Katalog

3 EKİM 2000 SALI CUMHURİYET SAYFA kultur@cumhuriyet.com.tr 15 Liv Ullmann, 'İnançsızlar' ile İngmar Bergman'ın kanatlannın altından çıktığını söylüyor 4 Oraınla çahşmak bir ayrıcabk' GÜRHANUÇKAN STOCKHOLM - Yeni bir Ullmann-Bergman çalışması ürün verdi: "Inançsızlar". ingmar Bergman'ın kendi yaşantısından yola çıkarak yazdığı senaryoyu sinema oyuncusu ve yönetmen LjvUDmann beyazperdeye aktardı. Fılmın baş- rollennı Lena Endre, Thomas Hanzon, Krister Henriksson ve Bergman'ı canlandıran Eriand Josephsson paylaşıyor. Isveçli tıyatro oyuncusu Endre ıçın Bergman, "Bu rolü kabul etmeseydi senaryoyu vazmazmm" demişti. "İnançsızlar'', 1991'de ılk filmi "Sophie"yi çeken Ullmann'ın 4. filmi. Bu iki film arasına "KristinLavransdotter"(1995) ile "OzelKonuş- malar"ı (1998) sokmuştu. Liv Ullmann, ılk kez "Fersona" (1996) ile ingmar Bergman'ın fil- minde yer almıştı. Daha sonra Bergman'ın çe- şitli kadın portreleri çizmesiyle ün kazandı. Bu filmlerden bazılan şunlar: "Fısıltılar ve Çıghk- lar" (1972), "Bir Evtilikten Sahneter" (1974), "Yüz Yüze" (1976), " Yüan Yumurtası" (1977) ve "SonbaharSonaü" (1978). Isveçli yönetmen Jan TroeH'in iki filminde de yer aldı ve Broad- vvay'de 1975'te sahneye konulan tbsen piyesi "Oyun Evi"nde de başrolü oynadı. Kendi yaşa- mıyla ilgili iki kitap da yazmış olan Liv Ull- mann'ın Bergman'dan olan ve halen Oslo'da ya- şayan Linn (Ullmann) adlı bir kızı var. Linn Ul- mann halen Norveç 'in en ünlü yazarlan ve ede- biyat eleştirmenleri arasında. Liv Ullmann Ame- rikalı Donald Saunders'le 1985'ten beri evli. ingmar Bergman'la bir ömür süren özel dost- hik ve sanat ortaklığı konusunda Liv Ullmann şöy- le konuşuyor: - tkinci kitabımda benimle söyleşi yapan bir gazeteciden söz ediyorum. Adam bana sürekli ola- rak Bergman'la ilgili sorular soruyordu. Oysa ben, benimle ilgili sorular sormasını ıstiyordum. Evet, şımdı de bir kez daha Bergman'ın senaryosunu film yapınca, haliyle yine herkes benden onu anlatmamı isteyecek. Oysa ben artık onun kanat- lannın altından çıktığırnı sanıyorum, yani her- halde çıktım. Birlikte çahşmamız eskiden daha R güçtü, çünkü ben o zaman daha duyarlıydım. Şimdi ise onunla çalışmayı büyük bir ayncalık olarak kabul ediyorum. Çünkü o eşsiz bir mes- lek adamı. Onunla önce oyuncusu, sonra senar- yosunun yönetmeni olarak birlikte çahştım. Ama sanınm onun için de benimle çahşmak bir ayn- calık. Ama, örneğin "Özel Konuşmalar" filmin- den sonra olduğu gibi, New YorkTimes'ta filmı göklere çıkaran bir yazı yer aldı. Ama her yerin- de "Bergman"dan geçilmiyordu. Ben bir vırgül kadar yoktum. Öne kendi İcendime, "Yahu ben neredeyim" diye sordum. Ama bu şaşkınhğım yal- >ergman her zamanki gibi her şeye kanştı, görüş belirtti, karşı çıktı ama bir yandan da benim başıma buyruk yaptığım değişiklikleri takdir etti. Bir gün kızımıza telefon edip benden yakınmış: 'Aklını oynatmış bu kadın! Sözümü dinlemiyor' demiş. O eşsiz bir meslek adamı. Onunla oyuncusu sonra senaryosunun yönetmeni olarak çahştım. Benimle çahşmak onun için de bir ayncalık. ruzca 5 dakika sürdü. Onunla olmak, bütün bun- lann üzerinde, büyük bir şey çünkü. "lnançszlar" füminde kendinden neler katmış? Yanıtı şöyle: - Ben çocuklara senaryoda olduğundan daha fazla yer verdim. Filmdeki yazar (Bergman) ti- pini de biraz değiştirdim. Yahuzca dinleyen bi- ri değıl, karar verip harekete geçen biri olarak ya- rattım o tıpi. Konudaki tutku kadar, onun kendi- sini başkalannın ağzından dinlemesi de önemli. Liv Ullmann, Bergman'ın yazdıklannın bir kadın tarafindan gözden geçirilmesinin yararlı ol- duğu düşüncesinde. - Bergman her zamanki gibi her şeye kanştı, görüş belirtti, karşı çıktı ama, bir yandan da be- nim başıma buyruk yaptığım değişiklikleri tak- dir etti. Bir gün kızımıza telefon edip benden ya- kınmış: "Akhnı oynatmış bu kadın!" demiş, "sö- zünıü dinlemiyor!'" Bu fılmın bir sahnesini çı- karmam için benden ricada bulundu. Sonra da telefon etti ve "Yok, çıkarma, yanhş ohır" dedi. Söz konusu sahne, Erland Josephsson'un, Berg- man'ın sevgili adası Farö'de sahilde yürürkenki görünüşü. Bu sahne için Bergman, "Sanki inti- har edecekmişim gibi görûnüyorum" demiş. Oy- sa Liv Ullmann o sahnenın uzaklara kaçış özle- mini canlandırdığı görüşünde. 'İzJeyicilerin Lena Endre'nin ayaklanna kapanmalan gerekirdi!' Liv Ullmann, "lnançsızlar''ın önceden yapı- lan tahminlerin aksine Cannes'dan ödülsüz dön- mesine içerlemiş. Hiç değilse, başroldeki Lena Endre'nin en iyi kadın oyuncu ödülünü almış olması gerektiği görüşünde. Bir basın toplantı- sında bunu şöyle dıle getirdi: - Filmi izleyenlerin, Lena'nın ayaklanna ka- panmalan gerekirdi! Onun en iyi kadın oyuncu ödülüne layık görülmemesi büyük haksızhk! öy- lesine güzel, başanlı ve yürekli bir oyuncu ki... Pencerede oturup kişinin boşandıktan sonra ço- cuklanyla ilgili neler yapması gerektiğini anla- tırken hepimızi büyüledi. O sahnenin çekimin- den sonra stüdyoda herkes ağladı. Meryl Streep de olsa ağlardı. Üstelik Lena aynı sahneyi bir kez daha yaptı. Filmde o çekimi kullandık. O sahne- de, yaşama sanatı, ihanet ve hüzün var. Günü- müzde beyazperdede bu tür içten sahnelere pek rastlanmıyor. Belki de bu nedenle Cannes'da ödül alamadı. Günümüzde hep genç, güzel ve ya- kışıklı oyunculann üzerine odaklanan ve çarpı- cı hareketlerle dolu filmler göklere çıkanlıyor. Onlar için, "Çokıyifam" diyorlar. 4 "lnanescdar''ı izleyenler ise bana yaklaşıp "Çok etkâcndim, tüyierim diken diken oldu" dediler. Bence bu en büyük ödül... Konçalovski, Tolstoy'un 'Savaş ve Banş'ını operaya uyarladı 'Ketutimimüziğin hizmetineadadun' Küftfir Servisi - Andrei Konçalovski, Tolstoy'un ünlü başyapıtı 'Savaşve Banş'ı Prokofiev'in müzikleriyle sahneye koyu- yor. tlk kez geçen yıl mart ayında St. Pe- tersburg'da, daha sonra da Londra'da sah- neledığı 'Savaş ve Banş'ı şimdı de Mila- no'nun ünlü Scala operasında izleyici kar- şısına çıkarmaya hazırlanıyor. Ünlü Rus yönetmen Nikita Mikhal- kov'un kardeşi Konçalovski, aslında daha çok Hollyvvood'da çevirdiği 'Ma- ria'nın Aşkları' veya 'Tango ve Cash' filmleriyle tanınıyor. Daha sonra Moskova'da ' GöstericT ve 'Asya veAhmVumurtiayan Tavuk' gibi yapımlara imza atan yönet- men, şimdi, başka bir tutkusu olan müziğin peşıne düştü. Muti ve Strehler gibi usta şeflenn arasında saydığı Valery Gergiev'le birlikte 'Savaş ve Banş'ı operaya uyarla- yan Konçalovski "Ashnda bir an- da devrim yapıp opera yönetmen- Bğinegeçtiğimdüsûnülmesin.Sade- ce,sinemada yönetmenlerin her şe- ye karar verme ve birtaknn dayat- malar yapma gibi despot davranış biçimkrinden srynlmak için ortak- laşa yapdan opera üzerine yoğun- laşmaya karar verdim" dıyor. 'Kendine güvenmek şart' "Prokofie\ 'in 'Savaş ve Banş'mı sahneye koymak için bir yönetroe- ninkendinegerçektengüvenmesige- rekü-" diyen yönetmen ekliyor: "Ben bu projede sinemacı gözleri- mikuDanmadnn. \ akn Gergiev'le uyum içinde kendimi tamamen mü- ziğin hizmetine adadım." Konçalovski, Tolstoy'un baş- yapıtından operaya uyarlanan bu eserin, az sahnelenmesinin ardın- da 60 kişilık şarkıcı ve dev koro- su, dekorlan ve kostümleriyle, ne- redeyse v Aida' kadar masraflı bir yapım olmasının da etkisi olduğunu yad- sımıyor. Fakat, aynı zamanda Tolstoy gi- bi birustanın romanını, Prokofiev gibi mü- zik ustasının bestelenyle sahnelemenin çok zor bir ış olduğunun da unutulmama- sı gerektiğini belirtiyor. "Çünkû onla- nn dûşüncekrine, yapmaya çabşüklan- na yaraşır bir iş ortaya çıkarmak gerelrî- yor. Amayinede bir romanıoperaya uyar- lamanın fümini çekmekten çok daha ko- .onçalovski bu projede sinemacı gözlerini kullanmadığını. Valery Gergiev'le uyum içinde kendini tamamen müziğin hizmetine adadığını belirtiyor. Yeni filmi 'Marco Polo'nun hazırlıklan içinde olan Konçalovski, başrolde Leonardo Di Caprio'yu oynatmayı düşünüyor. lay olduğunu gördüm." Gergiev'le birlikte operanın süresini üç saat 20 dakıkaya indıren Konçalovski, 1800'lü yıllan yansıtacak kostüm ve sah- ne düzeni yaratmaya özen göstermiş: tt Bu operanın librettosu bir film senaryosu gi- bi yazıldL Her şeyçok hızla ileıiediği ve ay- nı anda pek çok mekânda olaylar geçtiği için Bbrettoda bir akıcıhk yakalamak ger- çekten güç oldu. Bu yüzden izteyicnün gö- zü önûnde hızh bir bicimde değişen sahneler planladun. Savaş sahnele- rinde, süah ve bol savaşçı fîgüranlar- la ölümü hissettiren görûntfller kul- landım. Ashnda ben sahneye at da çı- karmak istiyordum ama ne yank ki neLondra'da ne de St Petersburg'da buna imkân oulabOdim. Belki 2002'de Nen York'ta Metropoütan'da sahne- kyeceğhn zaman bu rûyamı gerçek- leştirebOirim." 'DaDasvari bir soap-opera' Bir bakıma günümüz Rusya'sını an- dıran ve ona göndermeler yapan sah- neleriyle dikkat çeken 'Savaş veBa- nş'ta Konçalovski, izleyicıye abar- nh ve yapay biryapım sunmaktan ka- çınmaya çalışmış."Onlan operanın içine katmak, duygulannı istedikle- ri gibi dışavurmalannı sağJamak ve acak birinşkikurmakistedim. Ope- ra, ashnda romanın sönük bir yansı- ması, ama müzUde o kadar canlanı- yor ve güçleniyor kL. Izleyicünn de bu heyecamiçinde hissetmesigerek." Bazı bölümlerde, neredeyse Dal- lasvari bir soap-opera izlenimi ver- diğini itirafeden Konçalovski 'ye gö- re operada altyazı ohnasuım önemi çok büyük."Bazı izleyici sadece sesi dinkmekten hoşlanır, ama hemen herkes mmiaka sahnede ne anlaül- dığınıbamekistEr. Scala daah>uzı>ok, ama herkeseübrettonun tümünü da- ğrtacağE." Üçüncü 'İstanbul Gidiş-Dönüş Sergisi' Kühür Servisi - Borusan Sanat Gale- risi, Türkiye dışında yaşayan sanatçıla- nmızın yapıtlannın, etkinliklerinin ve düşüncelerinin tanıtılması amacına yö- neük olarak iki yıldır Beral Madra'nm küratörlüğünde 'tstanbul Gidiş-Dönüş' sergileri düzenliyor. 6 Ekim-25 Kasım tarihleri arasmda gerçekleşecek yeni sezonun ilk sergisi bu dizinin üçüncüsü olacak. Bu yıl düzenlenecek olan sergiye, San Francisco ve İstanbul'da yaşayan Canan Tolon, New York ve istanbul'da yaşayan tpek Duben, Londra'da yaşayan Za- fer/Barbara Baran davet edıldıler. Sa- natçılar sergiyi, Borusan Sanat Galeri- si için özel işler yürüterek gerçekleştiri- yorlar. 1983'te Berkeley Üniversitesi Mimar- lık Bölümü'nü bitiren Canan Tolon, 1992'de Uluslararası istanbul Bıenalı'ne katıldı. 1991 -97 arasında istanbul ve An- kara Galeri Nev'de, 9O'lı yıllarda Kali- • Beral Madra'nm küratörlüğünde düzenlenen 'îstanbul Gidiş-Dönüş Sergisi', yurtdışında yaşayan sanatçılanmız Canan Tolon, Ipek Duben ve Zafer/Barbara Baran'ın yapıtlannı tanıtmayı amaçlıyor. forniya ve San Francisco'da çok sayıda kişisel sergi açtı. Sanatçı, resimlerinde ve yerleştirmelerinde organik maddeler (top- rak, çim, yağ, balmumu) ve sanayi mal- zemeleri (cam, çelik, tuval bezi) kulla- nıyor. Ipek Duben, New York-tstanbul ara- sında sık gidiş gelişler yapan, yahıız re- simleri ve yerleştirmeleriyle değil, kuram- sal çalışmalan, yazarhğı ve eğitimciligi ile de tanınan bir sanatçı. Duben, Atlan- ta'da felsefe ve sanat eğitimi aldıktan sonra Chicago Üniversitesi'nde siyaset bilimi okudu. Duben'in sanat üretimin- de ağırlıklı olarak, kadnı kimliği irdele- melerine dayanan dışavurumcu resim- ler, desenler ve fotoğrafkullanılarak ger- çekleştirikniş düzenlemeler yer alıyor. DGSA'da grafik tasanmı, Goldsmith College'da fotoğraf ve görsel iletişim eğitimi alan Zafer Baran 1978'den beri Londra'da yaşıyor. 1981 'de grafik tasa- nmı eğitimi görmüş olan Barbara Baran ile hayatını birleştirdikten sonra, iki sa- natçının üretimleri arasında English Na- tional Opera için hazırladıklan posterler ve 1999'da Ingiltere Posta Idaresi'nin teknoloji, sanat ve keşifleri konu alan pul dizisi için yaptıklan 'Fos Talbot' di- zisi yer alıyor. istanbul Gidiş-Dönüş Sergileri'ne da- ha önce Metek Mazıcı, Fatih Aydogdu, Şükran MoraL Ergin Çavuşoğtu, Cem Aydoğan, Azade Köker, Osman-Şükran Aziz, Ahmet Oran gıbı sanatçılar davet edildi. Londra'da yaşayan Zafer ve Barbara Baran'ın işleri de sergide yer anyor. Kezban Arca Batıbeki'nin yeni sergisi bugün açılıyor • Kültür Servisi - Kezban Arca Bâtıbeki 1998'de açtığı 'Angel Heart' adlı sergisinden sonra bugün yine adını bir fılmden alan 'Oyun-Game' adlı sergisini P.G.Art Galeri'de açıyor. Pek çok şeyin gerçek ya da kavramsal anlamıyla yer aldığı sergi 4 Kasım'a dek devam edecek. Resimlerinde bu kez, önceki sergilerinden farklı olarak renk boyutlan ve figürlerde farklıhklar ortaya çıkıyor. Batıbeki'nin büyük kadm fıgürlen yerim Osmanlı minyatürlerinin fıgürlerine, Karagöz tiplemelerine, masa oyunlanna, modern puzzle'lara bırakıyor. Bu sergide kendi oyununun kurallannı bozduğunu söyleyen sanatçı, açılış partisini de müzigiyle, jonglörleri, sıhırbazı ve ' pandomimcisiyle bir şenlik yerine ' dönüştüreceğmi belirtiyor. ı San Sebastian Hlm Festivali'nin ödültepi açıklandı • SAN SEBASTtAN(AFP) - Ispanya'da düzenlenen Uluslararası San Sebastian Film ; Festivalı ödüllen açıklandı. Festivalde, Meksika filmi 'La Perdicıon de los Hombres', en iyi fîlme verilen 'Altın Deniz Kabuğu' ödülünü kazandı. Arturo Ripstein'in yönettiği film, senaristi Paz Alicia Garciadeigo'ya da 'en iyi senaryo ödülü' • kazandırdı. Ingiliz yönetmen Stephen Frears'in ı başkanlığındaki festival jürisi, genç Iranlı yönetmen Reza Parsa'ya ise'Fırtına Öncesi' adlı filmiyle en iyi yönetmen ödülünü verdi. En iyi erkek oyuncu ödülü 'Tinto Roja' fılmindeki rolüyle Perulu Gianfranco Brero'ya, en iyi kadm oyuncu ödülü de 'La Comunidad' filmiyle Ispanyol oyuncu Carmen Maura'ya verildi. Antik Palas'ta Sevres porselenleri • Kültür Servisi -15. Louis döneminde güzelliği ile bütün dünyada ünlenen Sevres porselenleri Antik Palas'ta sergileniyor. 15. Louis'ninen sevdiği gözdesi Madam Pompadour'un zevkine göre üretilen ve kendi adı ile anılan özel renklerin yaratılması ile Sevres porselenlerine yeni moda getirilmiştir. Porselenler, 15. Louis'nin sevgılisi Mme du Barry'nin yatak odasını süslerken, gözdesi Pompador'a aşkını simgeleyen bir heykel. zamanın ünlü kadınlannm resımlendiği bir madalyon ve Napoleon-Josephıne çiftmın asklannı resimleyen bir vazo olarak da karşımıza çıkıyor. Türkiye 2000 Sanat Festivali'nde bir rekor kınldı • MTODLETOVVN-OHIO (AA) - ABD'de Ohio eyaleti Mıddletosvn kentmde yapılan Türkiye 2000 Sanat Festivali'nde resim sanatçısı Yücel Dönmez, sergilediği yapıtlannın yanı sna Middletovvn Central Academy ilköğretim okulunda 98 çocuk ile birlikte yaptığı sanat çalışmasmda bir rekora imza attı. Kendi geliştirdiği resim tekniklerinden birini kullanan Dönmez, öğrencileri yönlendirerek bir saatten daha az sürede, 45 metrekarelik tek parça bir resmin bitirilmesıni sağladı. Central Academy ilköğretim okulu sanat yöneticisi Elisabeth Liby, resim ile ilgili olarak Guinness rekorlar kitabına başvuracaklanm, resmin şimdiye dek ilköğretim öğrencileri tarafindan en kısa zamanda bitinlen en büyük resım olduğunu açıkladı. nculan Oda igi Yarışması' • Kültür Servisi - Çorum'da klasik Batı müziğini Anadolu'da yaygınlaştınp sevdirmek, klasik müzik alanında faaliyet gösteren veya eğıtimine devam eden genç yorumculan özendirmek amacıyla 5-8 Ekim tarihleri arasında 'Genç Yorumcular Oda Müziği Yanşması' düzenJenecek. Yanşmaya, klasik müzik alanında faaliyet gösteren veya eğitimine devam eden genç müzisyenlerden oluşan 9 grup katılacak. Yanşmanınjürisinde, şef Gürer Aykal, Michelle Margand, Suna Kan, Ayla Erduran, Ayşegül Sanca ve Erden Bilgen yer alacak. Etkinlik, 8 Ekim'de Çorum Kültür Sitesi önünde saat 11.00'de verilecek açık hava konserinin ardından Devlet Tiyatrosu'nda saat 15.30'da düzenlenecek kapamş konseriyle sona erecek. Sotheby's'de Akdeniz ve Ortadojju esintileri • LONDRA (AA) - Ünlü müzayede organizasyonu SothebyVin 12-13 Ekim'de Londra'da düzenleyeceği 'Akdeniz ve Ortadoğu eserleri' açık arttırmasında Osmanlı-Islam eserleri yine ön plana çıkacak. istanbul, Kıbns ve Osmanlı tmparatorluğu'nun 1600'lü yıllarda yapıknış hantalannın 300 ile 600 sterlin arasmda açış fiyatlanyla satılacağı müzayedede, Kâtip Çelebi'nin 'Cihannüma' adh coğrâfi eserinde yayımlanan 20 haritalık seri de 800 sterlin açış fiyatıyla alıcınm önüne çıkacak. 18. yüzyıl sonu ve 19. yüzyıl başlannda yapıknış Boğaz manzaralan da 3 bin ile 18 bin arasında değişen açış fiyatlanyla müzayedeye giriyor. Bu tablolar arasmda bulunan, Topkapı Sarayı'run törenlenn yapıldığı Kubbealtı bölümünü temsil eden, Fransız ressam Louis François Cassas imzalı suluboya resmin, bekJenenden çok daha yüksek fiyata alıcı bulacağı tahmin edilıyor. Müzayede, ünlü Türk ressam Fikret Mualla'mn 6 adet yağlı boya ve suluboya eserini de içeriyor.