Katalog

3AYFA CUMHURİYET 3 HAZİRAN 1999 PERŞEMBE OLAYLAR VE GÖRUŞLER EVET/HAYIR OKTAY AKBAL Seçmişi Bugüne Taşmak... Yerde kanlar içinde yaüyordu Levent yokuşunun ba- sında, tam da otobüse bineceği yerde... Elinde kü- ctık evrak çantası. Üstüne bir gazete örtmüşler... Üni- >ersitedeki dersine yetişmek için erkenden yola çık- nış biryurttaş... Ülkenin, içi dışı en temiz insanlann- dan biri... Bir bılim adamı, bir toplumbilimci (sosyo- bg), bir yazar: Cavit Orhan Tütengil... "19701i yıllarda yûzlerce masum insan, Ülkücü OençlikDerneği mensubu kişilerce öldürûldû. Bu der- pek, MHP'nin yan örgütüydü. Geçen yıllarda bu ül- töcü katı/terhesap vermedi, hatta onlann 'şerefli' ctev- tef tetikçileri olduğu açıklandı! Oysa hiçbir gırışim, stfedilen sözüm ona 'kutsal görev', bu katillen akla- yamaz. Hiçbir katil, katilleri besleyen, onlara kucak sçan hiçbirörgüt, zamanla suçundan annamaz. Biz- ler, yakınlannı MHP'Iİ katillere kurban verenler, 'geç- mışi bugüne taşımak'fa yarar görüyoruz." 0 ellili, altmışlı yıllann küçük ögrenctsınin, bugünün yüksek mımarı Deniz Tûtengil'ın bu sözJerine kim- se karşı çıkamaz. Katıller hesap vermelidir. Kim olur- sa olsun, hangı güçlere dayanırsa dayansın, adalet önünde ışlediğı cinayetlenn hesabını vermelidir. Bu olmazsa. o zaman, içinde yaşadığımıztoplum, birza- manların Teksas'ının yasasızdüzenıne döner. Ki, dön- müştiır! Aradan yıllar, yıllar geçmış, ama sokaklarda, köşe başlannda ışlenen'/a/// meçhul' olaylann gızle- ri karanlıkta kalmıştr. Cavrt Orhan Tütengil'in kızı Deniz Tütengil Mazlum gibı, Abdi ipekçi'nin kızı Nükhet Ipekçj Izerde, bo- şa geçmiş yırmi yılın hesabını sormaktadır: (Ama ki- me? Çeyrek yüzyildır işbaşına gelip de cinayetlerie ilgilı b<r sonuç alamayanlara mı, aJmak istemeyenle- i?J "...Ulkücülenn cinayetlerinde can verenler Türk sayılmıyormu? Yoksa, ülkücünün kanını canını aldı- ğıTürk'ûnbedeliyokmu?Cinayetleribelırienmişolan ütkücüler bırçok yerde bırer kahraman gibi konvoy- laria karşılanıyorsa, bırgövdegösterisi, bırgüçgös- terisı yapılıyorsa ve bizler böylesi bir dayanışmayı ne devlet kurumlanndan ne de başka partilerden göre- miyorsak ülkemizin makbul olmayan vatandaşlan konumunda hissetmez miyiz kendimizi?" Çok yazıldı çızıldı: Çeyrek yüzyildır işlenen siyasal amaçlı cinayetlenn üstüne gidilsin, katiller yakalan- sın, adalet önünde cezalandınlsın!.. Ama her bakım- dan suçlu olduklan saptananlar, zaman zaman ele ge- çirilıp gozaltına alınanlar, bir süre sonra bir de baktık ki serbest bırakılmışlar! Doğan Öz, ipekçi, Mumcu, Aksoy, Tütengil, Üçok vb ınsanlar neden, niçin, han- gı amaçla ortadan kaldınldı? Kimın emnyte, kışkırt- masıyla? Daha geçenlerde bunlardan biri duruşmaya bite gel- meden aklandı. Kanrt yetersızlığıyte de olsa... Bu gi- biler tıcaret yaşamında, politıka alanında en yetkin, en sorumlu yerierde!.. Kimse de çıkıp, 'ülkücütük' yaftası artında ülkenin en aydın, en yurtsever, en ya- rariı kişilenni planlı biçimde ortadan kaldıranlar kim- dır. şimdi nerededir, hangi görevlerdedir diye bir ça- lışma yapmıyor! Çeyrek yüzyıldır her şey kapalı ka- pılar ardında konuşuluyor. Ama 'resmi' çevreler, ki- şiler hep sustular, hep susacaklari Bu katıllerin adlan, kişilıkleri, egilimleri, ülkücülük- len nerde, hangi kıtapta yazılı diye sorarsanız, alın, Uğur Mumcu'nun kitaplannı okuyun yanıtını veri- rim. Sevgıli Mumcu'dan başka bu çırkınliklerin üstu- ne giden çıkmadı, bu gidişle çıkacağı da yok. Geç- mişi kanştırmayın, yoksa!.. diye korkutmalar daha ne kadar sürüp gidecek?.. DGM'lerde Köklü Değişiklik... M. Mete GÖKTÜRK htanbul DGM C. Savcısı A vrupa Insan Hakla- n Mahkemesi (Dı- vanı), tbrahim tn- caladlı bir Türk va- tandaşımn başvuru- su üzerine sonuç- landırdığı davada (Türkiye'ye karşı tncal davası), Devlet Güvenlik Mah- kemelerinde iki sivil yargıç yarunda bir asker yargıcrn da yer almasmı, adil yargılama hakkına gölge dûşüren bir uygulama olarak değeriendırmiştır. 9 Hazıran 1998 tarihli bu kararda: "Ceza davalannda bir askeri yar- gKan yargılamaya kabhnası hususu, txı yargılama usulünün istisnai nhe- Kğini açıkca ortaya koymaktadır. Ve süahlı kuvvetierin askeri olmayan yargı alanına bir müdahaksi olarak yorumlanabilir. Bu şarüar altında komisyon,başvuru sahibinin bu yar- gımertiinintarafazbğı hakkmda kay- güara kapılmasını objektif olarak hakh görmektedir" denılmıştır. Aslında DGM'lerde esasen azın- lıkta olan askeri yargıçlann bugüne kadar Divan'caduyulan bu kuşkuyu haklı gösterecek hiçbir uygulamala- nna ya da yanlı (taraflı) davranışla- nna ihşkin en küçûk bir örnege rast- lanılmarruştır Ancak Avrupa Sözleşmesine taraf olan ve Avrupa tnsan Haklan Mah- kemesi 'nin kararlanna uymayı taah- hüt eden Türkiye Cumhuriyeti'nin, amkbu karantarüşmaya yetkisi yok- tur. Yetkililerin bu karar doğrultu- sunda uygulama ve düzenlemeler yapmalan anayasal bir zorunluluk- tur. Avrupa İnsan Haklan Mahkeme- si, Türkiye'ye* bu konuda gerekli düzenlemeleri yapması için 3 ay sü- re tanımıştır. Eylül 1998'de bu süre dolmuş olmasına karşın bugüne ka- dar bu karara kulak tıkayan yetkili- ler, ancak AbduOah Öcalan'ın yar- gılanması sürecine girildiğinde ko- nunun ciddiyetını anımsamışlardır. Bu durumundüzeltilmesı için acele ana- yasa değişikliği yapılması gündeme gelmiştir. Şimdi öyle görünüyor ki bu degışikhk gecıkmeksizin yapılacak, askeri yargıç ve savcılar kısa bir sü- re içerisinde DGM'nin bünyesinden çıkanlacaklardır. Ne var ki bu değişiklik DGM'le- rin varlığına ve uygulamalanna kar- şı çıkanlann beklentilerine kesinlik- le yanıt verecek nitelikte görünmü- yor. DGM'lenn uygulamalannı hu- kuka aykm bulanlar yalnızca mah- keme heyetindeki bir yargıcın aske- ri yargıç olmasına değıl. daha çok ve ağırlıkh olarak DGM'lerin soruştur- ma, yargılama ve infaz uygulamala- nnın farklı oluşuna karşı çıkıyoriar; asıl bunlann adil yargüanma hakla- nna ters düştüğünü vıırguluyorlar. Ceza yargılamalanyla ılgili yasa- lann amacı, adil ve hukukauygun bir soruşturma ve yargılama yapılma- sını ve gerçeğin hukuka uygun birbi- çimde behrlenmesini saglamak olma- lıdır. Bunun nasıl gerçekleştırilece- ğını belırieyen 'Ceza Yargrtamalan Lsulü Hukuku" diye bir hukuk da- lı ve onun evrenselleşmiş hukuk ku- rallan vardır. Bu kurallar çağdaş ve demokrarik toplumlann tümünün ce- za yargılamalanyla ilgili yasalann- da, benzer şekillerinde yer alır. Adil ve hukuka uygun bir yargılamanın gerçekleştirilmesi için zorunlu ol- duklan kabul edilen bu kurallann bir kısım suçlarla ilgili yargılamalar sı- rasında kısmen de olsa geçerli ol- maması, o yargılamanın adil olarak yapıldığı ve sonuçlandınldığı konu- sunda kuşkular yaratabilecek ve tar- tışmalara yol açabilecekbir uygula- madır. Yine cezalann infazıyla ilgili ya- salann amacı, kesinleşen bircezanın hukuka ve çağdaş hukukun infazdan beklediği amaca uygun, adil bir bi- çimde yerine getirilmesini sağlamak- Or. Infaz ile ilgili kurallar ve uygu- lamalar suç türlenne göre artı ceza- landırmabiçimine dönüşmemeli, in- faz sırasında ceza süreleri dışında iyi suç, kötü suç değerlendirmesin- den olabildiğince kaçınılmalıdır. Işte bu nedenlerle DGM'lere kar- şı çıkanlarca: CMUK'ta 3842 ve 4229 sayılı ya- salarla yapılan degışıklıklerle ceza yargılamalanndakı genel esaslardan farklı olarak DGM 'lerde hazırlık so- ruşturması sırasında (gerek emni- yette gerek DGM C. savcılıklannda) samklann savunucu bulundurma haklannın olmaması. bu aşamada sanık vekilkrinin sanıklaria görüş- me haklannın bfle buhınmaması,sa- nık vekülerinin bazırhk somşturma evrakuu incdeyenıemeteri, savunma hakkının önenıli ölçüde zedelenme- si olarak değeriendiriliyor. Savunucusu (avukatı) olmaksızın yürütme organına bağlı olan polise soruşturma ve sorgulama hakkının ta- nınması, yasak soruşturma yöntem- lennebaşvurulması ve işkenceye ka- pı açmaktır. Polisin, savunucusu ol- maksızın yaptığı soruşturma, aldığı ifadeler ve düzenlediği fezlekelerin mahkemece verilen kararlara daya- nak yapılması, yürütmenin yargı ala- nına ciddi bir müdahalesidir ve adil yargılama hakkının yokedilmesidir, deniliyor. Yine DGM'lere ve onun uygula- malanna karşı olanlarterör suçlan için ayn bir infaz uygulaması yapılması- nın haksızlığma değiniyorlar. Ceza- lann infazıyla ilgili yasalarda ceza- sının yaklaşık %40'ını tamamlayan hükümlünün koşullu (şartlı) salıve- rilebilecegi öngörülmüşken terör suç- lannda bu oranın 3/4 olarak kabul edilmesini, yani terörsuçlusunun ce- zasının ancak 3/4'ünü ıyi halle ta- mamladıktan sonrakoşullu salıveri- lebileceğini, bunun ise insan hakla- nna, eşitlik ilkesine aykın olduğunu ıddia ediyorlar. tşte bütün bu ıtirazlar, Avrupa İn- san Haklan Mahkemesi'nde Türki- ye aleyhine açılmış ve henüz sonuç- lanmamış davalarda, bildiğim kada- nyla ileri sürülmüştür. Aynca açıla- cak yeni davalarda da konu edilece- ği kesindir. Büyûk olasılıkla da bu id- dia ve ıtirazlar haklı görülerek Tür- kiye tekrar yenı düzenlemeler yap- mak zorunda bırakılacaktır. Bu nedenle DGM'lerle ilgili ana- yasada yeni düzenlemeler yapılır- ken şimdiden bu hususlann da dik- kate alınması, anayasa değişikliği sı- rasında şayet DGM'lerin tümden kal- dmbnası düşünülmüyor ise 2845 sa- yılı DGM'lerin Kuruluş ve Yargıla- malan Usulü Hakkındaki Kanun'da, CMUK'ta ve cezalann infazıyla il- giliyasalarda gerekli değişiklikve dü- zenlemelerin yapılarak DGM'lerin farklı soruşturma, yargılama ve in- faz uygulamalanna sonverilmesi yo- luna gidilmelidir. Sonuç olarak, DGMTenfc yapıla- cak değişildikler Avnıpa'nın bir sü- re daha malanıp gö/ünü boyamavı amaçlayan bir makyaj ta/etemekten ibaret ohnamah. toptumun uzun va- deli cıkarkn doğrultusunda demok- ratikleşmeye yonetik\<eni bir adım at- ma firsaü olarak değerkndirflmefr- dir. Başsız, Bacaksız, Kolsuz! B atı'nın kültür kentlerinde yontu (heykel) ve büst gibi yontu sanatı örnekleriyle be- zenmış alanlarveparklar vardır. Üçbınyıl- lık kültür kenti, 12miryonluklstanbul'daiseyok- tur. Bu sanann ürünleri toplumumuzun günlük ya- şamında gereken saygın yerini alamamıştır. Istan- bul'un şurasına burasına yine de kimi yontular yer- leştirilmiştir. Aradan geçen yıllarda bazılan ses- sizce kaldınlmış. depolara atılmış ya da apar to- par gözlerden ırak köşelere götürülmüştür. Sağ- da solda duranlann da durumu pek içler açıcı de- ğildir. Tophane otobüs durağının hemen arkasında, kü- çük, bakımsız bir park vardır. 1970'li yıllann ba- şında, hangi çalışma bakanı idi bilinmez, buraya bir emekçi heykeli kondurtmuştu. Yanı başmda- ki küçük Iş ve Işçi Bulma K.urumu binasının ka- pısında, Almanya'ya gidebilmek umuduyla gün- lerce, bazen haftalarca uzun kuyruklarda sabırla bekleşen on binlerce emekçinin simgesi olsun is- temişti sarunm. Yontu betondandı. 1920'li yıllar Almanyası'nın o kaba yontulannı anımsatıyordu. Önce ellerini kopardılar. Bıleklerinden kırdılar. Hiç kimsenın sesi çıkmadı. Basında birkaç satır olmaktan öte- ye geçmedi. Başka bir ülkede olsa olay yarata- cak bir saldın idi bu. Emekciler kenti lstanbul'da kimse yürümedi, yumruklar havaya kalkmadı. Kınama bildirisi yayımlayan, saygı duruşu yapan da olmadı. lşçi sendıkalanndan ses çıkmadı. Ateş- li konuşmasını pek seven sendika genel başkan- lan, yöneticileri sus pus oldular. Emekçi, yontu- suna yapılan o saldın karşısında nedense sessiz kaldı. Sonra 1980'U yıllar geldi. Sendikalar kıyı- ma uğradı. lşçi haklan tırpanlandı, budandı. 12 Eylül cuntasından önce 4 milyona ulaşmış sen- dikalı işçi sayısı hızla eridi. Tophane'nin emek- çi heykeli kolunu yitirdi, başıru ve bacaklannı da. Oldu tam bir beton yığını. lşçi sendikalan 194S sonrasında "demokrasi- ye geçjş" göstermeliği gereği oluşturulmuş, yö- netenlerin buyruğu üzerine kurdurulmuştu. Sen- dikalar Türk işçisinin hakkını, kısa dönemler dı- şında, hiçbir zaman doğru dürüst koruyamadı. Mîlyonlarca emekçi 50 yıl süresince halkçı ve iş- çi partüeri yeğlemedi. Büyükkent gecekondula- nna sığınmış çalışan kesim sandığa gittiğinde hep kapitalizm yanlısı sömürücülere verdi oyu- nu. Kendisini bılinçlendirecek bilgiiiönderler'den çoğu kez yoksun kaldı. Türkiye emekçisinin simgesi şimdi Tophane'de zavallı bir beton yığını. Başsız, bacaksız, kol- suz... AHMETARPAD PENCERE Devenin Başı!.. Türkçemizin zenginliğinde Apo davasını özetlemek çok koiay: Baş, kellesini kurtarmak istiyor.. Kafası bu yönde çalışıyor. • "Teröristbaşı"run kellesi, Batı'da birinci de- recede ilgi görüyor... Ya kafası?.. "Kafa büyük, içi boş.. Kulağından tut, çifte koş!.." Dilimizde insan boynunun üstüne oturtulmuş organa ilişkin üç sözcük var: Baş.. Kelle.. Kafa.. Apo'da kelle kulak yerinde, ama, teröristba- şının yola çıkarken kellesini koltuğuna alama- dığıdabelli.. Ülkeye başbelası olduğu da açık; devtete baş- kaldırmasına karşın yaptığı işe baş koyma- mış... Başa geçmiş, başı çekmiş, baştankara git- miş, Ali kıran baş kesen olmuş; iş, baş verme- ye gelince, boş vermiş; yan çiziyor. Peki, ne yapalım?.. "Asmayalım da besleyeiim mi?.." • "Yedi delikli tokmak, Bunu bilmeyen ahmak!.." Bil bakalım nedir?.. "Baş " değil mü.. Ancak sen bilmeceye bak- ma!.. Baş anlam değiştirir, kimi zaman kelle olur... Kimi zaman kafa!.. "Başı çekmek" başka anlama gelir, "kafayı çekmek" başka anlam taşır. "Kafadan çatlak" bir bakıma "kafadan gay- n müsellah" demektir. Peki, başsız örgüt olur mu?.. Ya kafasız baş?.. Apo, başsız örgütün kafasız başı mı?.. Yok- sa kellesinin derdine düşmüş zavallı baş mı?.. Kafayı mı yedi Apo?.. Kafası mı kanşık?.. • Dünya medyası teröristbaşının mahkeme- deki konuşmalan karşısında şaşırdı, düş kınk- lığına uğradı... Kimisi dedi ki: - Yok devenin başı!.. Teröristbaşının Sevr tezgâhında dokuduğu kumaşın astan yüzünden pahalı geldi. Tevfık Fikret ne demişti: Vaktiyle bir devenin bir başı varmış.. • Başsız deve olmaz, masal bu ya.. Başsız deve olur mu?.. • ' "" Finans hocası! Toprakbank'tan değerli öğretmenlerimi^e öıe\ kredi kartı: Öğretrnenkart. Öfırntmenkart'ı kofilsiz alabilir, Turkıye ve dunyamıı her yerinde alışveriş yapabilir, binden (azla ATM'den nakit avans çekebilir, topladığınız Toprakpuan'lar karşılığında cazip armağanlar kazanabilirsiniz. Öğretmenlerimizin hayatını kolaylaştıracak Öğretrnenkart, yalnız Toprakbank'ta! .toprakbank.com.tı