Katalog

23ŞUBAT2001 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMDE KRIZ • * Dalgalı kur karan akademisyenler arasında ileriye dönük radikal kararlar alma zamanı olarak yorumlandı Istikrar programı çöktüANKARA (Cumhuriyet Bûrosu) - Hükümetin önceki gece açıkladığı dalgalı kur karan akademısyenlerin "istikrar programına çöktü gözfiyle bakmalanna" neden oldu. Akademis- yenler, siyasi iradeye bağlı olarak *üe- riye dönûkradikal kararlann alınma- sının~ tam zamanı olduğunu belirti- yorlar. Hükümetin dalgalı kur yerine sınırlan belli bir devalüasyon yapma- sı gerektiğini savunan Ankara Üni- versitesi Siyasal Bilgiler Fakülte- si'nden Prof. Dr. OğuzOyan, yeni dö- nemde bütçe açığının kapatılması için zamlara başvurulacağına dikkat çek- ti. Bilkent Üniversitesi Ekonomi Bö- lümü Başkanı Prof. Dr. Erinç Yeidan, TlJde düzeltıci bir aşınmayla yüksek faizlerin ekonomide farklı ve bir yeni denge oluşturacağını, bunun da enf- lasyonist baskılar ve kamu yükünde artışlarla Aralık I999'a geri dönüle- ceğıni belırtirken üstelik bu kez prog- Prof. Dr. Boratav: D a l g a l ı d ö v i z k u r u s i s t e m i n e d i r ? Ulusal paranın değennin serbest piyasada döviz arz ve talebine göre belirlendiği sistem. Bu sistemde döviz kuru günlük olarak herhangi bir kamu müdahalesi olmadan be- lirlenir. Döviz piyasasında denge ve ödemeler bilançosu düzeltmeleri, döviz kurundaki değişmelerle gerçekleştiri- lir. Ekonomideki düzey veri iken döviz kunmun yükseltil- mesi, ulusal paranın yabancı paralar cinsinden değer kay- bı anlamına geleceğinden, ıthal mallann ölke içi fıyatlan yükselir; ihracat teşvik edilmiş olur. Döviz kurunun düş- mesinde ise bunun tersi olur; ithal mallannın ülke içi fi- yatlan düşer, ihracat caydırümış olur. Dalgalı döviz kuru sisteminin, îld ana alt biçimi vardır. Bunlardan birincisi, ka- mu müdahalesinin söz konusu olmadığı ve yukanda sözü- nü ettiğimiz biçimdir. Buna "serbest dalgalanma" ismi ve- rilir. Ikincisi ise "gözetimli dalgalanma"'dır Bu ikinci bi- çimde "gözetimin" amacına göre uygulamaya iki farklı isim verilir: Buna göre, gözetim tasa süreli yapılıyorsa "te- TOİZ daigatamna"; ülkeninuluslararası ticaretteki konumu- nu iyileştirmek amacıyla yapılıyorsa "kirH dalgalanma" (dirty float) söz konusudur. Dalgalı kur sistemıne "serbest dö\iz kuru sistemi", "vüzen kur sistemi", "esnek ddviz ku- ru sistemi" gıbi isimler de verilmektedir. ramın başında olmayan yüksek cari açık sorununun da oluşacağma dik- kat çekti. Prof. Dr. Oğuz Oyan, yaşanan bu- nalımın asıl nedeninin siyasi değil ekonomik olduğunu vurgulayarak "Ekonomik zemin mnsait olmasaydı, bu kadar önemsiz bir siyasal geriİinv bu denli büyük bir mali krize yol aç- mazdL Siyasi gerilimin arkasında da yoJsuzhık ekonomisinin direnmesi, yol- suziuk ekonomisinin siyasüere uzan- masına set çeken anlayışlar var" dedi. Yeni uygulamayı "belirsiz devalüas- yondurumu" olarak nitelendiren Oy- an, böyle bir programın kendi iç tutar- lılığı açısından devalüasyonla başla- ması gerektiğini, bunun yapılmama- sınm bir hata olduğunu beürtti. Ikin- ci hatanın, mali sistemde temizleme- ye gidilmeden programa girilmesi ol- duğunu söyleyen Oyan, Merkez Ban- kası'mn net iç varlıklanndaki deği- şiklikle dövizi kontrol etmeye çalışa- cağuıı anlattı. Hükümetin dalgalı kur açıklamasıyla program ortadan kal- karken nerede başlayıp nerede bitece- ği belli olmayan bir sürece girildiğini belirtti. Prof. Dr. Erinç Yeidan, kısa dönemli olarak yüksek oranda TL'nin değer kaybetmesi ve buna bağlı ola- rak yüksek gecelik faizlerin görülece- ğıni anlatırken dalgalı kur uygulama- sıyla "ilk anda düzdtki bir aşınma, buna uyum göstermeye çabalayan TDde çok yüksek oranlarda faizferin yaratuğı çalkantuardan sonra ekono- minin orta vadede yeni bir dengeye oturacağuıı" belirtti. "Buyenidenge- lerin getirdiği enflasyonist baskılar, ka- mu açığına olan yükü çokdaha artmış olarak Aralık 1999 öncesine Türld- ye'yi gerigetirecek" diyen Yeidan, bu- nun bir anlamda fırsat olarak değer- lendirilip "vergi,harcamalar,teknok)- ji reformu, sermaye hareketleri üzeri- ne denetkmeden oiuşan, eksenini ka- mu maüyesi ve dış açık üzerine otur- tan" yeni bir program taslağının oluş- turulabileceğini söyledi. Fischer'in istifasını îsteyelim • Prof. Dr. Korkut Boratav, son bunalımın sorumlusunun IMF olduğunu belirterek Carlo Cottarelli'nin kur serbest bırakılmışken programın devam edeceğine ilişkin sözlerine, "Ya cahil, ya dinleyenleri çocuk addediyor" diye tepki gösterdi. ANKARA (Cumhuri- yet Bürosu) - Ankara Üniversitesi Siyasal Bil- giler Fakültesi'nden Prof. Dr. Korkut Bora- tav, son bunalımın so- rumlusunun IMF oldu- ğunu belirterek "İstifais- teyeceksek Stanley Fisc- her'üı istifasını isteyetim*' dedi. Boratav, IMF Tür- kıye Masası Şefı Carlo Cottarelli'nin kur serbest bırakılmışken programın devam edeceğine ilişkin sözlerine, "Ya cahil, ya dinleyenleri çocuk adde- diyor" dıyerek tepkı gös- terdi. Prof. Boratav, progra- ma yönelik eleştirilerin geç kalmış olduguna dik- kat çekerek, programı uygulayan kadrolann IMF'nın istemlerini ye- rine getirdiklerini anım- sattı. Boratav, bunalımın Türkiye'nin olduğu ka- dar IMF'nin bunalımı ol- duğunu vurgulayarak "Her krizden sonra istifa istenir. İstifa isteyeceksek Stanley Fischer'i hedef alatam. Onun krizidir, çal- kanüsı da onundur" de- di. Merkez Bankası araç- larmı Aralık 1999'data- mamen terk ederek veri- len niyet mektuplanyla Türkiye'yi programa da- ha bağlı hale getirenlenn 'kabahatii' olduğunu be- lirten Boratav şöyle ko- nuştu: "Dün (önceki gün) öy- le bir noktaya gelindi Id programı uygulama ihti- mali yok. CottarelK gekii, döviz kurunu serbest bı- rakbğunız halde prog- ram aynen devam ede- cektirdiye. Programm en önemli unsuru kurdur. Buna söyleyebümesi için ya cahil ya da dinleyenle- ri çocukaddetmesi iaznn. Program çöktü, bitti. Ye- ni bir defter açüacak. Bu programm ne olacağı da belli değfl." Prof. Boratav, bu yılın bütçesinin, yüzde 12 yıl- sonu enflasyonuna göre düzenlendiğini. şimdi ise kur hareketlerinin nere- de oturacağının bilinme- dığine dikkat çekerek ku- run er ya da geç yüksek bir düzeyde oturacağını ve onu da enflasyonun izleyeceğini belirtti. Ku- run bastınlmasıyla enf- lasyonu aşağı çekmede sağlanan başanmn şimdi tersine işleyerek enflas- yonu yukan çekeceğıni anlatan Boratav, şu uya- nlarda bulundu: "Bu bütçeye dokunul- mazsa bu bütçenin yara- tacagı sorunlar çok va- him olacak, büyük sosyal gerginlikler yaratacakor. Memur maaşlanndan başjayarak basit örnekler verebiMriz.OkuDar yaka- cak bulamayacak. Döviz kurundaki yükselmeden rahatlayabilecek olanlar, ihracatçılan bile rahat- latmayacakür. Faizler aşağı çekUebiUr, ama bu faizler kasun ayı sonrası düzeyinin yüzde 60-70'le- rin çok üstünde devam edecekse... İstikrar, en is- tikrariı hal ölüm halidir. Onu mu özlüyoruz soru- sunu da sonnak zamanı gelecektir." 7 yılda bir şey değişmedi 'Krizden hükümet sorumlu' tstanbul Haber Servisi - Ekonomik krizden hü- kümeti sorumlu tutan yurttaşlar, hükümetin va- kit geçirmeden istifa et- mesini istediler. Yurttaş- lar, "Başbakan Bülent Ecevit, krizin aşüması için önkmler abnası ge- rekirken çoculdar güri CumhurbaskanTna kü- söyor" dediler. Azim Demir (Esnaf): Iflas ettim. Dolar olarak borcum olduğu için dolar almak zorundayım. Eko- nomik depremin aşılma- sı için hükümetin istifa etmesi gerekir. Süleyman Atik (lşci): Ekonomik krizin fatura- sı yihe çalışânlara çıîda- n!dı. Zengmlerin büyük zaran olmuyor. Çünkü onlann sermayesi var. SavaşBahis(Işçi): Kri- zin sorumlusu hükümet- tir. MGK'deki tartışma hazırlanmış bir senaryo- dur. Hükümet, krizin içinden çıkamayınca kriz yarattı. • Hüsamettin Aldere (Seyyar saücı): Dört tane çorabı 1 milyona satıyo- rum, ancak alan yok. Hü- kümet yoksulu öldürdü. Alaartin Akdere (Çı- çekçi): Ekonomik depre- min sorumlusu hükü- mettir. Asgari ücret 100 doların alüııa iııcli ANKARA (Cumhuriyet Büro- su)- Dalgalı döviz kuruna geçil- mesiyle birlıkte kamu çalışanla- nn ücretlerinin neredeyse yansı bir gün içinde eridi. 139 milyon lira brüt, 102 milyon lira net olan, yani 148 dolara karşıhk gelen asgari ücret, dövizdeki ar- tışla beraber sabah saatlerinde 81 dolara kadar geriledi. Asgari üc- ret öğle saatlennde ise ancak 113 dolara yükselebildi. Kur belirle- mesınden önce ortalama 1630 dolar alan valinin maaşı 896 do- lara düştü. Ortalama 120 milyon lira alan işçi emeklisı maaşı da 174 dolardan 96 dolara düşerken öğle saatlerinde 133 dolar ola- rak gerçekleşti. Enflasyon hede- fınin ortadan kalkmasıyla kamu- daki ücret zamlan da yeniden tartışılmaya başlandı. Gece geç saatlere kadar süren ekonomi zirvesınden, dalgalı dö- viz kuruna geçilmesi karanmn çıkmasıyla kamuda ücretlerin yansı bir gün içinde eridi. Sabah saatlerinde dolann 687 bin liradan 1 milyon 250 bin li- raya firlamasıyla büiikte 148 do- lar olan asgari ücret, 81 dolara kadar geriledi. Net 102 milyon lira olan asgari ücret, ancak öğ- le saatlerinde 113 dolara yükse- lebildi. Kamudaki en yüksek memur maaşı niteliğindeki vali maaşı sabah saatlerinde 734 do- lar değer kaybederek 1630 dolar- dan 896 dolara geriledi. Net 1 milyar 120 milyon lira olan vali maaşı öğle saatlerinde ise ancak 1244 dolara yükselebildi. Kamudaki en düşük ücret nite- liğındeki hizmetli maaşı sabah 124 dolara kadar inerken öğle sa- atlerinde 172 dolar oldu. Kamu- daki ortalama hizmetli maaşı kriz öncesi 225 dolar düzeyindeydi. GENİŞ AÇI HÎKMET BÎLA Gırtlaktaki Düğüm Dün NTV'de Celal Pir'in sunduğu ekonomi programında iki uzman konuk vardı. Profesör Esfender Korkmaz şöyle konuştu: "Bana göre istikrar programı diye bir şey kalmadı." ANAP'lı eski bakanlardan Işın Çelebi de şöyle konuştu: "Türk halkından özür dilememiz gerekiyor." Döviz fiyatlannın serbest bırakılmastndan sonra yapılan yorumlar bunlar. Gerçi, "dalga- lı kur" sistemine geçilmesinin her şeyin sonu olmadığını söyleyen de yok değil. Faiz politi- kasıyla kurlar kontrol altında tutulacakmış. Hükümet programı aynen sürdürecekmiş. Pa- niğe gerek yokmuş. Işin büyüsü bozuldu artık. "Sakın sesinizi çıkarmayın, yoksa istikrar programı bozulur" diye diye geçirilen 14 ayın sonunda gelinen nokta bu... Kim bozdu istikrar programını? Hükümet bozdu. Nasıl bozdu? 1. Başbakan, Cumhurbaşkanı ile kavgasını kameralann önünde açıkladı ve mali krizi te- tikledi. 2. Kriz büyüyünce, istikrar programının en önemli dayanağı olan döviz politikasından vazgeçti, bir anlamda havlu attı. Bu hükümetten bir tek kişinin çıkıp da "İs- tikrar programını aksatacak söz söylemeyin" demeye hakkı var mı artık?.. "Enflasyonla mücadeleye herkes katkıda bulunmalı" demeye?.. Petrol fiyatlan nasıl tutulacak? Ekmekten yedek parçaya kadar sayısız mal ve hizmetin fıyatlanndaki artışın önüne nasıl geçilecek? ••• önceki gün toplanan DSP grubunda alkış- lar ve gözyaşlan birbirine kanştı. Kürsüde ko- nuşan Başbakan'ın duygusal sözleri milletve- killerini de duygulandıımıştı. Kimileri ağladı. Zaman zaman hep biriikte ayağa kalkarak al- kışladılar. Aslında gözyaşı ve alkış, stres atma açısm- dan yaraıiı. Ama onlar ağladıkça borsa düşü: yor, faizler yükseliyordu. Gözyaşlan... Elli yıllık siyasal yaşamında göımediği bir tavn Cumhurbaşkanı'ndan gördüğünü söyle- yen genel başkanın "mağdur" oluşuna mı? Yoksa, MGK toplantısında Cumhurbaşka- nı'nın tavrına karşı toplantıyı terk etme şeklin- de kendini gösteren çaresizliğe mi? Alkışlar... İstikrar programına ve IMF'ye sıkı sıkıya bağlanıp 14 ay boyunca işçisinden işvereni- ne kadar reel sektörün boğazının sıkıimasına mı? Yoksa, iki cümleyle istikrar programının ca- nına okunmasına mı? Bunlar zor sorular. Yanıtlanması güç. DSP grubunun bu sorulan yanrtlaması, Türkiye'nin geleceği açısmdan da çok önemli... ••• Anlaşıldı ki Cumhurbaşkanı ile Başbakan arasında Çankaya Köşkü'nde patlayan kav- ganın temelinde, Devlet Denetleme Kuru- lu'nun devreye sokulması yatıyor. Kavganın hemen ertesinde bütün Türkiye'de "kim hak- lı, kim haksız" tartışması yapıldı. Basına yan- sıyan haberlere göre Çankaya'ya ilk gün 15 bin faks, 20 bin elektronik mektupla destek mesajı gelmiş. Milliyet'in intemet srtesindeki ankette Sezer'e destek yüzde 80'e ulaşmış. NTV- MSNBC ve e-kolay.net gibi intemet si- telerinde de yurttaşlar ezici bir çoğunlukla Se- zer'e destek vermişler. Bu neyi gösteriyor? Bu ülkede yaşayan insanlar, yolsuzluklarla yaşamayı öğrenmişlerdi. Ğ>ğrenmişlerdi ama, yüreklerinde birsızıyla... Çaresizlik kadere dö- nüşmüştü. Gırtlaklannda bir düğümle bu ka- dere razı olmuşlardı. Bir umut ışığı doğunca- ya kadar. O ismin Sezer ya da Gezer olması o kadar önemli değil... Mkmetb@ntv.com.tr Dilediğiniz film, dilediğiniz zaman evinizde... Üstelik pınl pırıl görüntüsü ve yeri göğü inleten ses kalitesiyle gerçek bir sinemadan eksiği yok, fazlası var. 5 ayrı DVD-Vıdeo oynatıcı modelinin, bir adet ev sinema alıcısı ve 5 hoparlörle kombinasyonlarından oiuşan paket seceneklerinin tümü 10 taksitle evinizde... Üstelik ayda 60.500.000 TL'den baslayan taksitlerle ! Philips'in bu olaganüstü "Ev Sineması" fırsatını yakalayın, keyfinizi kaçırmayın. ÖZEL KAMPANYA FİYATLARI DVD7SI fıyatına 2000 p ^emo fiW Ev Sinema Hazır Pak«cieri DVD7II - MX7-«0 OVD75I - MX740 DVD957 - MX740 DVD958 - MX740 I Peşin + 9 Ay Taksit (TL) PEŞİNAT/TAKSİT TOPLAM 60.500 000 63.500 000 70000 000 70.000.000 70 000 000 605 000.000 635OO0.0O0 700 000.000 700 000.000 700 000000 Kampanyamız Şubat ayı sonuna kadar geçerlı olup, stoklarla sınırlıdır. www.philips.com.tr • Oçd D»f Tfc AKMEMCEZ (0212) ^ B 15 • hHnt Uai) BAKİİ«ÖY (KI2) 583 » 7» • G^m iıfe MWWCÛY (0212) 583 « • Seyd» KAEKKÖY (0214) 414 80 W • Pmdw(tu KADfe HAS CENm (0212) « I » 00 • Mchmt Yano|l« KARAKÖY (0212) 245 02 77 • Elehrolet MECtDtYKOY (0212) 219 98 48 • Orokty Otomom ORTAKÛY (0212) 227 86 86 • D*m» Muzık Aledtn SİRKECİ (0212) 512 19 10 , Kampıny» Turkıye dekı tum Phıhps bayılerınde feçerlıdır PHILIPS TUKETICİ DANIJMA 0800 261 33 02 (pbx) Üriinlerimiz, sati} vc servis noktılarımız hakkında daha arrıntılı bilfi için TUrklyc'nin htr ycrindcn OCRETSIZ arayabilirıiniz. PHILIPS