Katalog

SAYFA CUMHURİYET 16OCAK2001SAI 10 DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr KAVŞAK OZGEN ACAR Putin: Önce Ulusal Çıkarlar Leningrad KGB Casusluk Okulu mezunu, karatede siyah kuşak sahibi Albay Vladimir V. Putin (48), Rusya Devlet Başkanlığı'nda bir yılını henüz doldumnadı. Iç sorunlarla uğraşıp koltuğuna ısındıkça dı- şanya da açılmayı ihmal etmeyen Putin, uzun yıllardan sonra Küba'ya giden Moskovalı ilk lideroldu. Sovyetler Birliği'nin dağılması ıle Ha- vana-Moskova ilişkileri çökmüştü. Washing- ton'un ekonomikablukasından daha çok Sov- yetler'in adadan çekilmesınin Küba'yı olum- suz etkilemesini Fidel Castro, "Güneş, ufuktayeniden gözük- medi" sözleri ile yorumlamıştı. Castro'nun, Sovyetter'eolan 11 mityar dolariık borcunun silinme- si isteğını bile bile Putin, Kü- ba'ya neden grtti? Putin'in yanıtı şöyle: "Bağ- lantımızın kökenindeki siyasal temel kaybolunca ılişkilerimi- zin bozulduğu söyleniyor. Bu doğru değildir. Küba'nın, dün- yada, Latin Amerika'da bizim 1 numaralı geleneksel ortağımız oiduğunu yineliyorum." Putin için bu ziyaretin getinsi, eski dostlann yeniden kazanıiması açısından yalnızca bir sımgey- di. Putin, Saddam Hüseyin'ın Irak'ınauygu- lanan hava ambargosunu detdi, ilk uçuşu ger- çekleştirerek bir hava koridoru açtı. Bu kori- dor daha sonra, Türkiye de dahil, pek çok ül- ketarafından kullanıldı. Kasımayında Israil Baş- bakanı Ehud Barak'ı telefonla arayıp banşa katkısını ıstedı. Konuşma sırasında Filistinli lı- der Yaser Arafat yanındaydı. Böylece Putin, casuslukgünlerinden dolayı çok lyi bildiği Or- tadoğu'da "Bölgede artık biz de vanz" diyor- du. Uzun yıllardır dıyalog kopukluğu yaşanan Çin Seddi'nden sarkarak Beijıng ıle dostluk ilişkiterini güçlendirmeyeyöneldi. Gürcistandı- şında Ermenistan, Azerbaycan, Türkrnenis- tan'layakınlaşma girişimlerinde önenrcli ödün- ler elde etti. Geteneksel nüfuz bölgesi Balkanlar'da Ko- sova konusunda daha etkin bayrak göster- di. ingiltere Başbakanı Tony Blair ile beş kar- şılıklı ziyaret gerçekleştirdi. Çok lyı olduğu söylenen Almancası ile Alman Başbakanı Gerhard Schröder'i ağıriadı. Batı ilişkilerin- de ABD'den daha çok, Avrupa'ya önem ver- diğinı gösterdi. Putin, yeni yrt He- tisinde "Rusya, aıtok impara- tortuk ihtiraslannı terk etmeli, ulusal çıkarlar doğrultusunda hareket etmelidir. Çıkarianmı- zı makul ve tutarfı bir bıçimde tanımlayıpsavunacağız" dedi. Rusya'nın çıkariannın tanım- lanması henüz tam yapılmadı- ğı için bu sözter, Rusya'ya kom- şu bazı ülketerde merakve kay- gı uyandırdı. Ankarabektevegör siyasası ızlerken, bu sözterTürk medyasının dikkatınden kaçtı. Putin'in simgesel ziyaretleri, dış sıyasanın restorasyonuna ilişkin girişimlen, Moskova'nın dünyadaki etkinliğini arttırma- ya yönelişinin bir göstergesi olarak algılanı- yor. Sovyetler'in dağılmasından sonra kuru- lan yeni cumhuriyetler için ABD'nin gorev- lendirdiği büyükelçi Stephen Sestanovich, "Rusya'nın ulusal çıkariannı tanımlaması ile henüz belirsiztiğin daha fazla, alarm duru- munun daha az olduğu bir dönûm noktası- nın varlığını düşünüyorum" diyor. Putin Rusya'nın gururunu güçlendirdikçe, bölgede ilgili siyasal meteorolojik raporiarda havalann soğuma eğilimi göstereceği bek- lentisı var. General Aliyev'den Albay Putin'e ödün Rusya'nın, SSCB zamanında cumhuriyet- ler arasında yapılan ekonomik ve üretim iş- bölümünden; altın, petrol, doğalgaz, ma- denler ile önemli tanmsal kaynaklardan yok- sun kalması, bugün içinde bulunduğu eko- nomik bunalımın temel nedenlerinden biri. Geleneksel ilişkilerden yararlanmak ama- cını güden Putin, önemli yankı uyandıran ilk dış gezisini yaptığt Türkmenistan'da doğal- gaz konusunda kopardığı ödünlerın benze- rini, geçen hafta Bakû'ya yaptığı resmi ziya- rette de elde etti. Başlangıçta "zamansız" diye düşündüğü Bakû ziyaretınde, Leningrad KGB Casusluk Ankara-Moskova bunalım ortakhğı Okulu 1949 mezunu General Haydar ASvev'e, okul arşıvinden çıkarttığı diplomasını verme- si "medyatik" bir olay oldu. Putin'in Bakû'dan aynlırken söylediği "yahşi değil, çokyahşi" demesi anlamlrydı. Ziyarette Bakû-Tiflis-Ceyhan boru hattın- dan daha çok Hazar Denizi'nin, kıyı ülkeler arasında sınıriannın çizimi ve petrol ile do- ğalgaz yataklannın paylaşımı konusu ön plan- daydı. Hazar Denizi'nde sınırlar, 1970'te SSCB ile Iran arasında bir anlaşma ile belir- lenmişti. Ancak şimdi Hazar*ın beş kıyı ülke- si (Rusya, Azerbaycan, Iran, Türkrnenistan ve Kazakistan) var, sınırlar ise belirsiz. Genç Albay Putin'in, kurt Ge- neral Aliyev'den Hazar'm paylaşımında önemli ödünler kopardığı anla- şılıyor. Türkmenbaşı Sapar- d NiAnkara ile Moskova, ''eko- nomik bunalımlar" konusun- da kader bıriıği içinde! önce- ki yıl, önemli bir ekonomik bunalım geçtren Rusya. kom- şu Türkiye'yı olumsuz etkile- di. Akdeniz'in sıcak sulanna turizmleulaşan Ruslar Türki- ye'ye getemez oldu, bavul ti- careti yapan esnaf dükkân- larının kepenklennı indirdi, Rusya'ya dışsatım önemli öl- çüde düştü. Bu kez kasım ayında ban- kacthk sektörunün ateşledi- ği Istanbul Borsası'ndaki çö- küş, Rus Borsası'nı sarstı. ilk kez Türk Borsası ülke dışın- da, olumsuz da olsa, önem- li bir etkilenme yarattı. "Rus Borsası bir sünger gibidir. Kötû haberlen emer, iyileri- nealdirmaz" biçimındekiyar- gt, istanbul çıkjşli haberterden sonra bir kez daha doğru- landı. Rus Borsası, bunalt- mm kaynağı Istanbul'a kıyas- la daha kötü etkılendi. Istan- bul'da düşüş oranı yözde 10 iken Moskova'da 15 oldu. Bu arada Paris Kulübö'ne 48 milyar dolarlık borcunu ödemede Moskova yavaş- tan alıyor. "ödemeyeceğfz demiyoruz. Ödeyeceğiz, an- cak bu paraya şimdi ülke içinde daha çok gereksinimi- miz var" biçimındeki yanıtlar, Batılı alacaklılan düşündürü- yor. Moskova'nın bu ay 1.5 milyar dolar borç ödemesi gerekiyordu. ş murad Niyazov'un çag- nlısı olarak, Hazar Deni- zi'nin paylaşımı için kıyı ülketenn devlet başkan- lan beşli dorukta şubat sonu ya da martta Aşka- batta buluşacaklar. Pu- tin, Azen Parlamento- su'nda yaptığı konuş- mada cağrtyı destekle- diğini açıkladı. Iran da toplantıya katılacağını bildirdi. Şubat içinde dı- şışleri bakan yardımcıla- rı Tahran'da buluşup beşli doruk toplantısını hazırlayacak. Beşli do- ruk, Hazar petrol ve do- ğalgazının Ceyhan'a ulaşması açısından da önemli bir dönüm nok- tası olacak. Moskova-Tahran silah flörtü Dış ticaret açıklannı azaltmak ve ekono- miye yeni girdiler sağlamak amacıyla Putin, can simidi olarak silah sanayiine sanlıyor. Ge- çen yıl yalnız 3-4 milyar dolarlık silah satışı yapan Rusya, "on yıllık birplanlama" ile si- lah sanayii girditerini arttırmayı amaçlryor. He- def, yüzde 30 kapasite ile çalışan 300 silah fabrikasının üretimini arttınp yeni pazariar bul- mak. Rusya'da silah sanayiinden sorumlu bakanlığın başına getirilen Ifya Klebanov ise iddialı. Yeni kurulacak holdingler ile hedefe ulaşmayı öngörüyor. Türkiye'ye başta helikopter ile çeşitli silah- iar öneren Moskova, Kıbns Rum Yönetımi'ne pazartadığı ve Girit Adası'nda konuşlandın- lan S-300 füzelerinin denemelerini yaparak personelı de eğitıyor. Rus Savunma Bakanı Igor Sergeyev, ABD'nin ekonomik yaptınm- lar uyguladığı Tahran'ı aralık sonunda ziya- ret etti. Moskova'nın, kimyasal kitlesel silah- lar, balıstikfüzeter üretimı için çalışan Tahran'a yalnız silah değil, teknoloji transfen de sağ- ladığı bildiriliyor. ABD Elçısi Sostonovich, silahlanma işbirliği hakkındaki bir soruyu şöy- le yanıtladı: "Iran-Rus yakınlaşması, Tah- ran'ın kitle imha silahlannı geliştirmesine, balistik füzeyeteneğini kolaylaştınp askeriye- teneklehniarttırarak bölgede istikrarstzlıkya- ratmasına, Iran'ın uluslararası teröre deste- ğinı güçlendirmesine katkıda bulunacak ise bundan kaygı duyanz." Amerıkalı diplomatın kaygısına karşılık yeni ABD Başkan Yardımcısı Dick Chen- ney'in petrol lobisinin istemi doğrultusun- da Iran ile ilişki kuruhnası önerisi ise ilginç bir çelişki yaratryor. Elmek: oacar@superonline.com Fax: 0312.468 15 79 Ölü sayısı 400y ü aşarken yetkililer Kolombiya 'dan 3 bin tabut istedi Enkaz kakfarma ve kurtarma çalışmalannın devam ettiğj bölgeye uluslararası toplumdan yapılan yardımlar da surüyor. l ç günlük yas ilan edilen ülkede. depremde yakmlannı kavbedenlerin ise hiçbir tsseUisi yok. (Fotögraf: REUTERS AP) Salvador yas tutuyor • Santa Tecla'da evi toprak altında kalan 22 yaşındaki Sergio Armando Moreno'nun 30 saat sonra sağ olarak enkaz altından çıkarılması, kurtarma ekiplerini umutlandırdı. Japon sismolog, 20 yıl içinde yapılabileceğini öne surdu 'Deprem tahmini hayal değil' DışHaberierServisi-Orta Amerika'yı vuran deprem- den en çok etkilenen El Sal- vador'da ölü sayısı 500'ü aş- tı. Enkaz altında kalanlanlar- dan umut kesümeye başlarken yetki- liler, Kolombiya "dan acil olarak 3 bin tabut istedi. Hükümet ülkede üç gün- lük yas ilan etti. Şiddetli depremde, kaybolanlann sayısının 4 binden fazla olduğu tahmin ediliyor. Polis, 1117 kişinin yaralandığı dep- remde 11 bin 57 kişinin kurtanldığı- nı açıkladı. Polis aynca 7 bin 934 evin TOKYO (AA) - Büim adamlannın, 10 ila 20 yılda hava tahmini yapar gibi deprem tahmini yapar hale gelebilecekleri öne sûrüldü. Tokyo'da basın toplantısı yapan Japon sismolog Profesör Naoşi Hirata, "Bugün depremleri tahmin edemiyonız, ama 10-20 yü sonra meteorolojik tahmin yapar gibi deprem tahmini yapabüeceğiz" dedi. Bilim adamlannın depremlenn nedenleri ve oluş şekillerini bildiklerini belirten Hirata, Kobe depreminin 6. yıldönümü dolayısıyla düzenlediği basın toplantısmda, "Depremkrin ohış sürecini, karmaşık vapısuu ve yerini önceden söyteyecek durumda depOz, ama en geç 20 yü sonra bunu da yapabüeceğünizi samyorum" dedi. Kobe'de 17 Ocak 1995'te meydana gelen depremde 6 binden fazla kışi ölmüştü. tamamen yıkıldığını, 16 bin 890 evin ise hasar gördüğünü açıkladı. Kurtarma ekiplerinden alınan bil- giye göre, başkent San Salvador'un güneybatısındaki Comasagua bölge- sinde yaklaşık 3 bin kişi enkaz al- tında kaldı. Comasagua'nınhemen hemen haritadan silindiğini belirten yetkililere göre, kurtarma ekipleri el- verişsiz ulaşım koşullan nedeniyle bölgeye gidetniyor. Bölgeye helikop- terle yardım ekibi gönderilmeye ça- lışılacak. Başkentinl2kilometreya- kuundaki Santa Tecla bölgesinde de bir tepenin eteklerine inşaedilmiş 300 kadar evin toprak kayması nedeniy- le toprak altında kaldığı ve bölgede yaklaşık 1.200 kişinin kayıp olduğu dı. kaydedildi. El Salvador'u vuran depn- min üzerınden 30 saat geçtü- ten sonra, depremden en ça etkilenen bölgelerden Sanı Tecla'da birkışırun enkazın a- ûndan sağ çıkanlması, üzüı- tüler arasında bir sevinç öy küsü yaşanmasıru sağladı. Kurtuluş dyküsfl Başkent yakınlarındak Santa Tecla'da evi toprak al tında kalan 22 yaşındaki Ser gio Armando Moreno, üze rine düşme tehlikesi olan ton larca ağırlıktaki beton ve top rağm kaldınlmasıyla yardın ekipleri tarafından kurtanl Yardım yağıyor Dışişleri bakanlıklan arasında siyasi danışma mekanizması kuruluyor Pakistan la işbirliği artıyor tsmafl Cem, Pakistanh meslektaşı Abdul Sattar'la bir araya gekH (Fotoğraf: AP) Türkiye ve Kuzey Kore yakudaşma sürecinde PEKİN (AA) - Türkiye ve Kuzey Ko- re Cumhuriyeti dışişleri bakanlıklan ara- sında, iki ülkcnin birbirlerini tanıma ni- yetlerini beyan eden bir mutabakat zap- tı imzalandı. Çin'in başkentı Pekın'deki Türkiye Büyükelçiliği'nden yapılan açık- lamada, dışişleribakanhklannın ilgili ge- nel müdürleri arasında dün büyükelçı- likte bir görüşme yapıldığı belırtıldı. Görüşme sonucunda, iki Kore arasın- dakı ilişkılerde sağlanan yakınlaşma sü- recınin bölgedekı banş ve istikrar orta- mına katkıda bulunacağını vurgulayan taraflar, Türkiye ve Kuzey Kore Cum- hunyeti arasındaki ilişkilerin normalleş- tinlmesi, iki ülkenın birbirlenni tanı- ması, diplomatik ılışki kurması ve kar- şılıklı büyükelçi ataması konulannda niyetlennı beyan eden bir mutabakat zaptı imzaladılar. Dış Haberler Servisi- tkı gün- lük bir resmı ziyaret ıçn Pakis- tan'a gıden Dışişlen Bakanı ts- mail Cem'm, başkent tslama- bad'dakı temaslan sırasında iki ülke arasındaki ılişkilerle böl- gesel ve uluslararası konular ele alınıyor. Pakistan Dışişleri Bakanı Ab- dul Sattar'm davetlisi olarak bu ülkeye gıden Cem ve beraberin- deki heyetin önceki akşam geç saatlerde gittiğı Islamabad'dan bugün aynlmalan bekleniyor. Ziyaret çerçevesinde Cem ve Sattar, dışişleri bakanlıklan ara- smda düzenli siyasi danışma me- kanizması kurulmasına ilişkin bir muhtıra imzaladılar. Cem'le yaptığı görüşmenin ardından ba- sına açıklama yapan Dışişleri Bakanı Sattar, "Hem siyasi hem de ekonomik olarak uluslarara- sı alanlarda ifişkilerimizi yoğun- lasanyoruz* dedi. Dışişleri Bakanı Cem'in Isla- mabad'daki temaslan sırasında, Keşmir sorununa banşçı çözüm bulunması konusunda Pakis- tan' ın çabalanna destek verdiği bildirildi. Pakistan Cumhurbaşkanı Re- fikTarar ve Başyöneticı Pervez Müşerref tarafindan kabul edi- lecek olan Cem'in, Türk ve Pa- kistanh işadamlanyla bir top- lantı yapması da öngörülüyor. El Salvador'a uluslararası toplum- dan yapılan yardımlar devam edi- yor. îngiltere, Tayvan, Jspanya, Fran- sa ve Türkiye'nin yaru sıra El Sal- vador'a en yakın ülkelerden Meksi- ka da yardım malzemesi, kurtarma köpekleri ve felaketler konu- sunda uzmanlaşmış askeri personelle birlikte 5 adet C- 130 tipuıdekı uçağı bölgeye gönderdi. ABD ise kurtarma köpek- leriyle çadır yapımuıda kul- lanılan muşamba, su, tıbbi malzeme ve battaniyelerdeı oluşan yaklaşık 11 tondaı fazla yardım gönderdi. Dep- remde 6 kişinin öldüğü kom- şu ülke Guatemala da El Sal- vador'daki depremzedelere yardım gönderildiğini bildir- di. Guatemala önceki günden beri El Salvador" un enerji ih- tiyacının yüzde 40'ını karşı- hyor. Almanya ise felaket bölge- sine 15 kurtarma uzrnanı, ara- ma köpeklen ve taşınabilır su antma tesisı göndenyor. İngil- tere hükümetı Kızılhaç'a dep- remde kullanılnıası için 150 bin dolar taahhüt ederken di- ğer maddi bağışlann ise 50 bin dolara ulaştığı bildiriliyor. Panama'da da depremzedele- re yardım için bankalarda özel hesaplar açıldı. Hollanda, El Salvador'a maddı yardım yapıyor. Hükü- metin aldığı karar çerçevesin- de, yardım malzemelennı ta- şıyan bu uçağı bugün El Sal- vador'a gönderecek olan Hol- landa hükümeti, bu yardımm yanı sıra ilk aşamada 600 bin (170 milyar TL), Hollanda Kı- zılhaç Teşkilatı da 500 bin flo- rin (140 milyar TL) tutannda maddi yardım kararı aldı. Bu arada, ingiltere Ulusla- rarası Kalkınma Bakanı Ge- orgeFoulkes, El Salvador'da- kı deprem felaketi için 900 bin dolar (yaklaşık 605 mil- yar TL) bağışladıklannı söy- ledi. Borsada"saniye"endeksi.