Katalog

SAYFA CUMHURİYET 31 OCAK 2000 PAZARTESİ HABERLER Epgül, Yılmaz'a tazminat ödeyecek • ANKARA (Cumhurhet Bürosu) - Yargıtay TBMM'de, kapatılan RP'nın eskı mıllervekılı Şevkı Yılmaz'a \onelık olarak "Deyyus-u Ekber Dışan" yazılı pankart açan eskı CHPMılletvekılıSabn Ergul'un Yılmaz'a manev ı tazminat odemesinı ongören karann duzeltılmesı ıstemını reddettı Ankara Aslıye 16 Hukuk Mahkemesı, Ergul'un, Yılmaz'a 500 mılyon lıra manev ı tazminat odemesını kararlaştırmıştı Bıçakçıoglu toprağa verildi • BEŞİKDUZÜ(4A)- MHP Trabzon MılletvekılıOrhan Bıçakçıoğlu ıle DSP Izmır Mılletvekılı Burhan Bıçakçıoğlu'nun babası Ahmet Suphı Bıçakçıoğlu'nun cenazesı dun toprağa venldı Dargın olduklan bılınen mılletvekıllen Orhan ve Burhan Bıçakçıoğlu kardeşler, babalannın cenaze torenınde de konuşmadı İnönü-Chupchill göpüşmesi • TARSUS(Cumhuri>et) -Turkıve nın 2 Cumhurbaşkanı Ismet Inönü ıle Ingıltere Başbakanı Wınston Churchıll'ın tçel'ın Tarsus ılçesıne bağlı Yenıce beldesınde>aptığı goruşmenın 57 vıldonumü torenle kutlandı İnonu'nun 30 Ocak 1943'te Yenıce 'debır vagonda Turkıye'nın 2 Dunva Savaşı'na gırmesını ısteyen Churchıll ıle vaptığı tanhı goruşmenın yıldonumu ıçın duzenlenen tören Banş Parkı'nda gerçekleştı Burada konuşan Yenıce Beledıye Başkanı \elı Senn ve Tarsus Kaymakamı Alı Ulger yaptıklan konuşmalarda, "Inönü, Turkıye'nın savaşa gırmesını bu goruşmeyle onlemıştır Ataturk ve sılah arkadaşlannın banş konusundakı tutumlannı bır kez daha takdırle anıvoruz' dedıler AMAPMKYK toplanıyop • ^VNKARA(ANKA)- ANAP Merkez Karar ve Yurutme Kurulu, oncelıkle cumhurbaşkanlığı seçımı ve Hızbullah operasyonlannı ele almak uzere bugun saat 14 OO'te toplanıvor Seçımlerdekı yenılgının ardından her toplantısı partı yonetımı ıle muhalıf kanadın tartışmalan nedenıyle gergın geçen MKYK'de avnca FP'den avnlarak ANAP'a katılan mılletvekıllerınm "geçış nedenı" tartışma konusu yapılacak Kutan'a rapor • \NKARA(ANKA)- Kapatma davasında sozlu sav unma yapan hukukçular FP Genel Başkanı Recaı Kutan'a, Anayasa Mahkemesı u>elennın RP davasının tersıne kendılenne hıçbır soru yoneltmedıklen, bu nedenle kanaatlennı oğrenemedıklennı, ancak partının kapatılmama olasılığının yuksek olduğu bılgısını \erdıler Anayasa Mahkemesı nde sozlu savunma v apan hukukçu mılletvekıllen Cerrul Çıçek ve Mehmet Alı Şahın, Recaı Kutan'a davanın sevrı hakkında bnfıng verdıler RP davasına gore mahkemenın uye yapısmda buyuk değışıklıkler yaşandığı bunun da dıkkate alınması gerektığını \ urgulayan mılletvekıllen "Hukukı açıdan bır tahmın ve beklentıde bulunabılınz Buna gore yasalarda yapılan değı^ıkhk ve ağırhkla RP'nın devamı olunduğuna daır suçlamalara karşı yapılan savunma çerçevesmde kapatılmama ıhtımalı yuksek goruşunu dıle getırdıler Necibe yazgıkurbanıALMANYA RÜYASI Y azgının toplumumuz kadınlannı hedef alan, duşunsel. Fızıksel, duygusal alanlanna te- peden ınme gırerek onlann bır kul ve esır konumunda tepkısız, fiıl- sız, gozsuz, kulaksız ve alternatıf- sız bıraktığını gormek ve yardım edememek, tanfı güç bır duygu Bazen bu konumda olanlarla o ka- dar sık karşılaşınz kı kendı ozgur ve ınsanca yaşamımızdan utan- mamn eşığme gelınz Hemcınsle- nne çok değer verenlerden bın ol- duğum ıçın bu duyguyu sık sık ya- şanm Yazgı, kısmet kurbanlan belleğımde denn ızler bırakırlar Necibe de bunlardan bındır As- lında Necıbe'nın başına gelenlen, onun yaşadıklannın benzerlennı Turkıye'den gelın olarak getınlen pek çok genç kız yaşadı ve yaşa- yacak Necibe. hayırsız bır gencın aı- lesı tarafından seçılen yazgı kur- banlanndan bm Açık kumral saç- lan, şeffaf duygusu uyandıran te- nı, hüzunlubakışlan ıle sureklı ba- şını hafıf yana yatırarak gozlennı yere dıken, yırmı ıkı yaşlannda, onuru ayaklar altına alınmış, çare- sız. ruyalan kâbusa donuşen genç bır kadın Nasırlaşmış, ılaçlı sudan morar- mış ellennı dızlennde bır suçlu gı- bı kenetlemıştı Ellen başortüsun- den görunen guzel tenınm tersıne, sankı onun değılmış duygusu uyandınyordu Oynakyerlen şış- mış, denn çatlaklan ve tırnak dıp- len yer yer kalkmış bır gorünüm- deydı Bakışlanmı bu yıpranmış ellerden ayırdığımda amcası onun sorununu anlatıyor, Necibe san- dalyesınde, dalgın ve sessız, goz- len halıda kavısler yapan ayakka- bısının ucunda sankı yanımızda değılmış gıbı dınlıyordu O anda aklından geçen onlarca duşunce- nın buyuk bır kısmını tahmın ede- bıldığım halde kayıtsızlığına kız- maktan kendımı alamadım Eşı- nın ve onun akrabalannın şıddet ve haksızlıklannı anlatan amcası- nı kayıtsızca dınleyen genç kadı- nı, tanımadıklan bır aıleye nasıl emanet ettıklennı duşunuıicen am- ca o sıhırlı kavramı dıle getırdı -Kısmetmiş." Boş çıkan plyango Kısmetı bır pıyangoya benzetı- nm Bmde bır olumlu yonde var- lığını gosteren kısmet, genelde ın- sanların yonlendırdıklen yaşam bıçımıdır Işte Necıbe'nın İasme- tı de boş çıkan bır pıyango gıbı ona ûzuntu ve ıstırap getırmekle kalmamış, tüm yaşamını allak bullak etmıştı Adı ne olursa ol- sun. nıtelığı aynı olan bu kavram- lan se\ mıyorum Bu konuda Ne- cıbe'yle aynı duşunceyı paylaş- madığımızı bılıyorum Onun da manarak telefruz ettığı bu kavTam, çaresızlığının ve korkulannın sı- penydı Gelın olduğu gun tel-du- vak olan kısmetı, bugun arkasın- da gozyaşı, ezıklık v e bır eşya mu- amelesı gormesıne neden olan çır- kın bır gerçektı tnsanlar kedısını, kuşunu, hatta çok sevdığı çıçeğı- nı bıle aıt olduğu ortamdan kopa- np başka bır mekâna bırakmak zo- runda kaldıklannda uzuntu ve kaygı duyarken, Necibe bır akşa- mustu kayınpeden tarafından a- par topar Turkıye'ye, gelın oldu- ğu kasabanın ortasına, küçuk bır el çantası ıle bır paket gıbı bırakıl- mıştı Aılesınebılehabervenlme- den Onu anlamak ıçın duygusal olmanın gerekmedığını fark ettım Çok değıl, bır yıl önce davul zur- Rüyalar kâbusa dönüştü Necibe, hayırsız bır gencın aılesı tarafından seçilen yazgı kurbanlanndan bın. Açık kumral saçlan, şeffaf duygusu uyandıran tenı, hüzünlü bakışlan ıle süreklı başını hafif yana yatırarak gözlerini yere diken, yirmi iki yaşla- nnda, onuru ayaklar altma alınmış, çaresiz, rüyalan kâbusa dönüşen genç bır kadın. nalareşlığındeçıktığı babaevının bırkaçmahallegensınde anacad- dede. neden terk edıldığını anla- madan saatlerce kavınpedennın "ŞimdigeUyorum" dıyerek gıttığı ıstıkamete bakarak sabırla bekler- ken acaba bu ıhanetı •kısmet' kav - ramı ıle mı gerekçelendırmıştı'1 Necıbe'ye gore o eşıne ve o- nun aılesıne aıttı Mutlakabırşey olmuştu ve kavınbaba gelıp onu alacaktı Bırkaç aydır kayınbaba ve kaynanası onu memlekete gon- dermek ıstıyor, Necibe ıse ganp bır onsezı ıle gıtmemek ıçın dıre- nıyordu Bır akşam once kav ınpeden, eşı ıle paylaştığı odaya gelerek ağabe- yının araba kazasında olduğunu, babasımn cenazede bulunması hırsizı uğursuzu vardı oralarda Hem cenaze evınde takılarla dola- şılmazdı Necibe ıstemeyerek al- tınlan kaynanaya teslım ettı Ne- cibe ye gore yenı gelındı, evlen- dıkten sonra ılk kez gıdeceğı ba- ba ev ınde, gelen gıden onu elı ko- lu boş gorunce ne demezdı7 Kay- nananın yumruğu her zaman oldu- ğu gıbı sırtına > a da başına ınme- den altınlan teslım etmıştı Oda- nın bır koşesınde oturan eltı ses- sızce yere bakıyordu Genç go- rumce ıse bır taraftan aynadan onu ızlerken dığer taraftan da bır şar- kı mınldanarak makyaj >apıyor- du Uçakta, ev dekılerden hıçbınnın ona başsağlığı dılemedığını du- şundu Eşı de telefonla bıle arama- duğunu oğrenmış, Necıbe'ye on- larca soru sormuştu Necibe bas- kıya dayanamayarak gelın gıttı- ğınden ben yaşadıklannı anlat- mıştı Annesı onu dmlerken dızle- rını dovmuş, ağabeyı odada kapa- na kısılmış aslan gıbı dolaşarak hesap soracağını soylemıştı Sade ınsanlar olan anne ve babasından bır tokat yemeden buyuyen Necı- be'nın. eşının yanı sıra kaynana, kayınpeder ve gorumceden dayak yedığını oğrenen aılesı > ıkılmıştı En buyuk yıkıntıyı Necibe yaşı- yordu Almaya ya gelışının he- men ertesınde eşının bır Alman kadınla yaşadığını ve ondan bır oğlu olduğunu oğrendığı zaman bıle kurduklan kuçuk aılesmın bu sorunlan atlatmasınayardımcı ol- ıçın Necıbe'yı çağırdığını sov le- yınce onsezılerı çaresiz kalmıştı Adam kuçuk bır çanta hazırlama- sınm yeterlı olduğunu, cenazeden sonra hemen doneceklennı soyle- yınce bır anlamda su serpılen genç yureğı ağabeyınm acısı ıle kavrul- muştu tkı parça glvsısını kuçuk bır çantaya koyarak alt katta otu- ran kayınvalıdesının daıresıne ın- mıştı Acı ıçmde ağlayan Necı- be'ye ağlaması vasak edıldı Ka- yınbabanın şeken vardı Uzuntu yaramazdı Necibe gozvaşlannı ıçıne akıtarak havaalanına gıde- ceklen anı beklerken eşının onlar- la gelmeyeceğını oğrenmıştı Bır kez daha yıkıldı Oğlunun mesa- ıye kalması gerektığını soyleyen kaynana, alelacele Necibe nın al- yansı dışında uzenndekı tum al- tınlan aldı Ne olur ne olmazdı. miştı •Vnkara'dan bındıklen oto- bus oğleden once kasabaya var- mıştı Necibe ağabeyını son bır kez gorebılmeyı umıt ederek ıçm- dendualaredıyordu Garajdanyu- ruyerek çıkmışlar. ana caddeve geldıklennde ka> ınpeder "Hernen donerim" dıverek tuttuklan taksı- den ınmeden uzaklaşmıştı Vakıt ıkındıye yaklaştığı halde ortalarda yoktu Onun çaresiz bekleyışı çev- re esnafın dıkkatını çekmış, bınsı tanıyınca da babasına haber salın- mıştı Necibe kayınbabayı bekler- ken karşısında oldü bıldığı ağabe- yını babasıyla bırlıkte görünce gozlenne ınanamamıştı Durum anlaşılmıştı Eşının aılesı Necı- be'yı başlanndan atmak ıçın boy- le ınsanlık dışı bır yönteme baş- vurmuş ve başarmıştı Babası ka- yınpedennın Ankara'ya gen don- maya karar vermıştı Ama eşı her fırsatta onu kuçuk duşuruyor, her- kesın yanında onurunu kmyordu Kaynanası bırkaç ışe bırden kayıt- lı olduğu ıçın Necibe onun ıkı ış- yenne gıderek merdıven sılıyor, tum aılenın ışını vapıyordu Her fırsatta eleştınyor, onu sındırmek ıçındeacımasızcadovuyordu Bır- kaç kez eşınden yardım ıstemeyı denedı, onun v erdığı cevap da da- yak oldu Kımseyle goruşturmu- yorlar, bınlen geldığınde odasına kıtleyerek sınır hastalığı olduğunu anlatıp kendılennı acındınyorlar- dı Eşı de bırkaç hafta sonra pay- laştıklan tek odada onu ruyalan ıle yalnız bırakmakla kalmamış, evlılık resımlennın yenne Alman sevgılısı ve ondan olan oğlunun resmını asarak dokunmasım ya- saklamıştı Necibe aılesmın kar- şı çıkmasına rağmen tekrar Al- manya'ya donmekte dırenmıştı Pasaportunu kayınpeden aldığı ıçın o tanhte ızıne gıden amcası- nın yardımıyla yenı bır pasaport çıkartarak amcası ıle bırlıkte Al- manya'ya donmuştu Amcası ıle evıne gıden Necıbe'ye tum kapı- lar kapalıydı Buyuk, eskı bır evın aynı çatısı altında yaşayan kocası ve aılesı onu eve almamıştı Gerekçe9 Necibe, eşının aılesı- ne gore koyune gıtmekte ısrar et- mış, sonra da bırden ortadan kay- bolmuştu Haftalarcanerede oldu- ğunu oğrenememışler, eh bu du- rumda kocasının ve aılesmın şere- fını lekelemıştı ve aralannda yen yoktu Zaten boşanmak ıçın de mahkemeye başvurulmuştu Yaşamın en zor dönemi Yaşamında bundan daha zor bır donemın olması mumkun olma- yan genç kadının ûzûntu, sevınç, sevgı gıbı ınsanı ınsan yapan en onemlı duygulan, onanmı çok guç bır şekılde parçalanmış, ka- dınlık onuru ayaklar altına alın- mış, ustune ustluk bır de ahlaksız- lıkla suçlanmıştı Uzun bır sure ondan mantıklı, duygusal ve mu- hakemelı davranışlar beklemenın ımkânsızlığı benı dennden sarstı Tek bır olguya tutunmuştu Al- manya'da kahp mucadele etmek Bunun bır sonuç vermeyeceğını soyledığım zaman gozlenndekı ıfadeyı unutmak mumkun mu 9 Bana kızgınhk ve nefretle baktı Yasal engellen, ıstenmeyen bır eş olarak yenıden ev ıne donmesının olasılık dışı olduğunu kabullen- mek ıstemıyordu Genelde sus- kundu Bır tek gun ısyan ettı Tum yaşamının karardığını soyledı Babasımn evıne dul bır kadın ola- rak donecek, eğer bır gun bır kıs- metı çıkarsa bu ya yaşlı bır adam, ya uç beş çocuklu bır dul, ya da bır başkasmın bılmem kaçıncı eşı ola- caktı Koydekı erkekler kahvede otururken onu gorunce bırbırlen- nı durterek u Bana göz kupü" gı- bı şeyler soyleyıp hava atacaklar- dı Ehışundum de ıçınde bulundu- ğu durumu kendısınden başka hıç kımse bu kadar ıyı analız edemez- dı Amcasının yanında kaldığı al- tı ay boyunca verdığımız hukuk savaşindan bır gun bıktı AHeye dönme tcararı Aılesmın yanma donmenın uy- gun bırçozum olduğuna karar ver- dı Onunla ılgılendığım sure ıçın- de bır kez bıle gulumsedığını, ha- vaalanına onu geçırmeye gıdece- ğım gune kadar gormedım Alan- da vedalaşırken aılesmın yanlış karan yuzunden bunlan yaşamak zorunda kaldığını soylemekten kendımı alamadım Ükkezanlam- lı bır ıfadeyle gulûmserken, du- daklanndan bende kızgın bır ok etkısı yapan "Kısmet değilmiş!" sozlen dokuluverdı Bavullar do- lusu çeyızmı, takılannı, onurunu, umutlannı, niyalannı, kımbılır belkı de kalbını Almanya'da bıra- karak kuçuk bır çantayla, pasaport kontrolunden geçerek arkasına bakmadan, telaşlı, mutlu ınsanla- nn arasında kayboldu Kısmete ınanmaya devam eder rru bılmem9 'Kısmelin' ya da 'yazgının' acı- masız yuzûyle karşılaştığını bıl- dığmı, nemlenen gozlenmı sakla- mak ıçın taktığım guneş gozlukle- nmın arkasından ona bakarken hıssettım Şansınaçıkolsun, uma- nm bır gun bu yaşadıklannı unu- tur. yenı bır yaşama 'merhaba' dersın SÜRECEK NOKTASI /ORAL ÇALIŞLAR Önce şunda anlaşalım Nâ- zım Hikmet, ulkemızın gelmış geçmış en buyuk şaırı Nâzım Hikmet, neredeyse butun sev- dığı kadınlan aldattı Bınne aşk şıın yazdı, onu olesıye sevdı- ğını soyledı, sonra başka bır kadınla bırlıkte oldu Nâzım, Stalin donemınde Sovyetler Bırlığı'ndeydı Baskıyı sevme- yen, ozguıîuk duşkunu bır sa- natçıydı Yine de o donemı, o donemde eleştıremedı Hatta, Stalın'ı oven şıırler btle yazdı Nâzım Hikmet, ıyı eğıtımden geçmış, okumuş yazmış bır aı- lenın çocuğuydu Yaşamoy- kusunu ızlerken ona kızacak çok şeyler bulabılırsınız Yıl- maz Güney ıse yoksulluk ve çaresızlık ıçınde buyumuş, Çukurova'ya goçmuş bır Kurt aılenın çocuğuydu Yılmaz Guney çaresızlık ıçınde geçen çocukluk gunlennı şoyle an- latmıştı "Babamın ıkıncı evlı- lığınden sonra evımız tam bır cehenneme dondu Babam sık sık annemı dovuyor, bızle- n evden kovuyordu... Baba- mın kudurduğu gunlerde, bahçemızdekı koca dutla, ıkı eğrı ıncınn altında gecelerdık Yılmaz Güney'e Katil Deyince... Annem ben ve Leyla kaç kez Yenıce'den yuruyerek Ada- na'ya gıtmışızdır Annem yol boyu ağlar, Kurtçe huzunlu bır takım şarkılar okurdu Kızkar- deşım de ben de anadılımızı pek bılmıyorduk, ama yıne de annemızın gozyaşı ıçınde dın- ledığımız şarkılarını anlardık O sıralar bana, çektığımızacı- ların hıç sonu gelmeyecek gı- bı gelırdı Annemın acıklı hal- lerını daha fazla gormemek ıçın olmek ısterdım " Yılmaz Guney, tartışmasız sınemamızın en buyuğu Ara- dan 20 yıl geçtıkte sonra ızle- dığımtz "Vo/"filmının hâlâgun- cellığını koruyan bır destan ol- ması, onun buyuk yaratıcılığı- nın eserı "Suru", "Umut" ve daha nıce fılm var Yılmaz Gu- ney arşıvınde Bır çoğunu da 12 Eylul faşızmı yok ettı Yıl- maz Guney ıyı bır oyuncuydu, ıyı bır yonetmendı, ıyı bır se- naryo yazarıydı O çaresızlığın ve yoksullu- ğun ıçınden dışıyle, tırnağıyla zırveye tırmanmıştı Ayrıca kendısını ıyı yetıştırmış bır ay- dındı Çok genç yaşta 1956'da 19 yaşındayken bır edebıyat dergısıne yazdığı oy- ku nedenıyle mahkûm oldu ve 1 5 yıl hapıs yattı Oykuleryaz- dı, sınemalarda gazoz sattı, teknısyenlık yaptı, sınemaya en aşağılardan başlayarak gır- dı, yeteneğı ve yaratacılığıyla yukseldı Halil Ergün bf soy- leşıde onun ıçın şoyle soyle- mıştı "Sınemamızın en buyuk yaratıcısı Çunku onu aşacak bıryaratıcı daha gelmedı Tur- kıye sıneması, Yılmaz Gu- ney'ın ıçtenlığını, kendı ınsa- nıyla, kendı toplumuyla akıl ve yurek buluşmasının yansıma- sı olan fılmlennı geçemedı da- ha Teknık olarak yetkın daha ıyı fılmler yapıldı AmaTurksı- neması, Yılmaz Guney'ın ın- san hayatı açısından yarattığı sanatın ıçtenlığını, ozgurluğu- nu henuz yakalamış değıl Yıl- maz Guney'ın bır sancısı var- dı, ıçtenlığı oydu." Yılmaz Güney'le ılgılı sıne- macılann yazdıklannı yenıden karıştırıyorum, benzer şeyler soylemışler Yılmaz buyuk bır sınema emekçısıydı Çalışmış, dıdınmış ve Turk sınemasında kalıcı ızler bırakacak yapıtlara ımza atmıştı ••• Yumurtalık savcısının oldu- rulmesı, bıranlıkbırofkenınsı- laha donuşmesı de Yılmaz'ın kışılığının bır parçasıydı Yıl- maz Guney ofkelı ve sabırsız bır ınsandı Bırçok yaratıcı gı- bı delılıklerı, hırsları, hataları ve zaafları vardı Ama butun bu eksıklen onun buyuk sanatçı kışılığı gerçeğını değıştırmez kı Onun muhalıf, devrımcı, arayış ıçindekı kışılığını yok edemez kı Onun ıçın rastgele yazı ya- zanlar, onca zaman geçmesı- ne rağmen fılmlerının hâlâ ya- şayan kalıtesını, gıdıp yenıden ızleyerek değerlendırsınler Ondakı ınsan gerçeğını anla- maya çalışsınlar Onun yaratı- cılığının ne olduğunu keşfet- meye çalışsınlar ••• Gazetelenn koşestnden her turlu atış serbest Sonunda bunlargeçergıder 12Eylul'de Yılmaz Guney'ın filmlerını ya- kan cuntacıların kaçı aklınızda kaldı'? Dun Nâzım Hıkmet'e "alçak", "vatan haını" dıye ya- zı yazanlan anımsayan var mı? Yılmaz Guney'ın sanatını, eserlennı tartışalım, eleştıre- lım Daha lyılerını yapabılmek ıçın onun yaptıklanndan ders- ler çıkaralım ••• Yılmaz Guney yaptığının ce- zasınıfazlasıylaodedı Yaşım- dı, onlarca, yuzlerce ınsanın canına kıyanlar ıktıdar oluyor- lar, yonetıyorlar Ofkenız Yıl- maz Guney'de mı kaldı? Yılmaz Guney, buyuk bır sı- nema dâhısıydı Zaaflarıyla, yeteneklerıyle, ofkesı ve sev- gısıyle ınsandı Bır muhalıftı, devrımcıydı, sosyalısttı Kalıcı olan, Nâzım Hıkmet'- ler Ahmed Arif'ler, Yaşar Ke- mal'ler, Yılmaz Guney'ler Ge- nsı fasa fıso BÎZBİZE, ERDAL ATABEK 2000li Yıllarda... Toplumsal Şiddetin Kökenleri... Hızbullah cınayetlen evlerın altına kazılmış mezar- laria ortaya çıkarken şu sorular da ınsanlann aklına burgu gıbı gınyor - Neden butun bunlar? - Şımdıye kadar neden ortaya çıkmadı? - Onlan koruyanlar oldu m u ' 'Toplumsal şıddet' Hızbullah ıle sınıriı değıldir. Yıl- lar boyu ışlenen cınayetler, kımının faılı bulunur, kı- mının faılı bulunmazken surup gıttı Şıddet, sadece oldurme olaylanyla da kalmamıştır Sıvas yangını, daha oncesınde Kahramanmaraş olayları, bu ulke- de yaşanan 'kıtlesel şıddet'm acı omeklendır Bır toplumun bırbınne karşı duşmanca duygular besleyen gruplara bolunmesının arkasındakı ne- denler nelerdır? Eğer bunlan bılemezsek bu olaylar 'bellı grup- lar'm ışlen dıye değerlendmlır, ancak asıl nedenler ortaya çıkmaz Bız, bu olaylan 'toplumsal şıddet' olarak nıtele- yerek nedenlennı ırdelemek ıstıyoruz Çunku gerçe- ğe boyle ulaşılabıleceğını duşunuyoruz 'Toplumsal şıddet', bırtoplumdakı ekonomık du- rum, eğıtım durumu, sosyal kımlıkler, sosyal değer- ler, sosyal beklentıler ve guven kaynaklart olarak al- tı eksende ırdelenebılır Daha başka eksenler de soz konusu olabılırse de bu altı eksen oncelıkle belırle- yıcıdır 1. Toplumun ekonomik durumu: Turkıye'de mıl- lı gelır dağılımı bozuktu ancak son yırmı yılda daha da bozulmuştur Çunku, 'mıllı gelır dağılımı denge- s/' ekonomık bır hedef olmatctan çıkmıştır Bu hede- fin yennı 'serbest pazann ışleyışı nasılsa oyle olma- lı' ılkesı almıştır 1987-94 arasında gelın artan tek katman, en ust gelır grubunda olan nufus dılımı ol- muştur Bu yuzde 20'nın dışındakı butun gruplann gelın duşmuştur Nufusun yuzde 30'u, yanı uçte bı- n, temet gereksınımlennı karşılayabılecek gelır du- zeyıne ulaşamamaktadır, bunun yarıdan fazlası ıse beslenme yetersızlığı de çekmektedır Bu durumun nedenı, 1980 sonrasının 'kureselleş- me'ye dayalı ekonomık polıtıkalandır Sloganı 'Ka- zanan kazansın, kazanamayan surunsun' olan bu ekonomık polıtıka, toplumsal şiddetin ana kaynağı- dır Hıçbır umudu kalmayan kıtleler, ozellıkle genç- lık kesımlen, çarenın ancak şıddet yoluyla buluna- bıleceğı duygusuna kapılmaktadır Yuzde 9O'ı soğan-ekmekle yaşayan bır toplum- da yuzde 10'luk nufus dılımı havyar-Fransız şarabı tuketıyorsa, bu durumun yarattığı dengesızlık her alana yayılacaktır (Prof Dr GüttenKazgan,Tanzımat'tanXXI Yuz- yılaTurkıye Ekonomısı, Altın Kıtaplar, 1999) 2. Ülkenin eğitim durumu: Kışı başına duşen eğıtım suresı sadece 3 5 yıldır Bu eğıtım de temel olarak 'ezbercı eğıtım'û\r Oğrencıye soru sorma, tartışma, seçenek oluşturma, farklı duşunme su- reçlerını oğretecek yontemler kullanılmamaktadır. Dıneğıtımı, butunuyle ezbercı, ınanca dayalı bır eğı- tımdır, denetlenemeyen dınsel eğıtım ıse butunuy- le Turkıye Cumhunyetı'nm temel ıtkelennın reddıne yonelıktır Bu eğıtımle ancak 'şartlanmış kafaiar' ye- tıştırılır, oyle de olmaktadır Elbette boyle yetışenler arasında 'amaçlara ancak şıddet yoluyla ulaşılaca- ğı'na ınanan gruplar olacaktır Bu gruplann umudu olmayan yoksul halk kesım- lennden çıktığı, bu kesımlenn mıstık ınanca dayalı eğıtımle şartlandınldığı gozden kaçmamalıdır 3. Toplumsal sınıflann reddı - Grup kimlıklen- nin tanınması: Kureselleşme aşamasına gelen pa- zar ekonomısı sıstemı, sosyal sınıflar gerçeğını red- detmektedır Artık 'uretım araçlannın sahıplen' ve 'emekçıler' aynmı yokmuş gıbı davranmaktadır Bu- nun yenne 'ulusal kımlık'\er\ de kaldırarak 'grup kım- lıklen'm koymaktadır Tuketıcılere, kendı gerçek kımlıklennı, 'emekçı kımlıklen'm unutturmak ıçın buna zorunludur 'Grup kımlıklen' de, 'dınsel kımlıkler'', 'mezhep kımlıklen', 'etnık koken kımlıklen', 'yerel kımlıkler' olabılır Bu kımlıklenn tanınması, kışkırtılması, toplumlann boy- le bolunmesı, kureselleşmeye uygun olmayan 'ulu- sal kımlıkler'm ve kureselleşme karşıtı olan 'emek- çı sınıf kımlıklen'mn unutturulması ıçın zorunludur Turkıye'nın başına bu ışlenn açılmasının nedenı, 'kureselleşme yonetımı'nm kurucuları veyandaşla- ndır Bu yenı kımlıklenn benımsenmesı ıçın de 'sosyal değerler sıstemı' butunuyle değıştınlmektedır Bu- nu ve otekı etkenlen onumuzdekı haftaya gorece- e-mail: erdalataft cumhuriyet.com.tr. Faks:0212 513 90 98 Batman 12 yaşındaki F atilı 16 aydır kayıp Yiırt Haberien Senisi - Hızbullah'ın kaçırdığı yuzlerce kışı arasında 12 yaşında bır çocuğun da bu- lunduğu belırlendı Bat- manlı Fatih. ışadamı olan babası Mustafa K^a (42) ıle bırlıkte 16 aydır kayıp Mustafa Kaya'nm kımlığı- nın Hızbullah'ın Bey- koz'dakı hucre evınde bu- lunduğu oğrenıldı 21 Eylul 1998 gunuKı- zıltepe'dekı bır banş ye- meğı ıçın ev ınden ıkı kışı tarafından alınan Mustafa Kaya, 12 >aşındakı ılkokul 5 sınıf öğrencısı oğlu Fa- tıh ıle bırlıkte ortadan kay- boldu Beykoz'da Hüseyin Veüoğlu'nun öldurülduğu hücre evınde Mustafa Ka- ya'nın kımlığı bulundu Kaya'nm oldürulmuş ola- bıleceğını belırten polıs yetkılılen, kuçuk çocuğun durumuyla ılgılı tahmın yapmaktan kaçındılar Muteahhıt Mustafa Ka- ya'nın. daha once FP Bat- man Merkez tlçe Başkan- lığı'na aday olduğu, ancak kazanamadığı belırlendı Eşı ıle oğlunun 2 vıldır kayıp olduğunu belırten Ayten Kava. bır hafta önce Batman Cumhunyet Sav- cılığfna dılekçe \ererek eşı ve oğlunun bulunması- nııstedı Kava.dılekçesın- de şunlan belırttı "Eşim Mustafa Kava ile oğlum Fatih Kava. Alı Gunduz ve adını bilmediğim bir kişi tarafından gunduz saat 1030 sıralannda iki aileyi banştırmak uzere evden çağnlarak. aldığımız du- yumlar nericesinde. Bat- man "dan Mardin'in Kınl- tepe ilçesine gitmek uzere çıkmışlar. Kıaltepe Emni- >et Amirüği'ııin tarafimı- za vaptığı açıklamada, eşi- meaitO6\L\ 52 plakalı Laguna marka taksinin Kızıltepe şehir merkezin- de, sadece sakallı olarak eş- kâli belirtilen bir şahıs ta- rafından kullanıldığı. 21 Evlul 1998 tarihınde şehir merkezınde terk edilmiş olarak aracın bulunduğu, eşimveoğlumunbulunma- dığı taranmıza iletıldi. Ha- vatından endişe duvdu- ğum eşim ve oğlumun ka- çınlmış olabıleceğmi duşü- nüvor ve bir an once bu- lunmasını istivorum."