Katalog

14ŞU&AT1999PAZAR CUMHURİYET SAYFA KÜLTÜR 15 Her geçen gün biraz daha... 'Kuşağının en önernli ressamı' Fikret Muallâ 'nın resimlerinin büyük çoğunluğu ilk kez Yapı Kredi Kâzım Taşkent Sanat Galerisi 'ndeki sergide yer alıyor • Fikret Muallâ, ölümünden 33 yıl sonra, her geçen giın bıraz daha şaşırtıyor bizi Sezgılennvn ve yeteneğinın ötesinde, bır yerlere \armak ıçın her gün (bır ernekçi gıbı) çalışmak gerektığıne ınanmış bu ınsan, her geçen gun gerçek değerini, ölümünden sonra da kanıtlamak ıstıyor sankı FERİT EDGÜ Fikret Muallâ. olumunden tam 13 > ıl sonra, geçen >ıl, 27 Kasım Çarşambagu- nu, saat 14 30-16 00 arası Pans ın unlü muzayede sarayı Hotel Drouot nun 13 numaralı salonunda bulunsavdı nevapar- dı° Olumunden sonra "keşfediiıniş''olma- nın mutluluğunu mu yaşardı9 Resımlennı satın almaya yanşanlar arasında. Fransız, Ingılız, Turk koleksı- yonculann, galencılenn ve sanatsever- lenn var olduğunu gonıp bu olum-ardı ününden mutlu mu olurdu° Bır zamanlar, bır şışe şarap parasına ver- dığı, kuçuk boyutta bır resmıne, o gün, orada sahıp olmak ıçın beşyuzer. bıner firank arttırânlara, "Dahaöncderi neredey- dûıiz" mı derdı9 O gun o salonda satılan resımlenn- den sağlanan yuz bınlerce frankın onda bınnı bır arada gormemış olduğunu du- şünup, o guzelım Turkçesıyle ana-a\Tat dumduz mu gıderdı1 Hele hele, karton bır kutu ıçmde satı- şa sunulan. ıçınde pasaportundan. bırkaç mektubundan, gazete, dergı kesıklennden, bır-ıkı kıtaptan başka bır şey bulunma- yan "evrak-ı metruke"sının 1 000 frank- tan başlav ıp 60 000 franka (3 mılyar TL ) yükselmesı karşısında sanat yapıtından çok, fetışlenn peşınde olanlan, ne mene bır sozcuk oyunuyla yenn dıbıne batınr- dı, bılemıyorum Pekı, va kendı elınden çıkmamış, ım- zası da, çızgılen renklen, bıçımlen gıbı sahte resımlenn alıcı bulması karşısında ne derdı'' Gerçeğırnı haykmrdı, yoksa, orada ÖlHRHilBl*TüalİâŞ{iy»nı başında duş- ujyen benım gıbı kıs kıs gulup, sanşın Sönunu beklemeden usulca sıvışır mry- dı salondan'1 Bılmıyorum Bıldıklenmı de, boylece şubırkaç söz- cûkle dıle getırmış oldum Hotel Drouot salonlanndakı ılk Fikret Muallâ muzayedesı 1976 > ıhnda gerçek- 'Bak>nlar\ 55x74 cm, kağıt uzenne guaş, ozel koleksiyon. leştınlmıştı O gunden bu yana, yırmı uç yıl geçtı Busure ıçınde Turk resımdünyasında çok şey değıştı Akımlanıı dışmda bir ressamdı Bırçokressamın olum-ardı unu yapıt- lanıun gorduğu ılgı, Fikret Muallâ ıçın de söz konusu oldu Ancak Fikret Mual- lâ'nm gordüğu ılgı orneğın bır Osman Hamdi'den, Nazmi Zha'dan. Halil Pa- şa'dan Hoca Ali Rıza'dan bırçok yon- den farklıydı Bınncısı, Fikret Muallâ aramızdan ye- l l dıaynlıms.sayılırdı^ , r t îkıncısı. saydığım ressamlar gıbı oır yağlıboya ruvalveTurkmanzaralannın ressamı değıldı Fikret Muallâ Resımlennm sayısı da, onlannkı gıbı sınırlı (en fazla bırkaç yuz) değıldı Tam tersıne, desen suluboya, guaş, yağlıbo- ya, bınİCTce resme ımzasmı atmıştı Uçüncusu yaşamının son otuz yılını Fransa'da geçırmış, resımlennı orada yap- mış, orada sergılemış, bırkaç dostu dışın- da Turkıye ılehıç ılgısı olmamış, Pans'te yaşayan Türkressamlanndan bırçoğu gı- bı, Turkı>e'dekı sanat etkınlıklen ıçınde yeralmamış tstanbul'da, Ankara'da ser- gı açmamıştı Dorduncusu, belkı de önemlısı, Fikret Muallâ'nın Fransa'da gerçekleştırdığı re- sımlenn 1950-60 vıllannın figüratıf non- fıguratıf resım tartışmalan ıçınde >er al- mayan yapıtlar oluşuydu O, tum akım- lann dışında bır ressamdı, kendıne özgu bır mızacın resımlenydı onun yarattıkla- t n Zaman zaman şu.ya da bu fıgüraüf ya da non-figuratıf ressama oykunduğu ol- muyor değıldı Ama bu, bırkaç gununu alıyor ortaya bırkaç resım çıkıyor, bu se- ruvenonoktada, gelışmeden bırsonuca ulaşmadan başladığı yerde son buluyor- du Fikret Muallâ yenıden kendıne ken- dı resmıne, Parisbistrot'lanna, cafe'len- ne, Pans sokaklanna, pazarlanna Co- upole ya da Dome kahvesıne. cazcılan- na, hay\anlanna portrelenne ve çıplak- lanna, su kabağı, patlıcan chiantişışele- nnın oluşturdugu nature-morte'lanna do- nuyordu Resimkri birer 'catharsis'ti Bırçoklan bu bohem, alkolık sanatçı- nın resımlennın, salt sezgılennın ve ye- teneğinın sonucunda ortaya çıktığını sa- nır Evet, "ekmek parasr ıçın çok resım uretıyordu Fikret Muallâ Kımı konula- n, modellen, yıllarboyunca yenıden, ye- nıden, yenıden resmedıyordu Öylesıne kı, 1946-47 yıllannda karakalem çızdıgı bır çıplağı, on yıl sonra bır guaş olarak yenıden ele alıyordu Ama tum bunlar onu, hıçbır zaman kendı kendısmın kop- yası durumuna getırmedı Önunde sonunda, motıf ya da konu ne- dır kı resımde'1 Her ruvalınde bır başka portre ya da peyzaj çızıp boyadığı halde, her resmı bırbınnın aynı olan az mı res- sam var9 Yaşamında resımden başka hıçbır şey olmayan bınydı Fikret Muallâ Tabn bır de alkol Ama bu ıkısı bırbınnın tamam- layıcısı değıllerdı Hemen hemen hıçbır resmınde, alkolün ızıyle karşüaşmayız De- lirium tramenslennı, karabasanlannı, saplantılannı. mektuplanna, bır de, dos- tu Abıdin Dino'nun deyışıyle, Albastı Defterlen'ne saklamıştı Resımlen ıse, sozcüğun en denn Freudçu anlamında bırer *catharsis~tı Yapı Kredı Kâzım Taşkent Sanat Ga- lensı'ndekı bu sergısınde, büyuk bır ço- ğunluğu ılk kez sergılenen bu resımler, Fikret Muallâ'nın bır "Paris/Bohenr ef- sanesının çok otesmde bır sanatçı oldu- ğunu gorkemlı bır zengınlıkle kanıtlıyor Türkresminizengjnleştjriypr Onun, 1940'lardan yaşamının son gun- lenne değın ağır bır ışçı gıbı çızıp boya- dığı desenlenne(özellıkleSt AnneHas- tanesı'ndeyken çızdığı portrelere), guaş- lanna, yağlıboyalanna bakarken kuşağı- nın en önemlı ressamı olduğunu duşünü- yorum Bılıyorum, onun gıbı sanatçılar ıçın, ya- şam ıle yapıt arasında bır avnm yapmak doğru değıldır Ama gene de, onun ya- şamıyla ılgilı hıçbır şey bılmeyenlenn, Dostiara Mektuplar ı ya da Aibasta Def- terleri'nı okumay anlann, bu resımlen an- layamamak gıbı bır engellen yok Eğer bır restm, yalnız resvm olarak okumayı bı- lıyorlarsa Fikret Muallâ'nın her geçen gun artan ûnü, resmıne duvulan ılgı ve fıyatlann- dakı yüksek artış, Avrupa koleksıyonla- nndakı önemlı resımlennın, Türkıye'ye, sanatçınm ozyurduna gelmesme yol açı- yor Boylece olumunden otuz yılı aşan bır sûre sonra da, Turk resmını zengın- leştınneyı surduruyor Onun, geçen yıluı kasım ayında, Pans'ın muzayede sara>ı Hötei Drouot'nun bır salonunda, kendı yapıtlannın satışı y apı- lırken, orda olsaydı neler duşüneceğını duşlemeye çalışmıştım Eğer, maddeden ayn bır ruh varsa, hıç kuşkum yok, Fik- ret Muallâ'nın ruhu, şu gunlerde Galata- sara> 'da Yapı Kredı Kâzım Taşkent Ga- lensı'nde dolanıp duruyordur Fikret Muallâ, olumunden 33 yıl son- ra, her geçen gun bıraz daha şaşırtıyorbı- zı Sezgılenrun ve yeteneğinın otesınde, bır yerlere varmak ıçınbergün (bır emek- çı gıbı) çalışmak gerektığıne ınanmış bu ınsan, her geçen gun gerçek değennı, olumunden sonra da kanıtlamak ıstıyor sankı Sızler ıçın gordum, der gıbı resımlen Bızlenn goremedığını, bızlere gostermek ıçın. Her resmı, her geçen gun, bıraz da- ha Yeşim Ustaoğlu, Berlin Filtn Festivali'nde yanşan 'Güneş'e Yolculuk'ta tersine göçü anlatıyor Büti'myolcıılukkıv umuûudur GÜL ERÇETtN Yeşim Ustaoğlu yonetmenlığı- nı ve senanstlığını ustlendığı Gü- neş'e Yolculuk adlı ıkıncı uzun metrajlı fılmı ıle 49 Berlin Fılm Festıvali'nın yanşma bolumüne katılı>or Ustaoğlu adını ılk ola- rak dort kısa metrajlı fılmınden "OtePın uluslararası başansıvla duvurmuştu Ardından ılk uzun metrajlı fılmı tzGoteborg'da Av- rupa'run en ıvı otuz beş fılmınden bın arasında ver almış \e tstanbul Fılm Festıvalı nde en ıvı Turk fıl- mı seçılmıştı Gençyonetmenbu kez son olarak 11 >ıl once Erden Kıral ın AvZamanıadlı filmıyle katıldığı Berlin Fılm Festıvalı'nın yanşma bolumünde Altın v e Gü- muş Ayı ıçın >anşıyor "Gfineş'e Yokuluk", lstanbul ıle Sunye sınınndakı Zorduç ko- yu arasında gerçekleşen bır tersı- ne göçün oyküsu Turkıye'nın farklı bolgelennden, farklı neden- lerle Istanbul'a goç etmış farklı dunyalardan ıkı genç olan Tırelı Mehmet ve Zorduçlu Berzan'ın yollan tstanbul'da kesışıyor fılm- • "Istanbul'u Türkiye'nin bır mıkrokozmosu gıbı gördum fılmde tnsanlar yaşamlanm sırtlayıp Istanbul'a gelıyor Onlann oyküsü var 'Güneşe Yolculuk'ta. Bütün gidışler, bütün başlangıçlar, butün yollar, bütun yolculuklar çok hüzunlu bır şeyle bıtse bıle ıçinde umut taşır." de Mehmet ıle Berzan ın dost- luklan pekışırken çevrelenndekı çemberın daralması nedenıyle Berzan ın koyu Zorduç'a doğru uzun ve maceralı bır yolculuğa çıkıyorlar Fılmde bırbınnden ko- panlmaya çalışılan ıkı ıtılmış gen- cın dostluğu ırdelenırken aşk, ce- saret, dostluk temalan da ele alı- nıyor Her rol sahibini buldu İFR'den Behrooz Hashemian ve EzdAkay'ın yapımcılığını ust- lendıklen fılmın goruntu yonet- menı Polonyalı Jacek Petriycld, muzıklen ıse VTatko Stefanovski ımzasını taşıyor Tıvatro kokenlı ErdinçDinçer tskenderBağcıiar ve Ercument Balekoğlu dı? ında ağırlıklı olarak amator oyuncular ve yerel halk rol alıyor fılmde Oykulen anlatılan Mehmet ıle Berzan'ı ıse Nevruz Şahin ıle Nazmı Kınk canlandınvor Ara Gükr de fılmın amator oyuncu- lan arasında yer alıyor '^îûneş'eYofcukık" Berlın'de ılk olarak salı gunu göstenlecek Us- taoğlu ıle Berlın yolcululuğu on- cesınde goru^tuk -Sesbçekunlerde amator oyun- cularlaçahştınız.Bır anlamda ns- ke girdınız. Amator o\unculan yeğjeme nedeniniz neydi? Butun kısa metrajlılanmda ama- tor oyuncularla çalışmıştım De- neyımlıydım Bu fılm farklıydı elbette Her sanatçı kendısıne kar- şı sorumludur oncelıkle Amabu- nun dışmda sonımlu oldugum pek çok kışı ve kurum vardı Onlanda 'Güneşe Yolculuk'ta Mehmet ile Berzan'ı Nevruz Şahin ile Nazmi Kınk canlandınvor. düşunmek zorundaydım Bırtaraf- tan da ıçımden bır ses roller ıçın en doğru karakterlen bulmamı söyluyordu Sonuçta ovle de ol- du Annemın arkadaşı ablam, ara- bamı tamır eden çocuk rol aldı filmde Her rol sahıbını buldu - Ara Guler'in rohı ne filmde? - Çok kılıt bır verde fılmde İkı sahnede gozukuyor Dınleme uze- nne ışlevsel, ılgınç bır ışı var - Filmdegoç temasma nasıl vak- laşıyorsunuz? Tersıne goç umut- lubirvolculukmu? Oncelıkle İstanbul'u Turkı- ve nın bır mıkrokozmosu gıbı gor- dum fılmde Kendı yennde kala- mayan bır süru ınsan var Bu ın- sanlar kendı yaşamlanm sırtlayıp lstanbul agelı>or Onlann ovku- su var bu fılmde Tersıne goçün umutlu olup olmadığına gelınce butun gidışler. bütun başlangıçlar. butûn yollar, butun yolculuklar çok hûzünlu bır şeyle bıtse bıle ıçınde umut taşır Samimiyseniz başanhsınız -Fflmin kendi yokuluğuna Ber- lin'de başlaması neler kazandıra- cak? Sadece benım ıçın değıl, butün yonetmenler ıçın doğru bır başlan- gıç önemlı festıvaller Yonetmen- lerdoğal olarak fılmlennı bıtırdık- len zaman ıyı bırer açılış yapmak ısterler Bu bağlamda Guneş'e Yolculuk da mutlu bır başlangıç yaptı dıye düşunuyorum \maıle- nsını bılemem - Antah a Film Festivali'y le Ugı- h çıkan ilk haberterde Guneş'e Yolculuk'un da kanlacağı açık- lanmıştL Daha sonra neden kaui- madınız festrvale? O haberlenn çiktığı dönemler- de daha kurgu aşamasındavdım Fılmı bıtırebıleceğımı duşunmu- >ordumbıle Katılmakgıbı bırnı- yetımdeyoktu Benden ya da be- nımle bırlıkte çalışan produktor- lerden festıvale herhangı bır tek- lıf ya da başvuru gıtmedı Festı- val yonetımı bu haberlen basın- dan ya dabızım dışımızdakı kay- naklardan duymuş olabılırler Ustaoğlu, Berlin'in fılm için muthı bir başlangıç olduğunu söylüyor. - Yurtdışı festivallere kabul edi- len Turk filmlennın politik gön- dermeknmn ağır basüğı goruliı- jor. Stzce Turk filmlen bu neden- le nu. smemasal nıtelıklemle mı ü- gigörûyor? Hıçbır festıval komıtesı bence polıtık bır kılıfın arkasına sığın- mış bır fılmı seçmez Her fılmın bır sanat yapıtı olması gerekır on- celıkle Ama sanatçının polıtık bır tavnvardır Onudafılmınınıçın- de ıfade eder o ayn bır konu Ama sanat yaparak ıfade eder zaten derdını Sanatsal bır yonu olma- yan fılm, fılm olamaz Herkespo- lıtıkayapıyorsonuçta Fılmlerya da otekı sanat urunlen sanatsal bır tavırla ıfade edıldıklen ıçın varlar - Sinema kariyerinizi ken<fi se- nanttlannızla nu surdüreceksi- niz? Bu gune kadar edindiğiniz tecrübeler sıa nereve getirdi? Evet bundan sonra artık hep kendı senaryolanmı çekmek ıstı- yorum Bu bana çok büyuk bır yoğunluk kazandınyor Çekece- ğım ınsanlarla daha senaryo ya- zım aşamasında tanışıp, bır sure onlarla yaşamış oluyorum Sıne- mayla uğraştığım bu sure ıçınde bır şeyı çok ıyı anladım Yazdığı- nız ya da yapmak ıstedığınız şey ne kadar basıt olursa olsun sızın varlığınızı ıçınde banndınyorsa, samimiyseniz başanlı oluyorsu- nuz L A R ? Canterbury Hikâyeleri sinemaya uyarlanıyor • Canterbury Hikâyeleri sinemaya aktanlıyor 10 mılyon dolarlık yapımda Helen Mırren, Mıchael Caıne, Sean Connery, Ralph Fıennes, Kate Wınslet, Emma Thompson, Judı Dench ve Stephen Fry gıbı pek çok Ingılız oyuncu boy gosterecek • Hollywood, rock efsanelennın yaşamlannı sinemaya aktannaya karar verdı Projedekı ılk ısımler John Lennon, Elvıs Presley, Bob Marley, Mıles Davıs ve Janıs Joplın • ABBA2S kuruluş yılında Isveç televızyoau tarafmdan -hazırlanan bır program ıçın bır araya gelıyor 1974yıhnda Eurovısıon şarkı yanşmasında bınncı olduktan sonra dunyaca ünlenen grup, 1982 yılında üyelennın solo kanyer yapma karan nedenı> le dağılmıştı • Ella Kazan a 21 Mart akşamı venleceğı açıklanan Yaşam Boyu Başan Oscan'na tepkıler sürüyor Amenka'dakı Sessızlık Karşıtı Komıte, odül torenınde Kazan aleyhtan bır gösten duzenleyeceklennı açıkladı Kazan, McCarthy donemınde Komünıst Parrı üyelennın yakalanması ıçın tanıklık yapmış ve sekız arkadaşının ısımlennı vermıştı • Eddie Murphy ve Jennıfer Lopez, bılımkurgu komedı nıtelığmdekı 'Pluto Nash' ısımlı fılmde başrollen paylaşıyorlar Fılmden alacağı 5 mılyon dolarla Lopez, tum zamanlann en pahalı Latın aktnsı olma ozellığını kazanıyor • Madonna. yapımcılığını da ustlendığı yenı fılmınde bır televızyon habercısını canlandınyor Son olarak 1996 yılında Evıta ıçın kamera karşısına geçen Madonna'nın komedı nıtehğındekı fılmının adı 'Ton 80' • Kenneth Branagh onumüzdekı gunlerde Nazı soykınmını anlatan duygusal bır fılmın hem >onetmenlığmı hem de başrol oyunculuğunu ustlenecek Fılmın adı The Schımmel Story • catherlne Deneuve, Edıth Wharton'un 'Age of Innocence' adlı kıtabından uyarlanan \ Mother's Recompense adlı fılmde oynavacak • paul Schrader ın yenı fılmı 'Forever Mıne'da başrollen Joseph Fıennes ve Gretchen Mol pa> laşacaklar Fılmın Toronto, New \ork ve Mıamı de gerçekleştınlecek olan çekımlenne bu ay başlanacak • Beatles, başrolunü JulıaRobens'ın oynadığı Notrıng Hıll adlı fılmde 30 yıllık parçası l Get Back'ın kullanılmasına ızın vermedı • BrÜkSel de çok ozel bır sinema sara>ı açıldı 31 mılyon dolara restore edılerek açıian, uç salonlu Kladaradatsch Sarayı'nda patlamış mısır gıbı ses çıkaran şeyler sahlmayacak Smemada nıtelıklı fılmler oynatılıyor ve saraydakı buyük restoranda çay-kahve *• ı ıçılebılıyor • vanessa Redgrave ve Franco Nero, 29 yaşındakı oğullan Carlo Gabnel'ın yoneteceğı ılk fılmde başrollen ustlenecekler Fılmın adı 'Unınvıted Oscar ödullu oyuncu Redgrave, James Mangold un 'Gırl Interrupted' ısımlı fılmınde de bır psıkıyatnstı canlandıracak Fılmde Redgrave'e Wınona Ryder eşlık edecek • Sam Mendes'm yoneteceğı Amencan Beauty adlı fılmın kadrosuna yenı bır ısım eklendı Peter Gallagher, bır DreamWorks yapımı olan fılmde Kevın Spacey ve Annette Benıng'le bırlıkte rol alacak • Elton John un fılm şırketı Rocket Productıons, Davıd Yallop'un 1984 yılında yazdığı 'In God's Name' adlı kıtabın tüm haklanm satın aldı Papa Lucıanı'nın ölumunu konu alan kıtapta Yallop, Papa'mn mafya tarafmdan öldurûlduğünu ıddıa edıyor • Dario Argento filmlennın retrospektıf göstenmı ıçın Pans'te bulunuyor Gostenmlen Cınematheque Francaıse duzenlemış