Katalog

15 MART 2001 PERŞEMBE CUMHURİYET EKONOMÎDE KRİZ / SAYFA ekonomi(« cumhuriyet.com.tr 13 Aria alo'ya hazrlamyor • İSTANBUL(AA)- Türkiye'nin 3. GSM operatörü olan Aria'nın bu ay içinde hizmet vermeye başlaması bekleniyor. Türkiye Iş Bankası ve Telecom Italia Mobile ortaklığıyla kurulan İŞ- TIM Telekomünikasyon Hizmetleri AŞ'nin GSM 1800frekansını kullanan 0555 numaralı hatlannda, dual bandlı cep telefonlan çalışacak. Türkcelfe vergihaczi • İSTANBUL(AA)- Boğaziçi Kurumlar Vergi Dairesi Başkanlığı'nın, lisans bedeli tutanna ilişkin KDV ile ilgili olarak Türkcell'in bazı bankalar nezdinde bulunan her türlü hak ve alacaklanna haciz uyguladığı bildirildi. Türkcell'den borsaya göndenlen açıklamada, şirketin27Nisanl998 tarihinde Ulaştırma Bakanlığı ile imzaladığı lisans sözleşmesi uyannca mobil telefon sistemi işletme hakkı karşılığında ödenen lisans bedeli tutanna ait KDV'nin ödenmemesi nedeniyle haciz geldiği hatırlatıldı. Türkticapet heyeti Irak'ta • BAĞDAT(AA)-Dış TicaretMüsteşan ; v - r r t Kürşad Tüzmen, dalgalı kur sistemine geçişin kendilerine yardımcı olacağını belirterek "30 milyar dolar olan ihracat hedefimiz, 32 milyar dolara çıkabilir" dedi. Uludağ Ihracatçı Birliği'nin organizasyonu, Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın koordinatörlüğünde Irak'ın başkenti Bağdat'ta bulunan Türk Ticaret Heyeti temaslannı sürdûrüyor. Boeing 737-800 yolda • İSTANBUL(AA)- Tûrk Hava Yollan'nuı (THY)1997yılında verdiği 26 adetlik sipariş kapsamında üretilen 24. yeni nesil Boeing 737-800 uçağının yann Istanbul'a gelmesi bekleniyor. Boeing'den yapılan açıklamaya göre ABD'nin Seattle kentinden bugün yola çıkan uçakla birlikte THY'nin bugûne kadar Boeing'den aldığı jetlerin sayısı 65'e ulaşacak. Filosunda halen 44 adet Boeing 737 uçağı bulunan THY, sipariş ettiği son iki uçağı da 2002 yılı başında teslim alacak. Sanalborsa yarışması • İSTANBUL(AA)- îktisat Yatınm tarafından düzenlenen ve 50 ûniversiteden 6 bin öğrencinin katıldığı sanal borsa yanşmasında, 15Kasım2000üe 15Şubat2001 tarihleri arasmda ÎMKB'de hisse senetlerine oynadığı sanal parayı en çok arttıran Uludağ Üniversitesi'nden Ümit Sûha Karakoç, birinci oldu. Karakoç, 9 milyar 400 milyon liralık portföyünü 15 milyar 195 milyon liraya çıkarmayı başardı. Kriz sonrası ilk zamlar, 3 kişilik bir ailenin aylık harcamasını yüzde 10 arttırdı Sepet sepet zaııı...FATMAKOŞAR Dar ve sabit gelirliler, li- rayı yûzde 40 değer kaybı- na uğratan devalüasyona, gelirlerinin şimdilik yüzde lO'unu kaptırdılar. Dalgalı kur uygulaması- na geçişle birlikte başlayan zam yağmuru, ömek alınan ve toplam geliri 655 milyon lira olan bir ailenin yaptığı harcamalan henüz bir ay geçmeden ortalama 65 mil- yon lira oranında arttırdı. Geliri 400 milyonluk uz- man doktor ile 255 milyon lirahk ögretmen maaşından oluşan ve devalûasyon gü- nüne kadar kazanılan pa- rayla geçimini "zor da olsa sağlayabUen" aile, 19 Şu- bat'tan bu yana süren zamlar nedeniyle geçinemeyecek du- ruma düştü. "Yaşamak için" gerekli olan "malve hizmet se- petHn" kriz öncesinde 612 mil- yon liraya alabilen ailenin, şu anda aynı sepeti alabilmesi için 677 milyon 660 bin lira harcama yapması gerekiyor. Zam yağmuru sürüyor Devalüasyonun ilk etkileri <binTu Ürijn Zam oranı (%) Tarih Tekel ürünleri Yabancı sigara Akaryakıt ürünleri Doğalgaz Tüpgaz Elektrik Şeker Telefon Yem fiyatlan Akaryakıt % j , . Kardemir Taş kömürü H Kalorifer yakıtı S 6.3-10.3 5.2-10 10 10 12.9-13.4 10.1-10.9 10 19.8 5-38.6 , 0.2-1.3 11.5-19.9 12 10 26 Şubat 27 Şubat 28 Şubat 28 Şubat 1Mart 1Mart 1 Mart 2 Mart 3 Mart 4 Mart 12 Mart 13 Mart 14 Mart Tüpgaz 14-14.4 14 Mart Gider kcüemleri Gıda Konut giderieri Ulaşım Giyim Telefon Kriz öncesi Kriz sonrası 152.340 182.160 200.000 200.000 100.000 113.000 45.000 45.000 41.000 49.000 25.000 25.000 17.000 7.000 L 612.340 35.000 27.500 19.000 17.000 677.660 • "Yaşamak için" gerekli olan "mal ve hizmet sepetini" kriz öncesinde 612 milyon liraya alabilen ailenin, şu anda aynı sepeti alabilmesi için 677 milyon 660 yüzde 14.4 arasında deği- de 4.6, fueloü'e ise yüzde 10.2 zam yapıldı. Bugün- den geçerli ohnak üzere yapılan ayarlamayla pom- pa fiyatlan Istanbul'un Av- rupa yakasmda kurşunsuz benzinde 699 bin 600 lira, süper benzinde 700 bin li- ra, normal benzinde ise 670 bin 900 lira oldu. Is- tanbul'un Avrupa yakasın- da gazyağmm litre fiyatı 549 bin 600 liraya, 6 No 1u fueloilin fiyatı ise 181 bin 200 liraya çıktı. Tüpgaz olarak bilinen likit petrol gazının (LPG) pera- kende satış fiyatlan da, dünden geçerli obnak üze- re, ortalama yüzde 14 ile bin lira harcama yapması gerekiyor. Bir çocuk sahibi olan söz ko- nusu ailenin temel gıda ürün- leri, akaryakıt, elektrik, tüp- gaz, doğalgazda yaşanan fiyat artışlanndan nasıl etkilendiği hesaplandı. Yapılan hesapla- malar, bütçeyi en çok zorlayan gider kalemlerinin başında ge- len kiraya zam yapılmadığı ai- lenin geçinmek için ya harca- malardan kısması ya da borç alması gerektiğini ortaya koy- du. Ailenin eğitim, kültür ve sağlık harcamalan dikkate alınmadı. Giyecek gideri kap- sanunda sadece bir etek, göm- lek ve 3 yaşındaki çocuklanna bir ayakkabı aldığı hesaplanan ailenin kitap, sinema, tiyatro gibi gereksinimleri de hesaba katıldığında ek bir gelir olma- dan geçinebilmelerinin müm- kün olmadığı görülüyor. Zam yağmuru sfirûyor Akaryakıt ürünlerinden ben- zine yüzde 2.7, gazyağına yüz- şen oranlarda arthnldı. 12 kilogramlık mutfak tüpü, Ankara'da 8 milyon 290 bin li- ra, Istanbul'da 8 milyon 190 bin lira ve lzmir'de de 8 milyon 160 bin liraya yükseldi. Oto- gaz fiyatlan da yüzde 16.9 ile yüzde 17.3 arasında değişen oranlarda arttınldı. Otogazuı litre fiyatı Istanbul'da 382 bin 100 liraya çıktı. ULAŞTIRMA BAKANI ENtS ÖKSÜZ 'ÖZELLEŞTÎRME DÜŞMANI ÎLAN EDtLDİM' DEDİ Telekom tartışması sürüyorANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Telekom'la ilgili hükümet ıçindeki tar- tışma sürüyor. Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş, Tele- kom'un yüzde 51 'inin blok, kalan his- selerinin halka arz ve çalışanlara olmak üzere tamamıyla satılmasına ilişkin ya- sal değişiklik yapılacağını açıkladı. Derviş'in açıkladığı öncelikli önlem- lermetninde,Telekom'unyüzde5rnin blok, kalan hisselerinin tamamının da halka arz ve çalışanlara satış yöntemiy- •t-teözeHeştifmesi kSrannın yaaında, ku-« rumun katma değerli hizmetlerinin de lisans satışıyla devredileceği ortaya ko- nuldu. Metinde, "Telekom Yönetim Kurulu'nun önceükü görevi şirketi özd- • Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş, Telekom'un hisselerinin tamamının satışma ilişkin yasal düzenleme yapılacağını açıklarken Ulaştırma Bakam Öksüz de 'Mevzuatı değiştirirseniz yüzde 100'ü de satılır' dedi. kştirmeyehazuiamakolupyÖDetimku- ruhı bu kapsamda Ihak Komisyonu Qe yakın işbirtiği içinde olacaknr" denildi. Ulaştırma Bakanı Eois Öksüz ise, dün Telekomünikasyon Kurumu'nun Hilton Oteli'ndeki sempozyumuna gi- rişinde gazetecilerin sorulannı yanıtla- dı. Öksüz, Telekom'un özelleştirme- siyle ilgili soru üzerine, "kirnseyle ça- üşmadığuu ve cevap haklannın bazüa- nm kullandığınr söyledi. Öksüz, "Bu konulardaki bOgfleri, gerektiğj zaman, tespit ettiğim araşürma sonuçlaruu, il- gili yerlere yazıyia veriyorum" dedi. Bakan Öksüz, "özel olarak benimse- diğj bir yöntem olup olmadığı'' sorusu- na. "Hayır, ben başkasuun işine kanş- mam. SadeceMryanhş yaptfmışsa veya farkh bir yorumum varsa bunu UgUile- re yanyla bildirivoruın'' karşılığını ver- di. Öksüz, "Türk Telekom'un yüzde 51'inin saüşı için yeni bir yasa gerekiyor. Yeni yasayla bu konu tuzlandınlacak nu" sorusunu da şöyle yanıtladı: "Onu, bu konuda farkh yorum yapanjara so- run. Ben yorumlanmı yapbm. OzeUeş- tirmeyle ilgili kanunu hazuiatüran be- nim. Nasıl ohıyor da kanunu çıkaran bakan, özeUeştirme düşmanı ilan ediB- yor. Bunu anlamak mümkün değU." Öksüz, "Telekoın'un yüzde 335 ora- nında bissesmm sahlacağınm ifade edü- diği" anımsatılarak bu oranın ne olaca- ğını soran bir gazeteciye, "Ögfli mevzu- aü değiştirirseniz o zaman Tetekom'un yüzde 100'ü de saühr. Niye saülmasın kL Bir göretim khn ne istiyor. Ben, ken- di başuna kanun yapma ve uygulama hakkma sahip değBün'' yanıtını verdi. Avrupa'da kontrol çalışmalan hâlâ süren hastalığa yönelik kaygılar Türkiye'de de artıyor Köylerde şap karantinasıYurt Haberler Servisi - Av- rupa ülkelerinde dalga dalga yayılan şap hastalığı, Türki- ye'de endişelerin artmasına yol açtı. Ordu'nun, merkez il- çeye bağlı Eskipazar Kö- yü'nde, şap hastalığı nedeniy- le 15 günlük karantina uygu- laması başlatıldığı bildirildi. Bolu'da hayvanlardaki şap hastalığı yüzünden 2 köy ka- rantina altına alınırken tanm il müdürlüğü, il merkezinde belediyeye ait hayvan pazan- nı süresiz kapattı. Konya Tanm İl Müdürü Sa- mi Vurucu, kentte şap hasta- lığının yayıldığı iddialannı yalanladı. Vurucu, 15 hayvan- da hastalığa rastlandığım ve gerekli önlemlerin alındığmı söyledi. Hayvanlarda şap, çi- çek gibi hastalıklar görüldüğü anda yasal olarak karantina uygulanmasının zorunlu ol- duğunu ifade eden Sami Vu- rucu, alınan önlemlerle has- talığın kontrol altma ahndığı- nı söyledi. Bahkesir Tanm İl Müdürü Fahri Tezcan da bayram önce- sinde yaptıklan kontrollerde 3 hayvanda şap hastalığı tes- pit ettiklerini ve hastalığın ya- yılmaması için gerekli tüm önlemlerin alındığını belirtti. Erzurum Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü Mü- dürü Ufuk Dinler ise yıllardır Türkiye'de de var olan şap hastalığuun, hayvan hareket- lerinin kontrol altma almma- sıyla önlenebileceğini kaydet- ti. Dinler, Türkiye'de ekono- mik kayıplara meydan verme- mek için harekete geçmek gerektiğini söyledi. Dünyanın çeşitü ülkelerinden Ingiltere, Fransa ve AB'ye yönelik ithalat yasaklan getirüiyor. Avrupa'da salgın ve korku büyüdüEkonomi Servisi - Avrupa'da baş gös- teren şap hastalığına yönelik kaygılar, ülkeleri birer birer Fransa'ya ve AB'ye yönelik et ithalatını engellemeye itiyor. Şap salgmmı kontrol altına alamayan In- giltere hükümeti, henüz hastalıklı ohna- yan ancak hastalanma riski taşıyan hay- vanlann imhasında ordunun devreye so- kulabileceğini açıkladı. Başbakan Tony Blair başkanlığında gerçekleştirilen kabine toplantısından sonra açıklanan karara göre, turizmcile- rin de yoğun baskısıyla karşılaşan hükü- met, yaklaşık 500 bin sağlıklı hamile hayvam, hastalığın yayılması olasılığına karşı 48 saat içinde ıniha edecek. Şu ana kadar öldürülmesine karar verilen ya da hastalık sonucu ölen hayvanlann sayısı 150 bini geçti. Bu arada ABD, Kanada, Japonya, Avustralya, Yeni Zelanda, Hon- duras, Hong Kong, Singapur, Norveç, Is- viçre ve Estonya; AB, Arjantin ve Fran- sa'ya yönelik et alımına geçici yasaklar ya da sınırlamalar getirdiler. Italyan makamlan, Pescara kentinde bir koyun sürüsünde hastalığın görüldüğü yolun- daki haberleri yalanladı. Tüketicinin çaresizliği buyıl da sürüyor ÖYKÜ ONUR TANYEL Bugün Tüketici Haklan Gü- nü... Ancak Türkiye'de tüketi- cilerin haklan hâlâ ihlal edil- meye devam ediyor. Okuru- muz Mustafa Bilgiçde "duyar- sıztığın ve yetkisizliğin'' mağ- duru. Bilgiç'inyaşadıklannda hem "müşterimemnuniyetini'" kural olarak benimseyen bir beyazeşya firmasının olaylara kayıtsız kalışı hem de Türki- ye'deki hakem heyetlerinin yaptınm gücünün yetersizliği gözler önüne seriliyor. Okurumuz Mustafa Bilgiç, evlenecek oğluna çeyiz olarak Beko bayii Tek Ticaret'ten 1 peşin 7 taksitle bir adet buzdo- labı ve bir adet şofben alıyor. Eşyalan koyacak yeri ohna- dığı için bayi ile bir anlaşma yapıyor. Yapılan anlaşmayla oğlu yeni evine taşmıncaya ka- dar buzdolabı ve şofbenin Be- ko bayii Tek Ticaret'te kahna- sı planlanıyor. Mustafa Bilgiç, yükümlü ol- duğutaksitlen "günügününe" ödüyor ve ödeme tarihi gelen sondan ikinci senedin bedeli- ni takdim etmek için Beko ba- yii Tek Ticaret'e giden Musta- fa Bilgiç. işleri bozulan Erdo- ğanYılmazlrfanoğlu'naaitiş- yerinin kapandığını görüyor. Günü gününe altı taksiti öde- yen Bilgiç, mallannı alamadan adeta ortada kalıyor. Beko ba- yii Tek Ticaret'in sahibi Irfa- noğlu'na ulaşmaya çalışan Bilgiç, buzdolabı ve şofbenini almak için birkaç girişimde bulunuyorancak başaramıyor. Soluğu, Güngören Ilçe Kay- makamlığı'nda ve Tüketici Hakem Heyeti'nde alan Bil- giç'in sorunu, Tüketici Hakem Heyeti tarafından haklı bulun- masma karşın çözümlenmi- yor. Bilgiç, çareyi Beko'nun müşteri hizmetlerinde anyor. Uygun prosedûr yok Aldığı, daha doğrusu parası- nı ödeyip alamadığı ürünlerin- den ötürü yaşadığı mağduriye- tinin giderilmesini istiyor. Müşteri temsilcisi, Bilgiç'e böyle durumlar için bir prose- dürleri ohnadığını söyleyerek müşterisine şöyle bir akıl ve- riyor: "Bir daha başınıza böy- le bir şey gehnemesi için öde- mesini yapbğuuz urünü mağa- zada bu-akmayın." Sorunu çözülemeyen Bilgiç, en son Istanbul Tüketici Ha- kem Heyeti İl Başkanhğı'na başvurarak yardım istiyor. Yanıt ise "Bizim yapacak hiç- bir şeyimiz yok,firmayımab- kemeye verin" oluyor. Evlenen oğlunun ihtiyaçla- nnı gideremediği için üzülen, ödediği altı taksit için içi ya- nan ve buzdolabı ile şofbeni- ne kavuşamayan Bilgiç' in Tü- ketici Günü kutlu olsun... İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Suçlu ve de Güçlü Zekeriya Temizel'in istifasının ardından den- siz densiz yazı yazan kimi köşe yazarlarına ne za- mandır değinmek istiyordum. Temizel'in son ra- poruna ilişkin dün yayımlanan haberier, konuyu güncelleştirdi. Temizel'in görevden alınmadan önce DGM'ye yolladığı son raporun içeriği, Etibank'ın içinin bo- şattılması yöntemlerine ilişkin bilgiler, Dinç Bilgin başta, kimi gazeteci arkadaşlanmızın suçlanan- lar arasında olmalan olaya yeterince açıklık geti- riyor zaten. Medya patronlanmız özel sohbetlerinde sık sık vurguladıklan için biliyoruz, dünya standartlarının çok üstünde ücretler, gazetecilik yetenekleri ne- deniyle değil iktidar odaklan ile olan ilişkiler için ödenmekte. Holding çıkarian adına üstlendikleri roller nedeniyle seçilmiş yıldız(!) gazetecilerimi- zin, temiz toplum arayışlannda medya kirliliğine de el uzatan Temizel'den rahatsız olmalan kadar doğal bir şey olabilir mi? Eleştiriler Temizel'in kimliği, namusu üzerine ya- pılamıyor; gidişi "kaçış" olarak damgalandıktan sonra, tutarsız kişilik sınavı verdiğinden dem vu- ruluyordu. Daha da ileri gidebilen arkadaşlanmız, Temizel'in önünün kapanması nedeniyle ıstifa et- tiği haberierine kızarak "Baskı mı vardı ki, nasıl baskı olabilir? Varsa açıklasın" türünden polemi- ğe giriyorlardı. Ben de "Hükümetten, iktidar odaklanndan doğrudan gelmiş baskıları bilemeyiz. Ama med- ya patronlanndan gelene ilişkin oldukça aynntılı bilgi sahibiyiz" diye bir anımsatma yapmak iste- miştim. En hırçın eleştirilerden birini yapan biryıl- dız gazetecimizin çalıştığı Holding'in ve kardeş Holding'in en yetkili iki aynı zamanda yönetici, sorumlu yıldız gazetecileri Jemizel dosyayı ver- meden önce Ankara'ya gidip önlemek üzere son bir girişimde bulunmamışlar mıydı? Olay bütün aynntıları ile dinci başında yayımlandı. Tekzip, da- vaanlamına gelen biryalanlamaolmadı. Hem za- ten gündemini vermeden adı geçen gazeteciler- den birtanesi sonuçsuz kalan o ortak girişimin hü- zünlü gecesinin yemeğinden uzun uzun kendi kö- şesinde söz etmişti. Son furyada atılmış bir başka köşe yazan ga- zeteci, katıldığı bir radyo programında son krizin medya kaynaklı olduğu suçlamasını yaptı. Ecevit hükümetinin medya patronunu kurtarmak uğru- na krizi ateşlediğini öne sürdü. Borçlarını ertele- mek, ucuz krediler, avantajlı özeUeştirme ihalele- ri sağlamak uğruna ekonomik krize davetiye çı- kardığını açıkladı. Işlerin hangi boyutlara varmış olduğunu doğru- su bilmiyoruz. Ama çok uzun yıllardır medya hol- dinglerinin variık amaçlan olan televizyon, gaze- te ve radyolannda günlük büyük zararlaria dam- ping yaptıklannı biliyorduk. Karşılığının, bu zarar- lara katlanmanın, en masum aracının ucuz, uygun kredilerie başlayıp uygun koşullarda özeUeştirme ihalelerine uzandığını, holdinglerin her alana ya- yılmış çıkariarını siyasi iktidar eliyle kotarmaya vardığını dilimiz döndüğünce anlatmaya çalışı- yorduk. Doğrusu Zekeriya Temizel'in hangi zorluklar karşısında, niye istifa ettiği konusunda en küçük bir bilgimiz yok. Ama bu istifayı acımasız eleşti- ren medya yıldızlannın pek çoğunun kuyruk acı- sı ile, hem suçlu hem de güçlü çıkmaya çalışırlar- ken bir kez daha mesleği, etik değerieri ayaklar altına aldıklarını görüyoruz. Yeri gelmişken çöken bir önceki IMF reçetesi- nin dikte ettirilmesi için seferberlik ilan etmiş, medyada da önemli yerieri olan uzman ekono- mistlerin çark edişlerine dikkat çekmek isterim. Nasıl bu kadar rahat, bir ay öncesine kadar ak de- diklerine bugün kara diyebiliyorlar? Şaşmamak, negatif anlamda olsa da becerilerine şapka çıkar- mamak olanaksız. Bizden daha çok, daha ateşli IMF eleştirmeni oldular. Hele çöken istikrar prog- ramı için söylemediklerini bırakmıyoriar. Medya medya olsa hepsinin yayın bantlannı, gazete ku- pürierini yüzlerine vurur, "Siz nasıl ekonomi uz- manı, otorite, bilim insanısınız" diyerek maaşla- nna zam, işlerine son verirdi. Oysa bizim medyada tam tersi oluyor. Yine ay- nı insanlar, daha önce savunduklan her şeyi red- dedip eleştirerek bu kez adı "ulusal" kendi yine ABD, Dünya Bankası, IMF'den açmalan beklenen kredi umutlanna bağlanmış yeni programı dikte ettirmek, yönlendîrmekle uğraşıyoriar. Içlerinden bin ağzından köpük saçarak Telekom'un yansın- dan fazlası verilip bir an önce satılmazsa..." diye söze giriyor; bir diğeri, "Siz gelecek paraya ba- kın, para gelmezse olmaz")a devam ediyor... sukransoner(« yahoo.com 15 Mart Tüketici Haklan Günü Krizlerinfaturası tüketiciye çıkarıldı Ekonomi Servisi - Her yıl düzenlenen Tüketici Haklan Günü'nün, bugün çeşitli seminerlerle kutlanması planlanırken Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) Başkanı Mehmet Sevim, Türkiye'de tüketici sorunlannın, yaşanan ekonomik krizle daha da arttığına işaret etti. Sevim, "Yaşanan ekonomik krizin faturası ne yazık ki yine tüketicüere çıkarümaktadır" dedi. Bu arada, Sanayi ve Ticaret Bakanı Ahmet Kenan Tannkulu, tüketicinin korunmasma ilişkin mevzuatın, çıkanlacak bir yasa ile yeniden düzenleneceğıni bildirdi. Sanayi Bakanı Tannkulu, . . tüketicinin korunmasına ilişkin 4077 sayılı yasanın 6 yıllık uygulamasında ortaya çıkan sorunlann giderilmesi amacıyla hazırladıklan yeni yasatasansını5'inci Tüketici Konseyi'nde tartışmaya açacaklannı belirtti. 5'inci Tüketici Konseyi'nin 19-20 Mart'ta toplanacağı bildirildi.