Katalog

Cumhuriyet k ! a p f a r ı AYNANIN GERÇEĞİ "Resim E&ıtımı »e Saaatla KarşüapnT Gülseren Südor ^ Cumhurfye< , kıtap kulubü Çag D azartaTia A Ş Turkocagı Cad No 39 41 (34334)Ca$aloğlu Istanbut Tel 12121514 01 96 Cumhuriy77. YIL SAYI- 27378 / 250.000 TL (KDVıçınde) KURUCUSU Y U N U S NADİ (1924-1945) BAŞYAZARI NADİR NADİ (1945-1991) U M H U R t N K U u Cumhuriyefı k ! a p I a r 11 KEMALİZM Anıl Çeçen Tğf CumhurİYel ı * ^ kitap kulübü çag Pazartama A Ş Tjrtccagı CaO No 39 41 (34334tCağalogiu sîanbul Tel '212 514 01 96 21 EYLÜL 2000 PERŞEMBE M I CEVDET KUDRET Abdülhamit Döneminde SANSÜR-1 Turkıye'de basın uzerınde baskı ve sansur denınce akla hemen Abdülhamit devrı gelır Oysa sansur ve benzerı baskılar daha oncekı devırde başlamış, Abdülhamit o konuda epey zengın bır bırıkıme mırasçı olmuş, geçmıştekı denemelerı goz onunde bulundurarak sıstem uzerınde her yıl bıraz daha oynamış, onu bır kuyumcu gıbı ışlemış, "gelıştırmış"; kanun ve tuzuklerdekı butun boşlukları doldurmuş, açık kapıları tıkamış; kurduğu duzenı tam 33 vıl hıç aksatmadan uygulamıştır Turkıye'de basınla ılgılı ılk "nızamname" (tuzuk) Abdulazız devrınde >ayımlanmıştır (Aralık 1864). Fransa'da III Napoleon zamanında hazırlanan (1852) basın kanunundan çevrılen bu nızamname, Ikıncı Meşrutıyet devrınde çıkarılan (Temmuz 1909) Matbuat Kanunu'na kadar yururlukte kalmıştır. Yarın Cumhuriyet'le birlikte... Birleşmiş Milletler 'in verilerine gpre 3 kadından 17 taciz ediliyor Yaşanun yüM kadmdaKadına şiddet yaygın Bırieşmış Milletler Nüflıs Fonu'nun (UNFPA) "Dünya Nüfusunun Durumu 2000" raporu açıklandı Rapora göre dünyada her uç kadından bınsı, genelhkle tanıdıklan bır kımse tarafından dövülüyor, cınsel ılışkıye zorlanıyor ya da tacız edılıyor. Yaşları 5 ıle 15 arasında değışen 2 mılyon kız. her yıl fuhuş pazarına sürülüyor. Yaklaşık 5 bın İcadın "namus" uğruna can verıyor Yllda 50 mllyon kürtaj Rapora göre annelerının sağlığının kotu olması nedenıyle yılda 8 mılyon bebek ya ölü doğuyor ya da doğumdan kısa süre sonra ölüyor. Yılda 50 mılyon kurtaj yapılırken bunlann 20 mılyonu sağhksız koşullarda gerçekleştırılıyor. Kürtajdan dolayı 78 bın kadın can verırken mılyonlarca kadın da cıddı rahatsızlıklar geçınyor. 113. Sayfada SAVCILIK KASETE EL KOYDU Zengin 'in sözleri inceleniyor 9 FP Genel Başkan Yardımcısı Bahn Zengın'ın Muğla'da bır yerel TV'de yaptığı açıklamalan savcıhğı harekete geçırdı. TSK'yı hedef alan konuşma kasetı Muğla Cumhunyet Başsavcılığı tarafından ıncelemeye alındı. Zengın, "Hükümetı ve yargıyı asker yönlendiriyor" demişti. ÖZCANÖZGÜR Zengin'in askeri hedef alan sözleri tepki çektL MUĞLA-Muğla'daTürkSı- lahlı Kuv\etlen'ne yayın yoluy- la hakaret eden FP Genel Baş- kan Yardımcısı Bahri Zengin'in yerel Şah TVde yayımlanan konuşmasının kasetıne savcılık el koydu Muğla Cumhunyet Başsavcısı tbrahim Ethem EMk- men. "Kasetin kop\ asını aldım, incelhorum. Dava konusu olup olanıa\ acağını söy lemekiçin er- • Arkası Sa. 8, Sü. 1 'de YURTTAŞIN HUKUK ZAFERİ Dolarborcu TLyeçevrM # 5 Nısan kararlannın mağduru, bankaya dovız cınsınden olan borcunu TLye çe\ırtmeyı başardı Yargıtay 11 Hukuk Daıresı. 1993 yılında bır bankadan dovıze endekslı vu\a kredısı sozleşmesı ıle Turk Lırası kredı alan, ancak 5 Nısan kararlanndan sonra ortaya çıkan ekonomık knz nedenıyle bankaca hazırlanan yenı bır sozleşmeye ımza atınca odeme guçlüğü çeken ve bu nedenle borcun Turk Lırası'na uyarlanmasını ısteyen bır oğretmen hakkında yerel mahkemenın banka lehıne verdığı kararı bozdu • 12. Sayfada Arkadaşımız Orhatı Bursalı, IFREMER gemisinde Marmara'daki çalışmalan izledi fld parçahtekfayUZUI1 parça 110 km bOyunda Fransız araştırma gemısı IFREMER ıle yapılan araştırmanın ılk bulgularına göre. Kuzey Anadolu Fayı, boylu boyunca tek parça halınde Marmara Denızı'nı yanp geçıyor Izmıt Körfezf nden denıze giren fay, Saros'ta tekrar karaya çıkıyor 4'ü Türk, 4'ü Fransız 8 bılim adamı tarafından çözünürlüğü son derece yüksek ses dalgaları ıle yapılan araştırma sonunda bu fayın ıkı büyük parçadan oluştuğu saptandı. Bu parçalann en uzunu 110 km. boyunda ve Saros Körfezınden Çekmece açıklarına dek uzanıyor. Dığer parça ıse Izmıt Körfezı'ne uzanıyor ve 65 km. uzunluğunda İStanbUİ'a 10 küometre UZak Bıhm adamları fa\ın ıkı parça halınde kırılma olasılığının yüksek olduğunu belırtıyorlar Fa>ın tek parça halınde kırılması durumunda gerçekleşecek depremın büyükluğünün 7.6 olacağını belırten bılım adamları. ıkı parçah kırılmalarda ıse sarsıntının yıne 7"nın uzerınde bır büyüklükte olacağını söyluyorlar. Marmara fayının Istanbul'a en fazla 10 kılometre yaklaştığını belırten uzmanlar, meydana gelecek depremın Izmıt'te >aşanan kadar yıkıcı olmayacağı gorüşunü taşıyorlar Denızde oluşacak bır sarsıntının karaya ulaştığında güç kaybedeceğı de behrtılıyor • 7. Sayfada SİKOLOJİK RAHA TSIZLIK SÜR ÜYOR Deprem bölgesinde çocuklar uyumuyor # Golcuk'te 21 ılkoğretım okulu. 9 lıse, 1 anaokulu \e çıraklık eğıtım merkezındekı 16 bın oğrencının rehberlık servısıne verdıgı yanıtlar. depremın etkılerının surduğunu gosterdı Bolgedekı ogrencılenn yuzde 1\'\ gecelen uyumakta zorluk çekıyor • 7. Sayfada IFREMER gemisinin bir hafta boyunca Marmara DenizTnde yaptığı araşnrmalann toplam malivcti 700 bin Amerikan Dolan. TEK K1RILIRSA BÜYÜKLÜK 7.6 • " . Sayfada Enerjiyi plansızlıkçökerttiönlem paketi Bakanlar Kurulu'nda Enerjı Bakanlığı, bugunkü Bakanlar Kurulu toplantısında. elektnk tasarrufuyla ılgılı önlemler paketını gündeme getırecek Kamu çalışanlannın mesaı saatlennde değışıklık yapılması, evlerde enerjı tasarrufu sağlayacak aydınlatma araçlannın kullanımının teşv ık edılmesı (floresan), sokak aydınlatmalannın en az sevıyeye ındınbnesı sanayıde vıtnn aydınlatmalannın kaldınlması önenlen gündemde bulunuyor Prag 'IMF değişiyor' # Küreselleşme karşıtı gösteriler, IMF ve Dünya Bankası'nın Prag'daki yıllık toplantılanna damgasını vururken IMF Başkanı Horst Köhler, IMF'nin değişmeye başladığını ileri sürdü. # Yoksul ülkelerin zaranna, zenginlerin çıkanna çalışan EMF'ye tepkıler yoğunlaşnken IMF Başkanı Köhler protestoculara, "IMF'nm söylediklerinı duyarsanız, değişmeye başladığını anlarsınız" dedi. • 13. Sayfada DSİ'nin uyarıları dlkkate alınmadı Ozel sektore bel bağlanması ve kamuva yatınm yaptınlmaması sonucunda elektnk sektoründe "bunalım" meydana geldı. Enerjı ve Tabıı Kaynaklar Bakanlığı. Devlet Su Işlen'nın mart ayından bu yana yaptığı uyanlara karşın hıdroelektnk barajlara yuklenmeye devam ettı. DSt'nın venlenne göre Keban Barajı'nın devreden çıkması durumunda tüm ülkede sıstem çokme tehlıkesıyle karşılaşacak SeVİIICİ Sydne\f OlimpiyatIan'nda\üzmekarşıIaşmalanndaldheyecan tam gaz sürüvor. Boksta 63.5 kilo sporcumuz Nurhan Süleymanoğlıı, Kanadah rakibi- ni sayıjla \enerek ikinci tura vükseldi. S>dne> Olimpiyat CHıınlan'nda dopingli spor- cular listesine Bulgar halterci İvan tvanov da eklendi. 56 kiloda Olimpiyat Şampiyonu olan sporcumuz Halil Mutlu'nun ardından ikinci olan tvanov'un dopingli çıkmasryla gümüş madah ası gcri alındı. İkinci ve üçüncü sıralara Çinli sporcular > erieşti. • Spor 'da Doğalgazda da sıkıntı yaşanacak Kış aylannın yaklaştığı şu gunlerde, elektnk kesıntısıyle birlikte konutlarda ısınma amaçlı kullanılan doğalgazda sıkıntılı bır döneme gınlıyor. Konutlara daha az doğalgaz venlmesı gündeme gelırken Enerjı Bakanlığı ıle BOTAŞ. beledıyelenn tnlyonlarca lıra kâr elde ettığı doğalgaz abone sayısını arttırmasına müdahale edemıyor Enerjı sıkıntısı kapsammda geçen yıl doğalgaz ahmının arttınlması zorunlu hale geldı. 1 1 3 . Sayfada Tabanını genişletme çabasında Deniz Baykal'ın dönüş plam 'Taktİk OİabİIİr' Öymen'in seçımh kurultay karan, mayıs ayındaki olağan kurultayda dönmeyı planlayan Baykal'ın hesaplarını altüst ettı CHP kulıslennde, Baykal'ın aday olacağı haberlennın yaygınlaştınlmasuırn "taktık" olabıleceğı vurgulandı. Baykal'ın üç dört gün ıçınde "özeleştın yapıp yeni bır vızyon ortaya koyarak" adaylığını açıklaması1 bekJenıyor. Baykal'ın "hızıpçı" görüntüsünü sılmek ıçin tabanını genışletmeye çahştığına dıkkat çekıldı. Sol kanat adayını açıklıyor Soi kanadm Ankara'dakı toplantısında Hasan Fehmı Güneş'ın kurultaya genel başkan adayı olarak katılacağının kamuoyuna açıklanmasına karar venldı. Alınan karar bugün düzenlenecek basın toplantısıyla duyurulacak. Ertuğrul Günay ise Öymen'ın de Baykal'ın da aday olmaması gerektığını söyledı. CHP'nın dün yapılan MYK toplantısında, Orhan Velı Yıldırım ve Ibrahım Tez, genel başkan yardımcılıkJanna getınldı • 5. Sayfada EMEKÇlLER DİRENÎYOR • 3. Sayfada GEREKÇE BEKLENtYOR M 4. Sayfada RUHİ SU ANILDI M 5. Sayfada G SARAY 3-0 YENİLDÎ I Spor 'da Duı 11 1M - Onceb 10J7S t)0un 673İ5O Önce*J 672J50 Dun i 291500 Ûrcek | 293.500 | ALT1NL ^-J 5 870 000 Onc^ 5.890 000; GUNCEL CUNEYT ARCAYUREK 'Her Yer Karanlık!' TV'lerde, radyolarda artık fazla yer almıyor. Oysa geçmışte hemen her yerde söylenen ünlü bir gazeldı "Her yer karanlık, purnuro mevkı" dıye başlardı. Kımı ünlu, gırtlağına guvenen ses sanatçılan "her yer karanlık, pur nur o meWc/"yı repertuvarlanna al- maya ozen gostenr, gur sesten nasıbı olmayanlara fark atarak, gazelı severek, kıvanç duyarak okurlardı. • Arkası Sa. 8, Sü. 1 'de Çağdaş çocuk yazınımızda bir kilometre taşı Aytul Akah çocuklar çok \akından tanırlar. Yetmışın uzerındekı kıtabıyla çocukların en yakın arkadaşı olmuştur o Bızım ıçınse buyuklerın de arkadaşıdıro. Dergımıze hazırladığı çocuk saytasıyla buyuklerın kalbındeyeretmıştır Çocuklarıyla ılgılı sorunları olanlar, ya da çocuklarına hangı kıtapları almaları gerektığını bılemeyenler ona sorarlar Bugün Cumhuriyel 'le birlikte... GUNDEM MUSTAFA BALBAY L-af Salatası! Anayasa Mahkemesı, kamuoyunda "basın affı" dı- ye bılınen, "basın ve yayın yoluyla ışlenen suçlara ılişkın dava ve cezalann ertelenmesıne daır yasayı" kısmen ıptal ettı ve yenı duzenleme ıçın bır yıl sure ver- dı. Fazılet Partısı'nın yaptığı başvuru 5'e karşı 6 oyla kabul edıldı! Anayasa Mahkemesı'nde kapatılma davası sür- M Arkası Sa. 8, Sü. 8'de