Katalog

21 EYLÜL 2000 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA İLiM\\JilfJlVU. / ekonomi(acumhuriyet.com.tr 13 BMHfiesefe Hgiartıyor • BERLİN(AA)- Almanya'da akaryakıt fiyatlanna yapılan zamlardan sonra "bio diesere olan ilgi artmaya başladı. Benzin ve mazottan daha ucuz olan "patates kızartması" kokulu bio-diesel'in satışında her geçen gün yükselme görülüyor. Berlin'de benzin istasyonu sahibi olan Mehmet Öztürk, bıo-diesel satışının akaryakıt zammından sonra yüzde 50 arttığını kaydetti. Ayda 2 bin litre mazot sattığını kaydeden Öztürk, bıo- diesel satışının ise bin litreye yükseldiğini söyledi. EBSO'dan kaynak uyarısi • İZMİR(AA) Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) Başkanı Atıl Akkan, Merkez Bankası'nın yurtdışındaki bankalarda yaklaşık 30 milyar dolar parası bulunduğunu belirteTek "Bunun 5 milyar dolan, Türkiye'dekı bankalara yatınlarak, sanayi ayağa kaldınlmalı" dedi. Akkan, Merkez Bankası'nın yurtdışındaki bankalarda bloke edilmiş kaynaklannın sadece 5 milyar dolannın Türk bankalanna yatınlması durumunda ülke ekonomisinin rahatlayacağını dile,^:,^; getirdi. Erzurum esnafı zorda • ERZURUM (AA>- Erzurum'da bu yılın ilk 9 ayuıda 500 esnafm iflas ettiği ve işyerlerini kapadığı bildirildi. Erzunım Esnaf ve Sanâtkarlar Odası (ESO) Başkanı Ali Rıza Dikel, küçük esnafın enflasyon karşısında ezildiğini, hükümetin iyileştirici tedbirler alması gerektığini kaydetti. Almanya'da yabanctya destek • ESSEN(AA)-Merkezi Almanya'nın Essen kentinde bulunan Türkiye Araştırmalar Merkezi (TAM), "Yabancı Girişimcilerin Kuzey Ren Vestifalya Ekonomi Politikası Açısından Önemi" konulu bir toplantı düzenledi. TAM Direktörü Faruk Şen, Almanya'da göçü ve göçmen yaşamını dûzenleyecek yeni uygulamalara ihtiyaç olduğunu belirterek yabancı girişimcileri ve göçmenleri korumalan gerektiğini söyledi. Bankatardan önert gefcniyor • LEFKOŞA(AA)- KKTC Bakanlar Kurulu, Başbakan Derviş Eroğlu başkanlığında, ekonomi ve bankalar ağırlıklı bir gündemle toplandı. Mali kriz nedeniyle devlet kontrolüne ahnan bankalardan Endüstri Bankası dışındakı 5 bankadan bugüne kadar tatmin edici bir öneri gelmediğini ifade eden Eroğlu, bankalaruı tasviyesınin de Bakanlar Kurulu gündeminde olmadığını söyledi. Bakanlık bile bile barajlara yüklendi, artık kesinti bile çözüm olamayabilir Enerjiyi plansızlık çökertti • Enerji Bakanlığı, bugün Bakanlar Kurulu toplantısında, tasarrufla ilgili önlemler paketini gündeme getirecek. Mesai saatlerinde değişiklik yapılması, evlerde tasarruf sağlayacak araçlann kullanımının teşvik edilmesi gibi öneriler gündemde. ANKARA(CumhuriyetBü- rosu)-Özel sektöre bel bağlan- ması ve kamuya yatırım yap- tınlmaması sonucunda elekt- rik sektöründe "bunahm* mey- dana geldi. Enerji Bakanlığı, Devlet Su îşleri'nin mart ayın- dan bu yana yaptığı uyarılara karşın hidroelektrik barajlara yüklenmeye devam etti. Bu- nun sonucunda, gelinen nok- tada elektrik kesintilerinin bi- le çözüm olmayacağı endişe- si yaşanıyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ise yüzer-gezer sant- rallar gibi pahalı elektrik sa- tan projelere ağırlık vererek za- ten mali durumu kötü olan enerji KİT'lerinin batışı paha- sına "etektriksağlamaya" ça- lışıyor. DSl'den alman verilere gö- re, Keban Barajı'nın su sevi- yesinin, asıl nisan ayında çok tehlikeli boyutta olduğu görü- lüyor. Keban Barajf nda elekt- rik üretimi yapılabılmesi için kot seviyesinin 825 metrede olması gerekiyor. Ancak 4 Nisan ıtıbanyla bu seviyenin 821 metreye kadar düştüğü görülüyor. Keban Ba- rajı'nın her ay su almaya de- vam ettiği, ancak fazla kulla- nım sonucunda kot seviyesinin yeniden düştüğü görülüyor. Keban Barajı'nın elektrik üre- timinde frekans ayan yapılan baraj olması nedeniyle de önemli olduğu, Keban Bara- jı'nın devreden çıkıpası duru- munda tüm ülkede sistemin çökme tehlikesı olduğu belir- tiliyor. Elektrik üretimi için Keban Barajı'na fazla yükle- nümesi nedeniyle tanmsal su- lamalar da tehlikeye girmişti. Bunun üzerine DSİ, ek pom- palar aracılığıyla düşük su se- viyesinde sulamalann gerçek- leştirilmesini sağladı. Rus etektriği yetmeyecek Rusya'dan alınacak elektri- ğin, enterkonnekte sistemle bağlantısı olmaması nedeniy- le ancak ahnan bölgede kulla- nılabileceği, Istanbul, Anka- ra, Izmit gibi sanayi bölgele- rini kurtarmayacağı, aynı şekil- de Bulgaristanldan alınan elekt- riğin arttmlmasının da hiçbir işe yaramayacağı belirtiliyor. Enerji Bakanlığı, bugün ya- pılacak Bakanlar Kurulu top- lantısında, elektrik tasarrufuy- la ilgili önlemler paketini gün- deme getirecek. Buçerçevede, kamu çalışanlannın öğle ara- lannın kaldınlarak mesai saat- lerinde değişiklik yapılması, evlerde enerji tasarrufiı sağla- yacak aydınlatma araçlannın kullanımının teşvik edilmesi (fiorasan), sokak aydınlatma- lannın en az seviyeye indiril- mesi, sanayide vitrin aydınlat- malannın kaldınlması önerile- Tenekesoba gözde GAZİANTEP (AA> Dar gelirli aileler, hurda malzemeden yapıldığı için fıyatı 2-5 milyon lira arasında değişen teneke sobaya büyük ilgi gösteriyor. Gazıantepli teneke soba imalatçısi Ahmet Ozerkek, ısınma amaçlı mangala dar gelırlilerden büyük talep olduğunu da belirterek "Fiyatı 100-150 milyon liraya kadar çıkan sobalar, dar geürlikri teneke sobalara yönetüyor. Halen Gaziantep'te 8 esnaf, teneke soba ve mangal üretimi yapıyor. Bir zamanlarm gözde mesteği olan tenekecilik, ekonomik zorluklar nedeniyie hâlâ önemini koruyor" dıye konuştu. ri gündemde bulunuyor. Ba- kanlık bu önerilerinin yaşama geçirilebilmesi durumunda, yaklaşık 90 milyon kilovat sa- at tasarruf sağlanabileceğini savunuyor. 'Planh kesinti şart' Ancak yetkililer, planlı ke- sintilerin şart olduğunu belir- tiyorlar. DSl yetkilileri de, ba- rajlara daha fazla yüklenilme- mesi gerektiğı uyansını sür- dürüyorlar. Elektrik Mühendisleri Oda- sı'ndan yapılan açıklamada, elektrik sektöründeki asıl sıkın- ünın merkezi planlamanın terk edilerek enerji sorununun çö- zümünün "piyasa beklentile- rine" bırakılması olduğu vur- gulandı. Sektörde ekonomik olmayan üretım tesıslerinın kurulmaya başlandığına, yap-ışlet-devret, yap-işlet modellenyle TEAŞ'ın elektnk maliyeünın yıllaritiba- nyla artmakta olduğuna dik- kat çeken EMO, 1999 yılında TEAŞ, yap-işlet-devret ve yap- işlet santrallann kilovat saat ba- şına 3.3 sent olan maliyetının 2000 yılında 4.5 sente ulaşnğı, yılsonu itibanyla da 5 sente ulaşacağını bildirdi. fSKÎYEDÖNÜŞ Enerji talebinin karştlanamaması nedeniyle ahnması düşünülen önlemler, 1980öncesindeyaşanan mumlu ve gaz lambalı elektrik kısıntıh günleri anımsaüyor. îşte tarihin tozlu sayfalanndan, 'karartma gecelennden' günümüze yansıyan bazı haberler: 2 AflUStOS 1977 Elektrik sıkıntısı süpürge fiyatlannın 50 liraya yükselmesine neden oldu. Sürekli elektrik kısıntısı ve elektrikli ev aletlerinin pahalı olması klasik süpürge fıyatlannı artördı. 12 AflUStOS 1977 Enerji kesintilerinin işleri aksatması yüzünden jeneratör ^ satışlan patladı. 21 AflUStOS 1977 Ankara Sanayi Odası'ndan '3 lambadan birini söndür ilkesi tıygulayakm' önerisi. ASO kesintılenn azaltılması için enerji santrallannın kesintisiz üretim yapması, hafta sonu tatilinin kaydınlması gibi öneriler getirdi. 27 Eylül 1977 Tüketimi azaltmak için devlet fabrikalan üretimi durduruyor. 21 Eklm 1977 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, enerji tasarrufu sağlamak amacıyla TV yayın saatlerinin 19.00-22.00 arasına almmasını istedi. Yayınlannı kısaltan TRT pek çok programını iptalettı. 29 Eylül 1980 Elektrik ve akaryakıt sıkıntısı nedeniyle kömüre yönelim arttı. Kömüre olan talep geçen yıla göre yüzde 30 artış gösterdi. İthalatın arttınlması zorunlu halegelirken beledfyelerin abone kaydetmeleri engeüenemiyor Doğalgaz kesintisi korkutuyor HAZALATEŞÇAKIR Kış aylannın yaklaştığı şu gün- lerde, elektrik kesıntisiyle birlik- te konutlarda ısınma amaçlı kul- lanılan doğalgazda sıkıntılı bir döneme giriliyor. Konutlara da- ha az doğalgaz verilmesi günde- me gelirken Enerji Bakanlığı ile BOTAŞ, beledıyelerin trilyon- larca lıra kâr elde ettiği doğal- gaz abone sayısını arttırmasına müdahale edemiyor. Elektrik üretiminde doğalga- zın payı 2000 yılında yüzde 32.8'e çıkarken özel sektör do- ğalgaz santrallarmm fueloil ile çalışması teşvik edilecek. tkin- cil yakıta geçecek olan bu sant- rallann maliyetleri Elektrik Ener- jisi Fon'undan karşılanacak. Enerji sıkıntısı kapsamında geçen yıl günlük 35 milyon ton olan doğalgaz alımının arttınl- ması zorunlu hale geldi. 1999 yılında toplam 12.4 milyar met- reküp doğalgaz ithal eden BO- TAŞ'ın bu oranı 2000 yılında yaklaşık 15 milyar metreküpe çıkarması bekleniyor. BOTAŞ yetkilileri ekim-kasım aylannda yurda gırecek günlük doğalgaz miktannın 45 milyon metreküp olacağını kaydediyorlar. Uzmanlar ise santrallann ve konutlann sorunsuz bir kış ge- çirmesi için 20-25 milyar met- reküplük bir doğalgaz alımının zorunlu olduğunu söylüyorlar. Uzmanlar, BOTAŞ'ın alternatif pazarlara yönelerek talebi kar- şılayacak miktarda ahm yapüma- ması durumunda doğalgazda da musluklann kapanabıleceğı uya- nsmda bulunuyorlar. Doğalgaz satışlannın sektö- rel dağılımına bakıldığında ko- nut- ticarette yüzde 23, elektrik- te yüzde 64, sanayide yüzde 12, gübrede yüzde 1 olduğu görülü- yor. Belediyelerin dağıtım şir- ketlerinin abone sayılan ve do- Konutlarayda 10 milyon liraya ısınabilir ANKARA (CumhuriyetBürosu)-Çevre Ba- kanlığı, Türkiye'nin içinde bulunduğu enerji sıkınhsımn bir bölümünün, temiz ve ucuz kay- naklardan olanjeotermal enerjiyle aşüabilme- si için proje hazırladı. 2010'a kadar bitmesi planlanan proje ile ay- hk 80 milyon liralık kömürle ısınan bir ev ar- tık 10 milyon liralık termal suyla ısınabilecek. Yeni proje hakkında bilgi veren Çevre Ba- kanı Fevri Aytekin, jeotermal enerjüıin çevre- ye katkısının parayla hesap edilemeyecek ka- dar çok olduğunu söyledi. Jeotermal kaynak- lardan elektrik de üretüebileceğini belirten Ay- tekın, "Kuflanılması halinde, 1 mihon 120 bin araçtan çıkan karbondioksit emisvonuna eş- değer küiilik önlenmiş olacak" dedi. ğalgaz tüketimi üzerinde BO- TAŞ ve Enerji Bakanlığı'nın yet- kisi bulunmadığma dikkat çe- ken uzmanlar, "Geçen yıl EGO'nun abone sayısını izinsiz artürmasından dolâvı kışın cid- di sorunlar çıkmıştı. Belediye şimdi de aboneükleri devam et- tiriyor" değerlendirmesini ya- pıyorlar. Fueloüe dönüş Özel sektörün doğalgaz sant- rallannı fueloil ile çalışması için teşvik edileceği belirtilirken bu durumda ikincil yakıt olarakkul- lanımından kaynaklanan malıyet arüşı Elektrik Enerjisi Fon'un- dan karşılanacak. Şu anda 2'sı TEAŞ, 4'ü de özel sektöre ait ol- mak üzere 6 doğalgaz çevirim santralı bulunuyor. Horst Köhler, protestoculara fonu savundu W IMF değîşmeye başladı' Ekonomi Servisi - Küreselleşme karşıtı gösteriler, IMF ve Dünya Bankası'nın Prag'daki yılük toplantılanna damgasını vururken IMF Başkanı Horst Köhler, IMF'nin değişmeye başladığmı ileri sürdü. Yoksul ülkelerin zararma zenginlenn çıkanna çalışan IMF'ye tepkiler yoğunlaşırken IMF * Başkanı Köhler, protestoculara, "IMF'nin söylediklerini duyarsanız, değişmeye başladığını anlarsmız" dedi. Köhler, IMF'nin zengin ülkeler tarafından yoksullan ezmek için bir araca dönüşmeyeceğini söyleyerek "Uluslararasıfinansalsistemde reforma gjdiliyor. Küresel ekonominin büyümesine çahşüıyor" dıye konuştu. Ancak IMF Başkanı kurumun değiştiği yönünde açıklamalar yapmasına karşın dün, başka bir demecınde borç sarmalındaki üçüncü dünya ülkelerinin borçlannın silinmesi girişimlerine karşı çıktı. Köhler, üçüncü dünya ülkelerinin borçlannm silinmesiyle yoksulluğun önüne geçilemeyeceğini * savunurken "Yoksulluğun •p azaltılması için borç siimek ^ kolay ve hızlı bir çözüm değü" diye konuştu. IMF ve Dünya Bankası Genel Kurulu için Prag'a gelen küreselleşme karşıtı göstencilerin kalacağı Strahov Stadyumu da dün açıldı. FAM adlı bir Çek kamp şirketi tarafından hazırlanan 15 bin kişilik kampta kalanlar, IMF-Dünya Bankası Genel Kurulu toplantılan ve gösterileri amnda ızleyebilecekler. Alternatif zirveiçin Prag'a gelen protestocular, 15 bin kişilikcadırkampta kalacaklar. İŞÇİMN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Geriye Sayım Elimde somut hiçbir veri yok gibi. Aslında var: En son büyük madenci direnişi ile Özal'ın, hani bi- rilerine göre "vizyon, misyon" dedikleri döneminin sallanması, noktalanmasına benzer bir şeyler yaşa- nacak. 12 Eylül'e sırtını dayayarak, askeri yönetim sürecinin yaratmış olduğu kaynak birikimini de ho- vardaca kullanarak keyfı, haksız, kuralsız, gayrimeş- ru kaynak aktarımı ile çalışanlann, yoksul halk kitle- lerinin sırtından ekonomiyi, plansız, üretimsiz düze çıkarma masalı nasıl da patlamış bir balon gibi sön- müştü. Görüntüde patlayan sadece açlığa mahkûm edil- mek istenen Zonguldak kentinin madenci işçileri ve kaderieri onlara bağlı insanlanydı. Özal'ın umursa- maz, "Madenleri kapatır kömür ithal ederim" kara- n bardağı taşıran bir damla olmuştu. Medyanın Zon- guldak'ı yok sayıp 35 gün büyük direnişi adeta san- sür etmesi de bir işe yaramamıştı. işçiler Ankara'ya doğru yola çıkariarken muhalefet partileri bile ürk- müş, başta Demirel'den "Aman dunın, sizyürürse- niz hükümet düşer, ama biz henüz iktidara hazır de- ğiliz" mesajlan gelmişti. Madenci, kapatma karannı geri aldırmış, kendisi- ni, birkaç geriye dönük yılın kaybını da giderecek üc- ret artışını, sözleşmesini kurtarmış olarak geri dön- müştü. Madenci sözleşmesinden yansımalar olarak bütün kamu, sonra özel sektör işçileri, kamu çalışan- lan, tanm üreticileri, emeği ile geçinenlere nefes al- dıran kazanımlar gerçekleşmişti. özalizmin acıma- sız gidişinin dümeni kınlmıştı. Ozal ve partisi ardın- dan gelen seçimlerde büyük kayıplara uğramış, Özal cumhurbaşkanlıgına kaçarak paçasmı kurtarmaya bak- mıştı. Işte o günlerden bu günlere pek çok hükümetin gelgitlerinde, emek cephesinin kazanım hanesine yazılmış anlamlı birgelişme yaşanmadı. Günun kar- maşasında ayınmına varmıyoruz, arada bir on yıllık dönem var. işçinin, emekçinin, yoksul kitlelerin ha- nesine hep eksi, kayıplar yazılmış. Hele de son Ece- vit hükümeti iktidannda, Özal dönemini neredeyse aratacak gözü kara özelleştirmeler, IMF, Dünya Ban- kası dayatmalan doğrultusunda acı reçeteler, yok- sullaştrma, haksız hem de talana, vurguna dayalı kay- nak aktanmlan var. Rahşan Hanım'ın bilmem kaç yıllık aynı tuvaleti- ni giyiyor olması, Ecevit ailesinin mütevazı THY uça- ğında yolcular arasında oturmalan durumu kurtar- mıyor. Kamunun kaynaklan yağmalanıyor. Kirlenme almış başını gidiyor. Işçi, emekçi yoksullaştıkça, kir- lenerek onlardan kopmuş liderierin rktidaria ittifakı, medyanın suç ortaklığı belki karşı duruşu, yerinde, zamanında çıkışlan durduruyor. Toplumsal patlama- yı getirebilecek birikimi de arttınyor. Kâhın değılım, nereden patlayacağını bilemem. Ama toplumsal kayıplardan kaynaklanan toplumsal öfkenin, patlamaya hazır bomba durumunun gide- rek daha etkin bir gerçeklik haline geldiğini sezebi- liyorum. 1989'ın başlannda gazetedeki arkadaşlara, "etki- li birpatlama madenlerden gelebilir" demiş, maden- cilerin yığılmış sorunlarına yönelik yazı diziieri yap- mıştım. Yılın sonunda bildik patlama yaşanmıştı. Şimdi tanm üreticisinden, kamu çalışanına, örgütîü- lük güçlerinden çok şey kaybetmiş olsalar da sen- dikalı işçilere uzanan bir halkada, başladığında ey- lemleri birbirine eklenecek dinamikler var. Hani çok sıradan, hatta haklı, yasa gereklerinin uy- gulanması gibi bir gelişme gibi gözüküyor. Kimi is- tenmeyen küçük sendikalann temizlenmesi gibi bir operasyon gibi algılanıyor. Işkolu barajına dayalı ba- zı sendikalann sözleşme haklan ellerinden alınmak isteniyor. Özel ayıplı durumlan nedeni ile hükümete teslim olmuş Türk-lş'in sendika hdeıieri ile de işbir- liğine güveniliyor. Hatta onlann çökuşunü önleme ope- rasyonu bile sayılabiliyor. Anımsayın, ciddiye alın. Bir zamanlar istenmeyen DlSK'in işini bitirmek üzere bir operasyon düşünül- müş, kendilerini de tehdrt altında gören Türk-iş'in üye- si işçilerin de kitlesel katılımı ile 15-16 Haziran olay- lan, büyük direnişi yaşanmıştı. Kaybedecek bir şe- yin kafrnaması, bardağın taşması, işçi sınıfının ga- zaba gelmesi gibi yani. Bizden uyarması... Çok küçük hesaplarla, çok büyük oyunlar oyna- nıyor. Toplumsal güvenlik supaplan tıkanıyor. Dün- yaya açılmış, vizyon, misyon sahibi büyük(!) Özal'ı, Zonguldak işçisinin mindere düşüreceğini kim bile- bilirdi ki... Sonbahara girerken hiç beklenmeyen bir yerden bir kıvılcım, her tarafı yangın yerine çevirebi- lir. Ozonu delmeyi, ormanlan kurutmayı becerdiği- miz dünyamızda bir izmaritin ormanlan yakabilme- si gibi bir şey yani... Toplumsal birikimin, sorunlann boyutlan patlama için geriye sayımı başlatmış bulu- nuyor... sukransoner(g yahoo.com '' Uluslararası toplantı Adana'da Tamuk GAP'a damgasını vııracak9 SAVAŞKÜRKLÜ ADANA - Birleşmiş Milletler Gıda ve Tanm Orgütü (FAO), Uluslara- rası Pamuk Danışma Ku- rulu (ICAC), Çukurov^ Ümversıtesi(ÇÜ)veÇÜ Pamuk Araştırma Uygu- lama Merkezi'nin (PA- UM) ortaklaşa düzenle- diği ve TÜBlTAK tara- fından da desteklenen Uluslararası Pamuk Ça- lışma Gruplan Toplantı- sı Adana'da başladı. PAUM Müdürü Prof. Dr. Oktay Gençer, pa- muğun artan değeri ile verim ve kalite arttunmı konulanmn tartışılacağı toplantılarda "GAP'm ûlkemiz için ne derece önemli olduğunun" or- taya çıkacağını söyledi. 92 bilim adamımn ka- tıldığı Uluslararası Pa- muk Çalışma Gruplan toplantısı bazı konuk bi- lım adamlan ile ÇÜ Rek- törü Prof. Dr. Yalçm Ke- keç'in açılış konuşma- sıyla başladı. Gençer, "FAO, ICAC gibi kuruluşlann yanın- da konuyla ilgili 10 grup, sürekli toplantılar yapa- rak pamuğun verim ve üretimini artarmak için çaba gösterirken kalite için de araştırmalar ya- pılacak" dedi. \N\N\N. com.tr