Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 7 MAYIS 2000 PAZAR
10 Y A / l L L A j V l dishab@cumhuriyet.com.tr
n»
ı£
Akabe <den ışılülarAkabe ya da eski adıyla tarihi Ayla
kenti, Güney Ürdün'de aynı adı taşıyan
körfezin kuzey ucunda kurulu.
Akabe'nin yanı başındaysa Israil'în
Eylat kenti yer ahyor. Akabe'den
bakınca Mısır ve Israil topraklan,
Eylat'tan bakıldığında ise
Suudi Arabistan ve Ürdün topraklan
görünüyor. Körfezde oturanlar evlerind
en üç ülkenin topraklannı rahatça
özleyebiliyor lar.
ABD donanması tatbikat amacıyla bir
süredir Akabe'da demirli ve Akabe
kadınlı erkekli Amerikan erlerinin
neredeyse istılasında. Geceleri otellerine
barlan ve diskotekleri Amerikahlarla
dolu. îçkiler içiliyor, müzik gürültüsü
gökleri tutuyor. Sokaklarda bira
yudumlayarak dans gösterileri sunan
Amenkalılann çevresi onlara hayran
Ürdünlü gençlerle dolu.
Akabe halkı da memnun görünüyor.
Amerikalılann cömertçe bıraktıklan
dolarlann kent ekonomisine katkısı'
olacağı düşünülüyor. Pek çok ülkede
olduğu gibi burada da Amerikan karşıtı
tavırlara artık pek rastlanmıyor. ABD,
dünyanın bu yöresini de
çoktan halletmişe
benziyor.
Akabe, son ziyaretimden
bu yana geçen üç buçuk
yıl içinde çok
güzelleşmiş. Sahil boyu
ağaçlandınlmış ve parka
dönüştürülmüş. Sıcak ^ _ _ ^ ^ _ _
yaz geceleri insanlann
soluklanacağı ve denizin serinliğini
tadabilecekleri hoş bir ortam
yaratılmış.
Parkın orta yerinde tarihi Ayla
Kalesi'nin kalıntılan yer alıyor. Ayla,
Müslümanlığın ilk yayılma yıllannda
Mısır ve Ortadoğu'dan Mekke'ye hacca
gidenlerin mola yerlerinden biri olarak
önem kazanan bir kent. Ancak
kuruluşu daha öncelere gidiyor. Kentin
batısında yapılan kazılarda, Ayla'nın
Doğu Roma ve Bızans dönemlerinde
de var olduğu ortaya çıkanldı. Akabe,
şimdi önemli bir liman kenti. Amman-
Akabe yolunda Türkiye'den gelen
kamyon konvoylanna sık rastlanıyor.
Yol üstünde Türk lokantalan bile var.
Ayla Kalesi'nin güneyinde denizde bir
teknede Mına House adında bir
restoran var.
Restoranı ışleten Osama, Ankara SBF
Uluslararası llişkiler Bölümü mezunu
olduğunu söylüyor. Türkçe konuşmaya
çabalıyor, ama çok başanlı değıl. Mina
House iyı bir balık restoranı. Bir
masada ikizarifFransız
bayanın balık ve şarap eşliğinde
AKABE
geçrniş aşklan ile ilgili karşılıklı iç
çekişlerini izlerken bir diğer masada
gürültülü Italyanlan görmek
mümkün.
Bir başkasında ise başı kapalı incecik
bir Ürdünlü kızcağızın narin ellerini
avuçlannın içine hapsetmeye çalışan
irilayım bir gencin sevgi yüklü
serenadının Arapça versiyonunu
dinlemek ilginç olabilir.
Ama güzel bir şarap ya da nefis bir
rakı oîan Arak Haddad ile birlikte
sunulan balığın tadı anlatılmakla
bitmez. Bu arada, Osama'nın
dinlemekten ve dinletmekten çok keyif
aldığı Tarkan'ın müziğı eşliğinde
Mısırlı güleç yüzlü şef garsonun karşı
sahili izlerken takındığı hüzünlü tavn
da görmeye değer bulabilirsiniz.
Aksam inmeden önce güvertedeki
masalarda birbirlerine sokularak
oturan, çoğunun başlan örtülü kızlarla
erkeklerin küçük aşk kavgalannı da
izleyebilirsiniz. Sırtını gerideki kurşuni
sarp ve yalçın kayalıklara yaslayan
Akabe'de, otellerin sonradan
kumlanmış plajlan dışında denize
gırmek kolay değil.
Kent çok yeşil ve
yoğun bir cami-
minare görüntüsü
yok. Camiler kentin
değişik yerlerine
ihtiyaca göre
serpiştirilmiş gibi. îki
' de kilise var. Geçen
^ " " ~ " ~ " " " ~ ~ üç buçuk yü içinde
en çok körfezin panltılan artmış.
Geceleri Mina House'dan, bir el
uzatımı öteki Eylat'a bakarak evlerde
olan biteni düşleyerek ve Eylat'ın
hemen içinden havalaruveren uçaklann
göğe tutunma çabalannı izleyerek
zamanın nasıl geçtiği anlaşılamıyor
bile. Mısır sahili de ışıl ışıl.
Taba'ya kadar uzanan rengârenk
ışıklar, karanlık deniz sulannı yara yara
Akabe'ye ulaşıyor. Neresinden
bakarsanız bakın, tüm körfez
alabıldiğine pınl pınl.
Ülkeler bırbinne yakınlaştıkça ışıltılar
daha da artıyor.
Bundabizlerin de önemli bir payı var.
Mısır-Ürdün elektrik bağlantısının bir
bölümü 3-4 yıl önce bir Türk şirketi
tarafından gerçekleştirildi. O nedenle
Mısır'da ve Akabe'de Türkleri çok iyi
tanıyorlar. Ürdünlüler, PKK,
cumhurbaşkanlıgı seçimi ve
Galatasaray ile ilgili gelişmeleri
yakından izliyorlar. ikı ülke arasındakı
dostluk, körfezin lacivert sulannı
aydınlatan ışıklarla besleniyor ve
güçleniyor.
TAHStN
USLUOĞLU
Bh-haftahkminiktorislerilkkeztartıvaçıktılar
ve38gnMns*Jil».GüneydotpAsyaitavaşayaıı
ender bir maymun tûrü olan loriskr, San Diego Hayvanat Bahcesi'nin Tehlikedeki Türlerin
Ürettm Merkezi'nde dünyaya geklfler. tki narin ka kardeş, tarüldıktan sonra kendflerini he-
yecanla bekkyen annefcri Lola'ya testim edüdüeE (Fotoğraf: REUTERS)
Düzen, altyapı ve
temizliğin kenti
C **«
Geniş caddeleri, temizliği
ve düzeniyle dikkat çeken,
hiçbir altyapı sorunu
olmayan ve SSCB
döneminin 4. büyük kenti
olarak tarihe geçen
Taşkent'te dolaşıyoruz.
tşadamlan,
cumhurbaşkanlıgı seçimini
konuşuyorlar. Türkiye'nin
Orta Asya'ya
ilgisizliğinden yakınan bir t
anesi, "Bu açığımızı
Demirel iyi kapatryordu.
Çerçevesi iyi çidhnek
kaydryla Demirel'e bu
ülkelerie iüşkUerimizi
geüştirme konusunda özel
bir görev verüebflir. Çünkû
buralarda itiban
çok yûksek" diyor.
Bızim aklımıza ise
konut, iş, sağlık,
eğitim, emeklilik
gibi sorunlannı
çözmüş,
altyapısını kurmuş
SSCB'nin dağılma
süreci ve nedenleri geliyor.
Özbekistan'ın başkenti
Taşkent, Istanbul gibi hem
enine, hem boyuna değil,
sadece enine gelişmiş bir
kent. Kentin, kendine has
eski binalan arasında
yüksek katlı olanı yok.
Bununla birlikte, son
yıllarda yapıldığı belli olan
ve gelişmiş Batı ülkelerinde
örneğine çok sık
rastladığımız modern
yüksek binalar, iş
merkezleri ve oteller de
giderek artıyor. En önemli
ürünü pamuk olan
özbekistan'da altyapıya
büyük önem verildiği çok
iyi anlaşıhyor. Taşkent'in 32
kilometrelik metrosunun
dışında, düzenli işleyen bir
tramvay şebekesi ve
otobüsler de ulaşımın
hizmetınde.
Yollar alttan ısıtmalı olduğu
için yağıştan etkilenmiyor.
Eski Doğu Bloku
ülkelennın otomobillerinin
yanı sıra bildiğimiz
ünlü markalardan
araçlar da caddelerde
geziyor. Kentte büyük
konser salonlan ve parklar
dikkat çekiyor; bir de
konsere giden insanlann
temizliği ve kendilerine
gösterdikleri özen. Ülkenin
kültür sımgesi olan ünlü şaiı
AK Şir Nevai'nin adını
taşıyan pek çok eser var.
Ünlü şairin heykelinin
bulunduğu büyük parkta
paten kayan gençler,
gelinlik ve takım
elbiseleriyle buraya gelmeyi
gelenek edinmiş yeni evli
çiftler ve çocuklanyla
yürüyüşe çıkmış ınsanlar
gözleniyor. özbekçe
Türkçeye çok benziyor.
Mesela,
TASKENT
Mitterrand'ın 80. vaadiFransız komünistlerinin tarihsel
bir "pczevenkKkk" kotardıklan
ve pazarladıklan "solun ortak
programı" 1981'de sosyalistlenn
lideri, François Mitterrand'ı
cumhurbaşkanlığına taşıyordu.
1971 'de tarihi Epinay
Kongresı'nde, "SFIO-tşçi
Enternasjonaü Fransız
Bötümünde" pineklemekte olan
Fransız sosyal demokrasisini
silkeleyerek uyandıran Mitterrand,
derin devletin yetkili
makamlannda, örneğin 1956'da
De GauDe hükümetınde çahşma
bakanlığı yapmıştı. Çahşma
bakanhğı sizlere bir şeyler
haürlatıyor mu? 1960'lann
başında TÎP'in başansı,
kamuoyunun demokrasi açhğı
nasıl Bülent Ecevit'i (1963'te
çahşma Bakanı) Ortanın Solu'nu
keşfetmeye ittiyse Mitterrand da
sol esintilerin etkisiyle "Sakin
Devrim" yapmaya karar vermışti.
Üstelik hazır, fabrikalarda,
bürolarda, okullarda sosyal
mücadelenin hamalhğını
üstlenmiş, nefer komünistler
vardı. Büyük oranda solun ortak
programını taklit eden ^yûz vaatli
seçim önerileri", "eyleın
prognum" hazırladı. Kazandı
da!.. 60'lann, 70'lerin eleştirel
soluğu henûz tutucu ıktidarlann
yakasına yapışıyordu. Şimdilerde,
örneğin "Görkemli Osmanh
Seramikkri" sergisıne katılıp
ardından "Türkiye'nin Avrupa'da
yerinin ohnadığuıı'' sşvunan eski
çapkın ve çok liberal(!)
curnhurbaşkanlanndan Val'ery
Giscard d'Estaing, başbakanı
Jacques Chirac'la (1995'ten beri
Fransa cumhurbaşkanı) ilginç
bölünme ve enfes didişme
sahnelen sergüemişti. Fransızlar
bıkmıştı sağdan, *fleriemek"
istiyorlardı...
Cumhurbaşkanı Mitterrand'ın yüz
vaadinden bir tanesi viırdı ki
Fransa'daki 3 mnyon yabancıyı
yakından ügilendiriyordu. 80
numaralı vaat, Fransa'da 5 yıh
aşkın süredir yaşayan yabancılara
belediye seçımlerinde başkan
olmamak kaydıyla seçme ve
seçilme hakkını ıçenyordu. Gel
gör ki sağ muhalefetin
protestolan, aşın sağdan yükselen
"vatan, miDet dden gidry^r"
çıghklan kısa zamanda Mitterrand
PARİS
UĞUR
HÜKÜM
ve arkadaşlannı "statüko"ya
mahkûm etti. Hatta Mühyetçi-
Cephe Partisi ve lideri çağdaş
faşist Jean-Marie Le Pen'ın 80'li
ve 90'h yıllardaki "önlenemeyen
- yükseljşinin'' teonk açıklaması bu
6t
vaade" dayandınldı. Üstelik tüm
"kamuoyu araşürmalanna" göre
Fransızlann çoğunluğu
yabancılara oy hakkı verümesine
karşıydı.
Adam ve kansı yabancı. Avrupa
Birhği ülkelerinin dışından
gelmiş. Fransa'da okumuş, birkaç
yüksekokul bitinniş.
25 senedir Paris'in bir
banliyösünde yaşıyor. Çoluğu
çocugu orada dogmuş. Değme
Fransızdan daha iyi tanıyor
ülkeyi, kültürjinü. Stratejik
sektörde yer alan 120 bin kişilik
bir işyerinde çalışıyor.
Personelin oyuyla yönetim
kuruluna seçihniş. (Yasalara göre
bir işyerinde çalışan herkes 1
yülık kıdeme sahipse,
sendikalann önerdiği listelerden
işyeri komitesi ve/veya işçi
temsilcisi, hatta 2 yıllığına
yönetim kurulu üyesi olarak
seçilebilir.) Ortalama Fransızın 5
misli vergi ödüyor. Sosyal haklar
içın kesilen ödentilerin haddi
hesabı yoL
Tükettiği her şeyin KDV'si,
kredilerinin faizi Fransızlannki
kadar. Vazgeçtik
milletvekillerinden, oturduğu
belediyenin seçimlerinde bile oy
kullanamıyor.
Kapı komşusu Finlandiyah, 7
aydır Fransa'da yaşıyor ve
îlediye seçimlerinde oy
^kullanabilecek. (Î998'de
imzalanan bir konvansiyonla AB
çıkışlı kişiler en azından 6 aydır
bulunduklan herhangi bir AB
ülkesinde yerel seçimlerde oy
kullanma hakkına sahipler.) Eeee,
ötekiler cumhuriyet çocugu da
bizim adam ne çocugu? Bu nasıl
"Yurttaşlar Cumhuriyeti"?
Işte bu soruyu Fransız "Çoğul sol"
hükümetinin en "kEatantrmk"
kanadı Yeşiller de sordu. Bir yasa
tasansı hazırladılar. Hem de 99
Kasımı'nda yayunlanan bir
kamuoyu araştırması sonucu
Fransızlann yüzde 52'sinin
yabancılann belediye
seçimlerinde oy kullanmasından
yana olduğunu göstermiyor mu?
lçişleri bakanı, hükümetin küçük
ortağı "Yurttaşlar Hareketi"nın
başkanı değil mi? Komünistler,
komûnist toplum kurmaktan
şimdilik vazgeçmiş olsalar bile,
daha eşit ve kardeşçe bir sistem
hâlâ ıstemiyorlar mı? Üstehk
Cumhurbaşkanı Chirac da
1979'da ağzından kaçuıp "Baa
koşuBan yerine getiren
yabancılara oy hakkı verümelidir"
demedı mi? Bastır çoğul sol!
Fakat yaya kaldı "yurttaş
ağalan"! Tasan geçen hafta
mecliste 2 gün süren gürültülü
paürtılı birkaç celseden sonra
kabul edildi.
Ama yasanın çıkması için
çoğunluğunu tutucu sağcı üyelerin
oluşturduğu senatonun onayı
gerek! Sağ partiler çağınyor. "Sol
hükümet, sağm oylarmı böhnek,
kfiDenmiş aşın sağ sıyaseti
canlandırmak için gündeme
getirdi bu konuyu.'' Dolayısıyla
senato karşı. Yasa, anayasa
değişikhği de gerektiriyor. Bu da
ancak halkoylaması veya
parlamentonun toplanmasıyla
olası. Bu da yetmiyormuş ki
Chirac sözünü geri almış
durumda. Senatörleri, "büyük
seçmen" sıfatıyla belediyelere
seçilenler (başkan ve belediye
meclisi üyeleri) seçiyor.
Cumhurbaşkanı diyor ki "tş böyfe
olunca ulusal egemenüğe halel
He*ı İnfemef
Heıi) cl> çalar
8
Hepsinin üstüne tuz biber eken ise
Başbakan'uı konuya uzun
zamandan beri çekimser kahşı.
Yukandaki tüm argümanlarda
~ belli bir gerçeklik payı ~
bütuyormuş. Gelecek yıt
yapılacak belediye seçimlerinde
yabancılann oy kullanma şansı
neredeyse sıfir.
MütevefFa Mitterrand'ın
20 yıl önceki 80'inci vaadini
tutabümek için
"Cumhuriyetçi Fransa"
köpriilennın altından çok su
akması gerekecek.
BARIŞ
DOSTER
ne îsfrjr«
Taşkent-
Urgenç yolu
üzerinde bir
sulama
kanalının
önünde
yazan "Suv
~^~"'^™>
" Hayot
Manbaı" yazısının "Su
Hayat Membağı'' arüamına
geldiğini kolayca anlıyoruz.
Mamlakat-memleket,
yuksak-yüksek, manfat-
marifet, madanıyat-
medeniyet, nafıs-nefîs gibi
benzerlikler de var. Para
birimi "sum" olan
özbekistan'da Latın harfleri
de kullanıhnaya başlanmış.
Kinl alfabesimn yanı sua
Latın harfleriyle de yazıhmş
yurt ve ulus sevgisini
anlatan yazılar her yerde
görülüyor. Daha çok
Anadolu kentlerini andmın
ve aynen Taşkent gibi
düzeniyle dikkat çeken
Urgenç ise Harzemşahlann
yerleşim bölgesi olmuş ve
Cdaleddin Harzemşah'ın
mezan da burada
bulunuyor. Taşkent'ten
Urgenç'e giderken
aracımıza eşlik eden
eskortun işaretiyle karşı
şeritten gelen araçlann
durması hatta bazı yayalann
bile dunıp bize bakması
ülkedeki disiplini
gösteriyor.
r
Sîz
inferne»