Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
Cumhuriyet
İmtivaz Sahibi: Berin Nadi
Genel Yayın Yönetmeni: Orhan Erinç
• Genei YayınKoordinatörü: Hikmet
Çefinkava # Yazıışlen Müdürü. İbra-
him Yıldız • Sorumlu Müdür Fik-
ret tlkiz # Haber Merkezi Müdürü:
Hakan Kara
Istıhbarat: Cengiz Yüdınm 9 Ekonomı Özlem
Yüzak • K.ültür Handan Şenköken 0 Spor.
Abdülkadir Yücelman 9 Makaleler. Sami
Karaören • Duzeltme Abdullab Yazıcı •
Fotoğraf: Erdoğan Köseoğlu • Bılgı-Belge:
Edibe Buğra • Yurt Haberten Mehmet Faraç
Yayın Kunılu: İlhan Selçuk
(Başkan). Orhan Erinç,
Hikmet Çetinkava. Şükran
Soner, tbrahim Yİkfaz, Orhan
Bursalı. Mustafa Balbay.
Hakan Kara.
Ankara Temsılcısı. Mustafa Balbay Atatüric Bulvan No
125,Kat 4,Bakanhklar-AnkaraTel 4195020 (7 hat), Faks
4195027 • Izmir Temsılcısı. Serdar Kızık. H Zıya Blv
1352 S. 2/3 Tel: 4411220, Faks: 4419117 •AdanaTemsılcısı.
Çetin Yiğenoğiu, Inönü Cd. 119 S. No 1 Kat:l. Tel- 363
12 11. Faks. 363 12 15
Müessese Müdürü Cstün
Akmen 9 Koordınatör
Ahmet Korulsan 9
Muhasebe Bülent Yener
9 Idare Hüseyin Gürer
9 Satış Fazilet Kuza
MED\ A C: • > önetım Kunılu
Başkanı - Genel Müdür Gölbîo
Erduran 9 Koordınatör Reha
Işıtman # Genel Mudür't ardımcıst
S*vdaÇoban Tel 514 0" 53 -
5139580-5138460-61.Faks 513*463
t a>ımla>an ve Basan: \ enı Gün Haber \jam,ı. Basın ve *t auncılık A Ş
lurkocajı Cad 39 41 Cagaloglu 34334 Utanbul PK 246 - Sfrkea 34435 Istanbul
Tel (0212)51205 05(20 hat)
Faks 10 212)513 85 95 www.cumhuriyet.com.tr 8 MAYIS 2000 Imsak:4.02 Güneş: 5.47 Ögle: 13.08 Ikindi: 16.59 Akşam: 20.15 Yatsı: 21.52
HavuzJap doldu
• Haber Merkezi -
Antalya'da sahiller.
havuzlar ve geçen hafta
kapılannı açan su
parklan yazın ilk
günlerınde yavaş yavaş
dolmaya başladı.
Haftaıçinde ara ara
yagan yagmurlarla
evlerine kapanan
Antalyalılar, sıcak hafta
sonunu havuzlarda
geçınyor. Rusya ve
Avrupa'nın kuzeyinden
gelen turistler ise
ülkelerinde henüz
gelmeyen yazı
Antalya'da yaşıyorlar.
Birecik Banajı
köyleni yutuyor
• ŞANLIURFA(AA)-
GAP kapsamında
yaptırılan Şanlıurfa'nın
Birecik Barajı ve
Hidroelektrik
Santralı'nda, su
tutulmaya
başianmasıyla, bölgede
yerleşim birimleri tek
tek sulara gömülüyor.
Halfeti Kaymakamı
Harun Sarıfakıoğullan,
yetkili birimlerin
belirlemeleriyle baraj
gölü suları altında
kalacak yerleşim
birimlerindeki
vatandaşlara. boşlatma
işlemlerinı
tamamlamalan için
tebligatın yapıldığını
söyledi. Bölgede
yerleşim birimleri ile
vatandaşlara ait arazi ve
bahçelerin istimlak
bedellerinın ödenmesi
çalışmalannın devam
ettıgıni bildiren
kaymakam, şu ana kadar
istimlak bedeli olarak 4
tnlyon lira paranın
gönderildiğini belirtti.
Safari Park
yapılıyor
• tZMİR(AA)-
lzmir'in Buca ilçesinde
toplam 1 milyon 26 bin
metrekarelik alan
üzennde "Safari Park"
ve "Disneyland"
kurulacağı bildirildi.
Buca Belediye Başkanı
Cemil Şeboy. Safari
Park'ın yapım
çalışmalanna
önümüzdeki günlerde
başlanacağını belirterek
" Burada, park alanının
etrafını tel örgü ile
çevireceğiz ve
hayvanlan rahatça
dolaşabilmeleri için
salacagız. Insanlar.
hayvanlann doğal
ortamdaki
davranışlannı.
yaşayışlannı rahatça tel
örgülerin dışından
izleyebilecekler.
Hayvanlar da kısıtlı
kafes ortamından
kurtularak doğal orman
ortamında
yaşayacaklar" dedi.
Kiliseye Yunan
• KAYSERİ(AA)-
Kayseri'nın Melikgazi
ilçesine bağlı Ağırnas
beldesınde bulunan 150
yıllık Agios Prokopios
KilisesCnin
restorasyonu için
merkezfYunanfstanlîa
bulunan Kapadokya
Çalışma Merkezi'nin 3
üyesi Kayseri'ye geldi.
Ağırnas Belediye
Başkanı Mehmet
Osmanbaşoğlu
tarafından karşılanan
"Kapadokya Çalışmlî
— Merkezi Selanik
Temsilcisi Kyrinkos
Korsavum ile üyeler
îlefteriös Xenidîs^
Hacıkostadinu Makis.
belde merkezindekı
Agıos Prokopios
Kilisesi'nde inceleme
yaptılar
Eğitim-Sen, eğitim programlan ile öğrencilerin başan durumlannın analizini yaptı
Bilgi travması yaşanıyorFİGENATALAY
Öğrenciler; kalabahk sınıflar, öğretmen
yetersizliği, sürekli değişen programlar, eği-
tim-öğretim sisteminin öğrencilere yük-
lediği gereksiz, ezberci, eleyici yöntem-
ler yüzünden başansız oluyor. Eğitim-Sen
2 Nolu Şube Başkanı Alaattin Dinçer,
öğrencilerde "bilgi travması'' oluşturan
bu eğitim-öğretim sisteminin köklü bir
değişikliğe uğratılması gerektiğini belirt-
ti.
Eğitim-Sen, üniversite sınavına kısa bir
süre kala, eğitim-öğretim programlan ile
öğrencilerin başan durumlannı inceledi.
Çıkan sonuçlara göre; 1999 ÖSS'ye giren
7087 kişi 0.5 puarun altında kaldı. 1300'ü
lise birincisi olmak üzere 427 bin 232 öğ-
renci 105 puanı aşamadı.
Eğitimde yaşanan başansızlık ve olum-
suzluklann bölgeler arasında farkhlıklar
gösterdiğine dikkat çeken Alaattin Dinçer,
ÖSS'de en basarılı ii izmir
Üniversite sınavında başarıh ve
başansız okullar:
Başanlı:
• Fen Liseleri: Yûzde 91.9
• Özel liseler: Yüzde 66.6
• Anadolu Liseleri: Yüzde 67.4
• Öğretmen Liseleri: Yüzde 55.1
• Teknik Liseler: Yüzde 38.8
Başansız son iki sıra:
•Endüstri Meslek Liseleri: Yüzde
13.5
• Kız Meslek Liseleri: Yüzde 13.1
1999 ÖSS'de en başanlı beş il:
Izmir, Yalova, Aydın, Içel ve Antarya.
En başansız beş il:
Mardin, Bitlis, Ardahan, Şımak ve
Hakkâri.
azgelişmiş bölgelerin aleyhıne bir durum
olduğunu söyledi.
Dinçer, eğitimde yaşanan başansızhk-
lann nedenlerini şöyle sıraladı: "Başan-
sızhkta, kalabahk sınıflar, öğretmen yeter-
sizBğL sürekli değişen programlar, öğret-
menJerin aldıklan eğitiminyetersizliği,öğ-
rencilere model olamama ve ders sunu-
munda yaradcıhğa yer vermeme, ailedeki
yanfaş çocuk eğitimi, çevrenin yanbş telkin
ve eğttnnleri, ev ortamlanndaJki olumsuz-
luklar, veliler arasındaki gelir adaletsizHk-
leıiyönlendirmeverehberlikyoksunluğu.
zamansız tatiller, grupla çalışma ahşkan-
lıklannın yetersizliği, öğrencinin ders ça-
lışma yöntemlerini vezamanı verimli kul-
lanmayı bümeyişi etkili olmaktadır."
Eğitim-Sen'in sorunlann çözümüne yö-
nelik önerileri şöyle:
- Özgür, demokratik ve katıhmcı bir
eğitim ortamı.
- Içeriğin çağdaş, bilimsel, yaşamsal ve
güncel olması.
- lyi yetişmiş öğretmenlerin görev yap-
ması.
- Okullann. yeterli miktarda araç-ge-
reç, işlik ve laboratuvarlar, spor salonla-
n. kütüphane ve teknolojik yeniliklerle
donatılmış olması.
- Okullarda para toplama işine son ve-
rilmesi, okullann bir ticari işletme gibi
görülmesinin önüne geçilmesi.
- Veli, öğrenci ve öğretmenlerin örgüt-
lenmelerinin önündeld engellerin kaldınl-
ması.
- Resmi dilin yanında herkesin kendi ana-
dilinde eğitim yapma hakkının sağlanma-
sı.
- Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersle-
rinin zorunlu olmaktan çıkanlması.
'FotoğrafGünleri*
başhyor
Haber Merkezi - Marma-
ra Üniversitesi tktişim Fakül-
tesi Fotograf Kulübü tarafın-
dan bu yıl ikincisi gerçekleşti-
rilen "Fotograf Gûnleri", bu-
gün başhyor.
Ünherskenin Nişantaşı kam-
pusunda yapdacak eÜdnKk, 12
Mayıs Cuma gününe kadar
devam edecek. Üniversite öğ-
rencilerinin çalışmalannın da
yer alacağı "Fotograf Günle-
ri"ne dünyaca ünlü fotoğraf-
çdar Coşkun AraL Gültekin
Çizgen, Kamil Fırat, Merih
Akoğul, Emre Ermin,Gülhan
Kınh, Marie Dorigny ve VVil-
coVan Herpen de kanhyor. Et-
kuıliklerdeYüdız Teknik Üni-
versitesi, Mimar Sinan ve Is-
tanbul Üniversitesi'nin fotog-
raf kulüpleri de saydam gös-
terileri sunacaklar. Etkinlik-
ler çerçevesinde bugün saat
13.00'te Gültekin Çizgen'in
"Insanhk AilesT, 14.00'te Mi-
mar Sinan Üniversitesi Fotog-
raf Kulübü'nün "Seçmeler",
15.00'te YıkhzTeknikÜniver-
sitesi Fotograf Kulübü'nün
"Safranbolu": yarın saat
13.00'te Merih Akoğul'un *Dö-
nüşümler-Sıradan BirAşk Hi-
kâyesi", 14.00'te VVUco Van
Herpen'in
a
TekJeton" konuhı
gösterileri yer ahyor.
Yurttaslara çağrı
Prof. Işıkara:
söylentilere
inanmayın
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanı Yaşar Okuyan, Marmara
depreminin merkez üssü Gölcük'te
50 yataklı SSK Hastanesi
yaptınlacağını söyledi.
Haber Merkezi - Boğaziçi Üniversitesi
Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma
Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. AhmetMete Işı-
kara, 17 Mayıs'ta gezegenlerin sıraya dizil-
mesinden kaynaklanan yenı bir depremin
meydana geleceği şeklindeki söylentilere iti-
bar edilmemesini istedi.
Beylikdüzü TÜYAP Fuar ve Kongre Mer-
kezı'nde açılan "Yapı 2000 İstanbul Fuan"
kapsamında, Ytong firmasının bulunduğu
standda düzenlenen basın toplantısında ko-
nuşan Prof. Dr. Işıkara, depreme karşı güven-
likonutkavramınınve deprem eğitiminin ge-
rekliliğini öğretmek için öncelikle çocukla-
ra konferanslar verdiğini anımsattı. Banka-
lann uzun vadeli krediler verdiğini kaydeden
Işıkara. bankalann faizleri aşağı çekerek,
depremle yaşamak konusunda katkıda bulu-
nabileceğini belirtti.
Binalann kontrol mekanızmasını oluşturan
yapı denetim sistemi ile ilgili Bakanlar Ku-
rulu'ndan yeni bir karar çıkacağına dikkat çe-
ken Işıkara, bunun yanında yeni bir deprem
sigortası çıkanlacağını anlattı.
Okuyaıt, incelemelerde bulundu
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Yaşar
Okuyan da, Gölcük'te incelemelerde bulun-
du. Marmara depreminin merkez üssü Göl-
cük'te 50 yataklı SSK Hastanesi'nin yaptı-
nlacağını kaydeden Okuyan, "Dünya yar-
dım ediyor ama bağışlaryetersiz kahyor. Dün-
ya Bankası kredileri de öyle kolay ahnmryor"
dedi. Okuyan. sağhk sorunlannın çözümü
için yerii projeler üzerinde çahştıklanru ve Göl-
cük'e 50 yataklı SSK Hastanesi yapılacağı-
nı bildirdi.
Bu arada. Mersin'de kamuya ait dinlenme
ve eğitim tesislerinde bannan yaklaşık 2 bin
500 depremzededen büyük bir kısmı tesis-
lerden aynlarak memleketlerine gitti.
Emniyet, aileleri bilgilendirmek için broşür hazırladı
Gnsel tacize karşı uyarıANKARA (AA) - Emniyet Ge-
nel Müdürlüğü'nce hazırlanan bir
broşürde, anne- babalar, çocukla-
ra yönelik cinsel taciz konusunda
uyanldı. Broşürde. çocuklann ebe-
veynlerine her konuda güvenmele-
ri ve her türlü sorunlannı konuşa-
bilmelerinin çok önemli olduğu
vurgulandı. Ebeveynlerden çocuk-
lannı, yabancı şahıslara karşı da-
ha dikkatli olmalan ve onlara gü-
venmemeleri yolunda eğiterek uyar-
malan istenilen broşürde, "Çocuk-
lanruzın arkadaş çevresini çok iyi
tanımah ve her an nerede okhıkla-
nnı bihneysiniz" denildi.
Ailelerin çocuklann akşam bel-
li bir saatte evde olmalan konu-
sunda diğer ailelerle mutabakata
varmalan önerilen broşürde. böy-
lece hiçbir çocuğun sokakta daha
uzun süre kalmak istemeyeceği ifa-
de edildi. Çocuklann kendilerini
yakından ügüendiren her türlü teh-
like hakkında bilgilendirilmesinın
çok önemli olduğu, "buna cinsel bfl-
gilendirmenin dedahil olduğu" be-
lirtilen broşürde şöyle denildi:
"PoBs kavrtlannda tecrübe ile sa-
bittir ki, çocuklann cinsel tacize
maruz kahnalannuı önlenmesi an-
cakonlara bu konuda öğüt verilme-
• Broşürde,
"Çocuklannızı yabancı
şahıslarla herhangi bir yere
gitmemeleri, yabancılann
arabalanna binmemeleri,
tanımadıklan kimselere
kapıyı açmamalan, tek
başına ve ıssız yerlerde
oynamamalan konulannda
uyann" deniliyor.
si ve bazı prensiplerin kazandınl-
ması ile mümkündür. Çocuklann
düzenli olarak takibLonlara dikkat
edilmesi ve onlarla beraber ohınma-
sı da cinsel tacizi önleven unsurlar
arasındadır. Çocuklaıia sürekli ko-
nuşarak bu tehlike hakkında onla-
n uyarmamz sonucunda daha du-
yarlı olmalannı ve kendi kendileri-
ni kontrol etmelerini sağlayacaksı-
nız."
Broşürde yer alan diğer uyanlar
ise şöyle:
- Çocuklannızı tanımadıklan şa-
hıslardan para veya hediye alma-
malan, yabancılann arabalanna
kesinlikle binmemeleri, yabancı
kişilerle herhangi bir yere gitme-
meleri, yardım talebinde bulunan
yabancılara da yardım etmemele-
ri konusunda uyann.
- Çocuklannızı, tanımadıklan ki-
şOerekapıyı açmamalan,telefönda
yabancı kimselere bilgi vermeme-
leri konusunda eğra'n.
- Çocuklannıza ıssız parklar, yol-
lar ve bu tür yerlerden uzak durma-
lannı. tek başına oynamamalannı,
toplu olarak oynayan çocuklardan
aynlmamalannı ve kendilerinden
küçük çocuklara dikkat etmeleri-
ni tembihleyin.
- Çocuklara akşamlan vaktinde
eve gehnelerini, nerede olduklarmı
aileierine söylemelerini öğretia
Ölen evcil hayvanlann DNA kodlannı saklıyorlar
ingUiderin kopyalama beklentisi
LONDRA(AA)-lngi-
lizler, kedi, köpek ve at gi-
bi ölen evcil hayvanlan-
nın DNA kodlannı sak-
layarak kopyalama yön-
temiyle bir gün yeniden
bu hayvanlanna kavuş-
mayı ümit ediyor.
The Sunday Times ga-
zetesinin haberine göre,
vatandaşlar, kopyalama
tekniğinin kısa bir zaman-
da yaygınlaşması beklen-
tisiyle bu yola başvunı-
yor.
Köpeğinin DNA kod-
lannı ABD'nin Çonnec-
ticut eyaletinde hizmet
veren "PerPETuate" ad-
lı şirket aracıhğıyla sak-
layan Simon VVhite adlı
bir lngiliZj geçen mart
ayında, çok sevdiği 9 ya-
şındaki labrador çjnsikö^
peği Jack'in ölümü üze-
rine, kternet aracılıgıy-
la ulaştığı şirketin tavsF
yesi üzerine köpeğinin
cesedini veterinere götü-
rerek hayvandan aldığı
cilt örneklerini ABD'ye
gönderdiğini söyledi.
Köpeğinin deri örnek-
lerini göndermek, DNA
hücrelerini üreterek sak-
lamak için 500 sterlin
(yaklaşık 47 milyon TL)
harcayan Simon White,
DNA'lann korunması için
de yılda 60 sterlin bedel
ödüyor. PerPETuate Ge-
nel Müdürü Ron GiDespie,
verdiklen hizmete olan
talebin her gün arttığını,
insanlann kopyalamanın
yaygm bir ticaret olaca-
ğı beklentisi içinde ol-
duklannı belirtti.
Klonlanmış embriyo-
lar taşıyan hayvanlara her
geçen gün yenilerinin ek-
lendiği belirtiliyor. Tek-
sas Üniversitesi'nin 1997
_yjlından bu yana zengin
birABD'IiçiftiçinHusky
ve Collie cinslerinin kır-
ması olan Missy'yi klon-
lamak için çahşüklan, Ja-
ponya'da ise Yamaguchi
Üniversitesi'nin haziran
ayı sonunda ilk klonlan-
mış kediyi dünyaya tanıt-
maya hazırlandığı belir-
tiliyor. e-posta : tan (a prizma. net. tr
SÖYLEŞİ ATTİLÂ İLHAN
Okumadan Olmaz!
Meraklısı, 'Tombul' Magda'yı, muhtemelen ha-
tıriayacaktır hani şu Slav şişkosu Kropotkin
'anarşisti' kadın; göğüslerini yavru balinalar gıbı
masasının üstüne uzatıp, burun deliklerinden ağır
sigara dumanı döken! 68 Olaylan sırasında, Paris
butvariannda kırmızı/siyah bayrağın yeniden boy gös-
terdtğini, Magazine Llrtteraire'de görünce, adına
bir de şiirdöktürdüğüm, Dostoyevskiy 'enfe/'i:
"... nerede anarşist bir kibrit çakılsa / dudak-
lan orada 'tombul' magda'nın / saçlan besbel-
li kirpiklerinden kısa / gözleri en uzak gökyüzü
polony'nın / Prens Kropotkin'i eğer okumasay-
mış / Varşova'da belki üç çocuk anasıymış / gö-
nüllü sürgünü Pariste başlamış / Paris'te bite-
cek polisler btrakırsa / saçlan besbelli kirpik-
lerinden kısa / sesi Salyapin'in sesinden ka-
lın..." (Yasak Sevişmek, 8. Basım, S. 24, Bilgi Ya-
yınevi.)
Bilir misiniz ki Karl Manc'ın, ömrünün son yılla-
nna doğru geliştirdiği Rusya ve Rus toplumu tah-
lillerinde; o ülkeyi ve o halkı, Sosyalist Devrim'e
en etverişsiz ülke ve halk olduğunu yazmış oldu-
ğunu; ben ilk defa Magda'dan işitmiştim: 'Bizim-
kiler' bilmiyor. Fransızlar, herfıalde 'saklıyordu'; o,
üç numaratıraşlı kafasını, dumanlann arasından buğ-
day sansı çıkartarak diyordu ki:
"... yalnız o kadar mı sanıyorsun çocuk? Orada
öyle birhalt olursa, başansının 'Avrupa Proletar-
yası'nın ittihâkına bağlı olacağına da Manc söyle-
miştiri..."
Manc'ın söyledikleri... ; .
Manc'ın o söylediklerini, önündeki kitapta yazı-
lı görünce, yerimde kim olsa; rengi gittikçe
solan bir mazide, hem Anarşist Entemasyonaii'nde
görevli o savruk kadını; hem de Sovyet Ihtilâli'ne
önceden biçilmiş bu dramatik kaderi hatırlamaz
mı?
"... (Manc) uzun yıllar, '...bütün Avrupa gerici-
liğinin son büyük yedek gücü' olarak gördüğü
Rusya'yı kendi özel koşullanyla incelemek ve
yanlış anlamalara meyda vermemek amacıyla,
ikertemiş yaşına rağmen Rusça öğrenmiştir. Ku-
ramının 'bir tanm ülkesi olan Rusya'ya doğru-
dan doğruya uygulanmasının, yanlışlıklardan
başka sonuç vermeyeceğini' ısrarla tekrarlamış
ve Rusya hakkındaki düşüncelerini, uzun araş-
trmalardan sonra yazdığı iki mektupta topla-
.»" (Metin Aydoğan, Yeni Dünya^Düzeni±
Ke-
veTürkiye, CRt 1, S: 89, OtopsrYayınevî,
1999)
Ama asıl ilginç olan 21 Ocak 1882'de Engels'le
birlikte kaleme aldığı ve 'Manifesto'nun 1890 bas-
kısında yayımladığı, şu sözleri:
"...Rusya'da hızla gelişen kapitalist vurgun-
culuk ve daha yeni yeni geltşmeye başlayan, bur-
juva toprak mülkiyetinin karşıstnda; toprakla-
nn yandan faztasınm köylülerin ortak miMkiye-
tinde otdugunu görüyoruz. Şimdi soru şudur; bir
hayli beli kınlmış olmakla birlikte, yine de çok
eski zamanlann ortak toprak mülkiyetinin bir bi-
çimi olan Rus 'obchina'sından (köy topluluğu),
doğruca ileri komünist ortak mülkiyefne geçe-
bilir mi? Yoksa o da Bat'nın tarihi evrimi olan
çözülme sürecinden geçmeli midir?..."
"...bugün bu soruya verilecek tek yanrt şudur.
(Buraya dikkat!)... Eğer Rus devrimi, Bat'da bir
proleter devrimini başlatmak için işaretolurda
bu iki devrim birbirini tamamlarsa, bugünkü
Rus ortak toprak mülkiyeti komünist bir geli-
şim için hareket noktası olabilir.." (a.g.e. S. 190)
Rusya'yı da, Rusya'daki Ulusal Demokratik
Devrimi (Kerenskiy) de, bir manada 'yakmış olan'
Rusya Sosyal Demokrat Partisi Bolşevik kana-
dının, Marx'ın bu 'kehanetine' inanması olmuştur
Bat Proletaryası, Rusya'nın onların verdiği 'işa-
rete' kılını bile kıpırdatmayınca, 1917'de açılan
'Sovyet Parantezi', üç çeyrek yüzyıl süren bir mer-
keziyetçi bürokrasi totaliterliğine dönüşecekti. Karl
Manc, 'belki de iktisadi ve tarihi zaruretlerin icabı'
elinde olmayarak Avrupa/Merkezci düşünmüş;
Emperyalizm'in/Kolonyalizm'in. Bat Proletarya-
sı üzerindekı 'yozlaştıncı' etkisini, hesaba katma-
mıştı; oysa Bolşevikler ona, gözü kapalı inanıyor-
lardı.
'Topyekûn durum muhakemesi'...
Yalnız Sosyalist Sol'daki değil, herhangi bir
Sol'daki Türk aydını, içindeki SSCB irdeleme-
sinden, yukandaki örnegı aktardığım bu eseri. oku-
mamalı mıdır? Metin Aydoğan'ın. 'Yeni Dünya
Düzeni, Kemalizm ve Türkiye' başlıklı iki büyük
ciltlik çalışması, ülkemizin XX. yy. boyunca yaşa-
dığt çalkantılara, öyle değişik, o kadar alışılmamış
-fakat doğru ve gerçekçi- açılardan, öyle ışıklar tu-
tuyorki; 'tespitleri' ve 'sonuçlan' çok dahafazlaalâ-
kaya layık; zincirlemetartışmalan yapılmalı, kapsam-
lı eleştirilere açılmalı, ortaklaşa okunup irdelenme-
li, vs. Çünkü bu eser, fikir hayatımızda ancak 80'li
yıllardan sonra beliren, 'topyekûn durum muhake-
mesi' geleneğini, başanyla sürdürüyor; üstelik ön-
cüllerinden, biraz da farklı olarak, yani tarih ve eko-
nomi verilerini, gelişme süreci içinde aktanrken,
sadece ulusal düzeyde kalmayıp, değerlendirme-
yi evrensel düzeye de yayarak!
Bir de şu yok mu? 'demokrasi çocuğu' bilim-
sellerimizin, hanidir ingilizce düşünüp Türkçe yaz-
malanndan, okuduğumuzu anlayamaz olmuştuk;
bu basbayağı yaygm, bir 'okuryakınması'ö\r: Me-
tin Aydoğan an, duru, handiyse saydam diyebile-
ceğim bir Türkçeyle, bu işi kıvıramayanlara, güzel
bir ders vermiş bile denebilir: ne 'yukandan' allâ-
me ukalalığı ne terim kalabalığında boğulmak, ne
de 'alıntı' ve 'göndeıme' karmaşası! Sağlam bir
'sistematik', açık ve net bir 'uygulama 7 Kitap çıka-
lı aylar oldu, lehte ya da aleyhte, tek yazı okuma-
dım; ne doğru dürüst bir tanıtım, ne öneminin altı-
nı çizen bir uyarı! Media'mızin yeni parametreleri-
ne, uygun düşmeyen bir kitap mı bu? Türkiye'de,
aslında hiç alçalmaksızin yüksekte duran, o dip
dalgasmı; o Müdafaa-i Hukuk KemaHzm'ini ve onun
'evrense///ö/n/'anlattyorya, herhalde keyiflerini ka-
çırdı.
ımaHfln nl
Meraktısı için not Yukanda geçen Karl Manctan
alıntılar: 1/ 'Türkiye Üzerine', S. 10, Gerçek Yayt
nevi, 2/ Manrfesto, S. 24. Öncü Kitabevi.
http^/www.prizma.net.tr/AILHAN
httpL//www.bilgiyayınevi.com.trj'ailhan
Faks/0-212/26019 88