Katalog

21 ŞUBAT 2001 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA İLİVUJ^l UIVIJ. / ekonomi(S cumhuriyet.com.tr 13 Genç işsizlep korkutuyop • ANKARA(ANKA)- Kayıtlı işsiz sayısının hızla arttığı Türkiye\ie işsizlerin büyûk bölûmünün genç nüfus içinde yer alması endişe veriyor. işsizlerin yüzde 80'inin 15-29 yaş grubundakilerden oluştuğu belirlendi. Türkiye Iş Kurumu'na göre, kayıtlı işsiz sayısı 2000 yılında yüzde 50 artış göstererek 730 bın 496'ya ulaştı. işsizlerin yüzde 78'le 569 bın 16'lıkenbüyük bölûmünün 15-29 yaş grubunda bulunduğu belirlendi. Kayıtlı işsizler içinde 15-19 yaş grubundakiler yüzde 14.1, 20-24 yaş grubunda yer alanlar yüzde 37.3, 25-29 yaş grubu içinde bulunanlar yüzde 26.4'lük pay aldı. THY içm başvuru süresi uzatridı • ANKARA(ANKA)- Türk Hava Yollan'nın özelleştirilmesine ilişkin açılan ihalede 28 Şubat olarak belirlenen son teklif verme tarihi 30 Mart'a kadar uzatıldı. Özelleştırme Idaresi Başkanlığı'ndan (ÖlB) yapılan açıklamada, 14 Aralık 2000'den itibaren verilen ilanlarla açılan ihalede şartname alan potansiyel yatınmcı • r - hr kuruluşlardan gelen süre erteleme taleplen dikkate alınarak bu karann verildiği bildirildi. Ay-Cell îhalesi sonuçlan* • ANKARA(ANKA)- Türk Telekom'a bağlı olarak faaliyet gösterecek, Türkiye'nin dördüncü GSM şebekesi Ay-Cell'in altyapısı ıçin açılan ihaleyi Ericsson ile Siemens kazandı. Yedi ille sınırlı olan 103 milyon dolarlık proje kapsamında Ericsson baz istasyonlannı, Siemens ise santrallan kuracak. Yabancı yatınmcı kaçıyor • Ekonomi Servisi - Yabancı Sermaye Derneği (YASED) Yönetim Kurulu Başkanlığma Faruk Yöneyman yeniden seçildı. Yöneyman, 19 Şubat krizinin politik kaos dışında ekonomiye olan negatif etkilennin hazine ihaleleruıde devlete çıkaracağı faturayla, ekonomiyi 3 ay içinde ikinci bir sınava sokma eğılıminde olduğunu kaydetti. Yöneyman, Türkiye'nin imajmı ciddi şekilde zedelediğini, birçok yabancı kuruluşun yatınmlannı ertelediğini söyledi. Usumi'mn dupumuiyi • Ekonomi Servisi - Hacettepe Üniversitesi Hastanesı'nde tedavi altında bulunan gazetemiz yazan Sadullah Usumi'nin sağlık durumunun ıyi olduğu açıklandı. Usumi'ye Hacettepe Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Tunçalp Özgen'in ardarda gerçekleştirdiği iki beyın ameliyatı sonrasında gerekli tedavi uygulanıyor. Usumi'ye geçen yıl da aynı hastanede beyin ameliyatı yapılmıştı. Repo faizleri yüzde 3000'lere sıçrarken Hazine ihalesinde faiz yüzde 144 Pîyasalar krizî aşamadıEkonomi Servisi - Para ve ser- maye piyasalan MGK toplantı- lanndâ önceki gün Cumhurbaş- kanı Ahmet Necdet Sezer ile Başbakan Bülent Ecevit arasın- daki tartışmanm etkisini dün de atamadı. Hazine'nin 1 aylık ihalesinde faizlerin beklenenin üstünde çıkması borsada da tedirginliği arthrdı. Hazine'nin bugün yapa- cağı 3.2 katrilyonluk iç borç ge- ri ödemesi dün düzenlediği 1 ay vadeli ihaleye bankalardan bek- lenen teklif gelmemesine karşın ihalenin yüzde 90'lık büyük bö- lümü karşılandı. Bankalann 1 katrilyon 770 trilyon lira teklif verdikleri 1 ay vadeli ihalede bıleşik faizler yüzde 144'lerden işlem gördü. Yılhk basit faiz oranı ise yüzde 92 lerde seyrettı. Öte yandan Merkez Bankası'ndan önceki 3000, Bunalım tırmanıyor 8768 1048 11-00 11 58 "306 1334 1500 1600 1615 9:30 11 00 11 30 1330 1400 1500 16 00 • Hazine borçlanma prvgmmım değiştinerek yaşanan krizinfaiz onmlarınıyükseltmesinden kayncûdanan-ekmaliyeti şimdilik 55.4 trilyon lirada tuttiL MerkezBankası 'ndan öncekigün 5 milyardolaru yahn dövfcalan bankalar dün de43 mifyar dolarlık net dövti satışı gerçekleştirdiler. gün 5 milyar dolara yakın döviz alan bankalar dün de 4 milyar dolarlık net döv iz satışı gerçek- leştirdiler. Aynca önceki gün Merkez Bankası'ndan çıkış ya- pan dö\ izi karşılaması beklenen yüzde 12 faizli, 4 ay vadeli dö- vize endekslı ihalede ise Hazine 530.1 milyon dolarlık satış yap- tı. Hazine'nin ıç borç stoku ise ocak ayı sonu itibanyla 44 kat- rilyon 428.1 trilyon liraya ulaştı. Ağır fatura 55 trilyon Hazine'nin kriz koşullan yü- zünden ihale programını değiş- tirip bir ay vadeli bonoyla borç- lanması Merkez Bankası'nı en az 430 trilyon lırahk bir ek faiz yükünden kurtardı. Hazine borç- lanma programmı değiştirerek yaşanan krizin faiz oranlarmı yükseltmesinden kaynaklanan ek maliyeti şimdilik 55.4 trilyon lirada tuttu. Repo faizleri ise dün yüzde 300 seviyelerinden iş- lem görürken gün içinde Hazine ihalesi sonrası yüzde 3000 sevi- yelerine kadar sıçradı. Borsa bileşik endeksi ise gün içinde repo faizlerinin yükseli- şinden etkılenerek 8 bin 140 pu- ana kadar düşmesine karşın se- ans sonuna doğru toparlanarak 8 bin 768 puandan kapandı. Ulu- sal-100 endeksi önceki güne oranla 86 puanlık artış kaydetti. Uzmanlar, Hazine'nin bugün- kü yüklü iç borç geri Ödemesini karşılayarak yüksek faiz baskı- sından kurtulmak için ihale va- delerini kısalttığını belirtiyorlar. Uzmanlar, borsada yaşanan kay- bm ekonomik istikrar arayışın- daki yatıruncıyı hüsrana uğrattı- ğını belirterek repo faizlerinde- ki yükselişinin endişe verici ol- duğunu bildiriyorlar. Mali piyasalarda yaşanan dal- galanmayla dolar karşısında de- ğer kazanan Euro, dün piyasalar- da dolar alımlannın kesilmesi üzerine beklemeye geçerek 91 centlik seviyelerine geri döndü. Banka yöneticileri. Ecevit - sezer krizinin piyasaiara etkisini değerlendirdi Faizle birlikte kırılganlık da arttıEkonomiServisi-Geçen kasım ayında h- kıdite krizi yaşayan finans kesimi, şimdı- kı sıyası knzın faturasını da "ekonomklefa- izlerin yükselmesi ve büyüme beklentileri- nin düşmesT olarak yorumluyor. Ancak banka çevrelen, Hazine'nin ihaleyi 1 aya indirmesınin piyasalarda güven verici bir ortam yarathğını ifade ederken kısa vade- de krizın geçici olacağını, orta vadede ise risklerin devam edeceğını vurguluyorlar. Koçbank Genel Müdürii Halil Ergür, kasım ayındaki krizın etkilennin atlatıl- maya çahşıldığı bir süreçte finans kesımı ve reel kesimın beklenmedık bır knz dal- gasının halkm ve reel kesimin güvenini sarstığmı belırtti. Ergür, faızlenn bu sevi- • Bankacılara göre, Hazine vadeyi kısarak olaylan sakinleştirdi ve güveni arttırdı, ancak orta vadedeki riskler sürüyor. Uzmanlar, krizin faturasının faizlerin yükselmesi ve büyüme beklentilerinin düşmesi olarak karşımıza çıkacağını belirtiyorlar. yelerde devam etmesi halinde piyasalann kınlgan hale geleceğini kaydetti. Yaşanan siyası tedirginliğin ekonomik yansımala- nnın geçici olduğunu ifade eden Ergür, istikrann devam etmesinin zorunlu olduğunu söyledi. Osmanlı Bankası uzmanlann- dan Yarkın Cebeci de, her 3 ay- da bır yaşanan krizlenn piyasalann gü- venini sarstığını ifade etti. Cebeci şöyle konuştu: "Kriz, faizler üzerinde mutla- ka bir tortu bırakacakür. Krizin Uk etid- si, politik risk priminin daha da yüksel- mesi şeklinde görülecek." Panik dalgası Akbank Genel Müdür Yardımcı- sı Ziya Akkurt da yaşanan siyasi knzin ekonomiyi dennden etkile- diğini, Hazine'nin de kriz karşısmda ön- lemler alarak piyasalan sakınleştirdiğini vurguladı. Akkurt, bir gün içinde bu ka- dar dövizi karşüayan Merkez Bankası'nın ne kadar güçlü olduğunun anlaşıldığını kaydetti. Akkurt, özellikle borsada yaşa- nan ani dalgalanmalann borsarun derin olmayışından kaynaklandığını vurguladı. Akkurt, "CMaylar abarülmamau, psikolo- jik faktör çok önetnli, serinkanh otunma- h" dedi. Akkurt, Hazine'mn vadeyi kısa- rak olaylan sakinleştirdiğinı belirtti. The Chase Manhattan Bank Başkan Yardımcısı Ali Alpacar ise kasım ayında yaşanan krizin likidite krizi olduğunu, ge- çen gün yaşananlann ise tamamen poli- tik olduğunu vurguladı. Alpacar, ekono- minin artık politik ya da teknik herhangı bir hatayı kaldıramayacağuıa dikkat çektı. Değeri yükseldi Krizden kârlı çıkan Euro oldu • Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ile Başbakan Bülent Ecevit arasında yaşanan gerilim, Euro'nun Londra para piyasalannda 0.75 cent oranında yükselmesini sağladı. . Ekonomi Servisi - Avrupa Birli- ği'nin ortak para birimi Euro, Türki- ye'nin önceki gün yaşadığı yönetim krizinden ahşılmadıkbıçimde olum- lu etkilendi. Türkiye'de yaşanan ma- li kriz, Euro'nun dolar ve yen karşı- smda değer kazanmasma yol açtı. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ile Başbakan Bülent Ecevit arasında yaşanan gerilim, Euro'nun Londra para piyasalannda 0.75 cent oranında yükselmesini sağladı. Söz konusu etkinin, Euro ile borç- lanıp Türk Lirası cinsinden yatınm yapan yabancılann, kriz nedeniyle tekrar hızla Euro satvn almalan ne- deniyle yaşandığı kaydediliyor. Fi- nancial Times gazetesinde yer alan yorumda, önceki gün yaşanan kriz- de, Merkez Bankası'nm Türk Lira- sı alıp dolar satması ve bu dolarlan alan yatmmcılann bu paralan tekrar Euro'ya çevirdiği belirtildi. Maka- lede, dün yapılan Hazine ihalesine de dikkat çekilerek u Yüksek faizler, Türkiye ekonomisinin şu anda ke- sinlikk en son ihtiyaç duyduğu şey" yorumu iletildi. New York Tlmes New York Times'ta ise Cumhur- başkanı ile Başbakan arasındaki tar- tışma sonucunda piyasalann altüst olduğu vurgulanarak "Gelişmeler Türkiye'nin sonınlıı ekonomisinin ne denli hassas olduğunun altmı bir kez daha çizdi" yorumu yapıldı. Başbakan Ecevit-Fischergörüşmesinin ardındanpiyasalan rahatlatıcı açıMamalaryapılmaya çalış 'Program etkilenmeyecek' Başbakanlık'tan çıkarken sendeleyen Fîscher'in yardımına yamndaki burokratlar yetişti (Fotoğraf: AA) ANKARA (Cumhuriyet Büro- su) - Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkan Yardımcısı Stanley Fischer, Avrupa Bölümü Dırek- törü Mkhael Deppler ve Türkiye Masası Şefi Carlo CottareDi'nin de yer aldığı heyet, hükümetle Cumhurbaşkanlığı arasında çı- kan bunalım nedeniyle 5 milyar dolar para çıkışı görünen ekono- miyi mercek altına aldı. Bileşik faizlerin yüzde 144'eulaştığı 1.5 katrilyon liralık bir ay vadeli borçlanma ihalesini izleyen IMF Başkan Yardımcısı Fischer, hü- kümetin program konusunda ka- rarlı olduğunu, yapısal önlemler de içinde olmak üzere prograrmn güçlendirilmesine ilişkin adımla- n Başbakan Büknt Ecevit'le gö- rüştü. Ecevit, IMF'nin yeni talep- lennin olmadığmı ve ek önlemler ahnmayacağmı söyledi. Devlet Bakanı RecepÖnaL bu- nalım nedeniyle çıkan paranın 4.9 milyar dolar olmadığını belir- tırken "Hazine yann ükır triar ödemeyi yapacak" dedi. Önal, enflasyonla mücadeleyi engelle- meye çalışan lobiler olduğunu kaydederek Merkez Bankası Ya- sası'nda yapılacak değişiklikle bankaya piyasa düzenleyicisi ola- rak yeni enstrümanlar sağlanaca- ğım bildirdi. IMF heyeti, Merkez Banka- sı'nda düıîkü büyük borçlanma ihalesini izledikten sonra, Başba- kanlık'a geçti. IMF Başkan Yar- dımcısı Stanley Fischer, IMF Av- rupa Direktörü Michael Deppler, Türkiye Masası Şefi Cottarel- li'yle birlikte, Başbakan Ecevit ve Başbakan Yardımcısı Hüsa- özei sektörden diyalog çağrısı Ekonomi Servisi - Istanbul'da toplanan özel sektörün önde gelen temsilcileri, yayımladıklan bildiri ile devletin zirvesinde diyalog çağ- nsında bulundu. Türkiye Odalar ve Borsalar Bir- liğj, Türkiye Ihracatçılar Meclisi, TÜSlAD başkanlan ile çeşitli oda ve borsa başkanlannın imzaladığı bildiride, ülkenin yapay krizlere ta- hammülü bulunmadığı vurgulana- rak şöyle denildi: "Sayın Cumhurbaşkanımız ve Başbakanunıza sesleniyoruz ve bir an önce bir araya gelip diyalog or- tamını tesis ctmelerini arzu ediyo- ruz. Mili Güvenlik Kurulu'nun ön- cefikle AB'ye Uetikcek ulusal prog- ram olmak üzere, gündemindeki acil konulan sonuçlandumak ama- cıyla acilen toplanmasının doğru olacağı inancındavTz." Devletin tepesindeki kavganm yann başka toplumsal tepkilere de yol alabileceğinin unutulmaması gerektiği belirtilen bildiride, "Cumhurbaşkanhğı ile başbakan- hkarasmdavarolangergnıliklerin, birebir kamuoyuna yansıtüarak laizortarnınadavetiyeçıkantması, devlet klaresinin gerektirdiği sağ- duyuile bağdaşmadığıgibi. krizya- rablarak topluma hak etmediği bir bedd ödetifanesine de hiçbir maka- mın hakta bulunmamaktadır" açıklaması yapıldı. mettinOzkan'la görüştü. Merkez Bankası Başkanı GazJErçeTinde katıldığı toplantıda ekonomik programın. başanya ulaşabilme- si için ödünsüz ve daha sıkı ola- rak uygulanması gerektiği belir- tildi. Başbakan Ecevit. IMF'nin eko- nomik programa ilişkin yeni is- temlerinin olup olmadığına iliş- kin bır soru üzenne, "Hajir, yeni beklentileri yok. Ekonomik prog- ram Türkiye'nin gereksinmeleri- ni karşüayacak bir program. Bu- nu kararİılıkla sürdnreceğiz. Bu konuda IMFylearamızda bir ay- nlık yok" dedi. "Milli Güvenlik Kurulu'ndaki bunalundan sonra IMF'nin size aktardığı bir kaygı var mı" soru- suna da Ece\ ıt, "Kaygı hepimiz- de var, ama öyle ciddi bir kaygı yok. Durum da krize dönüşme- den umarun çözüleeektir. Bu ko- nu\ıı da tabü IMF yakından izli- yor" yanıtını verdı. IMF Başkan Yardımcısı Fisc- her ise uygulanan programın güç- lendirilerek sürdürüleceği konu- sunda hükümeti kararlı gördükle- rinı belirtirken. "Türk hükümeti ile yapısal önlemler de dahil prog- ramın başanh olması için gelecek- te atdması gereken adıınlan ele al- dık" dedi. BlLGİ TOPLUMUNA DOGRU/ÖZLEMYÜZAK ozlemyu(" yahoo.com Adı Kenan. Marangozluk yaparak "geçimini" sağlamaya çalışıyor. Yanında ye- tiştiği ve "Bana her şeyi o öğret- ti" diye her fırsatta övgüyle bah- settiği Ermeni ustasından edindi- ği hüneri Ümraniye'de sahibi ol- duğu atölyede ürettiğı mobilyala- ra yansıtıyor. Tesadüfen sohbeti- miz, devletin doruğunda o meşrıur krizin patlakverdiği günerastladı. llginç rastlantı, krizin çıktığı gün, tam da Kenan Usta'nın, yaşamını adadığı atölyesini devretme kara- rı aldığı gündü. "Piyasaya verdiğim iki çekim var. Ancak atölyede yaprak kıpır- damıyor. Aylardır doğru dürüst tek bir sipariş bile alamadım. Yal- nız atölyenin aylık sabit masrafı 600 milyon lira." 50'li yaşlardaki Kenan Usta, evinin geçimini sağ- layamadığı için "Hiç olmazsa masraflan kısanm" düşüncesiyle 4-5 aydan beri eşini ve 2 çocuğu- nu almış, evinin kapısını kilitleye- rek emekli yaşlı babasının yanına Ya Evlerde, İşyerlerinde Yaşanan 'Sessiz' Krizler?.. taşınmış. "Tek istediğim, piyasa- daki iki çekimin parasını namu- sumla karşılayabilmek" diyor, "sonrası Allah kerim, karnımızı doyuracak bir şeyler buluruz her- halde". Kenan Usta bunları anlatırken televizyonda liderler arasında sa- bah patlak veren krizle ılgili aynn- tılar tartışılıyor; gazeteciler, bilim adamlan, politikacılar hararetle yorumlaryapıyoriardı. Gözü bir an televizyona kayan Kenan Usta, sessizce birkaç dakika dinledik- ten sonra tek bır cümle çıktı ağzın- dan, "Keşke bunlann hepsi ken- dilehni halkın, bizlerin yerine koy- mayı öğrenebilselerdi". *•• Gece IMF'nin Dünya Raporu'na bir göz attım. IMF gelişmekte olan ülkelerin 3 büyük sorunla boğuş- mak zorunda olduklannı söylüyor: - Yolsuzluklaria mücadele, - Devletin rolünün yeniden ta- nımlanması; - İstikrar ve dış piyasalarda gü- venin tesisi. Örnekler veren IMF, raporunda Türkmenistan ve Özbekistan'ı "serbest piyasa ekonomisi ku- rumlannı oluşturmanın ilk aşama- sında" olarak nitelendiriyor. Ra- pora göre Macaristan ise ikinci başladığını iddia eden Türkiye bu tablonun neresinde? Peki, ya IMF'nin ortaya koydu- ğu ve tartışılamayacak kadar ger- çek olan bu 3 olgunun tesisi için mücadele verilirken göz ardı edi- len "sosyal boyut?" Kenan Usta yıllannı verdiği atöl- yesinin kapısına kilit vurmaya ha- • Giderek açılan gelir uçurumu, iietişimsizlik uçurumunu doğuruyor. Öyle ki sağıriar diyaloğu, Türkiye'yi yönetenlere kadar yayılıyor. Tüm bunlann faturasını ödeyen ise yine halk oluyor. aşamada. Yani pazar ekonomisi- nin nasıl daha etkin ve rekabetçi işletilebileceğinin yollan araştınlı- yor. Ömek verilen bu 3 ülke de ge- çiş ekonomisi ülkeleri. Peki, demokratikleşme sürecini çok daha önceden başlattığını, serbest piyasa kurallannı çok da- ha uzun yıllar önce uygulamaya zırlanırken kaçınlan vergilerin pa- ralan ile alınan son model araba- lar, cipler yanı başından geçip gi- diyor. Piyasadaki üç kuruşluk çe- kinin karşılığını ödeyememenin sı- kıntısı, "Elâleminyûzüne nasıl ba- kanm" kaygısı ile geceleri gözüne uyku girmeyen Kenan Usta, bir yandan da şaşkınlıkla bankalan, özel finans kurumlannı hortumla- yan medya ve holding patronlan- nı ve onlann debdebeli yaşamla- nnı izliyor. Peş pese "komik" isim- li operasyonlar yapılıyor. Ortalıkta sürekli bakanların ve üst düzey bürokratlann adlannın geçtiği yol- suzluk raporlan dolaşıyor. Ve Ke- nan Usta, atölyesinin kapısına ki- lit vurmaya hazırianryor... Türkiye ise kendi insanını gide- rek unutuyor... Giderek açılan gelir uçurumu, kültür uçurumu, beraberinde kav- ram uçurumunu, iietişimsizlik, uz- laşmazlık uçurumunu da doğuru- yor. Öyle ki kan-koca, çocuk-aile, öğrenci-öğretmen, işçi-işveren, çalışan-yönetici, millet-vekil ara- sında süregelen sağıriar diyaloğu, iietişimsizlik, pençe pençe, Türki- ye'yi yöneten en üst düzeylere ka- dar yayılıyor. Tüm bunlann fatura- sını ödeyen ise yine halk oluyor. Türkiye gibi yolsuzluklaria mü- cadele eden, devletin rolünü yeni- den tanımlamaya çalışan, ulusla- rarası piyasalarda kredıbilitesini arttırmaya çalışarf diğer ülkelere şöyle bir göz atalım. Çin'in, Ja- ponya'nın, Hındistan'ın ulusal ey- lem planlannı çoktan hazırladıkla- rını, işsızlikle mücadelenin etkin arayışlanna girdiklerinı ve kendi in- sanlanna yatırım yaptıklannı bile- lim. Örneğin bir Malezya'nın ge- çen haftalarda başlattığı ulusal kampanya çerçevesinde, bir stad- yuma bir milyon bilgisayaryerieş- tirerek ev hanımlarından işsizlere, temizlik işçilerine kadar her kesi- mi bilgisayar kullanıcısı yapma gayreti içinde olduğunu da bile- lim.... "Güçlü Türkiye" sloganı yerine, kendi halkına değer vermek, ınsa- nına yatırım yapmak, önüne bir hedef ve vizyon yerieştirmek bu kadar zor mu acaba? Yoksa kriz çıktığı için yanm kalan MGK toplantısının gün- deminin ana konusu Ulusal Prog- ram değil miydi?..