Katalog

2 EYLÜL 1999 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA H J J v U i ı \ _ J İ T J X / ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 Kamu denetimini temel alan bir uygulamayla yürürlüğe konulması gerektiği belirtiliyor Yapı sigortasmda Ka denetimi yapılmaksızın uygulamaya konulacak yapı sigortasının, yalnız üst gelir gruplannın, holdinglerin binalannı kapsayabileceğine dikkat çekilirken, sosyal konut yapımımn da sekteye uğrayacağı belirtildi. ANKARA (CumhuriyetBiirosu)- Ka- mu denetimini gözden çıkararak, özel müşavirlikler aracılığıyla yapılacak ya- pı denetiminde ikinci bir denetim aracı olarak ortaya konulan yapı sigortasının Türkiye koşullannda uygulanamayaca- ğı belirtildi. Yapı sigortasının toplumun bütününü kapsayacak şekilde ve kamu denetimini temel alan bir uygulamayla yürürlüğe konulması gerektiği vurgulan- dı. Kamu denetimi yapılmaksızın uygu- lamaya konulacak yapı sigortasının, yal- nız üst gelır gruplannın, holdinglerin binalannı kapsayabileceğine dikkat çe- kilirken, sosyal konut yapımımn da sek- teye uğrayacağı belirtildi. Hükümerin. çıkanlan yetki yasası çer- çevesinde kanun hükmünde kararna- meyle uygulamaya koymayı planladığı düzenlemeler arasında önceki gün Ba- kanlar Kurulu'nda alınan kararlar çer- çevesinde inşaat sigortası gündeme ge- tırildi. Ancak küçültülen devlet anlayı- şıyla yapı deneljmi özel müşavirliklere bırakılmaya hazırlanırken, ikinci bir un- sur olarak gündeme giren yapı sigorta- sının zorunlu olmasının uygulamada bir anlam taşımayacağı belirtildi. Eskı Türk 7.4 şiddetindeki depremin yerle bir ettiği kentlerde yapı sigortası tekrar gündeme geldi. (Fotoğraf: HATİCE TUNCER) Mimar ve Mühendis Odalan Birliği (TMMOB) yöneticısi Metamet Yüksei Barkurt SSK'nin de zorunlu olduğu- nu, ancak Türkiye'de 4.5 mılyon kaçak ışçi bulunduğunu anımsatarak, yapı si- gortasının ışleyebilmesı içın öncelikle yapılann güvenliğini kamunun denetle- mesi gerektiğıni bildirdi. Yeni dünya düzeni yansıması Barkurt, 1984 yılında Turgut Özal döneminde çıkanlan, ancak Anayasa Mahkemesı'nın iptal ettiği îmar Yasa- sı'nda kamu görevlerinin yeminli büro- lara devredilmesı girişimiyle başlayan yeni dünya düzeni yansımasının bugün de sürdürüldüğünü belirtti. Barkurt, ka- munun denetim görevi yok edilerek, yalnız nıhsat verme ve onaylama maka- mına dönüştürülmeye çalışıldığına dik- kat çekerken, yapı sigortasmdan zaten yüzde 6O'ı kaçak yapılaşmadan oluşan kentlerde üst gelir gruplannın yararla- nacağını söyledi. Barkurt, gelişmiş ül- kelerle Türkiye arasındakı farkı şöyle or- taya koydu: "Gelişmiş ülkelerde yapı stoku fazla. Türkiye'de yapı açığı var. Türkiye'de hâlâ kentleşmedevam ediyor. Hızh göçve nüfus arbşı var. Gelişmiş ül- kderde yaklaşık 50-100 yüdır stabil ha- legelmiş. Almanya'da kamusai denetim ağırlıktadır. Yani gelişmiş ülkelerde bi- ledenetimde temel oian kamudur, sigor- ta ikincil olarak denetimi takviye eder." Meslek odalan devre dışında Öngörülen özel müşavirlikler aracı- lığıyla denetim ve yapı sigortasının mes- lek odalannı devredışı bıraktığını kay- deden Barkurt, sigorta şirketlerinin risk hesaplaması yapacağını ve kârhlığını korumaya çalışacağını, denetim amacı- nm gerçekleşmeyeceğini anlattı. Eski Türk Mühendisler Birliği Der- negi (TMBD) Başkanı ve 2000 yılında urgut Özal döneminde çıkanlan, ancak Anayasa Mahkemesi 'nin iptal ettiği tmar Yasası 'nda kamu görevlerinin yeminli bürolara devredilmesi girişimiyle başlayan yeni dünya düzeni yansımasının bugün de sürdürüldüğü belirtiliyor. faaliyete geçecek Vakıf Evrensel Giri- şimi'nin sözcüsü Şevket Çorbacıogu, Türkiye'de yüksek yapı teknolojisinin uy- gulanmadığını, yapr sigortasının bu tek- nolojiyı uygulayan bırtakım struflann bi- nalan için ışlerlik kazanacağmı, yük- sek teknolojinin maliyetini 10 liradan 100 liraya çıkardığını anlattı. Çorbacıoğlu, şöyle konuştu: "Bu sigorta sürecinin istenmesi sos- yal konut poKtikalanna da darbe indi- recektir. Bannma sorununu çözmede seri üretim yapamıyorsunuz. Yapı sigor- tası sosyal konutiar üzerinden yapılma- yacak. Yapı sigortası Türkiye açısmdan sağhklı bir süreci başlatacak bir uygu- lama. Keşke işlese. ama işlemesi çokzor. Bugünkü yapüanmtzuu konutiar ve sa- na>i yapılannın niteliğine bakarsanız, bunlann ancak yüzde 10'u sigortalana- cakki sigorta şirketterinebu dayetecek- tir." Çorbacıoğlu, "Sigorta şirketlerinin risk analizlerini de yapı-denetim özel müşavirükleri yapacak. Yüksek tekno- lojrvle vapılmış bir binanın güvenilirü- ğini ölcmek gerekmiyor, sadece mühen- disin imzası gerekecek" dedı. Depmnzedeyekredidesteği Elektrikborçlandasüiniy^P EkonomiServisi-Devlet Bakanı ve Baş- bakan Yardımcısı HüsametimOzkan, dep- retn bölgesındekı esnaf ve sanatkânn, KO- Bl, serbest meslek mensuplan ıle sanayı- ci ve tüccarlann Halk Bankası'na olan kredi borçlannm 3 yıl süreyle ertelendı- ğinı açıkladı. Devlet Bakanı Hüsamettin Özkan, yaptığı ya- zılı açıklamada, deprem bölgesinde yaralann sanlması amacıyla işyerlen zarargörenlerin kre- dilerinin ertelenecegıni ve yeni kredvler^çılaca- ğını bildirdi. Ertelenen kredi borçlan içın bırin- ci yıl faiz istenmeyeceğini kaydeden Özkan, ikinci yıl için de uygulanan faiz oranının yansınm alınacağını söyledi. Halk Ban- kası'ndan 45 kişilik bir heyetin bölgede hasartespit çalışmalannı yürüttüğünü an- latan Özkan, "tl ve ilçe hasar tespit komis- yonlannın çahşmalannın da tamamiaıuna- smın ardından depremden zarar gören makine ve ekipmanlannın sabn ahnması ya da yıküan iş- yerlerinİD onanlması amacıyla, birinci yıh öde- mesiz, 3 yıl vadeli işletme kredisi ve bir yıl öde- mesiz 5 yıl vadeli tesis kredisi acılmasmaJbaşla- nacaknr. Yeni açılacak kredflerde yüzde 20 ora- nında fi*' 7 uygulanacaknr" dedi. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) • Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Yalova, Sakarya ve Kocaeli illerinin ta- mamında, tstanbul, Bolu, Eskişehir ve Bursa illerinde de ev ve işyeri tamamen yıkılmış" veya oturulamayacak durumda olan abonelerin elektrik borçlannın silinmesine karar verdi. Bakanlık tarafından dün yapılan yazılı açıkla- mada. aynca Yalova. Sakarya ve Kocaeli illerinin tamamında, hafıf şekilde zarar görmüş veya gör- metniş, bu yöredekı ona genlimden beslenen sa- nayı abonelen hanç, dıger abonelenn tahakkuk et- miş borçlannın gecikme cezası alınmadan yıl so- nuna kadarerteleneceği kaydedildi. Ay- nca bu dönemdeki tüketim endeksleri- nin de yıl sonunda alınarak. oluşacak toplam borcun, bu tarihten itibaren ge- cikme cezastz olarak 4 ay süre ıle taksitlendirile- ceğini bildirdi. Yalova, Sakarya ve Kocaeli illennde orta geri- limden beslenen sanayi abonelerinden, zarar gör- memiş olanlann tahakkuk etmiş borçlan gecikme cezasız olarak bir ay ertelendi. lstanbul, Bolu, Es- kışehır ve Bursa'da depremden etkitendiğini res- mı kurumlardan belgeleyen abonelerin de tahakuk etmiş borçlannm erteleneceği duyuruldu. BtTtMİNE MALtYE KARAR VERECEK Vergi muafiyeti devam ediyor Ekonomi Servisi- Deprem bölgesındekı vergı yükümlü- lüklerinın ertelenmesıne ge- rekçeoluşturan "mücbirse- bep hali" sona ennceye ka- dar, mükellefler vergi ödeme- yecekler. Malıye Bakanlıgı'nın Res- mi Gazete'de yayımlanan tebliğinde depremden zarar gören mükellefler içın getı- rilen vergi ertelemesınin uy- gulama esaslan hakkında bil- gi verildı. 17 Ağustos'ta mey- dana gelen depremin Vergı Usul Yasasf nda tanımlanan mücbir sebep halı kapsamı- na gırdiğı belirtildi. Kocaeli, Sakarya, Yalova illerinin merkez ve ilçeleri ile Bolu'nun Düzce, Gölya- ka, Gümüşova, Cumayeri ve Çilimli ilçelennde deprem- den zarar görsün görmesin mükellefiyet kaydı bulunan tüm yurrtaşlann bu kapsa- ma girdiği kaydedildi. Bu arada, lstanbul, Eskişehir ve Bursa illennde ıse mükelle- fiyet kaydı bulunanlardan yalnızca depremden zarar görenlerin mücbir sebep ha- linin bulunduğu açıklandı Ne getiriyor? ~ Mücbir sebep hallennde, bu halin başladığı tanh ıle ortadan kalktığı tarih arasın- da vergi yasalannda yazılı süreler işlemiyor. Mücbir se- bep halınin ne zaman kalka- cağına da Maliye Bakanlığı karar verecek. Ancak iste- yen mükellefler bu süre için- de beyannamesını vererek vergisinı ödeyebilecek. Ay- nca, ağustos ayı içinde beyan edilmesı gereken vergilere ilişkin olarak afet tarihınden önce venlen beyannameler üzerine tahakkuk eden, an- cak afet tarihi itıbanyla sü- resi geçmemiş olan vergıler de mücbir sebep nedenıyle uzayan süreden yararlana- cak. Toplantıya 18 ıılke katılıyor Turunçgiller toplantısı başladı ADANA (CumhuriyetGü- nej tlleri Bürosu) - Turunç- gil tanmının özellikle Akde- niz Bölgesi'nde yaygmlaş- tığı. Türkiye'nin bu bölge- de lider konumunda olduğu belirtildi. Akdeniz Ülkeleri Turunçgiller Network (FAO- MECINET) 2. Genel Kurul Toplantısı'nın ilk gününde konuşan FAO- MECİNET Başkan Vekılı Prof Dr. Ön- derTuzcu. "Dünya"da lider duruma gelmek istiyoruz" dedi. ÇÜ Ziraat Fakültesi Bah- çe Bitkileri Bölümü'nün ev sahıplığini yaptığı toplantı- ya genişletilmiş bölge olarak Fas, Fransa, Italya, Yunanis- tan, Kıbns Rum Kesimi, Is- rail, Ürdün, Tunus'un dışm- da Jran, Arnavutluk ve Gür- cistan da ilk kez katıldılar. Adana Valisı OğuzKağan KöksaL Tanm Bakanlığı Pro- je Uygulama Genel Müdür Yardımcısı Şahin AmL ÇÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Yusuf Cnlü. Ziraat Fakülte- si Dekan Yardımcısı Prof. Dr SuatŞenoL Bahçe Bıtkı- len Bölüm Başkanı Prof. Dr. Kazun Abak'ın da hazırbu- lunduğu toplantıda ilk ko- nuşmayı yapan Tuzcu. "Top- lantının liderliğimiz alnnda geçmesi bizûn için onurdur. Bu konuda ilk sırayı kapma yanşındayiz'' dedı. FAO Üretim \e Koruma Bölüm Başkanı Dr. Umber- to G. Menini de 4 gün süre- cektoplantıda bitki gen kay- naklannın kullannru ve de- ğerlendinlmesı ile ortak pro- je konularının gündeme getinleceğinı belirtti. Her şubede [anında] \3 aMefflKtfnTîBg Türkiye'nin tek anında borsa işlemi servisi iktisat'ta. Beklemeden, zaman kaybetmeden, alım-satım emirleriniz anında işleme konuluyor, son işlem sonuçlarınızdan anında haberiniz oluyor. Ayrıca anlık olarak hisse senedi fıyat bilgilerine ulaşabiliyorsunuz. İktisat'ta hesabı olan herkes bu kolaylığı anında yaşıyor. (0212) 274 16 16 www iktisatbank.com.tr İKTİSAT Memnun iyetle İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Haramiler Koalisyonu Atakta Berlin'de depreme yönelik yardımlan örgütleme- ye çalışan çocukluk arkadaşım Or. Ali Nadir Sava- ş^telefonda kaygılı, yorgun birsesle "Neoluryet- kilileri uyann" diye yineleyip duruyor. Almanlan motive etmekte yeterince zorlanıyorlar, bir de Türkiye'den güven duygusunu sarsan haber- ler üzerine tuz biber ekiyor. Kokusu Almanya'dan bi- le çıkabiliyor... Şu aşamada en işe yarayacak yardımlardan bıri- nin, kışa dayanıklı, sağhklı çadırlar yanında prefab- rik evier ve karavanlar olacağı duşünülmüş, Alman- ya'da üretim yapan firmalara başvurulmuş. Daha ön- ceden özel Türk fırmalannın üretımlerını kapattığı yolundayanıtlaralmışlar. Prefabnkevsıpanşı içın Ital- ya'ya kadar uzanmak zorunda kalmışlar. Ali isyan halinde, "Devlet çok büyük kazık yiye- cek. KlTlerden herfıangi birine bu görev verilebilir. Birincielden, hem de üretim aşaması Türkiye'de o/- mak üzere çok ucuza anlaşmalar yapılabilir" diyor. Arkadaşımın daha fazla canını sıkmamak için, prefabrik evlerden kimlerin vurgun vuracağı konu- sunun Türkiye'de çok büyük gizli bir çekişme ko- nusu olduğunu, iktidar partilerinın bu konuya ilişkin birbirierine girdikleri habeıierinin geldiğinı telefonda anlatmak istemedim. O Almanya'da bile prefabrik evlerin fiyatlannın Türkiye'dekı deprem ile bağlan- tılı yükseldığinı vungularken, bizdeki prefabrik evle- re biçilen zamlı fiyatlardan, depremde gereksinim olan ne kadar madde varsa fiyatlannın fıriadığından, ha- ramiler koalısyonunun yeni vurgunlar için harekete geçtiklennden ömekler vermedim. Depremzedelerden gidecek yer bulanlar, çaresiz göç ederken, enkazdan çıkarabildiklen eşyalarta ta- şınırlarken, deprem bölgesinde sürekli iş yapan sa- nayiciler kendi işleri için kamyon bulamadıklannı anlatıyoriar. Kamyon karaborsada, günlük taşıma fı- yatı da hemen katlanıvermiş. Yaşamı normaie döndünebiimek, moral vermek üze- re açılmasında buyuk özen gösterilen dükkânlarda suyun fiyatı bıle ikı katına çıkmış. Kıralar deprem ön- cesini iki-üç katlarken, ölçü bölgedeki evlerin daha yüksek oranlarda yıkılmış olması. izmit'teki kira pat- laması göreceli Adapazan, Gölcük'ten ucuz sayıla- bilir. Deprem Bursa, lstanbul başta olmak üzere yakın illerin, göçe en açık illerin bile kiralannı tırmandırmış. "Neden bu kadar pahalı?" sorusuna yanıt veren emlakçiler öyie diyor. Televizyonlarda gördüğünüz tarihi geçmiş ilaç, gı- da yardımını, hem vergiden düşüp hem de reklam aracı yapan çok az sayıda düzenin kiriilığinden pay almış kişinın işi sanmayın. Adapazan'nda, Izmitte, Gölcük'te, Yalova'da dağrtımda çalışan gönüllüler ne yazık ki çok fazla ilaç ve işe yaramaz gıdayı im- ha etmek zorunda kaldıklannı anlatıyoriar. Depremden şu kadar gün sonra, hâlâ meydanlar- da yere bırakılmış eşya yığınlannın görüntüsünden kurtulamadık. Evlerdeki kullanılmaz,eski eşyadan kurtulmayı yardım yapma, vicdan aklama ile özdeş- leştiren vatandaşlanmız, öyle şeyler göndermişler ki.. Biraz daha işe yarar bir şeylerin dağıtımında ise, birpatent kavgasıdırgidiyor. Deprem bölgesinin bil- dik mağazalan, özellikle de bölgelerde bayraklan ile dolaşan ülkücüler ile dinci örgütlenmeler, halktan top- lanmış yardımlan kendi çadıriannın. markalannı ta- şıyan araçlannın önünde dağıtmaya bayılıyoriar. Yardım kuyruğuna giren vatandaşlann karşısında böbürtenerek, havalannı yaparak kendi bağışları ol- mayan hayırseverierin ürunlenni vermenin zevkini çı- karryorlar. Çok fazla depremzededen, çok ciddi bir yakınma olarak duyabilirsiniz. Geçmişte iş gücü sa- hibi, deprem ile her şeylerini yitirmiş insanlar, bu onur kıncı dağıtım kuyruklanna girmeye utandıklan için hiç yardım alamıyoriar. Bence devletin, pardon siyasi iktidann hâlâ, ka- mu yaran gibi bir kaygısı varsa, ilk el atması gere- ken konu arsa vurgunu. Bilındiği üzere bu kadar çok ölü ve yaralı, bu kadar büyük bina yıkımı, daha ön- ceki depremlerden belki biraz daha fazla ders ver- mişe benziyor. Siyasi karariarda sorumlu en üstten yerel yönetimlere, vatandaşa uzanan halkada her- kes birinci derecede deprem bölgesinde, dere ya- taklan, bereketli yumuşak tanm topraklan üzerinde bir daha yoğun yapılaşmaya "tövbe" diyor. Böyle olunca da özellikle de büyük sanayinin ayakta kalması ve çekim merkezi oluşturmasına bağlı bölgede, yeniden yapılaşma zorunluluğu oldu- ğuna göre buna elverişli sınırlı bölgelerdeki arsa fi- yatlan akıl almaz yükselmiş bulunuyor. Bunun ça- resi elbetteki kaprtalist düzende de var. Köklü çö- zümü ise pek çok gelişmiş kapitalist düzende oldu- ğu üzere arsalann özel mülkiyet konusu olamama- sı, özel mülkiyete kullanım hakkının ancak verilme- si. Düşüncesi bile bizden ne kadar uzak. Düşüncesı bile bizden çok uzak olan bir başka ko- nu, depremzedelerin bannma sorunu, hertür yaşam- sal gereksiniminde özel mülkiyet kaynaklannın ak- la bile getirilmemesi. Kim kimi kandınyor? Ne pre- fabrik evler kışa yetiştirilir, ne de okullar zamanında açılabilir. Kamu - özel ayınmı olmaksızın bütün yö- re kaynaklannın, örneğin ikinci yazlık konutlann, bü- yük özel işletme binalannın geçici kullanıma açıl- ması, aslında yaşamsal bir zorunluluk. Siyasi irade bunu düşünmek bile istemiyor. Mey- dan haramiler çetesine kalıyor. Depremde ölünün bi- teziğini çalmak üzere kolunu kesmeye kalkan ve vu- rulan hırsız simge oldu. Depremde adi hırsızlar en bilinen, belki de en az zarar verebilenleri. Asıl büyük hırsızlara, haramiler çetesine baksanıza. Ellerini ovuşturup duruyor, fırsat kolluyor, hiçbirini kaçır- mıyoriar. Elektrik ve demir celik Zamlann arkası gelmek bilmiyor ANKARA(AA^ Memur maaşlarına yapılan artışlar enflasyon karşısında ezilır- ken, başta tekel ürünleri ol- mak üzere elektrikten, ulaş- tırma ve ilaca kadar birçok sektörde zamlar devam edi- yor. TEDAŞ Genel Müdür- îüğü elektriğin bırim satış fı- yatına ortalama yüzde 5 ora- nında zam yaptığını açıklar- ken, tskenderun Demir-Çe- lik Fabrikalan (İSDEMÎR), ünînlerini yüzde 4.1 oranın- daarttırdı. Yeni düzenlemeyle, kal- kınmada öncelikli iller kap- samında bulunan sanayi elektnğinın kilovvatsaatı 24 bin 850 liraya, mesken elekt- riğrnin saüş fiyatı da kalkın- mada öncelikli iller için 29 bin 410 liraya yükseldi. Bu arada, diğer illerde bulunan aboneler için de 32 bin 320 lira olarak belırlendi. tSDEMÎR'den yapılan açıklamayagöre, dündenbaş- layarak, 12 mm'lik çubuk de- minn ton fiyatı 98 milyon 200 bin liradan 102 milyon 200 bin liraya yükseldi.