimieriyle büyük piyasa hare- kederi olu>or, bu da piyasanm iştemediğini gösteriyor" diyen Berksoy, beklemedeolanma- li ve reel sektörün beürsizliği- ni aşmak için Merkez Banka- sı'm düzeltmek gerektığini söyledi. Ekonomist Mahfî Eğihnez ise 'dağmfaredoğurdunu' be- lirterek piyasalann çalışması- nı sağlamadan önce progra- mın açıklanmasını doğru bul- madığmı belirtti. iş dOnyası Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Fuat Miras, -ÖnJenıkrbuhalhiehiçbirşey ifade etmiyor. Reel sektör hiiç dikkate ahnmamış" derken Ankara Sanayi Odası Başkanı ZaferÇağlayaıı, "Türidye'nın acüen baş aşağı giden aracm önüne takoz koyarak öncetik- le onu durdurması lazDn" di- ye konuştu. Ankara Ticaret Odası Başkanı Sinan Aygün ise hedeflerin güzel olduğunu ve desteklediklerini belirtti Kamu maliyesinde harcamalann di- siplin altına aunmasının yanı sua ge- lir arthncı önlemler de araşünlacak. Bu şekilde sağlanabilecek yeni imkân- lar, sosyal adaleti arttırmak ve borç stokunu duşürmek amacıyla kullanıla- cak. • Gider artışına yol açacak yeni teş- kilat kurubnası ve yeni kadro oluştu- rulması da içüıde ohnak üzere kayna- ğı olmayan harcama arthncı hiçbir öneri gündeme getirihneyecek. Ö2elle$tinne Igslz bırakacak • ÖzeUeştirme kapsaımndaki kuru- luşlardan, fonlardan ve döner sermaye- lerden konsohde bütçe kapsamındaki kurumlara ve KÎT'lere işçi nakli yapıl- mayacak. (Kamuda özelleştirmeler son- rasında şişen istihdamdan kurtuhnak için getirilirken özelleştırme kapsa- *• mındaki kuruluşlarda ısuhdam faz- lası görülen işçilerin özelleştinne- nin ardından işsizliğe mahkûm edibnesıne neden olacak.) Kamu Işçllerlne işslzllk ve emekllllk • tşletmelerin verimliliği ve etkinliği dikkate alınarak, emek- liliği gehniş kamu işçileri her türlü kanuni haklan verilerek emekliliğe sevk edilecek. • Maliye Bakanlığı uygun gördüğü ödenek kalemlerinde blokaj uygulayacak. • Vergi gecikme zammı oranı piyasa faiz oranlan dikkate alı- narak ve mükellefin vergi öde- mekten kaçınmasını önleyecek düzeyde belirlenecek. • Vergi numarası uygulama- smın yaygınlaşnnhnasma hız verilecek. GelİHer pOÜtikasi: He- deflenen enflasyonla uyumlu ge- lirler politikası uygulanması e- sas. Özelleştirmenin istihdam boyutu ve yoksullukla mücade- le ile ilgili olarak uluslararası ku- ruluşlarla koordineli bir strateji yürütülecek. • İş çevreleri ve işçi temsüci- leriyle diyalogla ılımlı ücret ve fiyat artışlan sağlanacak. Kamu işveren sendıkalan, Maliye, DPT, Hazine ile eşgüdüm içüıde belirlenecek ortak ücret strateji- si çerçevesinde görüşmeleri yü- rütecek. • Yüksek Planlama Kurulu düzenli toplanacak. Ekonomik ve Sosyal Konsey ekonomik ge- lişmeler hakkında bilgilendirile- cek ve sosyal kesim temsilcile- riyle birebir görüşmelerle fiyat ve ücret konulannda ekonomik programın hedefleri ile uyumlu hareket etmeleri sağlanacak. ÖzeUeştirme: THY, TE- KEL, Şeker Fabrikalan başta ol- mak üzere ÖzeUeştirme ldaresı kapsamındaki kuruluşlar hızla özellestirilecek. • Özelleştımıe kapsamına alı- nacak yeni kuruluşlann özelleş- tirmeye hazırlık çalışmalan Ha- zine Müsteşarlığı ve Özelleştir- me Idaresi Başkanlığı tarafindan ortaklaşa yürütülecek. Ulaştırma Bakanlıfiı THY de devre dıgı • Sivil Havacılık Yasası'nda hemen değişiklik yapılarak THY iç hat uçuş fıyatlannı, aynca hü- kümet onayına gerek kahnaksı- zın serbestçe belırleyecek. Parapolitikası: Para poli- tikasının nihaı politıka amacı fi- yat istikran ohnaya devam ede- cek. Merkez Bankası kendı bılan- çosundan net iç varlıklar ve net uluslararası rezervler büyüklük- lennı operasyonel hedef olarak iz- lemeye devam edecek. Net iç var- hklar için belirlenecek değerler Merkez Bankası'nın para talebi- nin üzerinde para yaratmasun kı- sıtlayarak ıç varhk genişlemesi- nin enflasyona yol açmasmı en- gelleyecek. Dalgah kur rejimiyle birlikte Merkez Bankası'nın dö- viz piyasalanna müdahaleleri, dö- viz kurunda kısa dönemde oluşa- cak aşın dalgalanmalan telafı et- me yönünde olabilecek, ancak döviz kurunun uzun dönem den- ge değerini etkileyecek içerik ve boyutta obnayacak. • Merkez Bankası aktif para politikası gereği, iç varlık geniş- lemesini kontrol altındatutmaya devam edecek orta vadede ise kı- sa dönem faizleri daha etkin ola- rak kullanabilecek ve gereklı ön- koşullann oluşması ile beraber enflasyon hedeflemesine geçile- bilecek. Kamu bankaları lökatrilyon kaynak aranıyor ANKARA (Cumhuri>et Bürosu) - Hü- kümetin üzerinde çalıştığı programın te- melini oluşturacak olan bankacıhk sektö- rü için öncelikli önlemler kapsamında, kamu ve fon bankalanna Hazine'den dev- let iç borçlanma senetleri ve yurtdışından sağlanacak kaynaklar yoluyla aktanm ya- püacak. 3 kamu bankasına, bankacılık sis- temini tehdit eder biçimde gecelik borç- lanmalannı önlemek için 13 katrilyon li- ra, sermaye yeterlilik koşulunu sağlaya- bilmeleri için de Hazine'den 3 katrilyon li- ra kaynak aktanmı gerektiği açıklandı. Öncelikli önlemler metninde, 3 kamu bankası için ortak bir yönetim kurulu oluşturulurken bu yönetim kuruluna pro- fesyonel bankacılann atanacağı ve siya- si hiçbir baskı ohnadan çalışacağı savu- nuldu. Metinde. "Bu şekilde oluştunıla- cak yönetim kuruluna, Bakanlar Kurulu karan ile yapılacak bir değişiklikle yeni- doı yapdandtnna yetkisi de verilecektir" denilerek 3 kamu bankasının özelleştirü- mesine ilişkin çıkanlan yasayla banka temsilcileri farklı ohnak üzere oluşturu- lan ortak yönetim kurullannın feshedile- ceği ortaya konuldu. Emlak ve Zlraat blrle?tlrllecek Bankalar Yasası çerçevesinde Emlak Bankası ile Ziraat Bankası bırieştınlecek. Metinde öngörülenler şöyle: "Kamu bankalannazarar oluşturacak görev verilmeyecek, Hükümetin sosyal acıdan gerekli gördüğü hauerde > > ardıma gerçekten muhtaç bazı kesimlere kamu bankalan kanahyla verilecek destek, büt- çeye kooulacak ödenekkrden karşüana- cak.Kamubankalannınfazlaşubelerika- patdacakve emekJüıği hak eden personei emektiedikcekT Metinde, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fbnu'ndaki bankalann nakit gereksinim- lerinın de kamu bankalanna benzer yön- temle çözüleceği belirtilerek yurtdışın- dan sağlanacak kaynak ve Hazine'den ya- pılacak aktanmlarla 10 mih/ardolan aşan batık yükünün karşılanacağı ortaya konu- luyor. Metinde, "TMSF kapsamındaki^ bankalarla ilgili yapılacak her türlü işlfi$ snrasmda, mudilerin ve kredhörierin ala- caklaru garanti kapsamında tam güveo- ceamndaohnaya devam edecek. Fon ban- kalanmn sorunlu alacaklaruun tahsili ile flgOi yasal düzenkme süratle vapıhnah. TMSF kapsamındaki bankalann sorun- lan ek ahnarak 2001 takvim yüı içüıde çözüme kavuşturubnası gerekmekte" denildi. Bankalann kredileriyle ilgili özel kar- şılıklar bütünüyle vergiden düşühnesini sağlayacak yasal düzenleme de yapıla- cak. Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş, kamu bankalan içın oluş- turulacak kurulun, özelleştinneye dönü^c stratejilerini bu yıl içinde bitirilmek üzere belirleyeceğini kaydetti. 11 yasa çıkarılması gerek Derviş'in acil önlem yasalan ANKARA(CumhuriyetBürosu)-Dev- let Bakanı Kemal Derviş, 'acil öakmkr' listesinde, devlet işleyişinde en uzun sü- reli uygulama olan yasayla yapılması ge- reken düzenlemelere de yer verdi. Eko- nomik bunahmın mali etkisini yansıta- cak şekilde ek bütçe yasası çıkanlması gereğinin vurgulandığı listede yer alan yasalar şöyle: • Şubat 2001 krizinin mali etkisini yan- sıtacak şekilde Ek Bütçe Yasası'nın çıka- nlması ve Bütçe Yasası'nın bazı madde- lerinde (borçlanma limiti ve görev zara- n gibi) değişikhklerin yapılması. • Bankalar Yasası'nda gereken deği- şikliklerin yapıbnası. • Kalan fonlann kapatıbnasına yöne- lik yasal düzenlemenın yapılması. • lcra ve îflas Yasası'nda banka tasfı- yesinin kolaylaştınhnası amacıyla gerek- li değişikliklerin yapılması. •Türkiye Cumhunyetı Merkez Banka- sı'na Avrupa Birliği normlanna uygun bir yapı getirecek yeni Merkez Bankası Yasası'nın çıkanlması. (Yasada, Merkez Bankası'nın fiyat istikrannı hedef olarak almasına yönelik düzenleme yapılacak.) • Telekom'un yüzde 5l'inin satışma izin veren yasanın çıkanhnası. • Tütün Yasası ve Şeker Yasası'nın çı- kanhnası. • Kamu thale Yasası ve kamulaştırma- lara ilişkin yasal değişiklikler yapıhnası. • Petrol ve Doğalgaz Yasası'nın çıka- nlması. • Mevcut görev zararlanna ilişkin ya- sa ve kararnamelerin iptaü ile ilgili yasal düzenlemeler yapıhnası. • Banka kredileriyle ilgili özel karşthk- lann tamamen vergiden düşühnesıne ola- nak veren yasal dûzenlemelerin yapılması.