Katalog

SAYFA CUMHURİYET 17 OCAK 2000 PAZARTESİ 12 EKONOMI Borsa Analizi 14İ1J* M 4i EMEKSJGORTA GÛNEŞSİGORTA («YStöORTA HALKStGORTA ARAdKUBUIILAfi ALFAMENDEG. GLOBAL MENDEGEfl. LEASNGVtFACTORİNG AJO1FHNANS MCT0«*WS FMAHSLEASHG KTİSATLEASING ÛZFttANSFACT RANTLEASİNG J0fWKFACT0flWG İOPRAKLEASING «ANFLEASMG YAPIKHEÖ LEAS. B0U*G «LAflKOHOtDING BORUSAN YATMM DOGANHOLOİNG DOGANYAY1NHOLD ECZAOBAŞIYAT EFESHOLBİNG İNKA HOLDİNG BSD HOLDİNG 132 500 KAV0Mi$MWUK OÇH0U*IG HA21AR ZOR.U HOLDİNG 6^00 IEDYAHCNDİNG İ200 NETHOLDtNG SABANaHOUKNG TfMNSTÛBKHOU) .ŞİŞECAM ATDMOHT. «YAT1HMYORT AI.TEHNAıFYOHT. TAYATOHT 1TLANTSYAT OflT ITMSV ATMM IVBASYAYATORT BUMBtANGYATORT DeJRYATHMOflT FttANSYATNMORT. BARANTlYATORr. 6L0BAL YATHMOBT YATNMORT YlMAZYATOflT AKEANK DBABMK KŞMNK ESBANK FİNAMSBANK ŞBBSYK TOTOKBANK YAŞMBANK YAfiKBEUB. 17750 5.600 6500 1000 1725 6.100 10İO0 4700 39.000 5.450 1350000 28000 5İ00 6.000 1.950 170O0 8.187 181 1019 554 143 712 5.037 130 15» 101 4.Z56 14 424 132 342 177 97 7.527 4.32 21.51—J3~ 10,28 1412 3^9 İ59 13,47 2,36 5^1 9.00 0,95 5.03 6.43 190 1,19 & 3 3 a47 4,90 7,02 1,52 8.06 15.01 2.61 2,71 19,23 0J8 21.78 251,82 -215,58 2.06 5,77 1,39 446.43 83,64 427,43 17.59 3114 16£3 4.07 4.49 5,10 4,46 5,14 0,47 437 8,22 5.96 1,26 6.52 0,47 1177 33,69 6,05 49,89 39.20 45,27 67,83 32,48 55,42 43.64 37,40 13,05 14,53 34J9 34,39 25 38 6123 27*9 23,00 35,85 vtı M StGOflT» AK9G0HTA ANADO.U9GORTA 43.000 15^50 15750 740 8.000 7000 78O0 -700 4800 4 000 39S0 6.000 5.150 3550 3700 5100 6.2OC 4200 12250 vMÛKY.O. ' vçm.m VAPIKHEDIYATORT. TATRFINAS.YOR fiHYD ALAflKOG.rAT.OHT EGSGM.YO R A S G M V O İŞGJIYO NUBOLGM Y Q OSMANUaM.YO VAKFG.YAT.ORT YAPHfflErKGMYO G»A,İÇKW ANADOLUGIDA APBffi BANVtT DAflDANR FHGO-PAK KENTGIDA KEREVtTAŞ «HSTAUOLA KONFflUTGCA MAflET MERKOGOA MUOumUTAVUK PASTAVUA PENGUENGCA PINAflfJ P1NAR9J PINARSÜT P1NARUN SaÇUKGDA TATKONSERVE ÛNALTAHM VANET TUKAŞ KONSERVî MON.YAİDÖSEME GENTAŞ KREBEKMOB YATAŞ OOKUHA SANAYİ AKALTEKSTİL AKJNTBSTIL AKSA AKSUIPLK AITNYIHHZ AflSANTEKSTt ARAT BEROANTEKSn- BHJCMENSUCAT BBAŞTEKSTl BOSSA BOYASANTEKSTl CEYLANGİYİM CEYTAŞTEKST1L BtfKJK EGSEGESffi GOIIPUKK GÛMÛŞSUYU KARSUTEKSTt UJKSKAdR MENSAMENSUCAT MEMTEKS fOGIS HOLDİNG PKANTEKSll PARKTEKSTl BASA BÛKSA SÖKTAS SÛNMEZFIL SftiMEZPAMUKLU SIFAŞ UKIKOfRKSIYON VAKKOTEKSTl 338 32 a 148 28 184 33 77 37 7 66 36 9 18 21 22 39 129 42.000 1038 32000 89 2OJ00 2.515 11500 1.615 13.750 335 12500 378 140000 1.292 30000 238 55.000 12.250 736 145 23 468 7600 175 37000 8533 2425 33 23000 1829 4600 9000 8.50C 4.200 S000 6.4O0 2475 4100 5.800 5100 4950 6100 4600 2450 7.400 Z425 3.700 4.600 3300 25.000 14.500 4.450 4.650 51» 3600 12500 7700 14.250 15500 36000 3300 6800 13 750 9.800 19.250 6.400 57000 16250 13750 27 000 8800 11750 15 750 18 750 65000 7100 18500 9100 58000 8700 18.250 25 5 X 7500 17000 21 500 14 000 37.000 8100 27000 16500 5600 9500 4300 3600 7.300 1.325 8.500 2J375 12000 9.400 6,400 170» 172.500 3400 8.600 35.000 6.800 7800 8.600 3700 3400 4500 540 24 000 980 5.300 16.500 28000 680 18.250 7600 22750 ANADOLUafi/ÜL»; 14250 80 EGEBftAOLK 44000 103 7 ÎOYASBİRACIUK 31.500 697 fejNEYBlRAOjK 25500 181 tTUBORG 11000 114 3 2 3 10 9 2 g 51 1 7 2 14 9 2 115 268 16 801 9 33 46 142 190 63 15 219 a 85 14 44 53 76 30 68 80 23 179 5 21 239 34 32 52 45 35 18 76 54 678 65 120 85 26 46 24 12 242 2 11 18 11 27 27 38 38 28 37 8 8 24 19 34 8 20 2 639 1- 23 29 37 3 40 70 76 2,67 19.14 6,20 9.53 4153 1152 11.11 15,83 9,19 8,50 7,06 351 1,43 - -1,41 652 12,34 5.57 446 10.68 1.80 6.41 11,77 3.02 5.54 26229 0.00 694 28229 80,10 5.10 • 69,52 2,56 7,71 0.00 tn 5.41 6,04 2.80 43.86 33.05 131 6,63 0,83 259 7,64 159 135 3,69 4,12 2,27 6,60 1,40 2,15 5,78 4.32 1.97 4,32 1.03 3.13 (6,19 2.09 6.07 1105 257 1610 120.01 0.00 18.40 43.41 47,46 654 25,94 74.11 11,8815725,01354328 10.49 27154 292,80 7.89 4055 35,11 10.29 352.53 16777 74.13 222,13 245,55 14,67 10.79 99.87 7630 5.91 21.24 22,49 29.75 10735 126,06 486 • -5521 6.61 • 142.16 6,01 - -6525 14.92 105.35 137,57 2.05 - 103,72 1892 559.61 52730 2.07 180 0,00 2.04 - 4,40 3.90 •0.88 12,79 330 652 7.39 1.42 2,18 255 3,0? 313 355 3,62 177 3,06 2.78 3.06 10,73 9.29 1,90 2.92 3.04 156 353 3.08 ',95 2.07 1.84 2.11 3.28 2,02 3,51 1.15 2.50 1.63 3,13 3.75 2.19 218 3,86 4,26 328 136 4,15 2,04 2.14 4,55 *Sl 3,13 3.75 559 5.97 4,07 452 2,01 4.05 5,17 5.15 854 0,00 9,97 10,98 9.86 14,75 -21,59 15J4 11.85 8 # 48,12 224,41 128.78 100.81 4103 1654,18 132,05 1363,40 635.64 562.44 43297 26193 525J6 607,79 25,48 19.53 2.96 41,04 5,20 13,17 7.12 10,88 67.13 311,02 14,76 11,41 5863 130.40 39,41 9,71 42.69 11.43 5.97 1,79 0,69 073 059 2.36 1.25 057 9,49 11,97 '.00 1,07 057 O.»1 2.75 O« 053 5,13 87,06 251 457 3,14 459 178 3.60 3.43 3,53 6.39 6.40 14,76 14,00 325 4.31 1023 4.65 1740 10.40 5,24 422 8,08 33,41 29.64 22.34 14754 2,63 165455 8,4) 2.02 353 2-27 691 4.84 5,95 310 4.37 7,37 5.36 6.15 9.03 762 5,91 651 4.42 3.97 521 4.57 4.37 4,36 56.09 42.76 2031 39,07 6623 54,85 22.33 19,06 2",99 28.18 9969 51.43 25,08 43,01 2177 1963 1661 24,44 42.47 3,54 113647 2.54 719 3.06 5.74 230 «S 141 356 300,79 3,83 •031 4.06 1,51 3,88 2,00 3,85 3.13 354 1,44 2,72 24,31 4.02 1,71 5.67 3556 29.56 57.48 343.07 20,74 25,01 54,01 21.6S 4524 270.1Î 61.95 5,60 2156 12,10 ÇSAYVO 7.61 -14454 10.40 9.12 0,00 14.81 -2,93 23,74 162,71 10,78 2320 3163 24.07 6,75 17,95 15.90 20,10 24,14 M.58 7.09 1030 10,96 12,61 4907 25.53 12166 12,54 31,42 050 857 12.60 1357 9,51 0,00 11,12 6.48 1759 12,75 14,58 6,82 -12,48 5,49 626 -427 8.19 -O20 29_33 5.01 12,90 551 34.12 10,64 8,39 -26,70 4.81 5986 14.42 7.64 18.43 45,97 20923 29,17 1.47 5.35 158 027 4648 29,81 53.75 3308,34 8350 402,41 268,81 224,71 152.53 5621 100.43 7150 140,48 203.10 77,73 241,77 14357 11455 11420 81,01 241.19 152,46 238.37 97.02 230.01 3253 19,88 166,97 236.50 12226 24.07 117.41 119,07 4258 71.94 232,04 47,45 818.10 184.70 232,62 -26877 89 120,12 -234.BS 159,05 71.12 230.48 17623 57191 131,15 21,48 22327 98.18 2111,81 164,76 452,75 257,75 1189 0.62 -8.75 029 766 208,86 2152 -143 1,88 -4,54 -0,65 -33,78 1.89 2,52 1.65 -129 4,19 12,54 4,61 25,98 4,13 74,67 1423 113.64 4,19 2752 1735 147.98 20.04 1093 29648 633 59.47 •059 6,34 4,62 •042 9.38 18.38 11.12 0,00 23,09 33,53 -335,57 50,34 1992 6129 -1517,31 609,12 212,74 •12579,18 234,98 120.58 8143 -2328.90 7171 130.68 207,02 38,37 60,97 9102 330.96 154.03 136.96 Hn.au ıw M KttfTVEKtâKÜNÜHVSI ADaKAl£MdUK 32.500 BAKAMBA1AI 7.800 I9KLARAI4BALAJ KAPLAMİN KAHTONSAN OLMUKSA SSNEKKTASfYE itREKl/TSAN 17300 6.600 39000 28.000 4000 10 7X 3900 BASMYAYNSAN. Ç8SPRİNTAS DURANOFSET HÛHflTYETGAZ NTERMHJYAYAY 100.000 7900 30 43 7! 13 146 66 9 116 31 18 6 SABAHYAYMCIUK GÜBREtTAMlLAÇLAft BAfiFAS 43.500 EGEGÛBflE 12.750 GÛBREFAmKALM 24.000 HB(TAŞ 4250 tAÇSAMAYl DEVAHOL*G £CZACBASIWÇ BOYASAHAY» BAYRMOJBOYA Ç8SB0YA FJiMŞAMBALAJ MAflSHAU MEGESBOYA YASAŞ PETBOHPrrROLÜRÛtlStl 12.06 15.750 1063 1070 1 7300 237 7.300 222 161 24 111 55 8000 59 19250 433 5100 16.0» 11000 39 15 2450 23 559 455 3959 050 2923 420 1050 9,39 10624 5,60 57,74 16,48 '34,63 951 - 77,41 45857 115 - 8,13 131,82 3,49 36,41 1142 31,48 525 - 13J3 9 177 - -46,10 12554 7,06 11658 1140 31,98 4X - 4053 46123 6,75 3142 0,00 42,35 177 623 652 20169 -8,36 • -76.19 -1085.75 9.14 3651 1929 57.46 253 - -251 1492.62 657 • 41,50 71,08 120 - 3153 183,10 622 45,63 050 21,48 653 36,03 14.71 114,49 4,45 21,34 12,97 153,16 1 2 12297 28,70 368,16 194 - -UX 96,39 537 7145 050 44,78 553 - -17,10 455,48 537 7145 51,74 10101 6,75 2852 100 42,09 14.76 - -650 2231,90 1058 6535,61 19,62 157,02 51.000 204 6,46 2450 8,89 10399 9.000 17000 17 20,52 - -31,06 764,90 89 5.02 4321 1053 239.06 23000 8055 2457 112,64 24.00 32.77 USTKÜRÜNLSH BRISA GOOOYEAR PLASTKÛRÜHEB EGEPLAST 16.000 EGEFflOflL 35500 PİMAŞ 10 900 RAKSELEKTRONIK 4250 SBUHkffiPORsaa EG£SERA*IK 5200 ECYAP 29.500 GOflBONÇl 122S0 KÛTAHYAPORSELEN 18250 UŞAKSERAMIK 20750 10300 36.500 11250 JMAOOLUCAM TRAKYACAM ÇNBfTOSAMYt AOAMAÇh.(A| ADANAÇIiB) AÛAt*AÇ»tR 17,12 47,70 0,00 AYGAZ 73.000 1347 1656 46,12 21,96 PBXJM 34JD00 7339 1357 14720 26,98 PETnaoFia 155.000 5719 31,43 47,19 54,03 TUflCAS 44500 602 14.72 67,06 299,10 TUPRAŞ 80.000 11.034 16,34 25.54 141.96 756 2950 050 30,01 44000 604 654 2950 1255 4426 337 13,74 • 22,01 323.30 7J8 6654 050 25,86 18 659 - 16.14 119120 18 4,82 6654 926 325,06 76 8,69 • 1118 42112 43 7.69 • -223 1364.83 3.07 162,99 0.00 33.54 59 359 - 43325 29359 109 359 ' 5.93 137.92 7 1651 16259 »48 545,41 29 220 - 3 2 9 128.07 8 2.96 - 2054 18835 656 8959 0.00 38.93 3,02 4457 8,64 7,0! 45,06 12,31 8.05 11057 1556 7.79 35,48 0,00 950 4254 2359 553 23.48 1325 1,55 655 357 27500 15250 4.450 165.000 155 27 972 492 112 15 37 1351 2250 15,73 13552 8629 17421 77,50 3422 52.51 52.51 52.51 AKCAM5A 18500 1264 952 58.73 26,05 37,64 BOLUÇMENTO ÇİMBETON ÇHCNTAŞ CMSA GÛLTAŞ KONYAÇİMENTO MAOOMÇIMBfTO tâDEÇMENTO LHYEÇİ4ENTO 9.500 16750 29500 tftTSO 23250 20250 19500 20250 8500 DBMIÇBKMETM.8MI euoçaJK ÇEUKHAUT ÇEMTAS 12500 21750 7700 257 18 190 614 154 91 148 65 221 7 40 85 52,80 2859 29,40 32.45 6141 12,50 10,61 OÛKTAŞ EHEGUDÇalK METAŞ 1400 14 500 30500 2496 5.000 230 4300 11.505 159 15 BOflUSAN ERBOSAN A&ANÇİMENTO 325000 193 11.04 127,41 19,49 136,88 BAHÇM 37000 267 7,10 65.07 2452 105,54 euRSAÇkemı 40000 434 16,16 5709 ».68 5779 5,63 32.40 13,76 24,75 1,00 4653 635 67 73 5.15 53,44 1951 105,93 J2» 2434 1552 4,91 24.05 926 425 18.18 559 6.75 1529 1250 6,97 1150 8.45 552 17.14 1452 4.74 72.48 0.00 4,81 - 2029 161.15 5,67 9859 1255 12458 1057 - 56.15 13222 352 2359 7,14 1(355 4.49 72,77 8,05 19953 5,36 • 45,79 116,13 2.36 9353 734 36,40 350 • -855 28353 153 - 153 11352 552 2327 0,00 20,64 7,36 3524 22.49 183.39 555 1459 13,12 192.06 5.75 13,76 115» 46137 5,10 23,17 1120 6456 1062 32,61 050 31,65 956 35,11 1555 110.03 65B 1756 1620 82,54 8.78 3350 20.46 274,34 •052 • -1,92 -67116 9,44 2,68 -1155 2271,86 655 2459 21.73 226.58 8,09 2259 14,75 49,86 611 1123 35,15 1557 361,40 2 - 0 5 0 - -059 -920,02 197500 1.458 15,14 3325 36.16 352.57 12.84 7252 0.00 34.01 579 1140 79,57 2550 246,70 896 1559 91,44 62,75 12450 544 1556 49.90 57,64 134,11 751 7654 13.03 239,87 13,43 81,40 0,00 22,13 56.000 292 12,80 277650 -20654 20657 46.000 35 9,97 - 959 17221 9.99 - 153,45 16753 6,65 • 17J1 92.32 505 10,01 71,97 5721 95,06 46 5,62 - 11,99 153,04 83.000 361 24,62 7155 42.95 302,99 39000 2104 16J6 88,77 31.47 149,77 1 3 2 * 35 3,51 4950 854 85.74 1Z67 - 96359 14355 412 13,70 69,10 4559 17950 78 7X 1953 1858 5023 2.13 78.76 0,00 19,51 72 2,04 78,76 30,36 6756 3 15,44 - -720 3657,49 9454 13956 0,00 25,86 325500 600 6525 15051 143.40 796,04 96000 94 1757 4933ÇSAYUI 1653 79.000 131 19.000 41 FMŞALÜMNYUM 37500 29 SARCUYSAN 24 500 181 OAYANKUTVK.MAL1 AAÇELK 39500 2509 ALARKOCAfHEf* BEKOELBOnOMK EMSANBESYUK EMSANPASÇEUK KASEVAL KLMASAN PeGPflOFtO RAKSEVAL VESTH. HMBHESME W ELBOBONk ASaSAN 64.000 NETAŞ 75.000 TELETA5 147500 TSİEMENS 74 000 OTOMOTN YAN SANAYİ ANADOLUSUZU MTAŞDOĞAN 89000 20 750 2550 1020 20250 162.500 94.000 4550 172 EGEENDÜSTRI 75.000 66000 25.750 9300 48 25 KOfOSA MUTLUAKÛ OTOKAfl OTOSAN PARSAN T0FAST0T0M.FA8 11000 1289 UZELMAKME 16750 BOSHfREN 1.771101» kCTALEŞYASAfUYl MAKtCTAKM 2525 THSAN 2.8» EHEM AKTASFJİKn* AKSUENER1 ÇUKUflOVAaBOI* 84OM0 775 18923 • -80,17 947123 KffEZBflOT* 751000 166 -11938 588.62 -4554 -337773 9.» 2958 0.» 26.80 58.000 39 YAfniALZaıasıı BOROVAYAPI D0ĞLSW 9500 HAZNEDAflTUâLA 5500 NTEMA 34000 IZOCAM 16.000 99 14000 258 PERAKBCEffiTOPMNTiC. EGSOŞTICAflET 11750 MLPA 76 14500 236 SABAHPAZARAMA 15750 TOFAŞOTOTCAHET 40500 BÛYÛKIMâAZAUI) ÇAflSI 83.000 GkM 175O0 KfA 30500 MGROS TANSAS HE»ETS8O0flÛ SEVGI lASTANEUfll 2.650 TURtZM ÇESJU.TMVUNUS 22000 UARMAfllSAl.TYUN. 16500 IMniUARTI 4500 NETTUH2M 12000 PETPOKEJffTUR 24000 HAVATAŞalAOUĞI 7 11.78 2354 21.96 464,65 12 15,70 - -a.ee 62a45 14 4,11 6358 1651 87,42 30 553 5128 '39.17 248,48 610 26,96 12.48 106,01 1252 - -15927 331,13 1021 41,17 050 624 5.06 - 71,67 951.49 8,03 4457 37,41 136.47 4,52 13,14 10,12 96756 226 29.69 - 9256 942.41 30,07 6352 050 1926 268 1042429 - '535420126422 484 21.47 • -980,60 183.10 189 22,59 55,19 7042 307.16 465500 2738 23,94 6429 5352 15928 162500 899 124*7 • 311.60 82024 - 0,00 -18,98 •156 • -120 -326,16 255 49,53 050 59,59 253 615,69 17 78 43,42 3,59 2822 5,04 3524 2.08 - 3014 12451 327 • -73,45 16821 1,70 - -5055 4456 14 )4 17 32 110 9 25.13 36651 0,00 15,91 ÇEtEBlHAVASERVtSI 2900» 120 1635 150,10 «175 131,92 7HY 580» 5351 2659 171154 43,50 134,74 USAŞ 1 640000 B E U İ YAN SANAYII ABANAELEK.MEK. 40.500 EMEKELBCTHK 11250 GOLOAŞKUYUU 151 11.01 1325 1153 128,12 8,64 1358 0,00 26.06 18 6,43 1358 7,10 25,15 38 10,74 -178112 418,19 523 10,73 100 12,46 23000 42 523 - 954 173,62 1055 3651 3255 Bu sayfada yer alan tablolar, BESYATlRlMtarafından hazırlanmıştır. DPT: Dünya ekonomisi 2000'de yüzde 3.5 genişleyecek Büyüme hızlaıııyorANKARA (AA) - Devlet Planlama Teşkilatı (DPT), 2000 yılında dünya ekonomi- sinde yüzde 3.5, dünya ticaret hacminde deyüzde 6.2 oranın- da büyüme beklendiğini büdir- di. DPT'ye göre, dünya eko- nomisinin 1999 yılında iyileş- me sürecine girmesinde, bir yandan kriz sonrası uygulanan ekonomik ted- birlerin finansal piyasalarda güvenı yeniden tesis etmesi, diğer taraftan da ABD'deki yüksek hızlı büyümenin ge- çen yıl da devam ederek krizin küre- sel ölçekte derinleşmesini önlemesı etkili oldu. Aynca, sanayi mallan fıyatlannda- ki düşüş eğiliminin sona ermesi ve pet- rol fiyatlan artışı, ihracatı bu ürünle- re dayalı birçok gelişmekte olan ülke- de büyümeyi hızlandırdı. ABD ekono- misinin 1999 yılında yüzde 3.7 oranın- • DPT dünya ticaret hacminde 2000 yılında yüzde 6.2 genişleme bekliyor. Büyüme hızının artmasında finansal piyasalarda güvenin yeniden oluşması ve ABD'deki gelişmeler rol oynuyor. da büyüyeceği hesaplanırken, 2000'de büyümenin yüzde 2.6'ya inmesi bek- leniyor. Japonya'nın 1999 yılı büyüme- si yüzde 1 tahmin edilirken, bu yılki büyümesinin yüzde 1.5 olacağı öngö- rülüyor. Euro bölgesi için 1999 yılın- da yüzde 2.1 olan ekonomik büyüme- nin bu yıl da yüzde 2.8 olması bekle- niyor. Asya bölgesinin ise 1999 ve 2000 yıllannda sırasıyla yüzde 5.3 ve 5.4 oranında büyüyeceği hesaplanı- yor. Aynı dönemler itibanyla Çin'de- ki büy-ümenin yüzde 6.6 ve 6 civann- da olacağı tahmin ediliyor. Rusya eko- nomisinde ise son aylarda olumsuz gidiş yavaşlarken, 1999 yılında yaşanan ekono- midekı küçülıne duracak ve bu yıl da yüzde 2'lik artış ola- cak. 1998 ydında daralma gös- teren geçiş sürecindeki ülke- !er, 1999 ve 2000 yıllannda sırasıyla yüzde 0.8 ve 2.8 büyüyecek. Türkiye'de ihracat Öte yandan, yine DPT'nin 1999 de- ğerlendirmesine göre, Avrupa Birli- ği'ne (AB), Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi (EFTA) ve Kuzey Afrika'ya dö- nük ihracat azalış trendine girerken ABD'ye ihracat, ek kotalann da etki- siyle yükseliş trendine girdi. ABD'ye ihracat, tekstil ve konfeksiyon ürünle- rinde sağlanan ekkotalann etkisiyle ey- lül-ekim döneminde yüzde 55.9 ora- nmda yüksek oranlı büyüme yaşandı. D U N Y A E K O N O M İ S İ N E B A K I Ş / ERGİN YILDIZOCLU LONDU erginiaergin.demon.co.uk Şirket Evlilikleri, Küreselleşme ve Hegemonya AOL'nin, Time Warner'i satın al- ması basında büyük yankı uyandır- dı. Ancak, bu gelişmenin uluslara- rası siyasi-ideolojik düzen açısın- dan anlamına pek fazla değinen ol- madı. Bir tek New York Times, bu birleşmenin, ABD şirketlennin Avru- pa Internet piyasası üzerindeki de- netimlerini arttıracağına işaret etti (11/01/00). Ben de AOL-Time War- ner birleşmesine bu noktadan ha- reket ederek yaklaşacağım. Küreselleşme, şirket birleşmeleri Geçen kasım ayında The Nati- on'da yayımlanan bir araştırma, uJuslararası medya piyasasında esas olarak dokuz dev şirketin, bunlar içinde de ABD şirketlennin ezici bir biçimde egemen olduğunu göste- riyordu (ülkeden sonra gelen rakam dış satışlann toplam içindeki yüzde- si) Disney ABD/21, Gene- ral Electric ABD/43, AT&T ABD/bilinmiyor. News Corp Avustralya/26, Sony Ja- pan/78/2, Seagra- mABD/50, Time VVarner ABD/21, Vıacom ABD/23, Bertelsman Almanya/72. Bu dokuzu içinde, ABD şir- ketlennin ve geri kalanlan- nın toplam yıllık gelirleri sı- rasıyla 227 milyar dolar ve 86 milyar dolar (Sony: 56 milyar dolar). Medya analis- ti Christopher Dixon'a gö- re "Daha önce, petrol ve otomobilsanayilerinde oldu- ğu gibi medya sektöründe de global bir oligopoli olu- şuyor" (age). Hem de ABD egemenliği altında. Benzer birtekelleşme sü- reci Internet'te de yaşanı- yor. European Internet dınlması, özelleştirmelerin gündeme gelmesi vb) IMF aracığıyla azgeliş- miş ülkelere daha güçlü bir biçim- de dayatıldı. 1990'ların başına gel- diğimizde artık "Washington Con- sensus" yerleşmiş, küreselleşme söylemi egemenleşmişti. Ancak adı geçen süreç, şirketlerin sorunlarını çö zmek, krizi aşmak bir yana.. ulus- lararası rekabeti sertleştirdi, kapa- site fazlası (aşırı üretim) sorununu ağırlaştırdı. Bildiğiniz gibi, bunun üzerinde yükselen kredi patlaması ve mali spekülatif dalga 1997'de Asya krizine çarptı. Asya krizinden sonra, daha da sertleşen uluslara- rası rekabete, fazla kapasite soru- nuna cevap vermek amacıyla (The Economist 28/08/99) şirket birleş- melerinde hızlı bir artış başladı. 1991 'de yıllık 85 milyar dolar düze- yinde seyreden şirket birleşmeleri 1998'de 554 milyar dolara tırman- dı (Wortd Investment Report-UN), TlMb VVARNHR ABD, Avrupa'da intemet pazanndaki etkinliğini artbracak Commerce'in direktörü Theresa Thorris'e göre "Irrternet'teki mal- zemenin yüzde 70'i halen ABD'den kaynaklanıyor.'' Üç ABD İntemet şir- keti Yahoo, Microsoft ve AOL Fran- sa, Ingiltere ve Almanya en çok tık- lanan 5 siteden üçünü denetliyor. (The New Yoı* Times 11/01/00). Bir başka kaynağa göre Internet'te ge- zenlerin yarısı en çok gidilen 100 srteye gidiyorlar. En üst yüzde 20'lik dilimi ise en çok gidilen 10 siteyi seçiyor. (Consumer Union Media Acces Project. Artaran WSWS 14/01/00). Bu iki alandaki tekelleşmeyi, (aşa- ğıda değineceğim gibi, çok özel bir anlamasahip olduklannı unutmadan) daha iyi kavrayabilmek için, son yıl- larda hızlanan, daha genel bir tekel- leşme sürecinin içinde değerlendir- mekgerekir. 1970'lerde, uluslarara- sı alanda etkin birçok ABD şirketi ya- yılmayı hızlandırabilmek için, bu pi- yasalarda devletlerin korumacı, sı- nırlayıcı etkilerinden kurtulmak isti- yorlardı. Bu bağlamda, daha önce kimsenin ilgisini çekmeyen, Pinay Circte, Mont Peierin Society, Adam Smith Enstitûsü gibi neoliberal fi- kir örgüt ve kuruluşlarını destekle- meye başladılar. (Susan George: How To Win the VVarofldeas, Les- sons sFrom Gramscian Right, The Disserrt dergisi WEB arşivinden bu- lunabilir). 1980'lerde, bu örgütlerle yakın ilişkisi olan Reagan ve Thatc- her'ın iktidarolmasından sonra, Ne- oliberal program (denetimlerin kal- 1990-1999 arasındaki tüm birleş- melerin yüzde 50'den fazlası son iki yılda gerçekleşti. Küresel şirket birleşmelerinin ise yüzde 55'ini ABD, yüzde 33'ünü de Avrupa şirketleri gerçekleştirdi. (Wall Street Jour- nal 3/01/00). Bu birleşme sürecinin ardındaki mali makineye bakınca da benzer bir manzarayla karşılaşıyoruz: 1996 yılında, Merill Lynch, Goldman Sachs, Solomon/Smrth Barney; Morgan Stanley/Dan Witter isim- li dört global banka grubunun top- lam piyasa payı yüzde 4O'ı geçiyor- du. Bunlara JP Morgan, Lehman Brothers, CSFB/BZVV ve UBS/SBC Warburg'u eklediğimizde, ABD kay- naklı 8 yatırım bankasının küresel pi- yasalarda toplam payı, yüzde 80'e yaklaşıyordu (The Economist 13/12/97). Kültür emperyalizmi AOL-Time VVarner birieşmesini, genel olarak bu sürecin içinde, özel olarak da medya ve Internet ala- nındaki tekelleşme eğilımlerinın ke- sişmesi bağlamında deöerlendire- biliriz sanınm. Medya ve Internet'te- ki tekelleşmenin kesişmesinin ABD egemenliği altında gerçekleşmesi- nin ise ekonomiyi çok aşan geo- politik bir boyutu var. Time VVarner genel müdürü CNN'de birleşmeden birkaç gün önce katıldığı bir tartışmada şunla- n söylüyordu: "Küresel media hız- la 21. yüzyılın hâkim sanayisi ha- MERKEZ BANKASIKURLARI 17 OCAK 2000 CİHSI DÖVİZ EFEKTİF 1 ABD Dolan iyali ro man Markı ika Frangı urgTrangı ol Peletası Frang ürası an Uretı SATIS 545.344 363.744 74.628 ".055 ...131 64,477 5,143 1.791İ832 145İ417 ::5,051 283,793 13.759 13,759 3,336 •,617 ,769 J8.666 251871 373,71. 1,742,010 67,893 144.066 1 Rumerı Leyi 1 Suriye ürası 1 Urdun Dinan 1 Yeni Israıl Şekeli 1 Yunan Dranmisi 284,134 13,780 3İ344 84.744 708.998 28.775 252,24! ÇAPRAZ KURLAR 1 14993 7.3075 1.5847 8.4580 106.03 ABD Ooları Aw*alw Dolan DaıimanaKnHHi vnçtt fnufi sncKnMu Jaaon Yeni 1.4473 Kında Dolan 7.9730 37502 Kng.S. IKneylD: 1SDR: 1SDR: 1 E«ro Honreç Kroflu S. Antotan Riyali 1.6431 ABD Dolan 3.2857 ABD Dolan 1.3693 ABO Dolan 746.740 TL. 10178 ABD Dolan Euro dönüsiim oranları 1.95583 403399 403399 166.386 6.55957 0.787564 1936.27 O "W371 13.7603 200482 5.94573 AlmanMaıfc BelçüuFfjMi Ujks6in6unj rranot tSŞUfm rHaOs Fnnız Frangı ManbLjnşı Itatntt Lireti AnstMnjUiDi Portekn Esoıtfosv RnMarido» line geliyor. Bu sanayi belki de hükümetlerden bile güçlü ola- cak." Küreselmedia; fikir üretimi- nin, bilgi dağılımının, diğer bir de- yişle egemen ideolojinin, üretim ve yeniden üretimin küresel düzeyde düzenlenmesi ve denetlenmesi an- lamına geliyor. AOL-Time VVarner birieşmesini bu açıdan değeriendirmeye başlayınca, üzerinde pek fazla konuşulmak is- tenmeyen bir başka boyut ortaya çıkıyor. Buna değinmeden önce, yıl— lar önce yapılmış çok ilginç kimi tes- pitleri (aslında öngörüyü) hatıriat- mak istiyorum. Meşhur kurgu bilim yazarı Alhous Huxley şöyle diyor- du: "Geleceğin en önemli Man- hattan projesi (ABO'nin atom bom- bası projesine verdiği kod adı), devletlerin halkın köleiilderini sev- mesini sağlama sorununu çöz- mek için yapacaklan büyük har- camalar olacaktır." (Aktaran, N. Solomon, Znet). Nitekim, kitle iletişimi ve Amerikan Imparatorluğu (1971) kita- bının yazan H. SchiNer 'ABD media şirketleri ekonomik güçle, bilgi dağılımı deneti- mi, imaj yaratma kapasitesi ve kamuoyu oluşturma be- cerilerinin birleşiminin ulus- fararas ve ulusal iktidann te- melini obşturacağını çok ön- ceden fark ettiler" diye ya- zacaktı. 1967'deABD kong- resi için hazırianan "Soğuk savaşı kazanmak için: ABD'nin ideolojik taarru- zu" başlıklı rapor ise şirket- lerin bu "bilinçlenme süre- cinin" arkasında neyin yat- tığını gösteriyor. "Oluşma- ya başlayan uluslararası iletişim sistemini ABD'nin yapacaklan belirleyecek- tir. Diğer ülkeler bizi izleyecek, kopya edecek, bizim yaratacağı- mız kurumlara ve sistemlere ken- dilerini tabi kılacaklardır..." "Kimi dış polrtika amaçlarına, en kolay, yabancı ülkelerin hükümetleriyle değil, halklanyla doğrudan ilişki- ye geçilerek ulaşılabilinir. lletişi- min modem araç ve gereçleri kul- lanılarak uluslann etkili kesimle- rinin büyük bir kısmına uiaşılabi- lir, onlar bilgilendirilebilir, tutum- lan etkilenebilir.. bunlar belli he- defler doğrultusunda yönlendiri- lebilir. Bu gruplar da dönüp ken- di hükümetleri üzerinde etkili hat- ta belirieyici basınçlar yaratabi- lirier." (Rapor No: 1352, 27 Nisan 1964 Aktaran David Morley 1994: Post Modernism: The Highest Sta- ge of Culturel Imperialism Altered States, isimli derlemenin içinde) Bu tespitler ışığında, 1970'lerden sonra neoliberalizmin özelleştirme ve serbestleştirme saplantısının azge- lişmiş ülkelerin elitleri, siyasileri ara- sında, uluslararası medya, üniversi- te seminerieri, ABD'ye davet ve "ay- dınlatma" gezileri, dünyanın bir nu- maralı TVve sinemafilmleri ihracat- çısı, ABD şirketlennin ürünleri vb. aracılığıyla (Dallas'ı Kaptan Onedin'i hatırlıyor musunuz? Şimdi bu film- lerin Romanya ve Çin gibi ülkelerde en çok seyredilen yabancı diziler ol- duğunu biliyor musunuz?) nasıl yay- gınlaştınldığını görebiliriz. Hattageç- mişte dikkatimizden kaçan kimi ge- lişmeleri, şimdi yenjden anlamlandı- rabiliriz. Örneğin ABD'de bir araştırma görevlisi, Fu- kuyama'nın teorik, akade- mik olarak zayrf bir maka- lesinin (Tarihin Sonu-1989), daha çıktığı gün, NevvYork Times, VVashington Post, Foreign Affaires gibi gaze- te ve dergiler tarafından na- sıl hızla pazarlanmaya baş- landığını hatırlayabiliriz. (Ör- nek için bkz. S. George age.) Buradan hareketle de neden küreselleşme, "Bil- gi Çağı", "ulusdevletinsön- mesi" gibi kavramların ABD'den kaynaklandığını, neden en çok bu ABD med- ya makinesine, kurumlan- na ve kültürüne kendini bağlamış çevrelerce yay- gınlaştırıldığını da kavra- maya başlayabiliriz sanı- rım. GOZUCUYLA TÜRKEL MİNtBAŞ Borsada Nasıl Papa Kazanılır? Taksim'den Maslak'a kadar hiç konuşmadı. Borsa binasının önünde ineceğimi öğrenince bir- den bülbül kesildi: - "Lideherzin/esi beklendiği gibi siyasi krize ne- den olmadığına.. Abdullah Ocalan'ın idamı da er- telendiğine göre borsa yükselmeye devam ede- cek"t\. - "Mevduat faizleri düşmeye devam ettiği, bo- nolara vergi geldiği, dövizde çıpalandığından bor- sa dışında gidilecek yer kalmamış"t\. - "Yabancılan takip edip onlann aldığı kâğıtlan alıp sattıklannı duyduğunda satıp 1 ayda 5 milyar kazanmış"t\. - "Kredi notumuz yükseldiğinden önümüzdeki haftada da borsa yükselmeye devam edecek"ti. - 'Borsada para kazanmak taksişoföriüğüne ben- zer, hangi müşterinin önünde duracağını bilmek gerek!" dediğinde İMKB'nin önüne gelmiştik. Taksi şoförü haklıydı. Ne var ki günlük kazanç temin edenlerin finansal araç olarak hisse sene- dine yönelmesi, borsada tehlike çanlarının da çalmaya başladığını gösteriyor. Zira: • Borsa, birkaç makro ekonomik veriye ya da gazete haberine bakılarak karar verilecek bir pi- yasa degildir. • Borsayı sürükleyen hisseler patlama derece- sine gelecek kadar şişmiştir. • Söylentilerin aksine yabancı yatırımcılar bü- yük oranlarda alım yapmamaktadır. • Endeksteki yükseliş, desteğini yatırım fonla- rından almaktadır. Piyasadaki likidite darlığı ne- deniyle yatınm fonlarından toplu çıkışlar endek- si sallayacaktır. • Hisseler reel üretimden destek alarak yüksel- mediğinden borsanın taze kaynak gereksinimi sürekli artmaktadır. Tüm bu olumsuzluklara rağmen İMKB endek- si bu hafta da yükselişini sürdürecektir. Geçen haf- tayı günde 800-900 puanlık artışlarla 19.110 ya- ni 3.5 cent seviyesinde kapatmış olması bu izle- nimi güçlendirirken.. çarşamba günkü geri öde- meyle piyasaya girecek 2 katrilyon liranın faiz oranları ve döviz kurları yerinde debelendiğinden ağıriıklı olarak borsaya akması endeksin besle- nerek yükseleceğini göstermektedir. Doğru müşterinin önünde durmak! Hali hazırdaki yükseliş, kredi notunun arttırıla- cağı ve IMF Başkan Yardımcısı Fisher'in ekono- mi programıyla ilgili iyimserdemeçlervermesi gi- bi beklentilere dayandığından, yatınmcının, bor- sayla ilgili duruşunu doğru tespit etmesi gerek- mektödir. Başka bir ifadeyle, her müşterinin önünde dur- mayan taksi şoförü gibi tek seçenek borsa diye seçicilikten uzaklaşmamak lazım! "Hisse Senetlerinde Nasıl Para Kazanılır?"m yazan VVilliam O'Neil'ın (*) dediği gibi hızlı yük- seliş dönemlerinde: Düşük fiyatlı hisse senetleri yerine daha önceki fiyat tabanına göre yükse- len.. yani, geniş tabandan gelen hisseler tercih edil- meli. Kazanç sağlayan hisselerin nasıl seçileceğine gelince: • Hisse başına 3 aylık sürede düşen kazançla- nn seneden seneye hangi oranlarda yükseldiği; • Yüksek performanslı şirket kâğıtlarının son 5 yılda ortalama bileşik kazançlannın hangi oran- da büyüdüğü; • Hisse başına düşen yıllık kazancı bir önceki yılın kazancına göre hangi oranda arttığı; • Endeks rekorlarının günlük bazda fiyat ve iş- lem hacmini yorumlamaya yetmediği; • Sırf fiyatı düşük diye sıradan bir şirketin his- selerini almanın genellikle zarar getireceği; • Kârlı hisselerin kendi haline bırakılmaması, şir- ketlerin gelişimi; • Şirketin temel noktalarındaki yoneticilerin başka işletmelere geçmiş ya da emekli olmuşsa satış zamanının geldiği; • Şirketin yeni açılan şubelerinin başan dere- cesi, eiinizdeki hisseler her dönemde kazandıran cinsten dahi olsa, izlenmelidir. Elinizdeki hissenin fiyatlarının yükselmesinin haklı olduğunuzu; düşmesinin de yanıldığınızı göstermediğini unutmamanız dileğiyle... (*) VV.O'Neil; Howto Make Money in Stocks, Mc GrawHill1988 turtonini@superonline.com SEKTÖR ENDEKSLERİ 14.01^00007.01^000 Bankalar Sigorta Araa Kurumlar Leası'ng & Factoring Holding Yatınm Ortaklığı GMYO Gıda, içecek Mobılya & Döşeme Dokuma Sanayii Biracılık Kâğıt & Kâğıt Ürünleri Basım Yayın Sanayıı Gübre & Tanm llaçlan llaç Sanayii Boya Sanayıı Petrol & Petrol Ürünlen Lastik Ürünlen Plastık Ürünlen Seramık ve Porselen Cam & Cam Ürünleri Çımento Sanayii Demır, Çelık, Metal San. Demır Çelık San. Dışında Dayanıklı Tük. Malz. Haberleşme ve Bektronik Otomotv Yan Sanayii Metal Eşya Sanayii Enerjı Yapı Malzemeleri Perakende ve Toptan Ttc. Büyük Mağazalar HizmetSektörü Turizm Mava Taşımacılığı Enerji Yan Sanayii Diğer 112 130 178 151 130 136 150 125 139 149 115 144 155 131 136 146 132 144 146 147 164 151 140 154 131 116 163 102 179 128 155 143 183 182 125 128 188 97 104 114 128 108 116 115 102 118 126 105 119 110 100 111 118 117 125 114 113 122 122 112 120 109 109 119 81 157 119 125 118 124 136 122 107 190 Sektörter 2&12.1999 günû 100'e endekslenmiştir. Y*aşı Değeri 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 nanaiK Fark% 15.32 25.36 55.99 18.04 20.11 17.40 30.17 22.88 17.74 18.14 0.62 20.85 40.78 31.26 22.41 27.83 13.06 14.73 27.14 30.03 34.59 23.15 24.66 28.82 20.15 8.34 37.45 28.04 13.05 7.83 24.65 20.71 47.22 34.05 2.52 19.87 -1.08 Yıllık F*k% 11.51 30.23 76.29 51.34 30.11 36.07 50.19 24.92 39.24 48.25 15.14 43.50 55.28 30.72 36.05 47.93 32.12 43.88 45.52 46.84 84.23 50.57 39.78 54.38 30.71 16.16 83.05 2.09 78.77 28.31 55.49 42.94 82.76 82.48 24.81 26.18 57.76