Katalog

5 OCAK 2001 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI /ekonomi@ cumhuriyet.com.tr 13 AB'den 135milyon Euro'luk yanton • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - AB Konseyi, Türkiye'ye 3 yıllık dönem için 135 milyon euroluk maddi yardım verilmesine onay verdi. Türkiye'nin ekonomik ve sosyal kalkınmasını teşvik edecek projelerin finansmanında kullanılacak yardımın, MEDA 2 çerçevesi dışında olduğu bildirildi. Bakkallar acîl önlem istiyor • ANKARA (ANKA) - Türkiye Bakkallar ve Bayiler Federasyonu Başkanı Bendevi Palandöken, geçen yıl yalnızca Ankara'da 1200 bakkalın işini devrettiğini ya da kapattığını belirterek hükümetten acil önlem almasını istedi. Küçük esnaf ve sanatkârlann enflasyonun nedeni gibi gösterilmeye çalışıldığını kaydeden Palandöken, "Hükümetin artık küçük esnafı gündeme alması, seyirci rolünden çıkması gerekiyor" dedi. Hay Demzcflik'le Hgbnîzyok' • ANKARA (ANKA)- Ray Sigorta, Antalya Kiriş açıklannda batan Pati gemisinin acentası olan Ray Denizcilik Şirketi ile organik bir bağuıın bulunmadığıru bildirdi. Ray Sigorta'dan yapılan açıklamada. Gürcistan bandıralı geminin acentası olduğu ve sigorta işlemlerinı gerçekleştırdıği ifade edilen Ray Denizcilik Şırketı ıle Doğan Grubu'nun şırketlerinden olan Ray Sigorta'nın hıçbir bağının bulunmadığı vurgulandı. Yaörımda Hk üç • ANKARA (AA)- Kamu sektörü, 2001 yılında 6 katrilyon 887 trilyon lira yatınm yapacak. Resmı Gazete'de yayımlanması beklenen 2001 Yıh Yatınm Programı'na göre kamunun bu yıl yapacağı 6 katrilyon 887 trilyon yatınm içinde, bütçe dışı fonlar ve mahalli idare yatınmlan hariç en büyük pay 1 katrilyon 570 trilyon lira ile enerji sektörüne aynlacak. Bu sektörü 1 katrilyon 543 trilyonluk liralık yatınmla ulaştırma sektörü izlerken, eğitım sektörü 1 katrilyon 152 trilyon liralık yatınmla üçüncü sırada yer alacak. İş Bankası'ndan açıklama • ANKARA (ANKA) - tş Bankası, îhlas Holding ve holding bünyesındeki şirketlerle ortaklık konusunda bır görüşme yapmadığını bildirdi. tş Bankası'ndan yapılan açıklamada, basında banka ile holding arasında bir aydan uzun bir süredir görüşmelerin devam ettiği, Ihlas Finans'm Iş- Tim'e ortak olmak, TGRT'yi ise tş Bankası na vermek istediği yönünde haberler yeraldığı belirtildi. Enerji tasarrufu şartoldu GAZİANTEP(AA)- Elektrik enerjisi fiyatlanna yapılan zamlar, özellikle dargelirli ailelerde enerjinin verimli kullanunını bir anlamda kaçınılmaz hale getirdi. Çeşitli kaynaklardan derlenen bilgiye göre bulaşık makınelerinde yüksek sıcaklıkta yıkama arzu edilmediği takdirde, 55 derece su sıcaklığı, temizlik için yeterli görülüyor. Saç kurutma işlemı için mümkün olduğunca havlu öneriliyor. Saç kurutma makinesinin 10 dakika çahşması, 60 vvattlık bir lambanın 3 saat yanmasına eş değer enerjiyi tüketiyor. Maaş artışmda yıllık ortalama yerine yıl sonu hedefinin baz alınması baştan kayıplar getiriyor Memura enflasyon aldatmacasıBANUSALMAN ANKARA - Hükümetin. memur- lann enflasyon karşısında ezdırilme- diğı söylemı, aldatmacalar ıçenyor. Memurlara verilen maaş artışında yıllık ortalama yerine, yıl sonu enf- lasyon hedefinin baz alınması baş- tan kayıplar getiriyor. Hükümet, IMF'yle yürürlüğe koyduğu stand-by programı doğ- rultusunda memurlara hedef enf- lasyona göre zam yapılmasını ön- gördü. Ancak memur maaşlanna yapılacak artışlarda esas alınan enf- lasyon rakamı yıllık ortalama hedef enflasyon değil, yıl sonu hedef enf- lasyon oldu. Böylece TÜFE yıllık ortalamada yüzde 44.3 beklenme- sine karşın yıl sonu için ulaşılma- ya çalışılan yüzde 25'lik hedefe gö- re zam yapıldı. DÎE'nin "JîyatEn- dekslerive Enflasyon" ldtabında da, 12 aylık ortalama enflasyonun da- ha doğru bir gösterge olduğu ifade ediliyor. Memur maaşlanna ilk yanyıl için yüzde 15 zamverilmesine kar- şın mayıs ayında yüzde 17.1'lik enflasyonla bu rakam aşıldı. Bu- nun üzerine hükümet, 2 puan da ıyileştirme sözüne karşm yaptığı hesaplama sonucunda yüzde 3.9'luk artış verdi. Haziran ayında yaşanan yüzde 0.7'lik enflasyonu hiç hesaba kat- mayan hükümet, memurlara 15 Temmuz'da yüzde 10'luk ikinci ya- nyıl zamlı maaş verdi. Hükümetin yıl sonu enflasyon hedefi, eylül ayında yüzde 26.9'la açığa düştü. Ancak, ocak ayında yüzde 15, hazi- ran ayında yüzde 3.9, temmuz ayın- da da yüzde 10'luk artışlann hepsi, 2000 yıh başında verilmış gıbi he- saplayarak hükümet maaşlara 2000 yılında yüzde 31 zam verdiğini sa- vumryor. Bu kargaşa nedeniyle maaşlara verilmesi gereken ikinci ek zam, ka- sım ayında enflasyonun yüzde 35.7'ye ulaşmasıyla ortaya çıktı. Ancak hükümet, 2 puanhk iyileştir- meyle yüzde 5.2 düzeyinde hesap- lanan bu ek zammı memurlara 15 Arahk'ta yansıtması gerekırken hâ- lâ vermedi. Geriye dönük olarakyüzde 5.2'lik enflasyon farknını ödenmemesi du- rumunda, hükümet kendi hesabıyla bile memurlan enflasyon karşısında ezdirmiş olacak. Özellikle bu farkın Ocak 2001 'de ilk yanyıl zammı olarak verilen yüz- de 10'luk artış içinde kabul edilme- si ise, memurlann 2001 yılına da bü- yük kayıplarla başhyor olması anla- mına gelecek. KESK'in araştirması KESK'in yaptığı çalışmaya göre, 2000 yıh başında 100 kabul edilen maaşlar, Arahk 2000'de 94.2'ye ge- riledi. tstanbul Ticaret Odası'nın enflasyon endeksi baz alındığında ise.gerçekücretlerin 100'den90.9'a düştüğü görülüyor. Buna göre 100 liralık ücretin 9 lırası kayboldu. KESK'in araştırmasında, 2000 yılında yüzde 31 'lik maaş arüşı ya- pıldığı iddiasımn da doğru olmadı- ğı kaydedilerek yapılan maaş aruş oranlanmn ortalamasımn yüzde 23.3 olduğu bildinldi. Hükümetin, 2000 yılı Bütçe Yasası gereği maaş- lara yansıtması gereken kasım ve aralık ayı enflasyonlanndan oluşan farklan bile ödemedığıne dikkat çe- kildi. KESK, 1/4 derecesindeki öğret- men maaşını esas alarakdolarbazın- da yaptığı hesaplamada, 1 Ocak 2OO0'de 427 dolar olan maaşlann 1 Arahk 2000'de 395.6 dolara kadar indiğini gösteriyor. Yani, öğretmen maaşında bir yıl içinde 31.4 dolar kayıp oluştu. Araştırmada, kamu çalışanlannın 1999 yılında enflasyon yüzde 68.9'ken ortalama yüzde 43'lük ma- aş artışı aldığı, bu nedenle de yüzde 26 alacaklı durumda olduklan belir- tilerek dolar bazında 1999 yüındakı kaybın 112 dolar olduğu ortaya ko- nuluyor. KREDÎ FAİZLERİ YÜKSEK~ Sanaykidestek arayışında Ekonoml Servisi - Bankalann, sanayicinin tatile rastlayan ödemeleriru erken istemesi üzenne baş- layan tartışma tatil sonrasmda da sürüyor. tstanbul Sanayi Odası (ISO) Başkanı Hfisamet- tin Kavi ve Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Zafer Çağlayan, yaşanan ekonomik olumsuzlukla- nn reel sektörde yarattığı sıkmtınm, bankalann dev- re sonu faizlerini ve KDV ödemelerini erken iste- mesiyle daha da arttığı gerekçesiyle ödemelerin er- telenmesını ıstemişti. 'Karmca dualan'na güvenerek bankalann acı- masızca baslaya devam ettiğini belirten Çağlayan, piyasalann kilitlendiği bir dönemde bankalann bu uygulamasının haksız olduğunu söyledi. Bankacı- lık Düzenleme ve Etenetleme Kurumu (BDDK)'nun bu durumun iyi niyetle çözülmesmi istediğini kaydeden Çağ- ankalann acınıasızca bas/aya devam ettiğini belirten ASO Başkanı Çağlayan, piyasalann '_> kilitlendiği bir dönemde bankalann bu uygulamasının haksız olduğunu söyledi. layan, Bankalar Birli- ği'nin (TBB) de tavsiye- si üzerine bazı bankala- nn buna uyduğunu. baa- lannın ise kabul etmedi- ğini bildirdi. Devletin bu konuda herhangi bir ted- bt, afcbadtgını söyiajjeır. Çağlayan, bırçok sanayi kuruluşunun bu nedenle batma noktasına geldiği- ni kaydetti. Türkiye Giyim Sanayici- leri Derneği Başkanı Güngör KeşçL 'Sektörel Dernekler Platformu' ile bankalarla uzlaşmaya ça- lışılacağını bildirerek "Reel sektörün fînansman ihtiyacı her zaman olacak. Bu nedenle bankalarla kalıcı bir anlaşmanın sağlanması şart" dedi. Istanbul Ticaret Odası (ITO) Başkanı Mefamet Yıkhnm ise, TBB'nın ve BDDK'nin özellikle es- ki tarihli kredı faızlen konusunda bankalan yönlen- dirmeleri ve makul sınırlann uygulanmasımn temı- nı için bır konsensüs saglanması konusunda çaba sarfetmelen gerektığini söyledi. Bankacılık ve fi- nans kesimı ile işadamı ve sanayıcilenn bir nokta- da uzlaşması gerektığıne ışaret eden Yıldınm, "He- pimiz aynı geminin içindeyiz. Bu gemi batarsa her- kes etküenir. Şayet yüksek faizkr nedeniyle işletme- ler batarsa ve kredilerin geri dönüşü sağlanamazsa, bir süre sonra bankalar da güç durumda kalacak- ür" diye konuştu. Salomon s. Barney 'Enflasyonun düşüşü olumlu* ANKARA/LONDRA (AA) - Uluslararası yatınm damşmanlık kuruluşlanndan Schroder Salo- mon Smith Barney (SSSB), enf- lasyon ve uluslararası rezerv alan- lannda olumlu gelişmelerin oldu- ğunu bildirdi. Analizde, enflasyonun düşüş trendi içinde olduğu 2000 yılı enf- lasyonu toptan eşyada yüzde 32.7, tüketici fiyatlannda ise yüzde 39 olarak, yüzde 40'tn altına indiği kaydedildi. Analizde, son günler- de, Merkez Bankası'na döviz gi- rişlerinin olduğu belirtilerek ulus- lararası gayri safı rezervlerin, kriz öncesi düzeylere yükseldiği ifade edildi. SSSB analizinde, bugün düzenlenecek olan Hazine ihalesi- nin de önemli olduğu belirtildi. Sıkı takip IMF heyeti artık her aygelecek Ekonomi Servisi - Daha önce 3 ayda bir Türkiye'ye gelen heyet bundan böyle her ay gelme karan aldı. Türkiye'ye 2001 yılının ilk ziyaretini 12 Ocak Cutna günü gerçekleştirecek olan CarloCotta- relli baskanlığındaki IMF heyeti, Türkiye'de bir hafta kalacak. Ay- nı gün temaslanna başlayacak olan heyet, ağırhklı olarak banka- cılık sektörüyle ilgilenecek. Yeııi yıla zamh merhabaEkonomi Servisi - Bir yandan yurtta- şa umut kapılan aralayan 2001 yılı. be- raberinde getirdiği zamlarla bir yandan da sıkmtılı geçeceğine işaret ediyor. Yurttaşlaryeni yılın ilkgününden itiba- ren geçerli sayılan, taşıttan emlak ver- gisine, faız gelinnden trafık harcına ka- dar pek çok vergı ve harç için daha faz- la ödeme yapmak zorunda kalacak. Son olarak akaryakıta gelen yüzde 1 'lik fiyat artışıyla birlikte yurttaşın hangi harcamalar için zamma boyun eğeceği kesinlik kazandı. 2001 'in bazı 'getirileri' şöyle: t: Dünden geçerli olmak üzere akaryaklt ürünlen pompa satış fi- yatlanna yüzde 1 'lik zam yapıldı. Zam gören ürünler arasında benzin türleri, gazyağı, kalorifer yakıtı, motorin ve fu- • Yurttaşlar yeni yılın ilk gününden itibaren akaryakıttan elektriğe kadar pek çok alanda fiyat artışlanyla karşılaştılar. eloıller bulunuyor. ElektriK: Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ (TEDAŞ), 2001 yılı için elektriğin kılovat saatine yaptığı zammı, ekono- mik program nedeniyle 'yalnızca' yüz- de 1 ile sımrlı tuttu. Böylece, IMF'nin direktifiyle 21 Aralık'tan geçerli olmak üzere yapılan yüzde 8 oramndaki zam- la birlikte 10 gün içinde yapılan toplam zam oram yüzde 9 a çıkmış oldu. An- cak ayda 150 kilovat saattan fazla tüke- tım yapılması halinde geçerli olacak 'zamh tarife' ile zamlı olmasa da hiçbir hizmet verilmeksizin güç bedeli adı al- tmda tüm abonelerden alınan 'sabit üc- ret' uygulaması, sürüyor. Taşkömürü: Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Genel Müdürlüğü'nce yapılan ayarlamayla taşkömürüne yüz- de 2 zam geldi. Zonguldak parça kömü- rünün, KDV dahil ton fıyatı 51 milyon 714 bin liradan 52 milyon 767 bin lira- ya yükseldi. 1 Ocak Pazartesi gününden itibaren gelır vergisi dilimleri, ücretlilerin özel ındirim tutarlan, yatınm indirimi sınır- lan, yatınm indirimi, mevduat faizi ve repo stopaj oranlan, motorlu taşıtlar ve taşıt ahm vergısi miktarlan, emlak ver- gisine tabi değerler, harçlar, vergı ceza- lan, veraset ve intikal vergisi hadleri ile özel işlem vergisi tutarlan değişti. Cüven sarsıldı Gözler 2001 hedefinde • Hükümetin yüzde 25 hedefîni tutturamaması bu yılın beklentilerini de değiştiriyor, ancak faiz oranlanndaki yükseliş özel sektörün güvenini sarsıyor. Ekonomi Servisi - Geçen gün açıklanan 2000 yılı enflasyon rakamlannın yankılan devam ediyor. Hükümetin yüzde 25 hedefini tutturamaması bu yılm beklentilerini de değiştiriyor, ancak faiz oranlanndaki yükseliş özel sektörün güvenini sarsıyor. Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Güngör Keşci, hükümetin bu yıl nakit denetimi üzerindeki baskısına son vermesı gerektiğini söyledi. Hazır giyim sektöründe de geçen yıl hammadde maliyetinin artması yüzünden sıkıntılar yaşandığını ifade eden Keşci, uluslararası piyasalarda rekabet şanslannın artması için bu yıl hammadde maliyetlerinin düşürülmesinin öncelikkr arasında olması gerektiğini beürtti. Keşci. 'Lihıslararası piyasalarda fiyat tutturamazsanız firmaiar sıkınöya düşer. kapılannı kapaür, işçi çıkanr ve ne yazık ki Türkiye böyle bir sonuca doğru gkByor'dedi. Umutdunyerini kaygı ahyor Türkiye Genç Işadamlan Derneği (TÜGİAD) Başkam Mubarrem Ydmaz ise enflasyonun bugün ulaştığı seviyeyi de bir başan olarak değerlendirdi. Ancak faizlerdeki yükseliş ve kur gelişmeleri yüzünden enflasyondaki düşüşün aniamını yitirdiğine dikkat çeken Yılmaz, bu yıl da hedeflerde ortalama 10 puan sevıyelerinde şaşmahr olacağmı, ancak geçen yıldan farklı olarak umutlann yerini kaygılann aldığmı söyledi. Enflasyondaki düşüşü, uygulanan ekonomik programm bir ayağı olarak gördüklerini belirten Yılmaz,'Ekonomik programla birlikte Türkiye kaybettiği yıllan yeniden kazanacak bir reform sürecine girecek umuduyla uzun vadeii bakarak bu ekonomik programa destek veriyoruz' dedi. lstanbul Ticaret Odası (ÎTO) Başkanı Mehmet Yüdınm da geçen yıl faiz oranlanmn ve vergi yüİcünün özel sektörün belini büktüğünü, ancak uygulanan ekonomik programın bir altematifinin olmadığmı belirtti. Financial Times, ABD'nin büyümesindeki yavaşlamanın tüm dünya ülkelerini etkileyeceğini belirtti 2001, dünya ekonomisi için test yılı 2001 'de test edilecek önemli gelişmelerden birinin de yeni ekonomi olduğu belirtüiyor. Eski iş modeOerinin arnk yıkudığı ve teknoloji şirketieri için kar etmenin önemli olmadığı ifade ediliyor. Ekonomi Servisi - Son dokuz yıldır ABD ekonomisinde yaşanan rekor dü- zeydekı büyüme ve ertesınde yavaşlama- nın gelmesiyle, 2001 yılının ABD eko- nomısı için önemli bırtest yılı olacağı be- lirtUiyor. 'Süpergücün" ekonomikbüyü- mesindeki yavaşlamanın tüm dünya ül- kelerini etkilemesı kaçınılmazken tngil- tere'de yayımlanan Financial Times ga- zetesının ünlü yazan Martin WbH 2001 yılında dünya ekonomısinın testlerle do- lu bir yıl olduğunu ifade edıyor. Wolf, Türkiye'de uygulanan kur poli- tikasıyla ve gelişmekte olan ülkelerin ekonomilenyle ilgili görüşle- rini de dile getirdiği makale- sinde, 2001 yılında dünya ekonomisinde karşı karşıya kalınacak 6 farklı gelişmeyi şöyle anlatıyor: 1-ABD Merkez Bankası Başkanı Alan Greenspan: ABD Merkez Bankası Başka- nı konusunda görüşler iki ^~~^~ kampa bölünüyor. Büyük bir çoğunluk Greenspan'in makro-ekonomi politikala- nnı beğenirken, ufak bır grup ülkedeki 'köpfik' ekonomiden sorumlu olduğunu düşünüyor. Wolf'a göre eğer ABD'de ta- lepteki büyüme oranının yavaşlayarak yaklaşık yüzde 3'lere çekümesi halinde Greenspan'in politikalannı beğenen ilk grup hakh çıkacak. Ancak bu gelişmeler yaşanmazsa olumsuzluklar sürecek. 2-Yeniekonomi: Wolf, 2001 'de test edi- lecek önemli gelişmelerden binnin de ye- ni ekonomi konusunda olduğunu belirti- yor. Eski iş modellerinın artıkyıkudığı ve teknoloji şirketieri için kar etmenin önemli olmadığı görüşlerinin 2000'de gercekleşmedığını belirten Wolf, ancak ABD'nin 'benzersiz' bır teknolojik dev- rimin ortasında olduğuna işaret ediyor. Wolf, ABD'de büyümenin yavaşlaması- na karşın verimliliğin arttığına dikkat çe- kerek "OECD'nin ABD ekonombinin büyüme oranmı potansiyvl olarak yüzde 4 olarakkabulediyor. LTkedekiişgücü ve- rimliliğindeki uzun vadeU büyüme ise yüzde3'lerin biraz ahmda. Bu oran 1973- 95 yıDarı arasuıdaki eğttimin iki katına ulaşjyor" açıklamasını yapıyor. M1 rJ. akalede, MeksikagibiABD ekonomisindeki yavaşlamadan etkilenen Latitt Amerika ülkelerinde veABD piyasaianna bağımh olan Asya ülkelerinde ekonomik krizleri aşmayı sağlayan 'baskıcıkur politikası'na Türkiye'nin devam etmesi önerildL 3.GeKşmekte olan ülkefcr Wolf, özel- likle Meksika gibi ABD ekonomisinde- ki yavaşlamadan etkilenen Latin Ameri- ka ülkelerinde ve ABD piyasaianna ba- ğımlı olan Asya ülkelerinde ekonomik krizleri aşmayı sağlayan 'baskıa kur po- ihîkası'na Türkiye'nin devam etmesinin önemlı olduğu görüşünü dile getiriyor. Wolf, ABD ekonomisindeki yavaşlama- nın gelişmekte olan ülke ekonomileri içinde bir test nıteliği taşıdığını ileri sü- rerek bu sürecin "söz konusu ülkderin 19901ardakimaMkrİ2fer sonrasmda eko- nonıilermigüçk^iripgüçlendinnedilde- ri konusunda önemli ipuçlan vereceği" açıklamasını yapıyor. Özellikle Rus- ya'dakı gelişmelenn ilgı çekicı olduğunu dile getiren Wolf, petrol fıyatlannın yük- sehnesinin ülke ekonomisindeki iyileş- meye yardımcı olacağını söylüyor. 4J)uro: Büyük umutlar ve ıyımserlik- lerle piyasaya sürülen Avrupa ortak para birimi Euro'nun geçen 2 yılda önemli de- ğer kayıplan yaşadığını ifade eden Wolf, 2000 yılının sonunda Euro'nun biraz ol- sun güçlendiğini belirtıyor. Wolf, ABD ekonomisindeki gerile- menin, Euro'nun 2000 yılı sonunda 0.94 _mmmmmm ABD Dolan'na kadarçıkma- sına neden olduğunu söyle- yerek "2001 yıhnda ya Euro sağlam ve tutarlı bir çizgi iz- leyecekya da küni analistlerin söylediğigibi 'tu\alet para bı- nmı" olacak' görüşünü dile getinyor. 5 AB'deki işsizlik endişesi: ——^— Avrupa Birliğı'ndeki(AB) iş- sizliğin endışelere yol açtığını belirten Wolf, 2000 yılında AB'deki işsız sayısı- nın 125.4 milyona kadar çıktığuu ifade etti. Wolf, Avrupa ekonomilerinın yeni iş yaratmak ve ışsızlıği azaltmak duru- munda olduklannı söylüyor. 6.Japonya: Tüketunin, yatınmlan art- tırarak canlandınlmaya çalışıldığını ha- hrlatan Wolf, ancak hala ülkedeki finan- sal sektörün zayıflığına dikkat çekiyor. Wolf, ülkede yeniden bir duraklama ya- şanmasını öniemek için polıtıkacılann yeni radikal kararlar ahnası gerektiğini belırtiyor.