Katalog

Cumhuriyet tmtivaz Sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yonctmenı: Orhan Erinç 9 Genel Yaym Koordinatönr Hikmet Çetinkaya # Yazıışlen Müdürü tbrahim Yıldız • Soramlu Mudur Fikret İlkiz 0 Haber Merkezi Mudüru Hakan Kara O Görsel Yönetmen Fikret Eser Istıhbarat Cengiz Yıldırım # Ekonomı. Özlem Vüzak#Kulrur Handaa ŞenkökenV Spor Abdülkadir Yucelman # Makaleler Sami Karaören • Duzeltme- Abdullah Vazıcı • Fotograf Erdoğan Köseoğlu • Bılgı-Belge. Edibe Buğra 0 Yurt Haberlerr Mehmet Faraç Yayın Kurulu llhan Selçuk (Başkan), Orh«D Erinç, Otaay Kurtböke. Hikmet Çeünkaya, ŞSkran Soner, tbrshim YıkLz, Orhan Bonab, Mıutaf» Balbay, Hakan Kara. AnkaraTetnsilcısr Mustafa Balbay Atatürk Bulvan No: 125, Kat:4, Bakanlıklar-Ankara Tel: 4195020 (7 hat), Faks: 4195027 01zmırTemsücısiSerdarKızık, RZıyaBlv 1352 S.2/3Tel:4411220, Faks:4419117 0 Adana Temsilcısı: Çetin Yiğenoğiu, Inönü Cd 119 S NolKatl,Tel:363 12 11. Faks: 363 12 15 Müessese Müdürü. Cıtün Akmea • KoodınaldrAlımetKonılsaııAMuha- sebe Bûleut Yeaer • Idare HÜMyin Girer» Bügı-işkm Naütul«Bılgı- sayarSıstem. Mflrövtt ÇHerASabş FazfctKnza MEDYA C: • Yönetım Kurulu Başkanı - Genel Müdûr Gâlbla Erdaran 0 Koordınatör Rcha Iptman • Genel MudurYarduncısı SevdaÇoban Tel 514 07 53 - 513958O-51384«Wl.Faks 5138463 Yayımlayan ve Basan: \e-ıı Oun Haber Atansı, Basın ve Yayıncıhk \ Ş Türkocağı Cad 39 41 Cagaloğlu 34334 Islanbul PK. 246 • SÛ-kecı 34435 lstanbul Td (0212)512 05 05ı20haı) Faks (0 212)513 85 95 www.cumhuri veLcom.tr 4EKİM1999 lmsak:5.30 Güneş: 6.56 Öğle: 13.00 tkindi: 16.14 Akşam: 18.50 Yatsı: 20.11 Cep telefonu ve radyasyon • LONDRA(AA)-Cep telefonlannın yaydıklan rad>asyonla ilgıli olarak yapılan kapsamlı araştırma, bazı modellerin diğerlerinden 20 kat fazla radyasyon yaydıklannı ortaya koydu. Ingiltere'de vayımlanan The Independent gazetesinin haberine gore en güvenli telefon markası olarak, Motorola'nın açılıp kapanabilirantenii Star Tac 130"u yer alırken, bu teiefonun kullanıcıya verdiğı radyasyonun oranı Amenkan Standartlar Enstitüsü'nün koyduğu emılme oranına göre (SAR)O.lOrakamıyla ifadeedılijor. Çocuklar okııla ghfemiyor • FETHİYE(AA)- Muğla'nın Fethıye ilçesine bağlı Boğazıçı köyünde, ilköğretim çağindaki çocuklann okula gidememesinin sıkıntısı yaşanıyor. Milli Eğitim !l Müdürlüğü'nün onayladığı projeye göre köyün okuluna ikı ek derslik yapan köylüler, bu egitim- öğretım yılı öncesinde okulun açılacağı vaadi ûzerine çocuklannı başka köyün okuluna ka>dettirmedı. Öğretmen tayınleri de yapıldığı halde 3 hafta geçmesıne rağmen okulun ögretime başlamaması nedeniyle ortada kalan köylüler, bu sıkıntının sorumlulannın, okulun açılacağı vaadini veren Mıllı Eğıtım ll Müdürlüğü ve Bogaziçi Muhtan Bayram Gök oiduğunu iddia ediyor. Fransa'da sıcak günler başladı • lstanbul Haber Servisi - Modacılar Italya Milano'daki 2000 yılının ilkbahar-yaz hazır giyim gösterilennden sonra gözlenni Fransa'nın başkenti Paris'e çevirdi. Tasanmcı Pierre Balmain'in giysilerinin sergilendiği defile Fransızlann büyük beğenısini kazanırken kullanılan ipek kumaş büyük ilgi gördü. Yunanistan barış şarkılan • İstanbul Haber Servisi - Yenı Dünya Müzık tarafmdan her ay yayımlanan "Dünya Müzikleri Serisi" kapsamında bu ay "Yunanistan'dan Banş Şarkılan" afbümü çıktı. Mıkıs Teodorakıs'in ünlü fılm müziği Zorbas'ın adını taşıyan albümde, Teodorakıs'in yanı sıra Manos Hadjidakis, Michail Terzis gıbi müzis>enlerin yapıtlan yer alıyor. Dünyanın nüfusu 6 milyar • NEWYORK(AA)- Dünya nüfusunun, 12 Ekim"de 6 milyan geçeceği. BM tarafından hesaplandı. BM'yegöre, dünya genelinde dakikada 247 bebek doğuyor ve 99 kişi ölüyor. Dolayısıyla dünyanın nüfusu dakikada 148 kişi artıyor. En kalabalık ülkelerden Çin"in nüfusu 1.2 milyar, Hindıstan'ın nüfusu ise 1 milyar dolayında. BM verilerine göre Hindistan'ın nüfusunun yansı ve Çin nüfusunun üçte bin. günde 1 dolardan daha az parayla geçinmeye çalışıyor. En kalabalık kentlerin başında, 28,8 mjlyonluk nüfusuyla Japonya'nın başkenti Tokyo geliyor. îstanbul ve Yalova'da deprem korkusu nedeniyle açıldığı gün tatil edilen okullarda öğretim yeniden başlıyor Deprem tatiKsoııaeıxli 8 yılbk eğhiınin 35 kişifik sınıf hedefine deprem nedeniyle u/un süre ulaşılamayacak • Kocaeli ve Sakarya'da okullar, kentlerin altyapı sistemlerinin yeniden işlemesine bağlı olarak ileri bir tarihte açılacak. İstanbul Haber Servisi - Şiddetli artçı deprem nedeniyle yeni öğretim yılının baş- ladığı 13 Eylül'de tatil edilen lstanbul ve Ya- lova'daki ilköğretim okullan ve liselerde öğretime bugün yeniden başlanıyor. lstan- bul Teknik Onıversitesi, tstanbul'da; Yıldız Teknik Onıversitesi'de Yalovaîdaki okullar- da yaptıklan incelemeleri tamamladı. Yaklaşık 1.5 milyon öğrencinin öğretime başlayacağı lstanbul 'daki okullarda, lstan- bul Teknik Üniversitesi artçı depremden sonra başlattıgı teknik incelemelen tamam- layarak raporlannı Milli Eğitim Müdürlü- ğü'ne sundu. Bu raporlara göre tstanbul'da lOO'ün üzerindeki okulda eğıtim-öğretim yapılmayacak. Bu okullann öğrencileri, en yakın böl- gedeki sağlam raporu almış okullarda eği- time devam edecekler. Ögrencilerin hangi okullara gideceği konusunda ise bir plan- lama yapılıyor. Bu bilgiler okullann kapı- sında ve ilçe Milli Eğitim müdürlüklerin- de ilan edılecek. Yıldız Teknik Üniversitesi Yalova'daki okullann incelemelerini tamamladı. Rapor- lar doğrultusunda Yalova'da da sağlam bi- nalarda eğitim-öğretime devam edilecek. Depremin etkilediği Bolu, Eskişehir ve Bur- sa'da eğitim-öğretime 27 Eylül'de başlanır- ken Kocaeli ve Sakarya'da ise okullar,bu kentlerin altyapı sistemlerinin yeniden işle- mesine bağlı olarak ileri bir tarihte açılacak. Yapuncdarjüviyetcpkili • Jürideki sinema eleştirmeninin Harem Suare fılmiyle ilgili yazısı üzerine Yürütme Kurulu'na başvuran filmin yapımcısı AsafÖzpetek. eleştirmenin jüriden düşürülmesini istedi. BÜLENTECEVTT ANTALYA - Altın Por- takal Film Festivalijürisine, fîlm yapımcılannın tepki- si büyüyor. Festival Yürüt- me Kurulu, yanşma filmle- rinin festival öncesi vizyo- na çıkıp çıkmaması konu- sunun da ele alınarak Fes- tival Yönetmeliği'ndedeği- şıklik yapılabileceği mesa- jını verdi. 11 kişilikjürideyeralan Atilla Dorsay'ın Ferzan Özpetek'ın yönettiğı Ha- rem Suare adîı film hak- kmdakı yazısı üzerine fil- min yapımcısı AsafÖzpe- tek. Festival Yürütme Ku- rulu'na başvurarak, yazıyı yazan eleştirmenin jüriden düşürülmesini ya da istıfa etmesini istedi. Yürütme Kurulu bu ko- nuda kendilennın sorumlu olmadığını, Ulusal Sinema Yılmaz KöksalveCüneytArkın,festivalfirsatıylaAntaJya'datatil yaparakdenize gjrdL Platformu'nca oluşturulan jürinın konuyla ilgili karar vermesı gerektığini bildir- di. Bunun üzerine festival jürisi yaptığı toplantı so- nunda hazırladığı yazıyı Yürütme Kurulu'na vere- rek, birjüri üyesınin bir film hakkındaki görüşlerinın dı- ğer lOjüri üyesinin de ay- nı düşüncede olduğu anla- mını taşımayacağını belirt- ti. Jüri. Dorsay'ın istifa et- mesine gerek olmadığını, ancak.jüride görev Ii ıken bu türbir yazı yazılmasının da etik açıdan yanlış oiduğu- nu vurguladı. Jüri üyeleri; festival sonunda yönetme- liğin değıştirilmesi konu- sunda Yürütme Kurulu'na öneri götüreceklerinı, ku- rallar arasında da festivale katılan filmlenn vizyona girmemış olma şartımn yer alıp almaması konusunda sınemacılann görüşlerinın alınabileceğini söylediler. Diğer yandan yapımcının da ıtiraz etmesınin. "Y'iz- yonasokulmuş olan bir fihn hakkında m yada kötüdeş- tiri olabilir. Eğer vizyona soktuvsa yapımcı bunlan da göze aJmüj demektir'" dı- yerek yanlış olduğu vurgu- landı. Bu yıl 36'ncısı yapılan Antalya Altın Portakal Film Festivah'nin yann son gü- nü. Çoipan bhan'm başkan- lığını yaptığı ve IsdÖzgen- türk, Kenan Ormanlar, Ne- cip Sancıoğlu. Fehmi Ya- şar, KuUy Köktürk. Ah- met Soner. Ünsal Oskay, Cahit Berka>. Şener Akın- cdar ve Atillâ Dorsay'dan oluşan jüri bugün 'SaDam Hanımın TaneJeri' adlı fil- mi izleyecek. Yann da saat 09.30'da 'Smr 5 adlı filmi u- ledikten sonra değeriendir- me toplantısına geçecek. ÜÇ YILDIR SEYREDİYORSUNUZ ŞİMDİ DE OKUYACAKSINIZ HELSİNKI BEKLENTİSİ AVRUPA BİRLİĞI - TÜRKİYE İLİŞKİLERİNDE YENİ DÖNEM 1000 yıllık ikilem: Doğu mu Batı mı? Yunanistan ne kadar samimi? Ismail Cem: Ne umutlu, ne umutsuzum Lamberto Dini: Öteki üyeleri ikna ederiz Karen Fogg: Reformlar devam etmeli Anna Lind: Isveç düşman değil Islamı terör Orta Asya'yı tehdit ediyor Miloşeviç'in kayıp çocukları SPOR Steffi Graf zirvede bıraktı Golden League göz kamaştırdı Dopingli dereceler nasıl kırılacak? MÛZİK Dıana Krall, Duke Ellington, Tricky, Tindersticks KİTAP Emre Kongar'dan "Konsantremt Bozma" Metin Sözen'den Kapadokya GURME Karadenız peynirleri Osmanlı'da yemek adabı OTOMOBİL Mılenyum otomobilleri hazır KARTPOSTAU Izzet Keribar'ın objektifinden Mısır 1894 l s t a n b u l D e p r e m i Çadırkentte 24 saat yaşam Fabrika fabrika deprem zararları EKİM FİLMLERİ: Blair Wrtch Project, Eyes Wild Shut, Bow Finger, Inspector Gadget, Big Dady Kavgaların ve hırsların festivali: Altın Portakal NTV MAG: AYLIK DERGİ e-posta: tan @ prizma. net tr Papandreu konferans verecek 8 üniversitede eğitim başlıyor Haber Merkezi-lstan- bul Üniversitesi (10), ls- tanbul Teknik Üniversi- tesi (İTÜ), Orta Doğu Teknik Üniversitesi (OD- TÜ), Çukurova Üniversi- tesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ), Ça- nakkale 18 Mart Üniver- sitesi, Koç ve Fatih üniver- sitelerinde 1999-2000 eği- tim-öğretim yılı bugün başlıyor. lstanbul Üniversite- si'nde açthş etkinlikleri kapsamında Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgo Papandreu, bugün Fen Fakültesi Konferans Salo- nu'ndaöğrencilerebir açı- lış konferansı verecek. YÖK Başkanı Prof. Dr. KemalGürüz'ün de katı- lacafı törenler sırasında aynca, IC Bilim ÖdüOe- ri' sahiplerine dağıtıla- cak. ÎTÜ'DÜn 227. Akade- mik Yılı açılış törenı de bugün Lütfi Kırdar Ulus- lararası Kongre ve Sergi Sarayı'nda yapılacak. De- receye girerek İTÜ 'yü ka- zanan öğrencilere rektör- lük ödüllerinin de verile- ceği törende, İTÜ Maden Fakültesi Jeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. CdalŞengör'AkıLbflim, deprem ve insan' konulu bir konferans verecek. Koç Üniversitesi ile Fa- tih Üniversitesi'nde ise resmi açılış töreni yapıl- mayacak. Sabancı Üniversitesi fle Yeditepe Üniversitesi'nde 11 Ekim'de, Mimar Si- nan Üniversitesi'nde ise 18 Ekim'de yeni eğitim yılınabaşlanacak. Çuku- rova Üniversitesi'nde de yeni ders yılı bugün baş- lıyor. Milli Eğitim Bakanı Metin Bostanaoğlu'nun da katüması beklenen acı- lışta Rektör Prof. Dr. Can Özşahinoğlu'nun konuş- masının ardından ilk der- si Prof. Dr. Asaf Savaş Akat verecek. Orta Doğu Teknik Üni- versitesi (ODTÜ), 1999- 2000 Eğitim Ögretim yı- lı açılış töreninde, Yuna- nistan Rektörlen Komite- sı Başkanı Prof. Sypros Kyritsis, Akademik Yıl Açılış Dersini verecek. Türk ve Yunan halklan arasındaki yakınlaşmanın bir göstergesi olarak açı- lış törenine katılacak olan Yunanlı Profesör Sypros Kyritsis Akademik Yıl Açılış dersini verecek. Karadeniz Teknik Üni- versitesi'nde bugün eği- time başlanıyor. KTÜ Rektörlüğü'nden yapılan açıklamaya göre güz ya- nyıh dersleri 7 Ocak 2000 yılında tamamlanacak. SÖYLEŞİ ATTİLÂ İLHAN înce Ayarlı' Siyaset Numaraları O ne sihirli kelimedir: 'Anayasa!' Hele Osmanlı'nın dağılış sürecınde, ülkenin bü- tün 'münevverierı'nin; Devlet-i Aliyye'nin 'halâsı- nı', 'Hünkâr'ın kabul lütfundabulunacağı, birTeş- kilât-ı Esasryye Kanunu'nda' görmuş olduğu, ha- tırlanırsa!... Paris modası redingotları içinde, saç- lan briyantinle arkaya taralı, 'Genç Osmanlılar da; dik kaiser bıyıkiarı, Prusya'lı saç traşlarıyla 'Jön- türk', yâni Ittihatçı zâbrtler de! Çoğu cumhuriyet ço- cuğu, ünlü 'Kızıl sultan' Abdülhamid-i sâni'nin Anayasa'yı kabul şartıyla tahta geldiğini, bilmez: ilk mağlubiyeti bahane edinerek, aynı Anayasa'yı rafa kaldırmış, '33 yıl istibdattan sonra; bu defa Ittihatçılar'ın baskısıyla tekrar kabul ederek, Se- lânik'e sürgüne grtmiştir. Osmanlı 'münevveri', Devlet-i Alryye'yi kurtar- maktan iki şeyi anlıyordu; Düvel-i Muazzama'ya ÇBab'ya benzemek, yâni onlann dediğini yapmak; bir; imparatorluğu kaybetmemek, iki; Düvel-i Mu- azzama'nın (başta Ingittere ve Rusya) önerdiği, her 'asrileşme', gerçekte, 'Mülk'ün parçalanma- sını amaçlıyordu: Tanzimât, bu sürecin, uluslara- rası düzeyde, 'resmiyete' intikalidir; Sevres Mu- ahedesi ise, 'mutlu son'a ermesi! Osmanlı 'mü- nevveri', ekonomik ve toplumsal altyapısı oluş- mamış bir Anayasa ve iki Meclis'in, neticede, da- ğılma sürecini hızlandıracağını görmekten âcizdi; oysa kanıt ortada: 1908 Meşrutiyet'in ilânıdır, 1918, Sevres Muahedesi; on yıl 'alafranga' Meş- rûtiyet -başka türtü söylersek, 'on yıl Anayasa'- Devfeti 'battrmaya' yetmiştir. Niye açık konuş- mayalım, o devlet ki, Abdülhamid-i sâni'nin otuz yıl süren Vsf/bdad/' boyunca, pekâlâ tekparça' ka- labilmişti. Ingiriere'nin yazılı anayasası yoktur derler, son derece sinsi ve içinden hesaplı bir yönetim düze- ni vardır; Türkiye Cumhuriyeti 75 yılda kaç Ana- yasa değiştirdi: her birisinin ülkeyi biraz daha aşa- ğılara 'kaydırdığı', yanlıştır diyebilir misiniz? İM 'çafirısım'... haberi okuyunca bu düşünceleryıldınm hızıy- laakiımdan geçiyor. 'Arbk Anayasa'yı değiş- tirmekzamanı' başlığı bu, önemi Ecevit'ın deme- cinden alınmış olmasından doğuyor; Başbakan'ın öteki söyledikleri, daha az önemli değil, demiş ki meselâ: "...demokratik haklann daha fazJa ar- tanbnasını arzuluyoruz"; hemen arkasından, ikjinç bir örnek, "...Türkiye'de Kürtçe konuşmak gibi bazı demokratik hakiann en üst düzeyde ve- rilmesi dönemi gelmiştjr." (Hürriyet, 18 Eylül 1999.) Önce dudaklanmda acı bir tebessûm, çünkü zihnimde iki çağnşım. Çağnşım/1. 'En üst düzeyde Kürtçe konuşmak hakkı'ha?40'lıyıltann başında, Peder, Mutaciye'de (Van) kavmakamdı, ilçenin eski adı Bargiıi; ora- da üç yıl görev yaptı, savaş şartlannın, yokluğun veyoksulluğun ağır baskısı altında ezilen ahalinin, zaten Kürtçe konuştuğunu anlatırdı. Yasaklamak biryana, Cihet-i Mülkiye, resmi işleri Kürt asıllı yurt- taşla halletmek gerekti mi, 'tercüman' kullanmak- ta beis görmez imiş! Dikkat isterim: 194O'lı yıllar demek, '40 karan- lığı' demektir, yasaklann baskısı ağır, bürokrasi diktası amansız, siyasi hümyetlerkapı dışan; 'Der- sim Ayaklanması' bastınlalı da çok olmamış; bu- na rağmen, Bargiri'li Kürt yurttaş, değil yalnız ai- le muhitinde, iş çevresinde; devlet ile ilgili 'resmi' müzakerelerinde bile Kürtçe konuşuyorsa, acaba bu, 'en üst düzeyde konuşma hakkı' değildir de, nedir? Ecevit'in Anayasa'ya ekleyeceği 'hak', da- ha fazla neyi sağlayabilecek? Düvel-i Muazza- ma'nın -burada ABD'nın- 'desteğinı' olmasın? Çağnşım/2. Tanzimât-ı Hayriye'nın 'bânisi' o ünlü 'Koca' Reşit Paşa, o dönemde Istanbul'da- ki Ingittere Sefır-i Kebiri'nin, adeta oyuncağı; eşi- ne gönderdiği bir mektupta, sefir, 'Hünkâr Reşid'i azletmiş, huzura çıkıp görüştüm, vazifesine iade ettirdim' diye yazdığını. size aktarmıştım. Rivayet o ki, Tanzimât-ı Hayriye'yi Sefir'le Paşa baş ba- şa hazırlıyorlar, gerekçesi nederseniz, hayret, 'de- mokratik haklar" değil mi? Evet, Osmanlı'nın gayr-ı müslim tebaası da, müslim tebaanın ıstifade ettiği kanuni haklardan ta- mamıyla yararlanmalıymış; aslında, ekonomiye müdahale arzu ediliyor; nitekim bu sağlanacak, neticede zaten Kapitülasyonlar'la yaralı ekonomi- nin, kısa sürede gayr-ı müslim tebaanın adeta 'fe- keline' geçmesine şaşmalı mı? Hele aynı Tanzi- mât'ın, Ingiltere Devlet-i Fehimesi'nın sanayi mamûllerine ne inanılmaz gümrük avantajlan sağ- ladığını hatırlarsanız!.. Tanzimât-ı Hayriye'nin (ne de hayırlı ya?) açtığı 'demokratik haklar' ufku, so- nunda Osmanlı'nın üzerine Sevres Muahede- si'nin, kalın ve ağır esaret zincirteri olarak çökmüş- tür. Başka türlü söylersek, acaba çok mu kızartar? 'İnsan hakları', 'Demokratik haklar', 'Sistem'in öteki ülkeleri 'özelleştirmek' ve 'küreselleştirmek' için, gayet usturupla kullandığı, ince ayarlı siyaset 'numaralan'6\T. Tabii, yutturabildiğine!... 'ilmiyye' ve 'Seyflyve' Q 7 Mayıs Anayasası ortaya çıktı: Sosyalist ol- C. sun, Kemalist olsun, beğenmeyen aydın yok gibi! Paristen ikinci dönüşüm, 'Tün\iye Radyola- n'nı ilk defa dinliyorum: Iktidarsözcülerinden son- ra, Muhalefet sözcülerinin demeçterine geçmesin mi? Ne kadar şaşırdığımı, hiç unutmam: bu, Inö- nü yadaBayar/Menderesyönetimlerinde, 'tasav- vunj bile gayr-ı kaabıT bir şeydi; 27 Mayıs Ana- yasası sayesinde gerçekJeşiyor Yön Hareketi, Tür- kiye Işçi Partisi ve diğerieri... Yalnız, formasyonu hukukçu, mesleği idareci olan babamın, o Anayasa'yla ilgili bir değeriendir- mesini asla unutamam. Akşam, o rakısından iki yu- dum almış, sonra demişti ki: "- ...25/28 Teşkilât- ı Esasrye Kanunu, Osmanlı'nın aksine, iki züm- reyi yâni ilmiyye ve Seyfiyye'yi, idare'de selâ- hiyet sahibi kılmayan, hakikaten 'sivil' bir ka- nundu; halbuki, 1961 Anayasası ile bu iki züm- re, tekrar devreye dahil edilmiştir!" Malûm-u âliniz, ilmiyye, üniversitelerin, Seyfiy- ye Cihet-i Askeriye'nin eski adıdır. Babamın tes- biti şaşmaz bir gerçekti de, merak ettiğim şudur: 27 Mayıs Anayasası'nı hazıriayan Kurucu Mec- lis, buna neden lüzum görmüştü? http^/www4jrizma.nettr/AILHAN http^/www.bitgiyayınevi.com.tryailhan Faks/0-212/2601988