Katalog

18 K/SIM1999 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DIS [email protected] 11 ACİT'te bugün Dtş Haberter Servisi - tstanbul'daki AGlT zirvesi bugûn heyedeıin ve dışişleri bakanlannm Çıragan Oteli'ndeki Konferans Merkezi'ne gelişiyle başlıyöV. Zirvenin bugünkü progıamı şöyle: 09J»-093fc Türkiye başkanlığinda açdış oturumu. 09-3&-12J0: Polonya başkanhğında ilk oturum. 13.00-1430: Başbakan Büknt Ecevit Bellini Restoran'da öğlen yemeği. 15.60-17.00: Avusturya başkanlığında ikinci oturunı. 36.00: AGÎTBaskanı KnutVbflebaek başkanhgında Karadağ lîderi ve Sırbtstan muhalefet liderleri toplantısı. 17.00: Çırağan Sarayı Konferans Salonu'nda Avrupa Gûvenlik Şartı imza töreni. 18.15: Lütfî Kırdar Kongre Sarayı'nın Anadofu Oditoryumu' nda, Hfllary CEnton*m da katıhmıyla yasadışı göçün önlenmesinde AGtT'in rolü tartışması. 20.45: Swissotel'de Cumhurbaşkanı Sükyman Demfrel ve Nazmiye DenrireTin akşam yemeği. Cumhurbaşkanı Demirel önce Yeltsin 'le, sonra Koçaryan 'la görüştü Yeltsin, Demirel1den net tavır istedi Evsahitt tstanbul,gûrieröncesinden ha2irlandı.(REUTERS) Dış HaberlerServisi-Cumhur- başkanı Süfeyman Dontd AGtT zirvesi için bulunduğu Istan- bul'da dün Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Boris Yeftsta ile bir araya geldi. Iki liderin göriiş- mesinde Yeltsin, Demirel'den Ankara'nın Çeçen sorunu kar- şısında. "net tavır" ortaya koy- masını isterken, "Terörte yapo- ğınız mücadeleyi anlryoruz. An- cak sKiller zarar gönnemeli" yanıtını aldı. Demirel, ikili gö- rüşmeleri kapsamında Ermenis- tan Devlet Başkanı Robert Ko- çaryan ıle de bir araya geldi. Demirel, sırasıyla Gürcistan Devlet Başkanı Eduard Şevard- nadze, Ukrayna Devlet Başka- nı Leonid Kuçma. Romanya Cumhurbaşkanı Emil Konsta- niscu ile görüştü. KEt zirvesine de katılan De- mirel, Kazakistan Devlet Başka- nı NnrsuitanNazarbayev, Boris Yeltsin ve Koçaryan ile de gö- rüşmelerde bulundu. Edinilen bilgilere göre Yeltsin, Demi- Rusya'nın toprak bütünlüğün- den yana olduğunu ve terörle mücadele etmesini anlayışla kar- şıladığını, ancak sivillerin bu mücadele sırasında zarar gör- mesinden kaygı duyduğunu bil- dirdi. Yeltsin ise, Rus birlikleri- X-/emirel, 'Terörle mücadelenizi anlıyoruz' aricak siviller zarar görmemeli" mesajı verdi. rel'den Çeçen savaşmda Türki- ye'nin daha net tavır almasını ve Çeçenlere destek olmaması- nı istedi. Demirel ise Ecevit'tn Rusya zi- yaretinde imzalanan teröre kar- şı işbirtiği deklarasyonunu anım- satarak Türkiye'nin tavnnın bel- li olduğunu kaydetti. Türkiye, nin eski sınırlanna çekilece|ini ve Çeçenlerin kabul etmesi du- rumunda, siyasi diyalog kulla- nacaklannın güvencesini verdi. Iki lider Rus doğalgazını Türki- ye'ye getirecek Mavi Akım pro- jesini de ele aldılar. Yeltsin an- laşmayla ilgili vergi muafiyeti- ni sağlayan ek protokolün Ece- vit'in Rusya gezisi sırasında im- zalanmamasından dolayı duy- duğu hayal kınklığını dile getir- di. Demirel de yanıt olarakbu an- laşmanın 1997'de imzalandığı- nı, bu bölgede Rusya'nın dış- lanması gibi bir politika uygu- lanmayacağını, Mavi Akım'm bunun kanıtı olduğunu söyledi. Demirel- Koçaryan görüşme- sinde, Demirel Türkiye ile Erme- nistan arasında diplomatik iliş- kilerin başlatılabilmesinin Er- menistan ile Azerbaycan'ın na- sd bir sonuca ulaşacağına bağlı olduğunu söyledi. Demirel Ermenistan sınınnın açılmasının Ermenistan ile Azer- baycan arasındaki çatışmanm banşçıl ve adil bir çözüme ulaş- masına baglı olduğunu söyledi. Gelecek yüzyılın gûvenlik mimarisi açısmdan önem taşıyan AGlT için 63 ülkenin temsilcileri îstanbul'ageldi Yüzyılın son zirvesi başhyorDı$ HaberlerServisi-Yüzyılın, hat- ta binyılın son büyük toplantısı olan Avrupa Gûvenlik ve tşbirliği Teşki- latı (AGtT) zirvesi için dünya lider- leri tstanbul'da buluştu. Kurumun so- rumluluk bölgesınin gelecek yüzyıl- daki gûvenlik mimarisınin yapılandı- nlması açısından büyük önem taşıyan AGtT zirvesi bugün, 63 ülkenin ka- nhmıyla Istanbul'da başlıyor. 25 ülkenin cumhurbaşkanı düzeyin- de, 23 ülkenin de başbakan düzeyin- de temsil edildiği zir\ eye Kıbns Rum Kesımi lideri Glafkos Klerides de ka- tılıyor. Zirvede 2 ülke dışişleri bakan- lan düzeyinde, 3 ülke de çeşitlı dü- zeylerde temsil ediliyor. Bölgesel ko- nulann ağırlıklı olarak ele almacağı ve Rusya-NATO çekjşmesine sahne olması beklenen zirvede. 3 belgenin kabul edümesi bekleniyor. Anlaşmalar AGtT zırvesinde, Istanbul Şartı da denilen ve kurumun 21. yüzyıldaki işlevlerini"ve etkinliklerini de içeren çerçevesinde güvenlikle ilgili 3 belgenin ve bir deklarasyonun kabul edilmesi bekleniyor. Avrupa Gûvenlik Şartı, AKKA ve Viyana Belgesi'nin yanı sıra bir de deklarasyon kabul edilecek. losee I S T A N B U L S U K M I T 1* I» Novrmbet »• IGÎT Zirvesi'nde, başta Çeçenistan olmak üzere bölgesel sorunlar gündeme gelecek. Liderler, Dağlık Karabağ, Kosova ve Ortadoğu banş süreci konusunda görüş ahşverişinde bulunacak. Avrupa Gûvenlik Şartı belgesinin ka- bul edilmesi bekleniyor. Bu belge, Rusya-NATO çekişmesini de yansı- tıyor. Rusya, gelecek yüzyılda gü- venlikte AGtT'e daha fazla rol veril- mesinı isterken, NATO üyeleri, itti- fakın sorumluluklannın azaltüması- na karşı çıkıyor. Avrupa Konvansiyonel Kuvvetler Indirimi Anlaşması'na (AKKA) ba- zı değişikliklergetiren belgenin dezir- vede imzalanması bekleniyor. Rus- ya'nın, tank ve ağır silahlann yerleş- tirilmesine stnır getiren AKKA'yı Çeçenistan operasyonu yüzünden ih- lal etmesi, rahatsızlık yaratıyor. Askeri kuvvetlerle ilgili Viyana Belgesi'nin gözden geçirilmiş şekli- nin de kabul edilmesi beklenen zir- vede, Çeçenistan, Kosova ve Dağlık Karabağ sorunlannı da içeren böl- gesel konularla ilgili ortak bir dekla- rasyon yayımlanması bekleniyor. Söz konusu bildirinin AGtT'in diğer uğ- raş alanlannı ve özellikle bölgesel çatışmalar konusundaki misyonlan- nın sonuçlannı içerecek bir dekla- rasyon olması öngörülûyor. Zirveye katılacak liderler Cumhurbaşkanı Süleyman Demi- rel, ABD Başkanı Bill Cfinton, Rus- ya Cumhurbaşkanı BorisYtftsin Fran- sa Cumhurbaşkanı Jacques Cbirac, Andorra Devlet Başkanı Marc Forne, Ermenistan Devlet Başkanı Robert Kocaryan, Avusturya Cumhurbaşka- nı Thomas KlestiL Azerbaycan Cum- hurbaşkanı Haydar .Aüyev. Belarus Devlet Başkanı AJeksander Lukaşen- ko, Bulgaristan Cumhurbaşkanı Prtar Stoyanov, Finlandiya Cumhurbaşka- nı Marti Ahtisaari Gürcistan Devlet Başkanı Eduard Şevardnadze, Kaza- kistan Cumhurbaşkanı Nursuhan Na- zarbayev, Kırgızistan Cumhurbaşka- nı Askar Akayev, Litvanya Devlet Başkanı VaMas Adamkus, Moldova Devlet Başkanı Frtru LudnschL Öz- bekistan Cumhurbaşkanı lslam Keri- m», Polonya Devlet Başkanı Aleksan- der Kwasniewski, Romanya Devlet Başkanı Emil Konstantin«scu, Slo- vakva Dev let Başkanı RudotfSchus- ter, Is\içre Cumhurbaşkanı Ruth Drey- fiıss, Tacikistan Devlet Başkanı Ima- mali Rahmanov, Çek Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Vadav Havel, Türk- menıstan Devlet Başkanı Saparmu- rat Türkmenbaşı ve Ukrayna Devlet Başkanı Leonid Kuçma. Arnavutluk Başbakanı Öir Meta, Almanya Başbakanı G«rhard Schrö- der, Belçika Başbakanı Gu> Verhofo- tadt, Hırvaristan Başbakanı Zlatko Matesta. Kanada Başbakanı Jean Chreden, Danimarka Başbakanı Po- ul Nyrup, lspanya Başbakanı Jose Maria Aznar, Estonya Başbakanı Ma- ri Laar, Yunanistan Başbakanı Kos- tasSitnitK, Macaristan Başbakanı Vic- tor Urban, Irlanda Başbakanı Bertie Ahern, Izlanda Başbakanı David Odds- son, Italya Başbakanı MassimoD'Ale- ma, Letonya Başbakanı Andris Ske- le, Liechtenstein Başbakanı Mario Frick, Makedonya Başbakanı Ljub- co G««rgievsld, Lüksemburg Başba- kanı Jean ClaudeJuncker, Malta Baş- bakanı Edward Fenech Adaml Nor- veç Başbakanı Kjd Magne Bondevik, Hollanda Başbakanı Wmı Kok, Por- tekiz Başbakanı Antonio Guterres, Slovenya Başbakanı Janez Dmovsek ve Isveç Başbakanı Göran Persson. Zirveye, AGlT-Akdeniz Işbırlıği or- taklanndan Cezayir'in Dışişleri Ba- kanı Ahmed Attaf, Mısır'ın Dışişle- ri Bakanı Amr Mıtsa. tsrail Başbaka- nı EhudBarak Ondünün Dışişleri Ba- kanı AbdüBDahdHatip, Fas'ın Dışiş- leri Bakanı Muhammed bin tsa ve Tunus'un Dışişleri Bakanı Said bin Musa da kaülacaklar. tngiltere'yi, Dı- şişleri Bakanı Robin Cook, Vatikan'ı dayine Dışişleri Bakanı Kaıdinal An- getoSodanotemsil edecek. ABD, yak- laşık 800 kişilik grupla. Andora 20 ki- şilik bir grupla Türkiye'ye gelecek. Maliyet 6-7 miKon dolar Zirvenin Türkiye'ye maliyetinin 6- 7 milyon dolar olacağı tahmin edilir- ken, yetkililer, özellikle tanıtım açı- sından AGtT toplantısının önemli bir firsat olduğuna dıkkat çekiyorlar. BATI. RUSYA'YI ZORLAYACAK AGÎTzirvesine Çeçen baskısı ÖZLEM \1JZAK Istanbul'da bugün başla- yacak AGlT zirvesı, Çeçe- nistan sorununa kilitlenmiş durumda. Rusya'nın Çeçen sorununaaskeri cözümle yak- laşmasını eleştiren ve siyasi bir çözüm bulunması gerek- tiğini belırten Batılı liderle- rin, konuyu AGtT zinesine taşıyacakları kaydedıliyor. AGIT Dönem Başkanı Nor- veç'in Dışişleri Bakanı Knut Vblebaekdün düzenlediği ve zirveye ilişkin açıklamalar yaptığı basm toplantısında Çeçenistan sorununun günde- min baş sıralanna yerleştiği- ni söyledi. Rusya'nın toprak bütünlüğüne saygılı oldukla- nnı, ancak bölgede yaşanan insanlık dramının kabul edi- lemezolduğunu belirten Vol- lebaek, zir\'e sonunda imza- lanması beklenen AKKA uyarlama anlaşmasıyla ilgili müzakerelerin de ———• devam ettigini, Çe- çenistan konusu- nun gerek bu an- laşmada, gerekse Gûvenlik Şartı metnindeyeralma- sınm beklendiğini kaydetti. Volleba- ek, hazırlanmakta olan AKKA met- nine ilişkin aynntı vermekten kaçın- dı. Bu arada, ABD Başkanı BiDClinton ın ABD Kongresi'nden gelen baskı- larla da Rusya De\ let Başka- nı Boris Yeltsin'e Çeçen ko- nusunuaçacağı ve soruna si- yasi bir çözüm bulmasını is- teyeceği ileri sürülüyor. ABD Ulusal Gûvenlik Konseyi Sözcüsü NfikeHammer, Baş- kan Ointon'ın Efes antik ken- tini ziyareti sırasında gaze- tecilere yaptığı açıklamada, Ointon'ın, bugün Yeltsin ile yapacağı görüşmede, "Rus- ya'nın askeri operasyonlan- nın srvi] kavıplanıun artma- sına yol açtığı ve dünyanın Rusya konusundaki düşün- ceterine zarar >trdiği >olun- da Putin'e yapnğı uyanlan tekrarlayacagı'" kaydedıldi. Bu arada ABD Kongre- si'nin 12Cumhuriyetçi Sena- törü'nün ABD Başkanı Bill Clinton'a mektup göndere- rek, Moskova. Çeçenistan'da- kı askeri harekânna son ver- medikçe Clinton'ın. Istan- bul'daki AGtT zırvesinde Av- AG\I Dönem Başkanı, Çeçenistan konusunun gündemin baş sn*asında olduğunu açıkladı. rupa Konvansiyonel Kuvvet- ler Anlaşması'm (AKKA) imzalamamasını talep ettiği, ileri sürüldü. Rusya'nın Çeçenistanîda sürdürdüğü operasyonlann, Yugoslavya lideri Slobodan Mioseviç'in Kosova'daki kat- liamlanndan farkı olmadığı vurgulanan mektupta. Clinton tstanbul'da güncelleştirilmış AKKA'yı imzaladığı takdir- de bunun. Senato'nun ona- yından geçmesinin zorolaca- ğı belirtildi. AKKA'nın 1990'da imzalanan şekÜnde, Avrupa'da tank ve ağır silah- lann yerleştirilmesine sınır konulmuştu. Rusya, Mosko- va'daki bombalamalardan so- rumlututtuğu Çeçenistan'da- ki tslami gruplara karşı eylül ayında harekât başlatırken ABD ve diğer ilgili ülkelere, AKKA'yı ihlal edeceğini du- yurmuştu. ABD'li biryetki- li, AGtT zirvesinde Çeçenis- — - ^ — tan konusunda res- mibiraçıklamaya- pümasınınbeklen- mediğini söyler- ken, Clinton'ın, ABD'nintavn ko- nusunda uluslara- rası destek sağla- maya çalışacağı belirtiliyor. Aynı yetkili, Rusya'ya karşı cezalandıncı önlemler alınma- sının,ABD'ninbu ülkededemokrasi- yi cesaretlendirmek ve eko- nomiyi desteklemek amacı- na ters düşmesi nedeniyle Moskova'ya yapılacak baskı- nın sınırlan olduğunu söyle- dr Duma'dan bildiri Rus parlamentosunun alt kanadı Duma, bugün tstan- bul'da toplanacak Batılı li- derlere hitaben, Çeçenis- an'daki savaşı destekleyen bildiri yaymladı. AGtT zirvesine katılacak liderler ile Batılı ülkelerin meclis başkanlannınyanı sı- ra BM, NATO ve Avrupa Konseyi genel sekreterleri- ne hitap edilen bildiride. Rus kuvvetlerinin Çeçenistan'da- ki savaşının "Rusya'nın iç işi" olduğu ve Rus halkıyla parlamentosunun tam deste- ğini aldığı öne sürüldü. Bil- diride, "Ortaklanmızın ba- zı açıklamaları tamamen önyargılara dayanıyor" ıfa- desi kullanıldı. Liderler geçidi Demirel dün yapüğı ikili görüşmeler çerçe>esinde Şevardnadze ile bir araya geldi Dün tstanbuTa geîen üderierin bazılan (soldan sağa): Şevardnadze, SimMs, Yetein, Türkmenbaşı, Barak veKoçarvan. ffotoğraflar: AA/"REUTERS) dergisinin yorumunda insan haklan alanındaki sorunlara da dikkat çekildi 'Türkiye AGÎT'te kencüni kaıııtlamak istiyor' Dış Haberler Senisi - Türkiye. ts- tanbul'da düzenlenen AGtT zirve- sinde yeni bir özgüven sergilemeye hazu-lanıyor. ABD, Türkiye'ye bü- yük önem veriyor ve destekliyor. Türkiye'yi Ortadoğu'ya ve Orta Asya'ya uzanan bir köprü olarak gören ABD Başkanı Bill Clinton, bu bağlamda Türkiye'nin Avrupa için de önemli bir ülke olduğunu ve bunun yadsınamayacağını belirt- mişti. Bölgedeki bu önemli rolü ge- reği Türkiye, AGlT zirvesinde ABD'nin yanında kendini bir 'kü- resel oyuncu' olarak sergılemek is- tiyor. Ankara'nın hesaplannın arasın- da, zirvede Avrupa'nın karşısına kendine güveni artmış bir ülke ola- rak çıkmak da yer alıyor. Türkiye ile arasında birçok ortak çıkar ve eylem alanı bulunan ABD'ye göre Türki- ye'nin kendinden emin olması ye- rinde bir davranış. ABD 'ye göre istikrarlı, demokra- tik, laik ve Müslüman bir ülke olan Türkiye, Avrupa Birliği'ne (AB) tam üyelik konusunda Washing- • Almanya'da yayımlanan Der Spiegel dergisinin yorumunda Türkiye'deki yönetimin baskıcı olduğu, işkencenin hâlâ sürdüğü ve düşünce özgürlüğü olmadığı belirtiliyor. ve askerin egemen olduğu, düşün- ce özgürlüğünün olmadığı, işken- cenin hâlâ sürdüğü gözleniyor.Her ne kadar demokrasi konusundaadım- lar atıldığı ileri sürülse de, bunlann ya vitrin düzenlemeleri olduğu ya da ton'un desteğini alıyor. Türkiye'nin ABD ile iyi bir ilişkisi olmasına kar- şuı AB ile olan ilişkisinin olumlu ol- duğu söylenemez. Bugüne kadar AB Türkiye'yle ciddi bir biçimde ya- kmlaşmaktan kaçındı. Bu, Türki- ye'nin Kıbns politikasından çok içe- rideki sürekli baskıdan kaynaklanı- yor. Böylesine baskıcı bir yönetim biçimine tkinci Dünya Savaşı'nden beri hiçbir demokrat Avrupa ülkesi cüret edemedi. Tûrkiye'de polisin izleme Komitesi, Türkiye'de işkencenin sürdüğüne dikkat çekti İnsan haklan karnesine yakın takip D^ Haberier Servisi - A\Tupa Gûvenlik ve lşbirliği Teşkilatı'nın (AGtT) zir\'e toplantısma ev sabipliği yapan Türkiye'nin insan hakîan karnesı de yakından izleniyorJasan Haklan îzleme Komitesi, zirve öncesi yayımladığı raporunda. Türkiye'de insan haklanna yönelik gözle görüîür bir gelişme yaşandığı, ancak işkencenin devam ettiği belirtildi. Raporda düşünce ve ifade özgürlüğü konusunda atılması gereken adımlar olduğu ve azmlık haklannın gözetilmedigi âe öne sürüIdü.Kasîm ayından beri gözalhna aîınan on kişinin poîîs sorgusu sırasında veya sorgulamanın ardından yaşammı yitirdigine işaret eden rapor, bu durumun Türkiye'de işkencenin varhğım gösteren bir kanıt oîduğunu belirtti. Karakoilan "kapata knnı" deyimi>1e tanımlayan raporda, karakolîann başına buyruk olduğu ve icinde neler olup bittiğinin denetlenemediği bildirildi. Yasalarm siyasi davalarda en çok dört gün gözaltı süresine izin verdiğine, ancak buna uyulmadığına dikkat çekilen raporda. cezaevlerinde halen aydınlann bulunduğu vurgulandı. sadece kâğıt üzerinde geçerli oldu- ğu görülüyor. Özellikle de Kürt so- rununda bir gelişme gözlenmiyor. Kürtçenin okullarda ders olması, Kürtçe yayın isteği tartışma konu- su bile olamıyor. AB, Türkiye'yi aday olarak on yıllarca bekletmeye hazırlanıyor. Türkiye'deki muhalif çevreler ve 'vatan hainJeri' ise ülkenin ancak AB' ye girerek demokrasiye kavuşa- cağına inanıyorlar. Türkiye'ye boş vaafler Aralıkta yapılacak Helsinki zirve- sinin Türkiye'ye bu kez de yalnız- ca boş vaatlerin dışında bir şey ge- tirmeyeceği görünüyor. Almanya Dışişleri Bakanhğı'ndan VVolfgang Ischinger'e göre Türkiye kendine biçilen önemi biraz abartı- yor. 70 milyon nüfuslu Türkiye'nin AB dengelerini değiştirebileceğini ve hatta Almanya'nın birlikteki ağır- lığını da olumsuz yönde etkileyebi- leceğini söyleyen Ischinger'e göre Türkiye'nin AB'ye girme konusun- da çok sabırlı olması gerekiyor.