Katalog

18 MART 1999 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA EKONOMI 13 Tüp geçide Japon desteği • ANKARA (AA) - Japon Denizaşın Ekonomik Işbirligi Fonu (OECF) yetkililerinin, Istanbul'a yapılması düşünülen tüp geçidin finansman desteği konusundaki fikrini ay sonuna kadar açıklamalan bekleniyor. OECF uzmanlan kredinin faızi konusunda karar veremediklerini dile getiriyorlar. OECF'den daha öncc "orta gelirli ülke" statüsünde uygun koşullu kredi alan Türkiye'nin, "üst orta gelırli" ülke statüsüne yükselmesi nedeniyle kredi faizinin daha yüksek olacağı ifade ediliyor. WTOr tekstildeki kotayı veto etti • ANKARA (AA) - Türkiye'nin Avrupa Bırliği (AB) ile gerçekleştirdiği gümrük birliğine uyum amacıyla uygulamaya başladığı tekstil ve konfeksiyon kotalan, Dünya Ticaret Örgütü (WTO) tarafmdan, '"liberal ticarete aykın" bulundu. Hindistan'ın şikâyeti üzerine DTÖ bünyesinde kurulan panel, ön karar hakkında görüşünü bildirmesi için Türkiye'ye iki hafta süre tarudı. Türkiye görüş bildirmezse 60 gün içinde temyiz mekanizmasını işletecek. İhracatta süppriz nakamtop • ANKARA (AA)- Gümrüklerde işlenmesi gecikmiş ya da işlenmemiş 1 milyar 399 milyon 708 bin dolarlık dış ticaret beyannamesinin degerlendirilmesi sonucunda, daha önce açıklanan ithalat ve ihracat rakamlan aylar itibanyla yeniden revize edildi. İhracatta 980 milyon 687 bin dolarlık. ithaJattada419 milyon 21 bin dolarlık artış ortaya çıktı. Ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 57'den yüzde 58.8'e çıktı. Tüketici konseyi * ANKARA(ÂÂf *"*>**' 3.Tüketici Konseyi bugün toplanıyor. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Konferans Salonu'unda yapılacak toplantıda, Tüketiciyi Koruma Yasası'nda degışiklik yapılmasına ilişkin kanun taslağı ele ahnarak son şekli verilecek. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Tüketicinin ve Rekaberin Korunması Genel Müdürü Mehmet Akif Ersin'in verdiği bilgiye göre, yeni taslakla 'tüketici kredileri' konusunda vatandaşlara 7 gün içerisinde 'cayma hakkı' geririlecek. Petkim'in yaklaşık 1.5 yıl önce Rekabet Kurulu'na şikâyet edildiği öne sürüldü Haksızhk bayileri kızdırdıEkonomiServisi-Özelleştirme kapsamma alınmasından bu yana yolsuzluklann ve "adam kayır- malann" siirdüğü iddıa edılen Pet- kim'in. haksız dağıtım nedeniyle Rekabet Kurulu'na şikâyet edil- diği, buna karşm yanıt alınamadı- ğı öne sürüldü. Petkim'in duyuru yapmadan 3-5 firmaya, 5 bin ton polipropilen ürününü şubat kota- sından sattığının orta>a çıkması- nın ardından Plastık Hammadde- cileri Derneği (PIHAD) yetkilile- n. haksız dağıtımın uzun süredir yapıldığını ve bunu Rekabet Ku- rulu'na şikâyet konusu yaptıklan- nı açıkladılar. Rekabet Kurulu'ndan yanıt alamadıklannı belirten Plas- tik Hammaddecileri Derneği yet- kililen. "Petkün'denmaialabilen firmalar dışuıda pek çok firmarun petkim • Plastik Hammaddecileri Derneği yetkilileri, haksız dağıtımın uzun süredir yapıldığını, Petkim'in bilerek karaborsa yarattığını ileri sürdüler. Bayiler konuyu sürekli gündeme getirdiklerini ancak hiçbir şekilde yanıt alamadıklannı belirttiler. talebi buhınduğunu, hatta peşin ödeme yapmalanna karşm hâlâ ürün aJmadıklannı" iddıa ettiler. 'Karaborsa yaratılryor' Plastik Hammaddecileri Der- neği Yönetim Kurulu üyesi ve Pet- kim bayisi ZeyndAsiaa Petkim'in 69 firmadan 63 fırmaya 10'arton mal verdiğini ve 4-6 şirkete de 2'şer bin tonluk ve 500'er tonluk mallar verdiğini söyleyerek, "Ret- kün bu mallan verdikten sonra 5 Mart 1999'dan itibaren dağıtım yapmıyor ve piyasaya polipropile- ni vermiyor. Bunıın nedeni. o ma- h aJanlann daha rahat karaborsa fiyauna mal satmasını sağlamak. Türkhe'nin btı konuda en çok it- halat>aptığı Bulgaristanda fabri- kalarda tamirat var" diye konuş- tu. Petkim yönetimiyle defalarca görüştüklerini ve Rekabet Kuru- lu'na haksız dağıtım nedeniyle başvunıdabulunduklannı sö>leyen Aslan. "Rekabet Kurulu'nageçen yıl ocak sonlannda başvuruda bu- lunduk.6aydır tefcfon açrvoruz. An- cak hiçbir yanıt alamadık" dedi. Dernek üyelerinden İsmetTanık da, Petkim'de el altmdan mallann çıktığını iddia ederek şunlan söy- ledi: "Petkim 12 bin ton stokum var. di>or. Ama dağıttığı mal 5000 ton. Bu nasıl oluyor. 7000 ton mala ne oldu. Şu anda bu 3-5 firma ile ay- ru zamanda mal talep etmemize karşm hâlâ talep ettikJerimizi ala- madık. Aynca talepettiğimi/ mal- lann çok aşağjsında mal dağıüla- cak. 69 firmaya mal dağıttık deni- liyor. 5 firmay ı çıktığuıızda topla- sanız dağıtılacak mal 1000 tonu geçmez, GtTİ kalan 6-7 bin ton ma- la ne oldu? El alhndan mallann çıktığı söyleniyor.'' Tanık, Petkim'in kasasına gir- mesi gereken miryonlarca dolann tüccarlann cebine girdiğini ve bu durumun devlet için de önemli bir kayıp olduğunu söyledi. Tanık şöy- le devam etti: "Pttkim Genel Mü- dürii Mustafa Mutlu, demeçlerin- de Petkim'in 3 ayda 10-12 bin tona yakın biriken stoku olduğunu söv- İüyor.Ömeğjn ben28Aralık'ta faks çektim: ocak, şubat, mart aylann- da şu kadar maltalepediyonım di- ye. Ben 150 ton talep ederken Pet- kim 30ton verdi. Bana 150 ton ver- miş otsaydı ve diğeıierinin talep et- tikleri miktarlar kadar ürıin dağı- Olsavdı bu kadar stok olmazdL" Clinton, IMF'den elindeki altınlan satmasını istedi. Uzmanlar yardımı ikiyüzlü buluyor Yoksul ülkelere bor ç oyunu • Gelişmiş ülkeler, iiçüncü dünya ülkeİerinin borçlannın bir bölümünün silinmesini tartışırlarken kimi uzmanlar programın bu ülkeleri borç batağından kurtaramayacağını ve başka amaçlara yönelik olduğunu belirtiyorlar. EkonomiServisi - Küresel kriz ile birlik- te IMF politikalan yoğun eleştirilere hedef olurken fonun yoksul ülkelere nasıl kaynak sağlayacağı yeniden gündemegelmeye baş- ladı. ABD Başkanı Bill Clinton. Ulüslara- rası Para Fonu'ndan (IMF) borç içinde yü- zen yoksul ülkelere yeni kaynak sağlamak için elinde tuttuğu altınlann bir bölümünü satmasını istedi. Üçiincü dünya üikelen ile ilgili kimi uzmanlar ise yardım programını ikiyüzlü olarak yorumluyorlar. Clinton, Washington'da toplanan ABD-Afrika bakan- lartoplantısındayaptığı konuşmada, IMF'nin uzun zamandır gündeminde olan, kaynak yaratmak için altın satışını desteklediğini söyledi. Clinton. "IMF'nin altın satması , Önerisini desteküyoruz. Fonun alün satışj ABD ile diğer ülkelerin, yoksul ülkelerin ağır borç yükünden kurtanlması yönün- deki girişiminin maliyetinin karşılanması- na katkı sağlayacak* 1 dedı. Çoğu Afrika'da yer alan ülkelerin oluş- turduğu aşm borç içinde olan ülkelenn 70 milyar dolara varan borç mıktannın bir kıs- mmın silınmesi önerisı bir süredir tartışılıyor. 'Yardım programı ikiyüzlü' Öte yandan Afrika İçin Ekonomik Ada- let Programı Koordınatörü John Mihevc söz konusu borç indirme programına dahıl ola- bilmek için ülkelerin, kökten malı yapı de- ğişikJikJeri ve 6 yıl içinde tıcari liberalizas- yonagidılmesi gıbi koşullan içeren bir 'ya- pısal uyum programı' başlatmalannm zo- runlu olduğunadikkat çekti. Mihevc, bu ne- CEMİLCİĞERİM Voksul ülkelerin dış borç yükü, her gün onlarca çocuğun ölmesine neden oluyor. denle borç yardımı programının aslında sö- zü edildiği gibi üçüncü dünya ülkelerini borç batağından kurtaramayacağını kay- detti. Mihesc'in 'üçiincü dünya ülkeleri' ile ilgili Intemet sitesinde (ThirdVVorldNet- work - www. twnside.org) yayımlanan ma- kalesinde, söz konusu borç indirim prog- ramının aslında belirtilen düzeylerde ol- madığı ve ağır borç yükü altındaki ülkeler için 'çok küçük ve önemsiz' bir rahatlatma yaratacağı ifadesı yeraldı. IMF sözcüsü ise yaptığı açıklamada. fo- nun kasasında bulunan mevcut fiyatlarla 29 milyar dolar olan 103 milyon ons tutann- daki altının satışının henüz görüşülmeye başlanmadıgını söyledi. Almanya'nın öneriye karşı olumsuz tav- nnın değişmediğı ıfade edilirken Fransa Cumhurbaşkaru JacquesChiracda IMF'nin elinde tuttuğu altınlann bir kısmının sa- tılabıleceğiru dile getirdi. Asya'da 24 milyon işsiz CENEVRE/ANKARA (AA) Bir- leşmiş Milletler Uluslararası Çalışma Orgürü (ILO), küresel düzeyde yaşa- nan kriz nedeniyle sadece Doğu As- ya'da 24 milyon kişınin işsiz kaldığı- nı bildırdi. Gelecekte olası bırmali ve ekonomik krizin sebep olabileceği sosyai yıkınolan öniemek için ILO'nun yapısının güçlendirilmesi istendi. Raporda, malı kriznedeniyieartan sayida kişinin, daha az ücretın öden- diğı 'yasadışı'biçimde veya tanm sek- töründe çalışmaya zorlandığı ifade edildi. Asya mali krizı nedeniyle çalışan nü- fus içinde işsizlik oranının. geçen yıl kriz öncesi döneme göre Hong Kong, Çin, Filipinler'de yaklaşık iki kat; En- donezya, Güney Kore, Malezya ve Tayland'da 3-4 kat arttığı ifade edildi. insana yatırıma güzel bir örnek Çiftçi üretkenliği destekleniyor SAMSllN -1998 yüında Samsun'un 10 ilçesinde Tanm ll Müdürlüğü'nce yürü- tülen. Sosyai Yardunlaşma ve Dayanış- ma Vakfi'nca destekJencn proje ile her gün tüketen yerine her gün üretentoplumol- ma amaçlandı ve "Vbksul birinsanı her gün doyurmaktansa balık tutmayı öğret- mek" sözü projelerin amactnı oluşturdu. "SessHDestek' adı verilenproje ile. 400 aileye değişik büyüklükte kapama ceviz bahçesi tesisi, 132 aileye 125 metrekare arasında değişen farklı büyüklüklerde 132 plastik sera, 113 aileye 148 adet süt sığın. 86 aileye 1000 adet damızhk ko- yun ve koç, 135 bin adet anh fenni ko- van, 25 aiteye 18 adet tavuk kümesi ve yine 25 aileye kapama kivı bahçesi tesi- si gerçekleştirildi. Projeiere yaklaşık 125 milyar liraharcandı. 900 çiftçi ailesine ya- hnm yapıldı. Bu maddi destek çiftçilere faizsiz, uzun vadeli ve projeye göre ba- ğış şeklınde verildi. ALTIN FIRSAT! JU: LAVU2EGE, 1998'DEKÎDıŞ TICARETIDEĞERLENDIRDI 'Enmbankkredileri ycınlışkuUaıuhyor' IKTİSAT! BAIKASI İKTİSATTel.(0212)2741616 Memnun iyetle BANU SALMAN ANKARA - Dış Ticaret Müsteşan Yavuz Ege. Eximbank kaynaklannm kullanımında kredilerin asıl ihtiyacı olana aktanlmadığı- nın tespitedilmesi halinde aracılık eden ban- kalarayaptınm uygulanacağını söyledi. Kay- nak kullanımına aracılık eden bankalann, hemen w tam olarak1 ıhtiyaç sahibine kre- di kullandırması gerektiğine dikkat çeken Ege. "Burada firmalann şikâyette bulun- malan gereldyor" dedı. Ege. Bankalar Yeminli Mu- rakıplan 'run ya da Merkez Ban- kası'nın denetimleri yaparak şikâyetin haklı bulunması ha- linde bankaya yaptınm uygu- lanacağını. hatta suçu tespit edilen bankaya daha sonra Eximbank kredilerine aracılık yapma izni verilmeyeceğini bil- dirdı. Dış Ticaret Müsteşan Ege, Cumhuriyet' in soru- lannı yanıtladı. -1998 yılı dışsatım so- nuçlanm nasıl değerlendi- riyorsunuzve 1999 progra- mı hakkında bügj verir mi- siniz? - 1998'de, 1997'ye kı- yasla düşünülenden bir miktargeride kalındı. Dün- yadaki konjonktürel gelişmeler ve Rusyapa- zan göze alındığında, hiç de fena değil. Rusya'nın yanı sıra Bağımsız Devletler TopluJuğu (BDT) ve Uzakdoğu pazan kay- boldu. yalnızca Rusya'yla yapılan ticaret- ten 1.3 milyar dolarlık kayıp oluştu. Rusya pazanndaki kaybı, Kuzey Afrika'da Libya'yı dışanda bırakıyorum, Mısır, Tu- nus. Fas ve Cezayir'de yüzde 65-70 dolayın- da dolar bazında artışlarla telafi ettik. Kuzey Amerika pazannda son derece başanlı olduk. Avrupa Birliği'nde önemli artışlar var. Bu ge- ge, Eximbank kredilerinin yerinde kullamlmadığı tespit edildiği durumlarda ilgili bankalara yaptınm uygulanacağını söyledi. lişmeler 1999 için önemli. - Dünyadaki gelişmeler dışuıda sıkıntının kay nağ? nedir? - Işletme finansmanı bulmakta güçlük çe- kiyorlar. thracat fınansmanıyla ilgili pek faz- la bir şey yok. Tek başma Eximbank bunu üstlenmiş, götürmeye çalışıyor. Halbuki ge- lişmiş ülkelere baktığımızda bankacılık ke- simi de finanse ediyor, çok daha fazla kat- kısı var. Hükümetin tavn da, dış dengeyi sağlaya- cak. dış dengeyi Türkiye lehi- ne koruyacak şekilde daha faz- la kaynağın seferber edilmesi yönünde oldu. Burada da en önemli katkı, Eximbank'a da- ha fazla kaynak ayırmak şek- linde ortaya çıktı. - Dünya Bankasf ndan akta- nlacak kaynak vardL - Dünya Bankası'ndan baş- langıç için 200 milyon do- lar gelecek. Hepsi Exim- bank'a gelmeyecek, ama ihracatamaayîa kullanıla- cak. Bir bölümü bazı ka- mu bankalanna da (Kal- kınma Bankası ve Halk- bank) kullandınlacak. Bu da iyi bir şey. Buna bağlı olarak Japon Eximbank'ta olumfu gelişme oldu. - Dışsatımda fiyat dü- şükliigüyle miktararüşı sağlandığı söriilüyor. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz? - Dünyadaki genel deflasyonist eğilimden kaynakJanıyor. Bazı özel nedenleri de var. ama asıl dünya fiyatlannda bir düşüş var. Ciddı endişe konusu. ÖzelJikle geuşmiş büyük eko- nomilerde. - Rusya'yla ticaret konusunda gelişmeler oldu mu? - Birtakım önlemler alındı. Bundan son- ra da alınacak. Özellikle bavul tıcaretiyle il- gili. 15 günde etkisini göstermeye başladı. İŞÇİIVİN EVRE1VEVDEJV ŞÜKRAN SOIVER Kurt Dumanlı... PKK, TİKKO, veya adı her ne ise, cinnet halin- deki terör örgütü üyelerinin, en acımasız, kanlı ey- lemlerini, insana ait olabilecek bütün ölçülerin, değerlerin dışına çıkmış olarak gerçekleştirmele- ri beklenen bir sonuç. "Ekmek parasının peşindeki taksi şoföründen, tezgâhtar genç kızlardan ne istiyorlardı?" diye soru yöneltmenin, insanlık beklemenin bir mantı- ğı yok. "Zarar vermeleri nasıl en aza indirgenebilir? Amaçlanna ulaşmaları nasıl engellenebilir" soru- lanna, duygusallıktan becerebildığimiz ölçüde an- narak yanıt aramamız gerekiyor. Ne yazık ki başta medyamız, siyasal, toplum- sal örgütlenmelerimiz, devlet güçlerimiz, ekmek- lerine yağ sürecek türden, yapmamamız gereken ne varsa yapmakta yanşıyoruz. Tabii ki cinnet halindeki gözü dönmüş teröris- tin asıl hedefi öldündüğü şoför, tezgâhtar değil. ASJI hedef, APO'nun yakalanması ile Türkiye'nin ba- nşa, hukuk devletine dogru yönelmede yakaladı- ğı şansın yok edilmesi. PKK'yi bildik çıkarlan nedeni ile besleyen iç ve dış odaklar gerçeği ne kadar önemli, etkili olursa olsun, 12 Eylül süreci, hukuk devleti sınırlannın dı- şına taşan devlet uygulamaları olmasaydı PKK bu kadar güçlenebilir miydi? 1980'li, 9O'lı yıllarda PKK'nin köylerden beslen- mesini önleyemeyince, köylerin boşaltılması ça- resizlik, zorunluluk olabilir. Ama devlet yakılan köyden çıkarttığı köylüsünün nereye gıdeceği, na- sıl yaşayacağına seyirci kalabilir mi? KaJırsa, bugün varoşlardan beslenen kent terö- ristleri için hatta şeriaftn, /rkçılığın önlenemeyen yük- selişi için uygun ortamı, koşullan yaratmış olur. Türkiye'nin toplumsal birikimi, devlet gücü, te- rör örgütlerinin en acımasız terörist eylemlerinin açtığı yaraları onarmaya yeterii oiabilir. Yeter ki medyamız, siyasetçimiz, sivil toplum örgütlerimiz, devlet gücümüz ile biz açılan yaralara tuz biber ekmeyelım. Türkiye'nin her yerinde, her an ortaya çıkabile- cek terörist eylemlere karşı alarmda, canını dişı- ne takarak görev yapmak zorunda olan polis güç- lerinin zor koşulları ortada. Izmir'de depresyon geçiren polis memurunun durumu. bulunduklan ruh hallerini, üzerlerindeki baskıyı sergiliyor. Yine de "toplum arkamızda" mantığı ile polisin kitlelere yönelik şiddet gösterilerine, hele de işken- ce, yargısız infaz, huku dışı davranışlanna bu özel durum nedeni ile hoşgörü ile bakabilir miyiz? Ne yazık ki oluşan kamuoyu bu doğrultuda. Te- rörün acımasız cinayetleri, eylemleri karşı öfkeyi kabartıyor. Katıllenn yakalanması özlemi, toplum- sal öfke, polisin tepkili, hukuk dışı davranışlanna hoşgörü ile bakılmasını getiriyor. Oysa tam tersi olmalı. Düşmanlık tohumlannın atıldığı bir ortamda, oyunu bozmak üzere duygu- sallıktan annmalı. Kışkırtıcı, hele de hak-hukuk dı- şı davranışlara asla izin verilmemesi gereken çok , kritik bir dönemi yaşıyoruz. *• i Can parçası öldürülmüş olsa da, act mantığı, ak- lı durdursada, "Katilleri bize versinler, parçalaya- lım" diyen, linç avazelerini haber odağı yapan medya, halkın acılannı oya dönüştürmeyi hesap- layan, ucuz kahraman şovlara yatan siyasetçi, öf- kesini gösteri yapan öğrencilerden çıkarmaya ça- lışan polis.. teröristin eylemi kadar zararlı oluyor- lar. Kendi adıma 12 kişiyi yakan vahşi terör eylemi kadar, 16 Mart katliamını protesto etmek isteyen ÖDP Başkanı'nı yaka paça gözaltına alan polisin eyleminden, öfkesinden kaygı duyuyorum. Toplumsal birikimimiz, sağ duyumuz; terörıst- le, hak arayanı ayırmaya yeterli. Yeter ki kurtlara dumanlı havadan yararlanma şansını vermeyelim. Özbekistan izlenimleri Urkek ama kararlı dışa açılım ÖZLEM YÜZAK SEMERKANT - 23.9 milyon nüfuslu Özbekis- tan "da halk sanki açılan 'drçdünya' kapısırun önün- de durmuş. ürkek bir ka- rarsızhkla seyrediyor. Baş- kent Taşkent ve Semer- kant'a yaptığımız 2 gün- lük kısa gezide ilk izleni- mim bu oldu. Aiçak ve ba- kımsız evler. çok geniş caddeler, bunlann arasın- da dikilen ama bütüne bak- tığınızda "oyuncak lego" görünümü veren birkaç modern bina. Sanki birte- zatlarülkesi. Akşam 6'dan sonra her yerkapalı. Birtek opera binası hariç. A\hk maaş 25 dolar Bir ûniversite hocasının ortalama aylık maaşının 10 dolar olduğu Özbekis- tan 'da okuryazar oranı yüz- de 98. Görüştüğümüz ki- şiler bir ailenin geçinme- si için yaklaşık 250 dola- ra gereksinim olduğunu ifade ediyorlar, ancak or- talama maaş 3000 som, yani 25 dolar. Resıni kura göre 1 do- lar 125 som. Ancak kara- borsada 450 som'a kadar çıktığı belirtiliyor. "Peki bu şartlar alnnda nasıl ge- çinivorsunuz" sorumuza ise tam bır yanıt alamıyo- ruz. Özbekistan Cumhurbaş- kanı İslam Kerimov'un. Koç Grubu'nun Semer- kant'ta kurduğu Samko- çauto fabrikasının açılı- şmda yaptığı konuşmasın- da, "Tanm üretünimizde yüzde 35 oranında bir ka- yıp yaşıyoruz. Çünkü pa- ketieme ve pazarlama ko- nulannda çokbüyükeksik- lerûnizvar r sözleri. aslın- da pek çok şeyin altını çi- ziyor. Yurtdışındaki en büyük yatınmı için Özbekıstan'ı seçen ve bu ülkeyi "Tür- kiye'nin 1950'leriğibr gör- düğünü belirten Koç Gru- bu Yönetim Kurulu Baş- kanı RahnuKoç. neden bu ülkeyi tercih ettiklerini şu sözlerle açıkJadı: "Özbek- lerin sanayi kurma heves- leri. çabuk karar alabilme- ieri ve idarecilik anlay ışla- n." Tîcari araç yatınmı ile bu ülkeye adım atan Koç Grubu. bu gırişimlerini sürdürmekte kararlı. Grubun önemli şirketle- rinden Arçelik'in, ülkede buzdolabı üretimine baş- laması için anlaşma imza- landı. Arçelik'in yatınmı Tarihi Ipek Yolu üzerin- de bulunan ülkenin ikinci büyük kenti Semerkant'ta kurulacak buzdolabı fab- rikasının 2001 yılmdaüre- time başlaması planlanı- yor. Özbekistan'da halen 20'den fazla Türk firması- nın temsilcisi. 300'un üze- nnde de Türk-Özbek ortak firması bulunuyor. Yaban- cı yatınmlan ülkeye çek- mekte ısrarlı olan Özbek hükümeti, sıfir gümrük uy- gulaması gibi cazıp teşvik polin'kalannı sürdüreceğini belirtiyor.