Katalog

2 6 OCAK 2000 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI/ ekonomi(ö cumhuriyet.com.tr 13 Sözleşmeler, sennayenin çıkarlartna uygım şekilde yeniden gizlice düzenlenecek Tahkimde (kdhukukmaskesiFATMAKOŞAR Tahkimin geriye dönük işletilmesine olanak tanıyan yasa, enerji, telekomünikasyon gibi stra- tejik alanlarda daha önce yapılan sayısız sözleş- menin "özel hukuk hükümlerine göre" yeniden düzenlenmesını öngörûrken bu uygulamanın anayasaya aykın olduğu bıldirildi. Tahkimin ge- riye dönûk işletilmesine olanaktanıyan 21 Ocak 2000 tarifaii ve 4501 sayılı yasada aslında temel kamu hızmetı nıteliğıni taşıyan alanlarda ımza- lanmış sözleşmelerin gizliliİc içerisinde yeniden düzenlenmesi hedefleniyor. Daha önceki yıllarda devletten ış almış çok sa- yıda fırmaya rant kapısı açan yasanm, sözleş- melerin özel hukuk hükümlerine göre düzenlen- mesini öngören 7. maddesinin, anayasanın de- ğiştirilmiş biçunine de aykın olduğu vurgulanı- yor. Söz konusu maddede yer alan "Yapdnuş olan sözleşme uluslararası finansman temini kriter- leri ve idarenin yürüriükteki benzer uvgulama sözleşmeleri de dikkate alınarak özel hukuk hü- kümlerine göre, Bakanlar Kurulu karanmn ya- yımından itibaren üç ay içinde yeniden dûzenle- nir" ıfadesı sözleşmelerin kamuoyundan gızli bır • Daha önceki yıllarda devletten iş almış çok sayıda firmaya rant kapısı açan yasanın, sözleşmelerin özel hukuk hükümlerine göre düzenlenmesini öngören 7. maddesinin, anayasanın değiştirilmiş biçimine de aykrn olduğu vurgulanıyor. biçimde düzenlenmesine olanak tanıyabilecek. Ancak, uzmanlar, değıştınlen anayasanm tahkı- me olanak tanısa da özellikle eneıji ve teleko- münikasyon gibi sektörlerdeki ihalelerde "özel hukuk hükümlerinin" uygulanmasına imkân vermedığıne dikkat çekıyorlar. Yapılan düzen- lemenın, anayasanın "sosyal devtet" ve "hak arama olanaklarmm" güvenceye ahndığı 2. ve 36. maddesıne aykın olduğunu bildiren yetkili- ler, üstelık Anayasa Mahkemesi'nin 1995 'te al- dığı bir kararla daha önce uygulanmak istenen bu hükmü iptal ettiğıne ışaret ediyorlar. TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) avukan Gökhan Candoğan, 1994 yüında aynı hük- mü içeren bır kanunun çıkanlmak ıstendığını anımsatarak "28 Haziran 1995 tarihli karan Qe Anayasa Mahkemesi bu hükmü iptal etmiştir. Anayasa Mahkemesi'nin iptalgerekçeteri de hâ- lâgeçerfidir" dedi. TMMOB Ikinci Başkam Ce- lal Beşiktepe de, söz konusu hükmün sözleşme- lerin gizlüik içerisinde imzalanabUmesi için ek- lendiğme dikkat çekerek "Sözteşmeler kamu- oyunun takibinden kaçuıhyor. Uygulama, ana- yasaya ay kın veAnay-asa Mahkemesf ne götürül- düğü takdirde iptal ediiir" dıye konuştu. t Düzenlemeter anayasaya aykın' EMO'nun avukaü Candoğan, açtıklan ve sü- ren davalann tümünde yapılan düzenlemelerin anayasaya aykmlığını vurguladıklanm belirte- rek "Yapılan anayasa değişikliği yahuzca temel ve stratejik oünayan alanlardaki sözkşmeierde özel hukuk hükümlerinin geçerti kıhnmasına olanaktamyabilir. Buna karşıhk, şu anda yürür- iükteki anayasanın pek çok maddesi, temel ka- mu hizmeti niteliği taşıyan alanlarda bu uvgula- maya gidilmesine engeP dedı. Candoğan, ihale- lenn yenılenecek sözleşmelennde yapılması beklenen değışikliklerin Danıştay'a gitmeyece- ğini anımsatarak kamuoyuna da açüdanma zo- runluluğunun kaldınldığını anlattı. Bu yönüy- le. 4501 sayüı "Kamu Hizmetleri ile tlgOi tmti- yaz Şartlaşma veSözkşmelerinden Doğan Uyuş- mazhklarda Tahkim Yohına Başvurulması Ha- Bnde UyuhnasıGereken tlketereDair Kanun"da yer alan 7. maddenın tahkimin uygulanmasıyla ilgısı bulunmadığına dikkat çeken Candoğan, "Kamuda çahşanlar ne olacak. Memuriann sta- tüsünü özel hukuk hükümkrini uygulayarakde- ğiştiremezier, bu noktada netfikyok" dedı. Bu arada, söz konusu yasada, "yabanalık un- suru" bugüne kadar devletten iş almış neredey- se bütün firmalan kapsayacak biçimde yapdı- yor. Yasada "yabancıhkunsuru" şöyle taînmla- nıyor: "Sözteşmeyetaraf kurulu veya kurulacak şjrketortaklarmdanenazbirininyabanaserma- veyi teşvik mevzuaü hükümlerine göre yabancı menşeli olması veya sözleşmenin uygulanabü- mesiiçin yurtdışı kaynaktasermayeveya krafi veya teminat sözleşmelerinin akdedilmesinin gerekB olması haUerinden birini." Türk şirketterine gayrimenkul modeli • tstanbul Haber Servisi - Almanya'daki Immobilien Team Consulting (IMT) firması, ülkede yabancı şirketlerin artışı ve Almanlann yabancı ürün ile hizmetlere karşı artan taleplen doğrultusunda, Türk şırketlerinın de özel ılgısmı çekecek Orienta adh yem bir gayrimenkul modeli geliştırdı. IMT yöneticileri, Orienta'nın, Almanya'mn yoğun merkezlerinde bulunan uluslararası ticaret ve hızmet kuruluşlanmn dağımk sunu modelini, ilk kez olarak, uluslararası alışveriş, kültür ve serüvenler ıçın buluşma noktası yapmayı amaçladığmı vurguladılar. Çfftçfnfn eflne -v , geçen fiyattar • EkoDomi Servisi - Yıllık enflasyon oranırun yüzde 60'lann üstünde gerçekleştiği 1999 yıh içinde çiftçının elıne geçen fiyatlar endeksi geçen yıl aralık aymda, yüzde 41.6 oranında artış gösterdi. Aylık bazda artış ise yüzde 9.5 oldu. Bu artış büyük oranda meyve fiyatlanndakı yükselişten kaynaklandı. Üreticiye ödeme • İZMİR (AA) - Sanayi ve Tıcaret Bakanı Ahmet Kenan Tannkulu, üreticılere olan borçlann ödenmesi amacıyla tanm satış kooperatifleri birliklerine 10.5 trilyon lira gönderdiklenni bıldirdi. Odemelerin Şeker Bayramı öncesmde hız kazandığını ve düzenli olarak devam ettiğini anlatan Tannkulu, "Üreticılerin ürün bedeli alacaklannın çok kısa sürede ödenmesi başlıca r" dedi. Ukom dünyayla rekabette • Ekonomi Servisi - Bılışım sektöründe 16 yıldir faalıyetmi sürdüren Içışlen, Adalet, Sağlık Bakanhğı başta olmak üzere pek çok kamu kuruluşunun yazılım ihalesini uluslararası alanda kazanan Likom'un yeni ürünü Lıkom Presto, KOBt'lerde gerek duyulan tüm fonksıyonlan yerine geürerek çalışan ve yöneticüenn şirketlerine kattıklan değerin artmasım sağhyor. Likom Yazılım Genel Müdürü Nejat Sağtekin, Türkıye'nin bdışim alanmda teknolojiyi kendi ihtıyaçlan için yoğuracak, yeniden şekillendirecek bir gelişmışlik düzeyini Memur emeklilerinin zamdan doğan maaşfarkları ve nemalar ay başında ödeniyor EmekUye :xımh maaş 1 Şubat'ta • Emekli, dul ve yetimlerinin katsayı artışından doğan aylık farklannın 1 'inci gruba girenlere bir aylık, 2'nci gruba girenlere iki aylık, 3'üncü gruba girenlere ise üç aylık olarak verileceği belirtilerek farklann 1 Şubat'tan başlanarak yapılacağı kaydedildi. Çalışanlann Tasarrufa Teşvik Hesabı (ÇTTH) kapsamında, bu yılki nema ödenmesi için gerekli Yüksek Planlama Kurulu (YPK) kararının da imzaya açıldığı kaydedildi. Ekonomi Servisi - Emekli sandığm- dan aylık alan emeklilerm zamiı ma- Uşîanndah'doğan Farklannın 1 Şu- bat'tan başlanarak ödeneceği bıldınl- di. Maliye Bakanlığf ndan yapılan açıklamada, emekli dul ve yetimleri- nin aylık katsayısımn 1 Ocak'tan iti- baren geçerli olmak üzere 13 bm 810, taban aylık katsayısuun ise 88 bin 500 olarak belirlendiğı kaydedildi. Bu çer- çevede en düşük emekli aylığmm 107 En düşük emekli maaşı yapılan yeni düzenleme ile 124 milyon 52 bin liraya yükseldL mılyon 872 liradan 124 milyon 52 bin liraya yükseltıldiği anımsatılarak ye- nı düzenlemeye yönelik çalışmalann tamamlandığı belirtıldı. Emekli, dul ve yetimlerinin katsa- yı artışından doğan ayhk farklannın, 1 'incı gruba girenlere bir aylık, 2'nci gruba girenlere iki aylık, 3'üncü gru- ba girenlere ise üç ayhk olarak veri- leceği belirtilerek farklann 1 Şubat'tan başlanarak yapılacağı kay- dedildi. Bu arada kamuoyunda "zorunlu tasamıf" olarak bilinen Çalışanlann Tasar- rufa Teşvik Hesab: (ÇTTH) kapsamında, bu yılki nema ödenmesi için gerekli Yük- sek Planlama Kurulu (YPK) karanmn imzaya açıldığı kaydedildi. YPK karanmn hafta sonuna kadar tamam- lanıp odemelerin 1 Şubat'a yetiştinhnesinin öngörül- düğü belirtildı. Nemalar ödeniyor Bu yıl 10. kez yapılacak nema ödemesi için, Hazine Müsteşarîığı'nın gönderdi- ğı teklif yazısınm YPK'de ımzalanması sürecınin haf- ta sonuna kadar tamamlan- masımn beklendiği de bil- dirijdi. Ödemelere esas ola- cak 1999 Aralık ayına iliş- kin nema oranırun belirlen- mesine yönelik çalışmala- nn Hazine Müsteşarlığı ile Zıraat Bankası tarafmdan sürdürüldü- ğü belirtilerek, bu yılki nema ödeme- lerinin toplamımn 320 trilyon liranın üzerinde gerçekleşmesinin beklendi- ği kaydedildi. Vodafone ile Mannesmann'ın mobil telefon piyasasındaki 'evlilik' çekişmesi büyüyor Itıgfliz-Abnan cep savaşı • Ingiliz şirketi Vodafone ile Alman devi Mannesmann'ın mobil telefon piyasasındaki birleşme çekişmesi propaganda savaşına dönüştü. Almanlar bu koşullarda îngiliz şirketiyle birleşmeye karşı çıkarken, Ingilizler yeni eylem stratejileri geliştiriyor. HİLMİTOZAN FRANKFURT - Mobil telefonda bir lngüiz devi ile bir Alman devı arasında devam eden birleşme belirsızliği, kafala- n iyice kanştırdı. lngüiz Vodafone şırke- tinin, Mannesmann hisselerini satın alarak yem bir şu-ket üzennden evlilik gerçekleştir- me planlan, medyamn da katıhmıyla yoğun bu- propaganda savaşına dönüştü. Özellikle gazetelerde hisse senedi sahiplerine "böyle kârh bir birleşmeye'' artık destek vermelen çağnsmda bulunan Vodafone Yönetim Kurulu Baş- kam Chris Gent, birleşmeden, Mannesmann hisse senedi sahiplerinin kârh çıkacağmı savundu. Uluslararası yaünmcılar arasındaki çekışme de sü- rüyor. Lehman Brothers, Mannesmann hisse sene- dine sahıp müşterilerine Vodafone'un teklifini ka- bul etmeleri yolunda telkinde bulunurken Com- merzbank, müşterilerinden Vodafone'un teklifmı reddetmelerini istedi. Taraflann üst üste yaptıklan fiyat ve ortakhk pa- yı önerileri, olaym doğrudan içinde yeT almayan üçüncü şahıslar için tam bır bilmece halini aldı. Her gün tam sayfa renkli ilanlar yayımlayan iki şirket, tam bir enformasyon savaşı sürdürüyor. Vodafo- ne'un mu yoksa Mannesmann'm mı daha haklı ol- duğunun bu propaganda savaşından çıkanlamaya- cağmı borsa uzrnanlan da kabul edıyorlar. Reklam kampanyalanmn yanı smı ekonomi gazetecileri de iki şirketin nüfuz alanlanm genişletme stratejilerin- de önemlı yer tutuyor. Öte yandan MannesmannYönetim Kuruhı Baş- kam Klaus Esser'in kamuoyuna lngıliz şırke- timn önenlerinin reddedihnesi yolundaki çağ- nlannm belırsizlığı arttırdığı ıleri sürüldü. Esser, birleşme durumunda, Mannes- mann'ın yeni şirketin enaz yüzde 58.5'ine sahip ohnası gerektiğini savunuyor. Vo- dafone Yönetim Kurulu Başkam Gent ise son açıklamasında, birleşme durumun- da şirketin yüzde 48.9'unun Almanlara bı- raküacağmı belirtti. Vodafone, böylece Mannesmann'ı devrahna plan- lanna yeni bir sayfa daha eklemiş oldu ve Alman hisse senedi sahıplennın böyle bır birleşmeye olum- lu bakması durumunda görüşmelere hazır olduğu gö- rüşünü de tekrarladı. Vodafone, bu açıklamayı, Fi- nancial Times'daki haberler üzerine yapü. Bu haber- lerde, Vodafone Genel Müdürü Chris Gent'in Man- nesmann hisse senetlerine biraz daha fazla para ve- rebileceğı yolundaki imalanna dikkat çekilmişti. Bu arada Frankfurt başta ohnak üzere uluslarara- sı borsa çevrelen, Vodafone'un Mannesmann'ı dev- rahnaya "mahkûm olduğunu" ileri sürdü. Mannes- mann, geçen yıl bu sektörde Ingiüz şirketi Orange'ı satmahmştı. Doğalgazdan vergi alınacak HAZALATEŞÇAKIR Kamuoyuna "Yerel Yönetim Reformu" dıye sunulan ve şubat aymda TBMM'de göriişülmesı beklenen yasa tasansına doğalgaz tükerım vergısinın eklendiği öğrenildi. Ankara Büyükşehır Belediyesi'nin ıstekleri doğrultusunda tasanya eklenen maddeyle daha önce elektrik ve havagazından alman yüzde 5 oramndakı tüketim vergisinin doğalgazdan da • , ahnması öngörülüyon ' Vergı reformu adı altmda rantiyenin çıkarlan doğrultusunda değiştınlen Vergı Yasası, ardmdan da ek vergilerle yurttaşlara ağır yükler getiren hükümet, şimdi de doğalgaza yüzde 5'lik vergiyı yasallaşhrmayı planlıyor. Hükümetın hazu-ladığı Içişleri Bakanlığı'ndan Bakanlar Kurulu'na gönderilen yerel yönetim yasa tasansıyla çalışanlann iş güvencesi yok edilerek küreselleşme politikalanna uygun yerelleşme ve kamu arazilennin özelleştirihnesi hızlandınlmak isteniyor. Bu arada tasanya belediyelenn isteklen doğnıltusunda Belediye Gelirleri Yasası'nda yer alan nıspet ve esaslara göre tahsil edilecek elektrik, havagazı ve yangın sigortası vergısine doğalgaz vergisi de eklendi. Tasannm Büyükşehır Belediyelerinin Yönetimi Hakkmda Kanun Hükmünde Karamamenin Değıştirilerek Kabulü Hakkındaki Yasa'ya ilişkin 34'üncü maddede, "Beledhe suurtan ve mücavir alanlar içinde elektrik. havagazı ve doğalgaz tüketûni vergiye tabidir. Bunlan dağrtan kuruluşlar. satış bedeli Qe bhükte bu verginin tahsüinden ve ügOi belediyeye yaonlmasmdan sorumhıdur" açıklaması yer aldı. Verginin matrahına, tüketilen elektrik, havagazı ve doğalgazm satış bedehnin matrah katma değer vergisinin dahil , edılemeyeceğı kaydedilerek satış bedehnden vergi alınması istendi. Tasanmn ikinci bölümünde yer alan 39'uncu maddesinde de, elektnk, havagazı ve doğalgaz işleri bütçesi içinde yer alan belediyelerin bu hüküm dışmda tutulduğu belirtilerek "elektrik, havagazı ve • doğalgazı dağrtan kuruluşlar tahsil etrikleri vergrvi tahsil tarihini taldp eden ayın 20"nci günü akşamnıa kadar belediyeye bir beyanname ile bildirmeye ve verghi aynı sürede ödemeye mecburdurlar" denildi. Doğalgaz vergisinı yasa tasansma eklettiren Ankara Büyükşehir • Belediyesi'mn 2000 mali yılı gaz işletmesi gelir bütçesi raporunda, başkentte bu yıl 1 milyar metreküp doğalgaz tüketıleceği tahmıninde bulunulurken bundan 139 trilyon 790 milyar 306 milyon gelır elde edümesmin beklendiği kaydedildi. Raporda, 2000 yılmda BOTAŞ'tan 1 milyar metreküp doğalgaz ahnması planlamrken bunun taşıma bedeliyle birükte 94 trilyon 215 milyar 186 milyon liraya mal olacağı ifade edildi. Bu durumda belediyenin doğalgazdan 45 trilyon 575 milyar 120 milyon Lıra, bunun dışmda da sayaç kıralan. hasar, baca testi, keşıf ücreti, gaz yeterlilik belgelen, kazan projeleri, abonelik bağlantı hizmet bedeli gibi gelirlerden de 25 trilyon 962 milyar lira beklendiği ifade edildi. ergi reformu adı aümda rantiyenin çıkarlan doğrultusunda değiştirilen Vergi Yasası veek vergilerle yurttaşlara ağır yükler getiren hükümet, şimdi de doğalgaza yüzde' 5'Uk vergtyi yasaUaştarmayı planlıyor. Türkiye Bankalar Birliği Bankacılık ve Araştırma Grubu garantisinin yeniden yapılandınlması gerektiğini belirtti 'Mevduata sınırsız devletgüvencesiesnekleştirilmelV • Bugünkü tartışmalann sistemin kurumsal yapısından çok kapsamına, bankalann ödemekle yükümlü bulunduklan primler ve sınırsız güvenceden sınırlı güvenceye geçiş dönemine ilişkin geliştirilen önerilerde yoğunlaştığı vurgulanan araştırmada, "Sektör sınırsız devlet güvencesi getirilmesinin uzun süreli ve kalıcı bir çözüm olmayacağı konusunda birleşmektedir" denildi. ANKARA (ANKA) - Türkıye Bankalar Bırhğı, şu anda "sınırsız devlet güvencesi'' şeklınde uygulanan mevduat sıgortasımn, esnek bu- yapıya kavuşturulması gerektiğUTi bıldırdi. Türkiye Bankalar Bırlıği Bankacıhk ve Araştırma Grubu, yaptığı araşrırmanm sonuç bölümünde, sektörün sorunlanna ıhşkin reform arayışlan sürerken sektörde güven ve istikrann sağlanmasında çok önemh bir ışlevi olan mevduat sıgorta sistemine ilişkin uygulamanın da yeniden yapılandınhnasma ıhtiyaç bulunduğu ifade edildi. Türkiye'de mevduat sigortası sistemine ilişkin bugünkü tartışmalann sistemin kurumsal yapısından çok kapsamına, bankalann ödemekle yükümlü bulunduklan primler ve sınırsız güvenceden sınırlı güvenceye geçış dönemine ilışkin geliştirilen önerilerde yoğunlaştığı vurgulanan araştırmada şöyle denildi: "Sektör mevduata sınırsız devlet güvencesi getirilmesinin uzun süreli ve kabcı bir çözüm ohnayacağı konusunda birieşmektedir. Bankalann gerçek risk durumunu ve mali güçlerini yansıtacak şekilde sigorta kapsamımn ve prim oranlanmn yeniden beüıienerek sistemin günün koşuüanna uygun bir yapıya kavuşnırulmasma ihtiyaç duyııhnakta. Ancak sektörde asd korumamn ve güven unsuru «agtamanm yolu erjdn bir denetim ve gözetim sisteminin işleyişidir. Bu bağlamda sektörde ahnacak tedbüierle birtikte mevduat sigorta sisteminin esnek bir yapıya kavuşturulması arzulanmaktadır." 68 ülkedekı uygulamayla Türkiye'dekı uygulamalann da karşılaştınldığı araştırmada sadece Türkiye'de mevduatın yüzde 100'ünün sigorta kapsamında bulunduğu kaydedildi. Söz konusu ülkelerde ise bu oran sıfir ile yüzde 83 oranlan arasmda değişiyor. Türkiye'den sonra en yüksek oranlar yüzde 83 ile ttalya'da, yüzde 78.8 ile Japonya'da, yüzde 65.2 ile ABD'de uygulanıyor. Türkiye dışındaki ülkelerin büyük bölümü mevduat türü açısmdan mevduatlann ortalama yüzde 90'mı sigorta kapsamına alırken sigorta kapsammdaki mevduatın değeri ise toplam mevduatın ancak yüzde 40'ına denk geliyor.