Katalog

SAYFA CUMHURİYET 25MAY1S1999SAL1 10 D İ Ş H A B İ L İ v L l i ı K dishab@cumhuriyetcom.tr Hava operasyonuna komuta eden Korgeneral Short, NATO'nun stratejisini eleştirdi 'Harekat işe yaraımyor' KAVŞAK OZGEN ACAR G. Afrika'da Mandela'sız yaşam Irk aynrmna karşı direntşi ile Afrika'da bayraklaşan Guney Afrika'nın 80 ya- şındakı Devlet Başkanı Nelson Man- dela, 2 Haziran Çarşamba günü emekli oluyor. O gün yapılacak seçim- ler Guney Afnkatarihinde yeni bir do- nemı başlatacak. Toprakları Türkiye'den yüzde 50 fazla, nüfusu yüzde 30 az olan bu ul- ke, yılda 22.4 milyar dolariık mal alı- yor. Altın, kömür, platin, demircevhe- ri, bakır, kereste, şeker, balık gibi mad- delerin satımından 28.5 milyar dolar girdı sağlıyor. Tüm Afrika'nın 90 bin megavat elektnğinın 40 bini bu ülkede üretili- yor. Afrika'da 80 bin km'lik demiryo- lunun 21 bin, asfalt yolun 325 bin km'sinin de 58 bınine sahip. Bin kişi- ye düşen telefon sayısı tüm kıtada 19 iken, Güney Afrika'da bu rakam 130. Son yıllarda Rolex saatti, cep tele- fonlu, Mercedesli siyah işadamlan çoğalırken, her 17 saniyede ciddi bir suç, yanm saatte bir cinayet ışleniyor. Her iki dakikada bir ev soyuluyor. 229'u geçen yıl olmak üzere 5 yılda 1000 polisin öldürüldüğü Güney Af- rika'da, Mandela'ya göre, günde 1500 kışi AIDS kapıyor. Ak saçlı kara delikanlı Nelson Mandela, ırk aynmının ilk kez dışlandığı 1994 seçımınde, partı- si Afrıka Ulusal Kongresı'ne (ANCj yüzde 62.6 oranında oyia, 400 sandal- yeden 252'sinı kazandırdı ve ulkenın ilk siyah başkanı oldu. Bir kamuoyu yoklamasında, 5 yıllık iktidarına on üzennden on verenlerin oranı yüzde 43. Mandela, donemıni şu sözlerie değeriendiriyor: "Bir- kaç yıl önce, düşlen- mesı bile olanaksız olan şeylerı günlük yaşama soktuk. Daha iyı yaşamın temelını attık. Ne yaptıysam ANC ıle birlikte yap- tım." 1979 yılına değin kentlerde ev sahibi olamayan siyahlar için beş yılda yapılması- na söz verilen konut- lann ancak yanst ta- mamlanabıldi. Yarım milyon konutun yapı- mı sürüyor. Nüfusun yüzde 20'si akar suya, yüzde 63'ü elektriğe kavuştu. Yüzde 8.5 gibi bir kalkınma hızı gerçekleştı. Işsızfik ora- nı düşürülemedi. Irk ayrımına direnişinden dolayı 27 yıl cezaevinde yatan Mandela hak- kında yardımcısı Thabo Mbeki bir ko- nuşmasında, "Özgüriüğün yasaklan- dığı kapkaranlıkzindanlarda yaşadın. Bundan dolayı kutsandık" dedi. Man- dela'nın yanıtı ise "Bu gerçeği çok lyi bihyonım. Çünkü ben de Güney Af- rika haikının bir ürünüyüm" oldu. Mandela, ülkesinı yeniden Ingiltere Uluslar Topluluğu'na soktu. BM Gu- venlik Konseyi'ne seçtirdi. İsrail-Filis- tin ya da Küba-ABD ilışkılerine aynı uzaklıkta durdu. Görevınin ilk üç yılın- da50ülkeyi ziyaret etti. "Başkan'üan çok 'kahraman" gibi karşılandı. BM'ye konuşma yapmaya geldıgi gün New York'ta bir ABD başkanı gibi olağanüs- tü güvenlık önlemleri ve gövde gös- terısi ile karşılandığını anımsanm. 38yaşındabıravu- kat ıken 150 ayn ırk aynmı sanığını savun- duğu günlerde, 22 ya- şında Winny Nom- zano Madikizela ile tanıştı. Mandela yeni boşanmıştı. Bir yıl sonra evlendiler. Winny de siyasal ya- şama atıkjı. Dort ay- lık hamile iken tutuk- landı. Mandela da, 1962'degirdiği ceza- evinde 27 yıl kaldı. Sadakatsizlıği ne- deniyle boşadığı Winny, sonralan top- lumdatepktlere yol açan davranışlar- da da bulundu. Örneğin Londra'ya uçakla giderken 1500 dolar tutan faz- la bagaj parasını birınci sınıftaki yol- cularakarşılattı. Mandela'nın evini mü- ze yaptı. Ziyaretçilerden ikişer dolar al- maya başladı. Mandela, Mozambik Cumhurbaş- kanı Samora Machel 1986da gizem- li bir uçak kazasında ölunce dul kalan eşi Graca (53) ıle geçen yıl 80. doğum- gününde üçüncü kez evlendi. Pas- kalya'da tanıştırdığı kabilesı her ikisi- ni geleneksel törenle kutsadı. Onlar er- mışmuratlarına... Goofy, Miki Fare'ye karşı nBazı yolsuz bakanlannı koila- makla suçlanan Mandela. Walt Disney'in karakterlerinden esın- lenerek muhaliflerini "Miki Fare partr'ter" diye tanımladı. Halkı "Demokrasi ıçin yaşam- sal olmayan, yarariı amaçlara hiz- met etmeyen yitik partileri des- teklememeye" çağırdı. Muhallf- lerden Tony Leon da Mandela'yı çizgi filmlerin köpek kahramanı Goofy'ye benzetti. Mandela, kalp ameliyatı geçiren Leon'u hasta- nede ziyarete gıttiğinde "Hu hu! Goofy, Mikı'yı görmeye geldi!" diye seslenecekti. Gölge adam Thabo Mbeki Mandela, beş yılınm son üç yılında günluk ışlennin önemlı bölümünü "iş- to/*°yardımcısı. şiirsel anlatımlı birya- zar-hatip olan Thabo Mbeki'ye devret- mişti. Başkan seçilmesine kesın gö- züyle bakılan Mbeki, 18 Haziran 1942'de doğdu. Kimilenne göre, "Afrika röne- sansının peygamben, yeni bir devlet adamı", kimilenne göre "gölge- sinde kaldığı patronunu kızdırmamaya özen gös- teren bir polrtikacı". Mbeki'nin kapalı kapıla r ardında bir yönetimder hoşlandığı öne sürülu- yor. Ailece ırk aynmına kar- şı direnen, bu yolda ağa- beyini kaybeden Mbe- ki'nin babası ve annesi de 9 yaşında iken tutuk- lanmıştı. Yasadışı ilan edilenANC'ye 14 yaşın- da girdi. Yeraltı çalışmalanna katıldı. Ortaöğreniminı kendi çabası iletamam- ladı. 30 yıllık sürgün yaşamında genç- teri örgütledi. Güney Rodezya'da (Zim- babwe)tutuklandı. Güney Afrika'yates- lim editecek ıken ingıliz Avam Kama- rası devreye girdi. Tanzanya'ya siyasal sığınmada bulundu. Güney Afrika Ko- münıst Partısi'ne (SACP) yazıldı. Ingil- Thabo Mbeki tere'de Sussex Ünıversitesi'nde eko- nomi okudu. 1970'te Moskova'da as- keri eğitim gordükten sonra Lusaka'ya gitti. ANC'nin siyasal ve askeri kade- melerinde yükseklı. 1989'da ANC'nin uluslararası ılışkiler bölümünün başına geçtı. Özgürlüğunü kazanan Mandela ile çalışmaya başladı. 1994'te girdıği parla- mentoda başkan yar- dımcısı seçildi. Komünist Parti üye- lığini resmi biyografi- sınden çıkartan Mbeki, Mandela'nın bazı söy- levlenni de yazdı. Ko- nuşmalannı, 'Afrika, Ar- bkZamanı Ge/d/'adlı bir kitapta toplayan Mbe- ki, tarihe daha şimdi- den "Ben bir Afhkalı- yrm'başlıklı unutulmaz konuşması ile geçti. Evli, çocuksuz Mbe- ki, adaylığını açıkladıktan sonra Xhosa adlı kabılesinin yaşadığı köyüne gide- rek, küçük bir bakkal dükkânı sahibi olan annesinı ziyaret etti. Seçimde Man- dela'ya kıyasla daha az, ancak yine de yarıdan fazla oy alacağı sanılıyor. Oy- lannın azalmasında, jet sosyete ve ga- zınolar kralı ile yakın bağlantılannın et- kili olacağı söyleniyor. Tiirkiye nire, G. Afrika nire! Türkiye ile Güney Afrika arasın- daki uzaklık, ikı ülkenın birbirinı an- lamayan ilişkilerin oluşturrnasında temel neden. Oysa ekonomik ilişki- lere bakınca önemli bir "potansi- yel"'m varlığı dikkati çekiyor. Türkiye, Ankara Belediyesi'nın Gü- ney Afrika'da satın akJığı dumansız kömür madeni ocaklan ile bu ülke- de yatınm bile yapmış durumda. Tür- kiye'nin bu krtadakı en önemli eko- nomik ilişkisi, Kuzey Afrika'da Arap ülkelennden sonra Güney Afrika ite. Türkiye 1997'de, çoğu battaniye, eşarp, kuru meyve, yapay lif, pa- muk, örme konfeksiyon, züccaciye, makine, hatta çiklet olmak üzere Gü- neyAfrika rakamlannagöre 246 mil- yon, Türkiye'ye göre 71 milyon do- larlık ürün sattı. Buna karşılık Güney Afrika veriterine göre karşılığında 177 milyonu kömür olmak üzere demir cevheri, ham deri, demir-çelik ürün- leri, hatta tütün olmak üzere 417, Türkiye'ye göre 183 milyon dolartık mal aldı. Güney Afrika da Özal gibi Amenka'ya "daha az yardtm, daha çok ticaret" derken, Türkiye gibi tekstil kotaveengellemeterindenya- kınryor. İki ülke arasında 1997'de arzulan- mayan bir oiay yaşandı. Güney Af- rika, Türkiye'nin alacagını varsaydı- ğı, 12 adet Flooıvalk saldın helikop- tennin satışına, insan haklannı gerek- çe göstererek "ambargo" koyduğu- nu açıkladı. Mandetanın, "AtatürkBanş Ödü- /ü"nü reddetmesi de üzürrtü yarattı. Daha sonra düşüncesini değiştiren Mandela, ödülün Isviçre'de verilme- sini önerdryse de iş işten geçmişti. Oysa Mandela, ınsan hakları karrie- sı çok zayıf olan Endonezya Başka- nı Suharto'ya ülkesinın en önemli in- sanlık ödulünü vermekten çekinme- miştı. Güney Afrika, Kenya'daki Apo'nun sığınma isteğini reddettığini An- kara'daki buyüketçiliği kanalı ile açık- layarak ikı ülke arasındaki ilişkilere göl- ge düşmesini önledi. Elmek: oacar(n superonline.com Faks:0312.46815 79 • New York Times gazetesi, Belgrad yönetiminin söz verdiğinin aksine, Kosova'daki askeri gücünü takviye etmeye başladığını bildirdi. Dış Haberter Servisi - Belgrad'ın Koso- va'ya takviye birlik göndermeye başladığı bildirilirken, Kosova krizini hava harekâtıy- la çözme politikası, ABD Başkanı BüJ Clin- t»nile hava operasyonunu bızzat komuta eden generali karşı karşıya getirdı. Anadolu Ajansrnın bildirdiğine göre, müt- tefık güç operasyonunun ABD'lı komutanı Korgeneral MkhaelShort, NATO'nun Koso- va'da izlediğı stratejinin açıkca işe yarama- dığını ve bu gidişle NATO'nun ya Sırpların banş koşullannı kabul etmek zorunda kala- cağını ya da kara savaşına gırmeye zorlana- cağını bildirdi. Short, Philadelphia Inquirer gazetesinde yayımlanan demecınde. NA- TO'nun kendi içindekı görüş aynlıklan ve bunun sonucunda ortaya çıkan kararsızhgın, Yugoslavya lideri Slobodan Miloşeviç'ın bu savaş sonunda kârlı çıkma ıhtımalinı büyük ölçüde arttırdığını söyledi. 'Ta^ ûstûnde taş bırakmazdım' Mıchael Short, "Bir havact asker olarak bana yeteri kadar yetki \erilse\di Yugoslav- va'da taş üstünde taş bırakrna/dım ve durum şu andakinden farklı olurdu. Benim pilotia- nın görevierini yapıyor ve emredilen h«defle- ri vuruyor. Ancak bu kısıtlı hedeflerin vunıl- ması yetersiz. Bu politika böyle devam eder- se ya Miloşeviç'in şartlannı kabul etmek zo- runda kahünz ya da çok daha geniş boyutlu, Sırpların iddiası kara unsuru bulunan bir savaşa yönelmek zo- runda kahnz" diye konuştu.Gazetenin, NA- TO harekâtmın yürütüldügü Italya'daki Vicen- za kentinde görüştüğü Short ve diğer Ame- rikalı NATO komutanlan, NATO'nun "29 başlı" da\Tandığını söyleyerek, operasyonun bu haliyle Miloşeviç'in savaş makinesinı dur- durmaİaan uzak olduğu görüşûnü savundu- lar. ABD Başkanı Bill Clinton ise hava hare- kâtının başanlı olduğunu savunarak NATO içinde bölünmüşlûk bulunduğunu da reddet- ti. Öte yandan, ABD'de yayımlanan New York Times gazetesi, Kosova'daki gûçlerini azal- tacağını açıklayan Belgrad yönetiminin, bu sözünün üzennden iki hafta geçmeden, böl- geye takviye birlik göndermeye başladığını bildirdi. Savaş karşrtian gözalünda Sırp polisinin, savaş karşıtı bir hareke- tin ûst düzey 3 yöneticisini gözaltına aldı- ğı, Sırbistan'ınikibölgesindeki savaş kar- şıtı gösterilerin de devam ettiği bildirildi Karadağ haber ajansının haberine göre, Yugoslavya'nın başkenti Belgrad'ın yak- NATO'nun Yugoslavya'ya yönelik olarak dü/enlediği hava saldınlannın hedeflere ulaşılması açısından ne ölçüde başanlı olduğu tarüşdıyor. İttifakın, kara harekâbna başlaması konusundaki baskılar da artıyor. (Fotograf: REUTERS) laşık 100 kilometre güneyinde bulunan Ca- çak'ta faaliyet gösteren savaş karşıtı "Va- tandaşların Meclisi" hareketinin üst dü- zey 3 yetkilisi gözaltına alındı. Haberde, gözaltına alınanlann serbestbı- rakılıp bırakılmadığı konusunda herhangi birbilgi yer almadı. Öte yandan, AP'ye açıklamayapan ve adı- nın açıklanmasını ıstemeyen bir yetkili, Krusevaç'ta yaklaşık 2 bin kışinın, asker- liği protesto etmek için bir gösteri düzen- lediğıni ve Sırplara askere gitmeme çağ- nsı yapıldığını bildirdi. 'Istok cezaevinde 100 mahkûm öldü' DışHaberlerServisi- Sırpyet- kililer. NATO'nun son günlerde- ki operasyonlarında vurduğu Ko- sova'daki Istok cezaevinde, 100 mahkûmun öldüğünü, 200 mah- kâmun da yaralandığını iddia et- ti. Tanyug ajansının haberine gö- re, Kosova'nın başkenti Prişti- ne'deki Sırpyetkililertarafından yapılan açıklamada. ölü ve yara- lılar arasında cezaevi görevlile- rinindebulunduğubelirtildi. Bıl- diride, ölü sayısının artmasından endişe edildiği kaydedildi. Ko- sova'nın kuzeyba- da, Sırbistan'ın Novi Sad, Niş ve Kostolaç kentlerindekı elekirik santrallannın bombalaması so- nucu, ülkenin büyük bir bölü- münde elektnkler yine kesildi. Sırbistan Elektrik Dağıtım Şirke- ti"nden (EPS) alınan bilgiye gö- re, başkent Belgrad'ın bazı semt- leri de karanlıkta kaldı. Haber ajansı Tanyug, NATO'nun önce- ki gün Sırbistan'm Sabaç, Srems-. ka Mılrovıça. Sombur. Kosova'nın Lipljan. L'rosevaç, Strpce ve Pnz- ren kentlerini bombaladığını ha- ber verdi. Tanyug'un haberine göre. NATO bom- Makedonya'da sığınmacı krizi bombardımanda, aşın milliyetçi Sırp Radikal Partisi'nin bir üyesinin de öldüğü bildirildi. tısındaki Istok ha- ^ /\ , . .. , .. bardımanıağırha- pishanesı, NATO • O n c e k l gÜTlku sarayoiaçti. tarafından geçen hafta bombalan- mıştı. NATO, Is- tok hapishanesi- nin gerçekte önemli birasken hedef olduğunu fotoğraflar eşliğin- de açıklamış, ce- zaevinin Sırp asker ve polislerin uzun süredir kullandıklan bir ka- rargah olduğu belirtilmişti. Öte yandan, NATO'nun önce- ki geceki bombardımanında bir Sırp miUetvekili öldü. Kosova'nın başkenti Priştine'deki Sırp Enfor- masyon Merkezi, Dragan Mflu- noviçadlı Sırp milletvekilinin Ko- sova-Sırbıstan sının yakınlannda- ki Merdare'ye yönelik NATO bombardımanında öldüğünü du- yurdu. Milutinoviç, aşın milli- yetçi Sırp Radikal Partisi üyesiy- Önceki geceki hava saldınlann- Ajans, NATO uçaklanrun Yugos- lavordusunaaitiki kışlayı vTorduğunu, ölüyadayaralıbu- lunmadığını bildir- di. Ajans ayrıca. Kosova'nın mer- kezinde bulunan Klina bölgesinde "tank katili" olarak adlandınlan bir A-10A Thurderbolt uçağının Yugoslav hava savunma sıstemleri tarafın- dan düşürüldüğünü öne sürdü. NATO ise Belgrad" ın iddiasını reddetti. Dün gece de, Novi Sad'da ra- fenire ve elektrik santrallannın bulunduğu kesimlerden patlama sesleri geldiği bildirildi. NATO uçaklarının dün öğleden sonra Uzice kenti yakınlannda ve Belg- rad'ın güneybatısında ikı hava- alanını da vurduğu gelen haberler arasında. Dış Haberler Servisi - Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), 4 bin Kosovalı Arnavut sığınmacmın dün Blaçe sınır kapısından Makedonya'ya giriş yaptığını bildirdi. Makedonya Savunma Bakanlığı, UNHCR'nin Makedonya'nın ülkeye giren sığınmacılan Arnavutluk'a gitmeye zorladığı yönündeki iddialannı reddetti. Sığınmacı akınıyla başedemeyeceğini bildiren Makedonya önceki gün binlerce sığınmacıyı Arnavutluk'a göndermeye yeltenmiş ancak bir UNHCR görevlisi, yetkilileri planlannı değiştirmeleri için ikna etmişti. Sığınmacılar endişe yarattı Öte yandan UNHCR. yeni gelenlerle bıriikte Makedonya'ya son 24 saat içinde giriş yapan sığınmacı sayısının 14 bine çıktığını belirtti. Makedonya'ya giriş yapan sığınmacı sayısının artmasıyla birlikte Makedonlan iki kuşak içinde kendı ülkelerinde azınlık durumuna düşme korkusu sardığı bildirildi. Makedonya'ya giriş yapan sığınmacılann ülkenin Arnavut nüfusunu arttırarak, hassas etnik nüfus dengesini bozmasından endişe edildiği kaydedildi. Makedonya'daki Kosovah sığınmacı sayısının son rakamlarla birlikte 240 bine çıktığı bildinliyor. NATO, Türkiye'de deniz üssü anyor İSKENDERUN (Cumhoriyet) - NATO'nun Tür- kiye'de deniz üssü için yer aradığı, bu nedenle aske- ri yetkililerden oluşan birheyetingüneyde Mersin ve kkenderun arasındaki bölgede inceleme yaptığı öğ- renildi. Ortadoğu ve yakın bölgelerde gelişebile- cek savaş ve müdahale olasılıklanna karşı Fransız ve Danimarkalı askeri yetkililerden oluşan bir he- yetin. geçen hafta içerisinde önce Mersin. sonra îs- kenderun'da Hmanlan gezerek askeri sevk yollan hakkında bilgi aldıklan belirlendi. Mersin'deki in- celemelerden sonra tskenderun'a gelen askeri he- yetin burada yetkililerle görüştükleri, Iskenderun Limanı ile Hmanın demiryolu, karayolu ve hava- yolu bağlantısı üzerinde durduklan bildirildi. Heyetin Erzurum'da da inceleme yapacağı belir- tildi. Bazı yetkilileT, Hatay'ın, Ortadoğu'da olası bir savaş durumunda stratejik bir konuma kavuşacağı, tskenderun Limanı "nm da, deniz trafiğinin azlığı ve arazisinin genişliği nedeniyle üs için tercihnedeni ola- bilecegini kaydettiler. Körfez Savaşı sırasmda da tüm askeri malzemeler Mersin ve İskenderun liman- lan üzerinden sevkedilmişti. ADİL DÜZEN TEORiSYENi FAZİLET'E VERYANSIN ETTİ TÜM YÖNLERİYLE YILDIRIM AKBULUT HÜKÜMETSİZLİĞİN TÜRKİYE'YE FATURASI ÜNİVERSİTEYE GİRİŞ SINAVSİZ Ml OLUYOR? İSRAİL'DE DEĞİŞİM RÜZGÂRLARI NÜKHET DURU POTPURiSi İstinye den En Taze Haberler Borsacı'da B HAFTALIK EKONOMİ DERGİSJ orsacı DİKKAT BORSADA KAR REALİZASYONU GELEBİLİR GÖSTERGELER REPO DİYORUzun Vadeli Yatınmcı İçin Turizm Sektörü MUDURNU TAVUKÇULUK, ENKA HOLOING, EMINIŞ AMBALAJ, AKSİGORTA, IŞIKLAR AMBALAJ, ALTERNATIFBANK. KOÇ HOLDING, ANADOLU 0T0M0TİV, SELÇUK GIDA, K YATIRIM, METEMTEKS, FORD 0T0M0TIV TIRE KUTSAN, TURCAS, ÇBS PRINTAŞ, KONYA ÇIMENTO "BORSADAKİ REHBERİNİZ"