Katalog

24 EYLÜL 2000 PAZAR CUMHURİYET SAYFA HABERLER R'iliyoruz ki Kuzey Anadolu Fayı ilerleyen deprem serisi üretiyor. Dolayısıyla hangi parçanın uzun süre kınlmadığıııı saptamak, gelecek depremin hangi faylar üzerinde biriktiğini öğrenmek açısından önem taşıyor. Bu, faylar üzerinde deprem olma riski maksimuma ulaşıyor demektir. Mesela 1912 Ganos Fayı'nın denizin içinde nereye kadar kınldığını bilirsek depremin olası yerini daha kolay kestirebiliriz. F.ay denizde, îstanbul'un içinde değil. Kocaeli depremine yol açan ana fayın yeriyle kıyaslarsak, bu kısım su altında bulunuyor. Bu nedenle Kocaeli depremiyle kıyaslarsak Marmara fayının, tabii yaratacağı deprem büyüklüğü ile orantılayarak söylüyorum, Istanbul için yıkıcı etkisi daha az olacaktır diyebilirim. Le Pielıoıı: FRYI ORHANBURSAU Marmara faylan üzerinde Türk bi- limcilerle ortaklaşa başlattığı araştır- malarla dikkatleri üzerine çeken Fran- sız yerfızikçi ve küresel tektonikçi Xavi- er Le Pichon araştırmalann sonucunu mükemmel olarak nitelendirdi ve "Yeni araştırmalarla Marmara fayının kalp atışlarını sürekli dinler hale gelebiliriz, kulağımız kirişte olur" dedi. Le Pic- hon 'la Le Survoir araştırma gemisinde, Marmara DenizVnin yeni elde edilen muhteşem yapısal haritası önümüzde, yaptığımız söyleşiyi sunuyoruz. - Batunetre çabşmalannın sonuçlann- dan memnun musunuz. daha önceki bil- güere ek olarak yeni bilgüer elde ettiniz mi? Le Pichon - Teknik olarak mükemmel. Araştırmayı programladığımız alanın he- men hemen iki katı fazlası alanı taradık. Gördüğümûz yapılar o kadar açık ki, ge- mideki bütün bilim insanlan arasında te- mel bir anlaşma sağlandı. Ana fayın ne- rede oldugunu görüyoruz. Fayın tek par- ça halinde süreğenliğini izledik. Tabii bu çalışma, depremi önceden kestirme anla- mına gelrniyor. Elde ettigimiz bilgiler çok sevindirici. Fayın derinliklerdeki de* taylannı bilmiyorduk, bunlan gördük. Çınarcık çukurluğunun detaylannı bilmi- yorduk, bunlan öğrendik. Sonarrihazııunçalışma alanı - Ük haftaki çalışmalanmzda kullandığı- nız ve fayı iziediğiniz sonar riha7inın özel- liklerineterdir? Le Pichon - Adı Em3000. Gemınin alü- na monte edilmiş durumda. 150 derece açı ile açüabiliyor. Taranacak bölgeye bir se- ferinde 135 ses ışını göndenlebiliyor. Her ışın 1 dereceden biraz fazla bir açıyla tara- ma yapıyor. Üzerinde gittiğimiz suyun ta- banını 1 km. derinliğine kadar 5 km'lik bir koridor boyunca tanyor. Gelen bilgiler, su- yun tuzluluk ve sıcaklık verilen dikkate alınarak normalleştiriliyor. Suyun yapısını bilmezseniz, ışınlann gönderdiği bilgileri değerlendirmede hata yaparsınız. Sonann bu birinci kapasitesi. Aynca ışınlar deniz tabanına vurup yan- sıdığında, radar görüntüsüne benzer bir görüntü daha elde ediyoruz. Bu yansıma haritası gemideki yazıcılar tarafından anında kayda geçiriliyor ve önümûze geli- yor. Yani özetle, biz bu radarla hem batı- metıe hem de yansıma haritası elde ediyo- ruz. llk programda Marmara Denizi'nin dörtte üçünûn sistematik batımetresini çı- kanük. Yansıma, batunetre ile elde edile- meyen yerlenn özellikleri hakkında bılgi veriyor. - 20 Evtül - 4 Ekim programınız hangi araşnnnalan içeriyor? LePichon - Derin sonar arastırmalan ya- pacağız. Gemide bulunan ve deniz tabanı- na 75 metre kadar yaklaşan Balık dediği- miz derin dip sonan ile tabanı tarayacağız. Bu bize yakın plan sismik profıller vere- cek. Marmara Denızı'ndekı değişik fay parçalannın birbiriyle mukayesesini yap- maya çahşacak, hangisinin daha önce ve hangısının daha sonra kırılmış olabıleceği- ni araştıracağız. - Bu çahşmanın sonuçlaruu nasd değer- lendireceksiniz? Le Pichon - Biliyoruz kı Kuzey Anadolu Fayı ilerleyen deprem serisi üretiyor. Do- layısıyla hangi parçanın uzun süre kınlma- dığını saptamak, gelecek depremin hangi faylar üzerinde binktiğini öğrenmek açı- sından önem taşıyor. Bu, faylar üzerinde deprem olma riskı maksimuma ulaşıyor demektir. Mesela 1912 Ganos Fayı'nın denizin içinde nereye kadar kınldığını bi- lirsek, depremin olası yerini daha kolay kestirebihnz - Sizin için sürpriz bir sonuç çıktı mı? Le Pichon - Elde ettığımiz fayla ilgili bil- giler benım için sürpriz olmadı. Türk araş- urmacılar, bizden önce iyi çahşmalar yap- kıcı etkisi daha az olacaktır diyebilirim. Aynca denızdeki kabuk yapısı da deprem dalgalannı, karaya geçerken biraz filtre eder, bu da yıkım etkisınuı bir parça daha azalmasında rol oynar. Ama bunlan söylerken açık davranmak da gerekir. Geçmışte tanhı depremler oldu ve bunlar tstanbul'da çok hasar yaptı. Bu hasann derecesi tartışilıyor. Yakın bir za- manda büyüklüğü 7'nin üzerinde bir dep- rem olması kaçınılmazdır. Fakat bu Istanbul için kıyamet değil. Aykut Barka'lann Science bilim dergi- sinde tarihi depremler üzerine yaptıklan araştırmanın sonuçlanna göre, tstan- bul'da önümüzdeki 30 yıl içinde deprem olasıhğı yüzde 15 artı-eksi hesabıyla, yüzde 62'dir. Yani 30 yıl içinde yüzde 47-77 arasındadır. 1999 Kocaeli depre- minden bu yana zaman geçtikçe, Koca- tılar. Hatta beklemediğim bır performans gösterdiler. Biz aynca onlann bu verileri- nin de üzerinden gittik. Bazı çok önemlı aynnnlar saptadık. Bu detaylar, artık önce- den üzennde yaptığımız tartışmalan bitir- di. Elde ettigimiz fay ile ilgili aynntılar mükemmel. Sürekli bir fay bölgesini görü- yoruz. Esas olan budur. îki büyük seg- ment saptadık. Fay kınlırsa 7.6'hk bir dep- rem üretir, ikı parça kınlırsa da 7'nın üze- rinde deprem üretecektır. - Bu depremierin arahklannı kestirmek mûmkünmü? Le Pichon - Hayır, ama örneğın iki aylık sürelerle kınlabilirler veya daha uzun sü- relerle. - tstanbul için olumlu yönler de oktuğu görüşündesiniz, bunu açudar mısınız? Le Pichon - Fay denizde, tstanbul'un içinde değil. Kocaeli depremine yol açan ana fayın yeriyle kıyaslarsak, bu kısım su altında bulunuyor. Bu nedenle Kocaeli depremiyle kıyaslarsak, Marmara fayının, tabıı yaratacağı deprem büyüklüğü ile orantılayarak söylüyorum, Istanbul için yı- eli depreminin Marmara depremini tetik- leme olasıhğı giderek azalıyor. Üç yıl da- ha geçerse, bu olasılık artık söz konusu olmayacak ve Marmara fayı kendi üze- rinde stres birikimı sonucu kınlacaktır. Bu durumda bekleme süresinin daha uzama şansuıdan bahsetmek belki müm- kün olur. Sistematik çalışma gerekü - EWeettiğinizveriler,gecenyTİortayaat- tiğuuz tek fay varsayımını destektiyor mu? Le Pichon - Bınncı nokta: Bu varsayımın temelinı oluşturan ana görüş değişmiyor. Yani tek fayın varlığı doğrulandı. tkincı nokta: Böyle bir parçalanma olduğunu, yani ana fayın iki parçadan oluşabileceği- ni tahmin etmedik. Ama parçalı gözükme- sine de şaşırmadım. llk yaptığımız teorik bir yaklaşundı, bir varsayım, bilimsel bir spekülasyondu. Ama fay daha önce çizdi- ğimize yakın çıktı, ancak iki parça gibi. tki parçalı olması, fay açısından önemli değil, ama deprem açısından önemlı. Sistematik çalışma yapmalıyız. Verileri tartışnrmalıyız. Bir yabancı olarak, Türk- lenn son bir yıl içinde yaptıklan araştırma- lan ve elde ettikleri verileri takdirle karşı- hyorum. Sismik refleksiyon çahşmalannı bizden önce başlatnlar. Ve bütün bu büim- sel araştırmalar çok iyi koordine ediliyor. Burada Naci Görür'ün çalışmalannın altı- nı özellikle çızmeliyim. Bunu bir kompli- man olarak görmeyin. Eğer bir gerçeğe da- yanmıyorsa, komplimanlann yaran yok- tur. - Ikinci dönem yahynalar hangi nokta- larda yoğuıüaşacak? Le Pichon - En ıyı hedeflere yönelece- ğız. burası Ganos fayı ve Çınarcık çukurlu- ğu olabilir. Bahk dediğimiz bu deniz dibi sonannı ilk kez kullanacağız. Bu nedenle de dikkatb olmak zorundayız. Kaybeder- sek denizin içinde çok yazık olur, çünkü hem pahalı bir araç elden gıder hem de ransız yerfizikçi ve küresel tektonikçi Le Pichon, Marmara'da yapılabilecek diğer çalışmalar hakkında"" da bilgi verdi. Le Pichon "Çınarcık havzasının tabanına derin sismik gozlemevi yerleştirilir, OBS dediğimiz derin sismik cihazlar kablolarla karaya bağlanır ve böylece fayın kalp atışlan dinlenebüir" dedi. projenin bu ayağmı gerçekleştirememiş oluruz. - Bahk'mözeffiklerinedir? Le Pichon - Deniz dibinin 75 metre üze- nnde gıdiyor. Pasıf bir balık gibi geminin ardından çekiyorsunuz. Derinden gıdiyor. 3 farklı kayıt alıyor, sonan var, 1500 met- relik bir alana geniş açılı ses ışınlan gön- deriyor. Kendme paralel 45 derece açıya kadar falezlerin içine yayılabiliyor bu ses dalgalan. 3,5 saykıl ses üretebilen ses kay- nağı var. 30 metreye kadar çökellerin ıçine girebüiyor. Sismik refleksiyon veriyor. Balık, yüzeydeki aktif faylan görüyor, gemiden yaptığımız çahşmayla bunlan birleştirip 3 boyutlu bileşenleri ortaya çı- kanyomz. Şimdi fayın en aktif kısımlannı buhnaya çalışacağız. Sistematik bir harita- lamasuıı yaptığunız için, faylann gidişinı ve hangi fayın ne tür aktivite yapnğını bul- mak zorundayız. - Sonraki çahşmalarda nekri program- ladınız? Le Pichon - Bundan sonra Batiskaf'ı ge- tümek istiyoruz. Batiskaf'a gireceğiz ve faylan gözle göreceğiz, onlardan numune- ler alacağız ve inceleyeceğiz. Batiskaf için başvuru yapnk, bu başvuruyu şımdi yeni- den tekrarlayacağız. Gelecek yıl bu prog- ramı uygulamak ısüyoruz, ancak 2002 yı- lına da sarkma olasıhğı var. 2001 'de başka bır gemi gelecek. Bu ge- miyle derin sismik yapacağız. Deniz dibin- den 10 kilometre kadar dennlığin aynntılı yapısını ve haritasım çıkarmak ıstiyoruz. ılk olarak Marmara havzasının derin yapı- sını göreceğiz ve ana fayın derindekı ge- ometnsinı öğrenmış olacağız. Kabuklann hız yapısını ve depremlerin merkez üssü- nün yapısını öğreneceğiz. - Marmara'da başka hangi arasürmalar yapdabflir? Le Pichon - Ömeğuı 1. olarak sanayi tıpi 3 boyutlu sismik refleksıyon yapılabilir. lkincisı de Çınarcık havzasının tabanına derin sismik gozlemevi yerleştınlir. OBS dediğimiz derin sismik cihazlar kablolarla karaya bağlanır ve fayın kalp atışlannı din- leyebılınz böylece. Karadakı klasık sismik cihazlarla saptayamadığımız bütün mikro depremleri saptayabılıriz bu yöntemle. Eğer fayın tam yerini biliyorsak ve kablo da varsa, bir kabloya üç OBS bağlayarak daha ucuza getinnek mümkün. Bu iki pro- jenin malıyan 10 milyon dolar kadar tutar. Faydakı değışımlen anmda ölçenz böyle- ce ve davranışı hakkında sürekli bilgi sahi- bi oluruz. Hûkumetten ekonomik destek yok - Deniz dibine ve karalara bahsettiğjniz OBS'krden yerleşrirfldi sonra bunlar yeni- den Japonya'ya grtoler- Le Pichon - Evet bir süre deniz tabanın- da mıkro faaüyetleri izledıler. Japonlar bunlan değerlendirip sonuçlannı açıklaya- caklar. Bunlar da Marmara fayı üzerine bi- ze değerli ve önemli bilgiler verecek. An- cak bu OBS'leri sürekli fay üzennde tut- malıyız. 10 milyon dolan zenginlerden is- teyince venniyorlar, gıdin hükümetten alın diyorlar. Hükümet de bu konuya fazla ilgi göstermiyor. Örneğin bu çalışmalara mad- di bakımından hıçbır katkısı olmadı. - Başka hangi arasürmalar var prog- ramda? Le Pichon - Fransa'da enstitü en son üre- tilen sismik sistemi sann aldı. Bu sıstem 4.5 km. uzunluğunda ve ucuna 40 adet je- ofon bağlı Ağustos 2001 projesi için, 40 adet OBS ile bırlikte derin sismik yansıma yapabilecegimiz sistemi getirtip araşürma yapabiürsek ne mutlu bize. Bu araşhrma suasuıda Marmara Denizı'nı çalıştığımız bölgelerde trafığe kapatmak zorundayız. Aynca kalıcı bir sismolojik ağ kurmak ge- rek. Sıkı bir GBP ağı ile, aralannda en çok 10 km. mesafe olan GPS ağı ile bölgede fayın hızmı sürekli ölçmek gerek. Aynca mikrojeoloji ile bütün îstanbul'un zemini- ni araşnrmak şart. Bu mikrojeoloji ile böl- genın jeolojik yapısmı aynntıh olarak öğ- renmiş oluruz ve hangi bölgelenn depremi büyüteceği konusunda bilgi sahıbi oluruz, böylece o yerlerdeki binalar hakkında da- ha sağlıklı karar verebiüriz. Zemine baka- rak, bu binalann deprem karşısında davra- nışlannı önceden kestirme şansımız olur. Yalova Takviye ve onarımlar usulsüz oi m o! FARUKKIKrAY l YALOVA - Marmara depreminin ardından 9 bin 953 orta hasarlı ko- nutun bulunduğu Yalova bölgesin- de, proje mühendisliği (PM) belge- li bürolarca sürdürülen takviye, onanm ve güçlendirme çalışmala- raun usulsüz yapıldığını beürleyen TMMOB Yalova Temsilciliği, ça- hşmalann durdurulması için Bursa Bölge tdari Mahkemesi'ne başvur- du. Mahkeme, TMMOB lehine ka- rar vererek dosyayı Daruştay'a gön- dcTdi. 17 Ağustos sonrasında PM »belgeli bürolann deprem bölgele- rinde banka şubesı açar gibi irtibat bürolan açtıklannı, insanlann acı- sını kazanç kapısı haline getirdikle- rini belirten TMMOB Yalova Şube Başkanı Savaş Dinçer, yapılan ona- nm çalışmalannın yeni facialara davetiye çıkaracağmı söyledi. Deprem bölgesinde işsiz kalan emlakçilerin komisyon karşılığuı- da PM bürolanna orta hasarlı bina bulduklannı belirten Duıçer, "Dep- rem bölgesinde orta hasartı binala- nn nasıl onanldığını tarnşmak bir yana, bu binalara verilen orta hasar tespitinin doğnıluğu tartısıhr. Orta hasar diye gösteröen binalar ayak- ta zor duruyor. Üsteük bu binalann onanmlan son derece sağhksız ve deneyimsiz kişifcr tarafindan yapı- hjor. TMMOB olarak kontroKinü yaptığımız onanm çahşmalannda, orta hasarlı binalarda haznianan projenin başka, uygulanan projenin başka olduğunu saptadık." dedi. Deprem bölgesındeki hasarh bi- nalann onanm işini üstlenecek PM bürolanna yetki veren Bayındırlık ve Iskân Bakanlığı'nm 12 yıllık de- neyim şartmm delindiğini öne sü- ren Dinçer, şunlan söyledi: "10 yd öncesine kadar okuldan mezun oianiar bakanlıktan PM yetki bdge- si alamadılar. Ama buna karşuı dep- rem bölgesinde proje, uygulama ve onanm çahşmalarma başladılar. Tüm bunlar yetmezmiş gibi bakan- hk, onanm ve proje işini üstienen PM bürolanna denetiemeyetkisi de verdL Yani herkes kendi yapüğı ona- nmı yine kendisi denetüyor. Proje- ye aykuı onanm çahşmalan yapan PM bürolan hakkmdadasuç duyu- rusunda bulunduk." Herhangi bir Koçbank kredi kartınız varsa, bir telefonunuzla anında destekyanınızda! Seyahat Hattı Ferdı Kaza Sigortası Hattı (0212)213 53 63 Temlnat kapsamında ve hancmde bulunan durutnlan öjmtmek ıçm, lûtten yukarıdakı numaralara telelon etierek bılgr alınız /OMCBANK 444 0 555 www . k o c b a n k . c o m . t r Asistans Hattı: (0212) 213 53 63 İngiliz basını (0216)474 10 36-37 Siyamlı ikizlerin , öyküsünün peşinde LONDRA (AA) - İngiliz basını, Yüksek Mahkeme tarafından bırının yaşatıla- bılmesi için ikincısırun ya- şamına son venlmesı yö- nünde karar verilen "si- yamh Udrier"in öykülerini sann alabilmek için yanşa girdi. The Times gazetesinin konuyla ilgili haberine gö- re, The Daıry Telegraph ile pek çok bulvar gazetesı, hi- kâyeyi satın alabihnek için kesenin ağzını açtı. Times, Telegraph'ın öyküyü ya- yınlayabilmek için 250 bın sterlin (yaklaşık 250 mil- yar TL) vermeye hazır ol- duğunu öne sürdü. Olayı hukukı, insanı, dj- nı ve tıbbı boyutlanyla ^e- nış şekılde ele alan basni, Yüksek Mahkeme aşarni- sını kazanan ameliyat yan- hsı doktorlann, ailenin kî- ran bir kez daha temyiz fel- mesıne olanak vermek içîn sürecı ağır işlettıklerini be- lırtıyor. Jodie ile Mary'nin dramlan, karann temyi^ edihnesı halinde en az bi^r ay daha süreceğe benziyof. Bunun ardından, tngilız hukuku, ameliyatın yoluniı kesın olarak açarsa yargıl- cın tabınyle kardeşine bağr lı olarak ve "ondan ödünç ahnmış zamanlan" yaşar yan Mary ölecek.