Katalog

24 TEMMUZ 1999 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA HABERLER 11 Uluslararası talıkiıııiıı öyküsü ÖZLEM IVZAK/MUTLUDKMtRKAN Uğruna anayasada bile değişiklik yapılmak üzere. Büyiik çoğunluk "Tiai&'nmbüyümesi,d^açdması,yabanasermayeyi çekebümesik^uiiLskmmtsıtahkuniu^'gukuuMirkılm^rz" diyor. Medyanm büyiik kesimi kendi çıkarlan gereği bu çoğunluktan yana oldıığu için, sesini daha az duyurabilen birkaç avuç insan ise u kamusdakwlarday<mrunytqMu:ak\xü)anaşniiedertedoğ(wak anlaşmtcjıkiarda uhıslararası tahkime gidilmesini kabul etmek ülkeninegemenBğpiinddengbmesiolur'sözlerinisüreldi sarfediyor. Bergama köylüleri ellerinde H İJuslararası tahkime haytr' yazılı pankartlarlaAnkara 'yakadarvürürkenpekçokınsan "Banane kardeşn\tahkimdmmahkânden.Benayms(Muınunasdge6nceğimi düşünüyorum "dıyor. Peki nedir uluslaranısı tahkim? Anayasada yapılmak istenen değişiklikle Danıştay neden devreden çıkanlmak isteniyor? Bugün sermayerün küreselleşmesi beraberinde ulusal hukuk kunallarımn da bu küreselleşmeyeayakuydurmasıgereğini orîaya koydu. Uluslarararası ve ulusötesişirketlerülkelerdeyapacaklan yatınmlarda kendilerini ganmtiye almak istediler. 'Küresel bar dünya dü&ninin yakşmes için ubehrama bir hukuk astenarun bütimkımJkmSege^vriiotmasıgerektiği' sa\lanmsırukm\vla çıkan gelişmis ülkeler dıs ticaretpoliükalarmda serbestleşmeyegidildiği 195O'lı yıllann başından beri bu düzeni oturtmaya çalıştılar. Dolayısı ile ülkeler arasmdaki ikili anlaşmalar kapsamına giren anlaşmazhklar, ımmyjDankm beriuluslaranısıtahkim mekantmasma bağlı çözülüyor. Türkiye de 1958 tarihli Atevv York Sözlesmesi, 1961 tarihli Avrupa Sözlesmesi ni imzalayıp onaylayarak anlaşmazlıklarda yabancı hakem karariarını tanıyacağını baştan kabuletmistir. PeMsorunnereae?Sonın, kamusdalankauayapûacakyabana yatınmlarda, özelUUedeyv^işlet-^evKtsözleşrmlerinde çıkacak olası anlaşmazlıklann çözümünde Danıştay 'ın devreden çıkanlıp yabancı hakem kararianna bağlı kalınmasında. Amacı, kamuya- ran olan ve kamu hizmeti veren devlet veyerelyönetimler ile te- mel amaçlan kâr olan ticari şirketlerin "eşü'statüde tammlana- mayacaldan için arulanndaki anlaşmazlıklann ulusalyargıda, önceden belirlenmiş hukuk kumllan uyannca hâkinüer tarafin- dan karara bağlanmasının doğru olacağında. tşin bir diğeryörrii de Türkiye 'nin uluslararası alanlardapek de parlak bir performans gösterememiş olduğu gerçeği. Haklı ohaTmpekçokkonuaabileuluslanmmtophduldanıbuhakUığlmm Savunanlar 'Yatırım için şart' • YABANCI SERMAYENİN GELMESİ tÇlN ULUSLARAH4SI TAHKİM ŞART: Özellikle eneıji alanında Türkiye'nin büyük bir açığı var ve bu açık her geçen gün artıyor. Bunu kapamak için her yıl 4.5-5 milyar dolarhk eneıji yatınmı yapmak zorundayız. Bunun yanı sıra ulaşım ve telekomünikasyon sektörlerinde de milyarlarca dolar yatınm için yabancı sermayenin gelmesi şart. Türkiye'nin elinde gerekli yatınmlan yapacak kaynak yok. Ancak yabancı yatınmcı kendisini garantiye almakta ve uyuşmazhklann yerel mahkemeler yerine uluslararası hakem yoluyla çözülmesinde ısrarh. Dolayısıyla gereklı değişikliği yapmak zorundayız. Yurtdışından proje fînansmanı gelmesi için. bu yatınmlann özel hukuk sistemi içinde değerlendirilmesi lazım. • TÜRKİYE NİN KADERİ DEĞİŞECEK, TARİHİ BtR FIRSAT: Yabancı yatınmcılar ya da ortaklıldan tarafindan başlanan pek çok yatınm ve proje, uluslararası tahkimle ilgili yasa değişikliğini bekliyor. Eneıji ve özelleştirmeyi kamu hizmeti olmaktan çıkartmak için bu değişiklik yapıUyor. Yani bu uluslararası tahkim sadece yabancı yatınmcılar için degil, Türk özel sektörü için de isteniyor. Bu yatınmlar yeni sanayi yatınmlannı peşinden sürekleyecek, büyük bir istihdam yaratacak, üretim artacak, gelir düzeyi yükselecek. • EGEMENÜĞİN YİTİRİLMESİ ANLAM1NA GELMEYECEK: Uluslararası tahkimın kabulû egemenliğin yitmesı anlamına gelmez. Herkes kabul ediyor. Kimseye bir şey olmadı. lspanya'da sanayinin yüzde 50'si yabancılann elinde, ama bağımsız bir ülke. Türkiye zaten Helsınki Nihai Senedi ve imzaladığı iki taraflı sözleşmelerde tahkim kurumunu benimsedi. Ülkenin kalkınması için büyük önem taşıyan çağdaş hukuk ilkelerine Anayasa'da da yer verilmeli. Kamu yararını ilgilendiren imtiyaz sözleşmelerinde, Danıştay denetiminin kaldırılmasına karşı çıkanlar 'Dünya önünde Türkiye her zaman haksız çıkıyor' • KAYNAK GERÇEKTEN YOKMU? Türkiye'de yatınm yapacak kaynak olmadığı söyleniyor. Türkiye'de devletin en önemli gelir kaynağmı vergiler ve KİT kârlan oluşturuyor. Oysa kaynak yok diyerek yabancı sermayeyi ve uluslararası tahkimi isteyenlerle hemen hemen aynı çevreler, kaynak yaratmak için çıkanlan vergi yasasından bir sürü ödün istediler ve elde ettiler. Onemli bir gelir kaynağı ve Türkiye'nin en kârlı kuruluşlan arasında genelde üst sıralarda olan KtT'ler ise özelleştirme programına alınıyor. Altın yumurtlayan tavuk kesilmek (satılmak) isteniyor. Zararda olan, ama durumu düzeltilebilecek KİTler de var. Ancak özelleştirmeye gerekçe yaratmak amacıyla yatınm yapılmadığı, görev zararlan ödenmediği ve yüksek faizle borçlanmaya zorlandıklan için hükümet, politik gerekçelerle bunlardan sağlanacak kaynaktan da mahrum kalmayı yeğliyor. Başbakanhk Yüksek Denetleme Kurulu'nun hazırladığı rapor bile. satılmak istenen KlT'lerin Türkiye'nin vergi gelirinin üçte birini oluşturduğunu ortaya koyuyor. Hazine'ye kârlannın büyük bölümünü aktaran KlT'ler, ulusal gelirin de yüzde 10.8'ini oluşturdu. • KABULÜSTRATEJİK OLARAK YANLIŞ: Yabancı sermayeye muhtaçlığımızı daha en başından ortaya koymak pazarlık gücümüzü sıfıra indiriyor. Anayasayı değiştirdiğimiz anda teslim oluyoruz. Hiç bir şekılde pazarlık şansımız kalmıyor. Türkiye, 60 milyonluk gelişen bir pazar. Yabancı sermaye burayı kendisi için kârlı görüyorsa zaten Türkiye'ye gelecektir. Yabancı sermayeyi bir bütün olarak değil de kendi aralannda rekabet eden gruplar halinde değerlendirirsek bu rekabeti kamçılamak suretiyle avantajlar bile yakalanabilir. Çin'de, yabancı sermayeye yönelik şu an bizde olduğundan çok daha fazla kısıtlama var. Ortaklıklarda yabancılann payı yüzde 49'u geçmesine bile izin verilmiyor. Oysa Çin dünyamn en çok yabancı yatınm çeken gelişmekte olan ülkesi. Ülkenin geçen yıl aldığı doğrudan yabancı yatınm miktan 44.236 milyon dolar. Bu da GSYlH'sinin 7'de birine denk geliyor. • ENERJlAÇIĞI GERÇEKTEN VAR MI? Türkiye'nin eneıji açığı olduğu ve gelecek yıllan düşünerek bu alanda hızla yatınm yapması gerektiği söyleniyor. Türkiye'nin bu yatınmlan yapmaya yeterli kaynağı olmadığı için yabancı ortakhklı konsorsiyumlann katilabileceği ihalelere yasal kılıf hazırlanıyor. Oysa Devlet Planlama Teşkilatı'nın (DPT) hazırlayıp Eneıji Bakanlığı'nın kabul etmediği rapora göre, Türkiye'nin 2005 yılında yüzde 19 eneıji fazlası olacak. DPT raporana göre potansıyel eneıji projelerinin tamamlanması durumunda 2005 yılındaki fazla enerjinin oranı yüzde 46'ya çıkacak. • EGEMENLİĞİN SONU: Uluslararası tahkimle Türkiye, uluslararası mahküm haline gelecek. Özellikle şu dönemde uluslararası platformlara götürülen en haklı davalarda bile Türkiye'nin nasıl haksız çıkanldığını bilmek tahkimin sonuçlannı kestinneye yeterlidir. • HUKUKSAL OLARAK HAZIR MIYIZ? Yasa çıksa bile gelecekte uygulanması sırasında sorunlar çıkacak. Danıştay Başkanı Erol Çırakman çıkacak sorunlan şöyle özetledi: "Uluslararası davalarda kendimizi iyi savunamıyoruz. lyi savunamamamn altında, hukuki bilgi noksanbğından ziyade yabancı dile yeterince hâkim olmamak yaüyor. Sonradan öğrenilen dille yapıian savunmalar yeterli olamıyor. Tahkim yoluyla çözmeyi düşündüğümüz davalar sözleşmeden doğan davalardır. Bu davalarda sözleşmenin içindeki maddeler, karşılıkb taahhütler ve borçlar sözkonusudur. Bu nedenle davalara Türkiye adına giren hukukçulann hem sözleşme hukukunu ve sözkşmeyi kavraması hem de çok iyi dil bilmcsi gerekecek. Verilen hakem kararlannın Türkçeye tercümesinde de sorunlar yaşanabilecek. Kısacası, şimdiden düşünülemeyen. sözleşme hükümlerindeki en ufak bir ibare bile önem taşıyacak." Hukukçular. oluşturulacak tahkim komisyonunda Türkiye'nin ne derece etkin olacağına şüpheyle bakıyoriar. Nasılişliyor?Tahkim, geniş anlamda ta- raflann mevcut ya da potan- siyel bir ihtilafı, aralanndaki anlaşmaya göre, hakemdeni- len özel şahıslann karanna götürdükleri özel biruygula- ma. Ticaret konulu özel hu- kuk ilişkilerinde 'eşit' taraf- lar sayılan şirketler ile devlet- ler için ulusal ve uluslarara- sı hukukta tahkime herhangi bir engel yok. Uluslararası hukukçu Rona Aybar, "Biz tahkimin kendisine değil. ka- mu hizmeti alarunda imtiyaz sözleşmelerinde yabana yab- runcı ile çıkabilecek anlaş- mazhklarda Daıuştay'm dev- reden çıkanlmasına karşryız" diyor. Uluslararası tahkim heyetleri şunlar -ICSID tahkimi: Dün- ya Bankası'nın çatısı altında faaliyet gösterir. Devlet ile yabancı ülke yatınmcısı ara- sındaki yatınm uyuşmazlık- lannı konu ahr. Kararlan, devletleri doğrudan bağlar. -ıcc tahkimi (Uiusia- rarası Ticaret Odası 'na bağlı): Dünyada ticari ihti- laflann hallinde, halen en çok başvurulan mekanizma. Ku- rallan ICC tarafindan belir- lenmektedir. Tahkim başvu- rusu taraflann nzası ile yapıl- mış olduğundan taraflar üze- rinde zaten bağlayıcı olan ha- kem kararlan otomatikman icra edilmektedir. - UNCITRAL tahkimi (Birleşmiş Milletler 'e bağlı) : ICSID ve ICC'den temel farkı hakem heyetinin 'ad hoc' (özel seçilmiş) olması, yani tahkimi yöneten bir ku- rumun bulunmamasıdır. Ta- raflar bu tahkim türünde hem hakemlerin atanması hem de hakemlerin uyacaklan kural- lan belirlemede önemli bir yetkiye ve esnekliğe sahiptir. Talaıı projelerine yeşfl ışık• Akkuyu Nükleer Santrah Santral üıalesine giren konsorsi>'umlar ulus- lararası tahkimi şart koştular. Bergama-Euro- gold örneğinde olduğu gibi hükümet, nükleer santral ihalelerine girecek konsorsiyumlara ba- zı taahhütler verdi. ancak sivil toplum kuruluş- lannın tüm ısrarlanna karşın bunlann ne oldu- ğu açıklanmadı. • tzmit Körfea'ndeki köprü insaan Izmıt Körfez Geçişi Projesi'ne talip olan In- giliz, Japon ve Türk firmalanndan oluşan ulus- lararası bir konsorsiyum, köprü yapıldıktan son- ra. Denizcilik Işletmeleri'nin, Danca-Topçular arasındaki feribot seferlerini özel sektöre devret- mesini ve feribot geçiş ücretlerinin de köprü ge- çiş ücretinin yüzde 80'inden az olmaması koşu- lunu getirmişti. Karayollan Genel Müdürlüğübu koşullara 'evet' demiş. sözleşme Başbakan Me- sutYümaz'ın katıldığı törenle imzalanmıştı. Fa- kat Danıştay sözleşmeyı iptal etti. Konsorsiyum, ayncalık veren maddelerin ıptalinden sonra Ka- rayollan Genel Müdürlüğü ile sözleşme imzala- madı. tki yıldır bekliyor. Uluslararası tahkim u V ^r man Bakanlığı'nın verdiği izin süresi bittiği hal- de, şu anda maden sahasınınbir bölümünüoluş- turan orman alanını 2.5 yıldır 'işgal' altında tu- tarakbekleyişini sürdürüyor. Şırketin Enerji Ba- kanlığı ile imzaladığı sözleşmenin içeriği açık- lanmazken, neden hâlâ bölgeyi terk etmediği şüphe uyanchnyor. Diğeryandan Cominco ve Tüp- rag gibi, Türkiye'nin 500 yerinde altın arama izinleri mahkeme veya yerel yönetim kararlany- la iptal edilen çokuluslu ya da yabancı ortaklı şir- ketler için de uluslararası tahkim önemli fırsat- lar doğurabilir. • Fırûna Vadisi HES Projesi Çamlıhemşin Fırtına Vadisi'nde inşaaünabaş- lanan Dilek Güroluk Hidroelektrik Santrah için verilen ÇED raporunun iptalı için 205 Çamlıhem- şinli dava açmış, Trabzon ldare Mahkemesi yü- rütmeyi durdurma karan vermişti. Fırtına Vadi- si'ni birTürk müteahhitlik fırması olan BM Hol- ding, yap-işlet-devret modeliyle inşa etmektey- di. Trabzon ldare Mahkemesi'neaçılandavada bilirkişi raporu çevrecilerin lehine gelince firma derhal kendisine iki yabancı ortak buldu (ABB anlatmaktayetersiz kahşınuz, AvrupaBirtiği ile imzalanan gümrük birliğinin bugüne kadar yalnız Türkiye aleyhine işlemesi bile yetertigöstergeler. YabarmsennayeninengüçMisirnlennaenABD, OECD'de, yabana sermayenin anayasası sayılan MAI (Çok TanfaYatırmAnlaşmam)tartışrnalanna5(X)kisMkaamikg^ Türhyekaçlaşiileomdakimüzakerıelenekatıkh? Türkiye GATT'ı kendipariamentosunda tartıştı mı? GATTanlaşması TBMM'den bir dakikada geçti. Ama ABD, empoze ettiği anlaşmayı kendi senatosunda aynca tartışıp yeni tavizler talep etti. Tüm bu gerçekleri de göz önünde bulundurarak halkm seçtiği ve halkın çıkarlannı gözetmeye ant içmiş milletvekillerinin anayasanın 155. maddesinde Danıştay 'mdevreden çıkanlmasına yönelik değişikliği bir kez daha inceleyip tarnşmalannda yarar olduğunu düşünüyoruz. • / Dünyadan ornekler Yatmmeı her zaman galip geliyor Türkiye MAI ve Küreselleşme Karşın ÇalışmaGrubu Sözcüsü Ga- ycYümaz'ın verdiği bilgilere göre. ülkeler arasındaki ikili anlaşmalar kapsamına giren anlaşrnazlıklaruzun zamandır bu tahkim mekanizmala- nna baglı olarak çözülüyor. Ancak bu mekanizmalar NAFTA kapsamı dışında sadece devletler arası an- laşmazlıklan çözümleme yetkisine sahip. 'Yaönmcıdan de>1ete' işle- yen tahkim mekanızması ilk defa 1994yıbnda ABD, NAFTA veMek- sika arasında kurulan serbest tica- ret anlaşması (NAFTA) ile uygula- ma şansı bulabildi. NAFTA ile ge- tirilen yeni mekanizma, yaunmcı- lann, yani başka bir ülkede yatınm yapan çokuluslu şirketlerin doğru- dan doğruya devletler aleyhıne §\- kâyette bulunabilmelerini sağhyor. NAFTA'da geçerli olan sisteme göre, diğer birülkedeyatirım yapan çokuluslu şırket, bir şekılde zarar gördügünüsavunduğu birolayya da biryasa gibi herhangi bir gerçeklik- ten dolayı o ülke aleyhine dava açıp tazminattalep edebiliyor, ancakdev- letlere aynı şeyi çokuluslu şirket aleyhine yapma hakkı verilmiyor. Gaye Yılmaz' ın saptadığı, WTO ve NAFTA'daki uluslararası tahkim mekanizmasma gelen davalann en ünlüleri şunlar - ETHYl ftavast: Kanada'da ye- ni çıkanlan çevre yasalan ile bcn- zin katkı maddesi olarak kullanılan MMT maddesinin üretim ve taşını- mının yasaklanması üzerine, Kana- da'dabu alandaüretim yapan ABD'li Ethyi Şırketı NAFTA hükümlerine dayanarak dava açtı. Ethyl Şirke- ti'nin talep ettiği 345 milyon dolar tazminattan gözü korkan ve bu tür davalann genelde yatınmcılar lehi- ne sonuçlandığını bilen Kanada hü- kümeti, şirkete 13 milyon dolar öde- yip, özür mektubu yollayarak 'i$i tatkya bağlanu' yolunu seçti. • CHMSA davaSi: Meksika hü- kümetınin tütün ticaretinde tekel- leşmeyi önlemek amacıyla yaptığı bir vergi yasası değişikliği yüzün- daı ABD'li bir tütün şirketi olan CEMSA, NAFTA tahkim mekaniz- masında 50 milyon dolar tazminat talebiyle bir dava açtı. Henüz so- nuçlanmayan davada CEMSA şir- keti, Meksika hûkümetinin, NAF- TA'nın, 'verjjde tarafstzhk ve «y- nmohk yaprimaması' konusunda- ki hükümlerini ihlal ettığını öne sü- rüyor. - Pope&Talbot davasi: ABD1İ bir kereste şirketi,Pope&Tal- bot, koruma alanı olarak ilan edilen bölgede ağaç kesimi yapması ne- deniyle daha yüksek oranda vergi ödemek durumundabırakıldığı için Kanada aleyhine 30 milyon dolar- hk tazminat istemiyle dava açtı. Ül- kelerin ormanlan korumak için al- dığı kararlar NAFTA hükürnlerine göre şirketlerin kârhlığını önleyici dolaylı kamulaştırma statüsünde ele aîmıyor. nıştay'ın verdiği karara itiraz edebılecek y KAFTA'daki ömeklerine benzer biçvmde, herhangi bir nedenle zarar ettikleri gerekçesiyle Türkiye Cum- huriyeti hükümetini dava edebilecekti. • Eurogold'un altin arama izni Bergama "da siyanürle altın madeninin çalıştınla- mayacağını kesinleştiren mahkeme karanna karşın çokuluslu Eurogold şirketinin hâlâ maden alanını terk etmemesi de, şirketin uluslararası tahkim ya da MAI benzeri bir uygulamanın kabulünü beklediği- ne ilişkin tedirginlik yaratıyor. Eurogold şirketi, Or- yasası ile kendisini korumaya almayı amaçladı- ğını, böylece fırma davayı kaybederse yabancı yatı- nmcılar işin içinde olduğundan konuyu uluslararası tahkime götürebilecek. Bu durumda ise (ulusal yar- gı organlannda böyle birhaklan olmasına karşın) yö- re halkının söz hakkı olmayacak. Anayasa değişikliğinin sakmcahm Anayasa'daki değişiklik tasanlan- nı inceleyen hukukçulara göre 47. maddeye yapılması planlanan ek ile kamu mallannın özelleştinlmesinde kamu yarannın gözetilmesine ilişkin hususlar gözardı ediliyor. 125. maddede yer alan "tdarenin her türlûe\tem\çişlernkrinekarşı var- gıyoluaçıktjr" ıbaresme. "kamuhiz- meüeriile ilgili imtiyaz sözteşmelerin- de doğabflecek uyusmazhklann mil- li ve milletlerarası tahkim yoluyla çö- zülmesi ÖngörülebiHr" hükmü ekle- niyor. 155. maddenin değiştirilme- siyle ise Danıştay'ın imtiyaz sozleş- melerini inceleme yetkisi "düşünce- lerini bildirme" yetkisine indirgeni- yor. Böylece söz konusu alanda Danış- tay'ın rolü hukuki bağlayıcıhk dışı- na çıkanlmış oluyor. Söz konusu değişiklik tekliflerini inceleyen Mimar Sinan Üniversitesi Anayasa Hukuku Anabilim Dalı Baş- kanı tbrahim Kaboğlu, Danıştay'ın, siyasi iradenin dışında bağımsız bir yargı yeri olması nedeniyle, bu anlaş- malan imzalanmadan önce bir ön de- netime tabi tutmasının son derece ge- rekli olduğunu kaydederek Anaya- sa'da yapılmak istenen değişiklik ile aylardırülkenin gündeminde yer alan MAI (Çok Taraflı Yatınm Anlaşma- sı) için zemin hazırlandığmı belirtti. Kaboğlu, Anayasa değişikliğinin sakmcalannı şöyle özetledi: "Ana- yasa değişikliği ile hangi organlara yetki tanındığı beBi değü. Ayncabu değişiklik ile \asama orgarunaçokge- niş ve belirsiz yetkiler tanuımakta. Anayasa Mahkemesi'nm denetim ala- nı minimumla sınırtı. Yabana finnalar daha çok doğal kaynaklara yönelecekleri için Tûrki- ye'nin ekolojik değerleri büyük ölçü- de vıkuna uğravaaık, bireylerin hak arama yoflan kapanacaknr." t: ABD'dede iş yapan Kanadalı bir cenaze şirke- tinin tekel oluşturma yönündeki gi- rişimleri, küçük bir ABD şirketi ta- rafından belgeleriyle Mississippi Eyalet Mahkemesi'ne sunuldu ve mahkeme Loewen'i tekel oluştur- maktan suçlu buldu. Şirketin avu- katlan, yabancı topraklarda yattrım yapan bir çokuluslu şirketin uhısai mahkemeîerdeyargılanmasının NAF- TA hükümlerine aykın olduğu ve bu yargı sürecıiie •şffketinitbannBi ze- detendiğr savıyla ABD hükümetini yüzterce milyondolartazminattale- biyle dava etti. • Ve Türkiye: Hindistan'ın tekstil ürünleri ithalatma uyguladı- ğı miktarkısıtlaması nedeniyîe Dün- ya Ticaret Örgütü (WT0) Tahkim Kurulu'na şikâyet ettiği Türkiye açı- lan davayı kaybetti. WTO'nun Tah- kim Kurulu'nda alınankararda. Tür- kiye'nin imzakoyduğuGATT'a gö- re, Türkiye'nin diğer WTO üyele- rine ithalat kısıtlamastnda buluna- mayacağıbildirildı. Türkiye, AB'yle gûmrük birliği üyesi olmaktan ge- len hakkını kullanarak Hindıstan'a yönelik miktar kısıtlaması uygula- ma karan almıştı. Hindistan'ın şikâyeti ise ABD, Japonya, Filipin- let, Tayland ve Hong Kong tarafin- dan destek görmüştü.