Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2 EYLÜL 1999 PERŞEMBE DİZt Bugün SağhkBakanı Osman Durmuş'unbaşlattığıçağdışı 'kan' tartışması Gediz depreminde deyaşandıDepremden sonra şovenisttartışma VARTO'DAN G ÖLC Ü KAE değişmey» yazgı m \ AYŞE YILDIRIM 28 Mart 1970... Saat 23.02... Gediz sallanıyor. 7.2 şiddetindeki depremde ilçenin yûzde sekseni yıkı- lıyor... Ardından elektrik kon- tağı veyangın... tki felake- ti birden yaşıyor Gediz... Can kaybı, bin 86... Acı aynıydı... Depremin üzerinden günler geçmiş- ti... Yetkililer, enkazlann birkaç gün içinde kaldın- lacağını söylemişti ama henûz tek bir enkaz bile kaldınlmamıştı. Halk kaz- ma kûrekle enkaz altında can veren yakınlannı çı- karmaya çahşıyordu, 80'e yakın köyden ise hâlâha- ber alınamıyordu... Bütün bunlar yetmezmiş gibi ya- ğan yağmur ve ardından kar, felaketi dayanılmaz ha- le getirmişti. Halk soğuk ve açlıkla mücadele edi- yordu. Hükümet ise •yaralan sarmakJa" övünüyor- du. Öyle ki tçişleri Bakanı Hakhın Menteşeoğiu, TBMM 'de fazla övgüde bulununca CHP'liler "pro- paganda yapıyorsunuz" diyerek ayağa kalkmıştı... Yurt içinden ve dışından yardımlar yine çığ gibiy- di... Ne varki yardımlar yine yerine ulaşmıyordu... EmineGezeradlı birkadınm gazetelere yansıyan haykınşı manzarayı ortaya koymaya yetiyordu: "Üç çocuğum soğuktan kınldı. ÖJdürün bizL Ne olursunuz öİdürün bizL." 10 bıne yakın bina yıkılmıştı... Sadece dağ köy- lerinde 10 bin kişinin açıkta olduğu biliniyordu... Cadırlar satıldı' tnsanlar soğukta çadır beklerken, fırsatçılar iş ba- şındaydı. Çadırlann bir kısmı K.ütahya'da satılınca Valilik soruşturma açtı. Yardım için gönderilen gı- da maddelerinin bir kısmı da parayla satıhyordu. tn- sanlar yaşanan usulsüzlükleri yüksek sesle dile ge- tiriyordu ama karşılığında aldıklan şey ise dayak olu- yordu. Edebiyat Öğretmeni Cihat Pala da bunlar- dan biriydi. Pala, yardımlann usulsûz dağıtıldığını söyleyince Simav belediye memurlan tarafmdan tartaklandı. Bunun üzerine yardım komisyonunda görevli diğer öğretmenler göre\'lerinden aynldı. Deprem bölgesinde incelemelerde bulunan CHP'li milletvekilleri Reşit Ülker ile Şevket Köksal"ın açık- lamalan daaynı dogrultudaydı. Köksal"ın açıklama- sına göre, Cerrahpaşa Tıp Fakültesfnden 38 kişilik bir yardım ekibi Doçent Günal Ünsal başkanlığın- da Gediz'e gelmiş, ancak kendilerine herhangi bir görev verilmediği için geri dönmek zorunda kalmış- tı. Gıda yardımı Gediz ve yöresini 6 ay besleyecek bovuttaydı ama özellikle dağ köylerinde açlık teh- likesi başlamıştı. Sabahtan akşama kadar gaz. çadır ve gıda maddesi almak için kuyrukta bekleyen halk, artık dayanamıyor ve Gediz'e gelen yardım kam- yonlanmn yollannı çevirip, yardım matzemelerine saldınyordu. Kar ve soğuk ayn bir felaket yaşatı- yordu. Emet ilçesinin Aydıncık köyünde 10, Kerte köyünde 2 çocuk zatürreeden öldü. 250 kişinin en- kaz altında kaldıktan sonra yanarak can verdiği, bin 700 nüfuslu Akçaalan'da da köylüler ölülerini gö- mecek yer bulamıyordu. İş bü>- üyünce tçişleri Ba- kanlığı valiliklere genelge göndererek. "bazı ldm- sekrin yapdan yardımlardan yararlanma yoluna ghtüderinin saptanAğuıı, bu konuda tedbir ahnma- smı" istedi. Konu Meclis'te de tartışıldı. CHP'li ti- yas Kıbç, yardım malzemelerinin yerine ulaşmadı- ğını ve yapılan yardımlann "poihik yadnm" hali- ne getirilmemesi gerektiğini söyledi. E>önemin Kızılay Genel Başkanı FıkretPamir de politikacılan açıkça eleştiriyordu. Politikacılann yardımlara kanşmaya başlamasryla birlikte deprem bölgesinde "baa bezirgân ve müteahhitlerur tûre- diğini söylüyordu Pamir: Deprem sonrası Gediz'deki evlerin hepsine yüzde yüz 'oturulamaz' raporu verildi. Gediztiler yeni yerteşim alanına taşındı. Ama eski Gediz yerieşime kapaülmadı. "Son zamanlarda afetkrle ilgili yardım çakşma- lanyta daha çok ilgili makamlar değil de politikoto- riteİermeşgul oimaya başlanuşlardır.Bu sondeprem- de de otoriteter sebebiyle 2 gün sadeceGediz'le meş- gul olunmuş, diğer bölgelerin de aynı felakete uğra- dıklan unutulmuştur. Bu yüzden deprem bötgelerin- de bezirgân ie müteahhitler türerrüştir.'" Pamir'in suçlamalan bu kadarla da kalmıyordu. Afetlerle ilgili kanun yapılırken haberlerinin bile ol- madığını söyleyen Pamir, Sivil Savunma TeşkilatTnı mir. "Bu durumda KjalhaçlarTeşkUaö bağtşta bu- lunmaktan kaçınır" dıyordu. Ama uyanlan kımse dikkate almıyordu. Batı Almanya'dan gönderilen iki ambulansa da Kütahya Devlet Hastanesi el koy- maya çahşıyordu... Gedizli bir muhtar ise felaket- zedelere dağıtmak için kendisine verilen 40 çadır- la ortadan kayboluyordu. Depremden üç dört gün sonra Cumhurbaşkanı Cev- det Sunay bölgeye gittiğinde halk tepkisini "siyah bayrak"la gösterdi. Gediz'de siyah bayrak ve "ça- 'ediz, her deprem sonrası yaşanan manzarayı yansıtıyordu. Depremzedelere gelen yardım malzemeleri firsatcılann elinde parayla satılıyor, insanlar karda kışta çadır bulmak için saatlerce kuyrukta bekliyordu. Bütün bunlar yetmezmiş gibi bazı gazetelerin maksatlı yayınlan sonucu ırkçı bir tartışma başlıyordu. 'Yaralılara verilen kan Yahudi kam mıydı?' Kütahya Valiliği bir açıklama yapıyordu: 'Deprem bölgesine gelen kan halis Türk kanıdır.' da yetersiz kalmakla eleştiriyordu. Deprem sonra- sında bazı idarecilerin "münferit yardımlar'' yapıl- ması konusunda çaba sarfettiğini, bunun için de asıl hak sahiplerinin yardım almaktazorlukçektiğini açık- ça söylüyordu Pamir. Şartlı bağış yapan Kızılhaçlar Teşkilatı'nın dep- rem için gönderdigi yardımlan baa yöneticilerin baş- ka yerlerde kullanmaya çalışmalannı da eleştiren Pa- dır, çadır" sesleriyle karşılanan Sunay. Emet'e gi- rerken bu kez de yolu felaketzedelere yardım geti- ren üniversite öğrencileri tarafından kesildi. Su- nay'ın yanına gitmek isteyen öğrencilere görevliler engel olurken, Ankara ve Kütahya valilileri de genç- leri azarladı. Köylere yardıma gitmek için araç isteyen genç- lere Kütahya Valisı thsan Aras, iiginç bir gerekçey- le karşı çıkıyordu. Vali, "Sizin neden araç istediği- nizi bilryoruz. Köylerde>-apacaklannızı da bilryoruz. Propagandanızı başka yerde yapm. Artık sokaktan köylere mi düştünüz" diyordu. Özellikle Tıp ve Eczacılık Fakültesi öğrencisi gençler ise yardım gitmeyen köylere gidip yaralan sarmaya çahşıyordu. Gördükleri kötü muamele kar- şısında şaşkına dönen öğrenciler, ertesi gün bir ba- sın toplantısı düzenleyerek. yaşadıklannı anlattı: "Geten yardımlar Gediz ve Simav merkezterinde toplaıuyor. Koçanazyardım makbuzlan kesfliyor. Köy- lereyardım ulaşnnlmıyor. Bakanfcğm Soğuksu'dayap- ürdığı afet c\ lerinin çoğu yıkılmış._~ Yardım miktan "10 tane Gedizyapılabflecek" ka- dar çoktu. Ancak "partizanuk" iddialan da alabil- diğine yaygındı... 'Yahudi kam tartışması' Bugün Sağhk Bakanı Osman Durmuş'un başlat- tığı çağdışı bir tartışma Gediz depreminden sonra da yaşandı. O dönemde de bazı gazeteler yaralıla- ra "Yahudi kam veriküğini" yazıyordu. Sonunda Kütahya Valiliği bir açıklama yaptı; yaralılara Ya- hudi kanı verilmediğini, 192 şişe kanın Çapa Kan Merkezi'nden gelen 'Hafis Türk Kanı' olduğu du- yuruldu. Din bezirgânlan da işbaşındaydı. Dın gö- revlileri adlı bir demeğe iiye grup. felaketzedelerin arasına girip "büyükşehirlerdeki ahlaksızlık, açık saçıkgezmeier ve mini etek" yüzünden depremin ol- duğunu söylüyorlardı... Depremden 5 ay sonra hü- kümet uzun tartışmalardan sonra Gediz ilçesinin yeniden kurulmasma karar verdi. Gediz ilçesinin "Ka- rüarPazan" yöresinde Yeni Gediz inşaedilecekti... Tabii ''yolsaıztukveusulsüzlük'' iddialan da orta- ya çıkmaya başladı. Gediz'in yanında yerieşime açık bir düzlük vardı. Yeni Gediz burada kurulabi- lirdi. Çalışmalar başladı, parselasyon direkleri ça- kıldı. Sonra ne olduysa bu alandan vazgeçildı ve ye- ni Gediz için 7 kilometre ötedeki "Kanlar Pazan" seçildi. Kanlar Pazan, soğan tarlalan olan bir alan- dı. Tarla sahiplerinin çeşitli "oyunhrla" yeni yerle- şim alanını buraya taşıdıklan ileri sürüldü. Ama Gediz'in öyküsü bununla da bitmedi. Sıra yeni Ge- diz'e yerleşmeye gelmişti. Önce eski Gediz'deki ev- lerin yüzde 40'ına 'oturulamaz' raporu verildi. Son- ra diğerhalkın dayeni evleTdenyararlanabilmesi için bu oran yüzde 70'e, ardından yüzde 100'e çıkanl- dı. Rapora göre, Gediz'deki yerleşim alanı deprem açısından uygun değildi. Peki Gediz yerieşime ka- patıldı mı? Hayır... Evlerin yüzde 100'üne oturula- maz raporu verilmişti ama sağlam olan evler vardı. Yeni Gediz'e gitmek isteyenler sağlam evlerini, bağ- lannı, bahçelerini satışa çıkardı. Kiralardüşük. evlerbahçeler ucuzdu. Gediz'in ci- \ anndaki maden ocaklannda iş bulma umuduyla ge- len işçiler. çevredeki köylüler dohnaya başladı es- ki Gediz'e... Eski Gediz'i *yok' sayan yetkililer ise sadece seyretmekle kalmadı. evlerin satış işlemle- rinı de gerçekleştirdi... Yardımgetaıejince insanlar, kamyonlannyoüannıkesipgıda rnaddelerinesaldırmakzorunda kaldı. S Ü R E C E K IRMIK / AYDIN ENGİN aenginfa doruk.nettr. Büyük olasılıkta başlıktaki eksiği ezberden ta- mamladınız ve çok büyük olasılıkla yüzünüzü bu- njşturdunuz. Bu sözü yıpranmış, yalama olmuş ve daha da önemlisi gerçeği yansıtmayan bir "hoş ve boş söz" olarak algılıyorsunuz. Tam tersini düşünüyorum. O sözün gazete say- falanna yansıdığı günden beri böyle düşünüyo- rum. Inatla da yineliyonjm ve kesinlikle haklı ol- duğuma inanryorum. Evet, kamyon, Mercedes'e çarptığından beri bu ülkede artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacak. Ni- tekim o gün bugündür Türkiye'de hiçbir şey es- kisi gibi değil. Ortaokul fizik kitabından alıntı: Su 0 derecede ctonar, 100 derecede kaynar. Peki 18 ya da 37 ya da 63 ya da 82 derecede ne olur?.. Soruya yanıt isteyenler Nâzım Hikmet'in fîu- öa/ter'ini açsınlar ve "Buhara inkılâbıdır suyun" dizesinin bulunduğu o ölümsüz rubaiyi okusun- lar. Bizse kaldığımız yerden sürdürelim... Kamyon, Mercedes'e çarptığında, bu ülkede yurttaşlık bilinci, buz değilse bile soğuk bir sıvry- dı. O gün yurttaşlık bilincinde bir sıçrama oldu, suratımızda patlayan şamarla silkindik ve kimi- miz belki de ilk kez "yurttaş" kavramı ile tanıştı. Kimimiz "yoldaş'a aşın vurgu yapmaktan "yurt- taş" kavramını unuttuğunun ayırdına vardı. Ki- Artık Hiçbir Şey Eskisi Gibi... mimiz "Yurttaşım demek yetmiyor. Yurttaş gibi yurttaş olmak gerek" dedi. Sonra ışıklaryanıp sönmeye, yurttaş evleri pen- cerelerinden birbirine göz kırpmaya başladı. Bize "çokuz" gibi geldi. Azdık. Azlığımızı fark edenler iyiden iyiye "azdı". Kimi "glu glu" dansı dedi, kimi dudak büktü. Ama su biraz daha ısındı! • • • Sonra kimilerinde "herşey eskisi gibi işte" sa- nısını pekiştiren günler, haftalar, aylar geçti. Bir gün tetevizyon ekranlanndan bantlar ya- yımlanmaya başladı. Kimin, hangi uğursuzla ne kadar ve ne konuştuğu gün ışığına çıktı. Banka ihalelerinin komisyonculannı tanıdık. Mafya şef- lerinin, mafya tetikçilerinin adlarıyla muteber işadamlannın, anh şanlı siyaset esnafının adlan bir- birine kanştı, belleklere kazındı. Su biraz daha ısındı. Sonra seçim günü geldi çattı. Yurttaşlar seçim sandıklannın başına "en erken giden" olmak için yanştılar. O güne kadar küçümsenen "oy ver- mek", bir yurttaşlık ödevi olarak kavrandı. San- dıklara oylar umutla atıldı. Kimileri "dürüsttük"e oy verdiler; kimileri "aşkı ve devrimi" seçti; kimileri "Atatürk'ün partisini" yegledi. Hepsi de daha aydınlık bir Türkiye öz- lemlerini oya dönüştünneye çabaladı. Sandıklar açıldı. İçinden çok Kurt çıktı. Seçim ertesinde insanlar, tarihin zikzaklı yürü- yüşünü kendi yaşamlannda gördüler. Takkeler öne kondu. Çok konuşuldu, çok düşünüldü. Bu ülkede artık hiçbir şey eskisi gibi olmuyor- du. Su biraz daha ısındı. • • • Sonra kimilerinde "her şey eskisi gibi işte" sa- nısını pekiştiren günler, haftalar, aylar geçti. Bir gece, dipten kısa, kesik ve acımasız bir vu- ruş geldi. Adapazan, Gölcük, Yalova, Değirmen- dere, tzmit, Avcılarçöktü. Yıkıntılararasından çığ- lıklar yükselirken ve iktidar sahipleri -deprem- gafletinde gözlerini oguştururken, "yurttaşlar" çoktan, olmayan yollardan, kalmamış kentlere ulaşmşlardı. Kimi yıkıntıdan insan çıkardı, kimi ağ- layan deprem bebegini besledi, kimi "krizdeki kriz masalan"n\n yükünü gencecik omuzlanna aldı. Deprem, acılan, öfkeleri ve yurttaşlık bilincini kabarttı. "Kahhar"olmayı iyi becerip, "kerim"c\- manın üstesinden gelemeyen devlet, hiç alışma- dığı, alışmadığı için de sinirlendiği, kabalaştığı, hır- çınlaştığı bir "sorgulama "nın içinde buldu kendi- ni. Deprem, "Bu ülkede hiçbirşeyin artık eskisigi- bi olmayacağı" gerçegine bir koca ilmik daha at- tı. Sular biraz daha ısındı. Daha deprem acısı yaşanırken bu kez Anka- ra'dan bir "kısa, kesik ve acımasız vunış" geldi. Katillere, hırsızlara, çetelere, bu ülkenin karaba- sanlanna af çıktı. Ankara'dan gelen "kısa, kesik,- acımasız vu- ruş", kamyonun Mercedes'e çarptığı günkü ka- dar sertti. Sular biraz daha ısındı. • • • Dün gazetelerde tam sayfayayımlanan "Kamu- oyuna" başlıklı duyuruyu dikkatle okuyun. "17 Ağustos'u her bakımdan bir milat olarak görü- yoruz..." denen satırtan, altını çizerek okuyun. Bu ülkede bundan böyle hiçbir şeyin artık es- kisi gibi olmayacağına siz de inanacaksınız. Suyun biraz daha ısındığını göreceksiniz? "Ne kadar" diye sormayın. Bilmiyorum. Ama biraz daha ısındığını iyi biliyorum. Dilerseniz Nâzım Hikmet'in rubaisini şimdi bir kez daha okuyun... PERŞEMBE ORHAN BURSALI Suçlu ArayışıBunlan şimdi saptamaz. durmadan ve üşenme- den yazmazsak, sürekli ve hiç bıkmadan üzerinde durmazsak, anılarımızı canlı tutmazsak, Izmit Dep- remi unutulup gidebilir. İnsan belleğinin unutmak gi- bi bir sakatlıgı vardır. Özellikle, sonraki yaşamını ra- hat sürdürebilmesine engel olabilecek kötü olaylan ve anılan zamanın törpüleyiciliğine, süpürgeciliğine bırakır. Bu belki de bedenin savunma mekanizma- sıdır. Yazdıklanmızın hiç biryaran olmayacağını varsay- sak bile, hem bilinçleri tazelemeye hem gözlemci ola- rak vicdanlanmızı rahatlatmaya yaran olacak hem de tarihe not düşmeye. Ama, bu noktada bu kadar da karamsar olmak ge- rekmiyor, çünkü belleğın bu zayrflığına karşı güçlü bir güncel şansımız var: Artçı depremlerin varlığı ve art- çı depremlerin azalarak bile olsa 1 yıla kadar süre- cek olması. Bu, en azından alınacak acil önlemler açısından, toplumun ve özellikle yöneticilerin gevşe- mesini ve çıkarcı politikalarını hemen devreye sok- masını engelleyecektir. Umanz artçı depremlerin hep- sini hafif geçiririz, yeni can ve mal kaybına neden olmazlar ve sadece bellekleri canlı tutmamıza yarar- lar! Ve belleğin unutkanlığına karşı en önemli diğer bir olgu da, bilimin, safsatanın ve sahtekâr politikacının yerine, gecikerek de olsa nihayet otorite olarak or- taya çıkması! ve bilimin oturmaya başladığı bu tahtnda daha uzun süre kalmasının da şimdilik bir garantisi var: Istan- bul'un deprem tehdidi altında bulunması! Bütün bu olgular, şu dönemde, her şeyi yeniden, ama bu defa bilimsel, sağlıklı. insanı koruyan ve gö- zeten bir düzende yapılması için olumlu koşullan ya- ratmaktadır. Şu sırada, bilimsel vetoplumsal gerçek- ler, politikacının büyük hatalar yapmasını, kendi çı- kariannı ve çıkar guruplannı gözeten politikalar izle- mesini engelleyecek güçlü olgulardır. Bir süre, en azından kentlerin ve insanlann korun- ması konusunda, politikacının değil, bilimin ve ak- lın borusu ötecektir. Politikacının da en azından kendi canı ve malı için bilimin verilerine ihtiyacı vardır! Bu da az bir şey mi?! • • • Bunca laf ebeliğinden sonra gelelim, yine yazalım ve yine benzer soruyu soralım: Cumhurbaşkanı'nın "Suçu depremde arayın" diye en büyük gaflarından birini yaparken, politikacılan ve ülkeyi yöneten hü- kümetlerin bugüne kadar ki yanlış ve vurguncu po- litikalannı gizlediğini, sorumluluklannın üstünü örtme- ye çalıştığını hepimiz biliyoruz. Bu örtüyü bütün top- lum olarak ve tekrar tekrar açmak zorundayız. Bunca can ve mal kaybının kilit noktasında, poli- tikacı, hükümetler ve İMAR AFLARI durmaktadır. Afet bölgesinde hukuk ve bilirkişi hizmeti veren No- yan Özkan, özellikle 1983 döneminde Ulusu hükü- metinin çıkardığı imar affından sonra, 19 84, 86 ve 87 yıllannda peşpeşe çıkartılan imar aflannın, dep- rem bölgelerinde bilimsel verilen ve buna göre ha- zırianmış yasalan tamamen rafa kaldırdığını belirf- yor. Özellikle 1994 yılında seçim gezilerinde imar af- fımn çıkartılacağı propagandasının kullanıldığını vur- guluyor. İmar affıyla kaçak katlar yapılan evlerin hemen hepsi, özellikle bölgede göçmüştür ve Istanbul'da bu- na bir çare bulunmazsa, bir depremde büyük bir fa- ciayı da kaçınılmaz olarak burada yaşayacağız. Avcılar, bunun ön habercisi oldu! İmar affı yasalıannın çıkartılmasında roıl oynayan hükümetler ve politikacılar kimler? Bunlan sergilemek ve suçlu koltuğuna oturtma gerekir. Hükümeti MHP yönetiyor Ecevıt hükümeti, bugüne kadarki icraatıyla de- mokratik sol veya sosyal demokrat değil merkez sağ partilerin politikalannı uyguladı, yasalannı çıkarttı. En son icraatı olan AF ile de özellikle MHP'nin d' ğirmenini döndürdü. Esas hükümete damgasını vuran MHP! Dep krizini yönlendirenler de MHP'li bakanlar oldu AF yasası, DSP'ye oy verenlerin asla affetı cekleri bir uygulama. Adına demokratik sol denilen bu politik ve t sal körlükle, DSP ülkeyi geleceğe taşıyacak runlan yönetecek, öyle mi? Toplumsal sorunlann ağırlığı, üstüne üstlük ' rem olgusu, hükümeti zaten öğütüyor. Kum saati gibi, hükümetin eriyip aşağı dök nü seyrediyoruz. AF, kumlann dökülüşünü hızlandırdı. Ve geri planda bekleyen, işe yaramazlıklann. nıtlamış politikacılann kılcal damarlanna yeniden sürmeye başladı! Maden Mühendisleri odası w Biliıııiıı yaşama geçirilmesi gerek' İstanbul Haber Senisi- TMMOB Maden Mühen- disleri Odası, deprem son- rası ana stratejinin, ülkenin tüm kurumlannda üreti- len bilimin yaşama geçiril- mesi gerektiğini belırtti. Maden Mühendisliği Oda- sı'nın hazırladığı raporda. kurtarma ekiplerinin ye- tersiz kaldığı anımsatıla- rak. tüm mühendislik dı- siplinlerini kapsayan "uz- man mühendislik" kavra- mının uygulanması isten- di. MMO İstanbul Şubesı yaptığı açıklamada. Türki- ye'nin depremsel aktivite bakımından hareketli bir bölgede yer aldığını ve Türkiye'de Deprem Mü- hendisliğı'nin de bilimsel çalışmalarla yüksek bilgi birikimine sahip olduğunu belirtildi. Marmarabölge- sinin sallayan depremin ardından bölgede incele- melerde bulunan Maden Mühendisleri Odası'nın hazırladığı raporda ösetle şu görüşlere yer verildi: •BudeprerndeTMMOB Maden Mühendisleri Oda- sı Zonguldak Şubesi öncü- lüğünde planlanan ve bin 620 kişiden oluşan 80 kur- tarma ekibi 30 kişiyi kur- tardı. Enkaz altından ise 447 kişinin cesedine ulaş- tı. • "Depremlerde Ara- mave Kurtarma Etkinlik- leri"nde mutlaka Zongul- dak Kömür Havzası'nda-' ki bu ulusal bırikıme yer verilmelidir. • Hükümet, Türkiye Taşkömürü Kurumu'nda- ki mühendislik bilgi biri- kimi ve üretim potansiye- linden arama-kurtarmaça- lışmalannda mutlaka ya- rarlanmalıdır. • Gönüilü kuruluşlan- nın etkinlikleri yaygınlaş- tınlmalı. • Ülkemizde araştırma- geliştirme etkinliklerinin milli gelirden aldığı pay binde 5'ten en az yüzde 5'eçıkınlmalıdır. • Tüm mühendislik di- siplinlerini kapsayan, TBMM'nin gündemine gi- remeyen "uzman mühen- dislik" kavramı uygula- maya konulmalıdır.