Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
OCAK 1999 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA
HABERLER
Taşeron firmalara bağlı işçiler 60 milyon lira maaş karşıhğı aralıksız 16 saat çahştınlıyorlar
Vahşi kapitaüzm uyguLamasıA1İER
Devlet ve üniversıte hastanelenndekı
özelleştırme uygulaması devlet eliyle
vahşı kapıtalizme dönüştü. Taşeron fir-
malara bağlı işçiler 60 milyon lira maaş
karşıhğı aralıksız 16 saat çalıştınlıyorlar.
Temızlikten sorumlu işçiler. hiçbir saglık
eğitımi almamalanna karşın bu görevle-
hnden başka hastabakıcı olarak da kulla-
nıhyorlar.
Saglık Emekçılen Sendıkası Aksaray
Şube Başkanı Songül Beydilli, Taksim
Araştırma ve Eğıtün Hastanesı'nde sap-
tadığımız uygulamarua Cerrahpaşa Tıp
J_-/evlet ve üniversite hastanelerindeki özelleştirme, devlet eliyle vahşi kapitalizme dönüştü.
Taşeron firmalara bağlı işçiler 60 milyon lira maaş karşıhğı aralıksız 16 saat çalıştınlıyorlar.
Temizlik işlerinden sorumlu işçiler, hiçbir saglık eğitimi almamalanna karşın bu
görevlerinden başka hastabakıcı olarak da kullanılıyorlar.
Fakültesi gibi üniversıte hastanelen de da-
hil olmak üzere taşeron firmalann çalış-
tığı hemen hemen tüm hastanelerde bu-
lunduğunu söyledi.
Taksim Araştırma ve Eğıtim Hastane-
si'nin temizlik ışlen ihalesıni üstlenen ta-
şeron şirkete baglı 100 işçıden 60'a yakı-
nı sabah 07.00 "den gece 23.00'e kadar ça-
lışıyor. Ikı saatı yolda geçen işçilere, uy-
ku \ e dığer ihtiyaçlan için bir günden ge-
riye 6 saatlik zaman kalıyor. Asgari ücret-
le çalıştınlan işçilere aralıksız 16 saat ça-
lışmanın karşılıgı olarak ayda 66 milyon
lira ödenıyor.
Asgari ücretle geçinmenin olanaksız
olması nedeniyle işçiler gönüllü olarak
16 saat çaltşmayı kabul ederken, bu uy-
gulama ile iki işçi yerine bir işçi çalıştı-
ran taşeron firma, asgari ücret üzerinden
vermesı gereken gelır vergisi ve SKK pri-
mini ödemeyerek işçi maliyetini yüzde 40
civannda düşürüyor.
Bu işçilerden A.Y, saat 23.00-07.00 sa-
atleri arasında hastanede, 12.00'den gece
HARB-ÎŞ 'İN ÎDDIASI
sosyal
'Krizi aşmak için
haklar
kısıtlanıyor'
Istanbul HaberServisi-Türk-Iş'e bağlı TürkHarb-
Iş TemsılcılerKurulu, hükümet ve sermaye örgütle-
rinin ekonomik knzden emek karşıtı polıtikalarla kur-
tulmaya çalıştığını belirtti. Temsılcıler kurulu, 500
bin kamu çalışanmı kapsayan 1999 kamu toplusöz-
leşmelennın bırlik ve dayanışmanın daha da gelişti-
rilmesıyle, yasal haklann korunması vegüçlü eylem-
lerle basanya ulaştınlacağını vurguladı.
Yalova'da 4 Ocak 1999 günü toplanan Türk Harb-
tş Temsılcıler Kurulu adına yapılan yazılı açıklama-
da, parlamentoya sunulan geçici bütçenin. bunalım-
dan çıkış için emek karşıtı politakaların uygulanmak
ıstendıginin en somutu kanıtı olduğu sa\unuldu.
Bütçenin yansının rantiyeye gıttigı, yatırımlara
kaynak aynlmadığı, memur maaşlanna düşük oranlı
zam uygulandıgı ve talana dönüşen özelleştırmelerin
yaygılaştınlmasının hedeflendigi ifade edilen açıkla-
mada," Nisan 1999'da yapılacak genel ve yerel secim-
ler öncesi siyasal sorunîann derinieşmesinden yarar-
lanmak isteyen sermaye örgütieri ekonomik krizi ge-
rekçe göstererek emekçilerin haklanıu kısıtlamay a yö-
ndik çabalannı yoğunlaşünyoriar. Tüm çaUşma ya-
salannda esnekles,me için değişiklik isteyen sermaye
örgütfcri. uluslararası rekabct olanaklannm arttıril-
ması gerekçesiy le çalışma koşullannın ivilestirilmesi-
neveyenisosyâl haklann ka- A
zanılmasına karşı çıkıyor-
lar"denildı.
Kaç işçi için nerede toplusözleşme imzalanacak
Kurulus
Köy Hizmetteri
Milli Savunma
Tekel (Gıda)
Karayollan Gn. Md.
Türk Tetekom
TEDAŞ
DSİ
TCD.D
TTKG
TKİT
Orman Bakanlığı
TEAŞ
THY
Sömer Holding
TDÇİ
Baytndıriık Bak.
Tanm Bakanlığı '
İşçi sendikası
Yol-lş
Harb-lş
TekGıda-lş
Yol-iş
Haber-iş
Tes-lş
Tes-lş
Demiryol-tş
Maden-iş
Maden-lş
Orman-iş
Tes-lş
Hava-lş
Teksif
ÖzCelik
Yol-lş
Tanm-lş
Işçisaytsı
33.567
32.114
30.991
25.141
24.709
23.209
24.018
21.541
18.200
17.396
17208
23.209
7.826
7.663
6.855
6.704
6.516
Kuruhjs
TtGEM
SEKA
MKEK
Petkim
Çaykur
TCDD (Limanlar)
Etibank
TDİ
PetrolOfis)
SSK
Tüpraş
TPAO
EBK
Etibank (metalurji)
Gemı San. AŞ
Saglık BakanMJı
Dtğerteri(116kuruluş) Toptam
işçi sendikası
Tanm-lş
Selüloz-lş
TürkMetat
PetroHş
TekGıda-iş
Liman-lş
T. Maden-lş
Denizciter Sen.
Petrol-iş
Saglık-iş
Petrol-iş
PetroMş
ÖzGıda-lş
ÖzÇeük
DokGemi
Sağlık-lş
Tootam
Işçisayist
6.187
6.018
5.626
4.919
4.567
4.432
4283
4.105
3.632
3.624
3.196
2.926
2.816
2.624
2.304
2.914
460.000
Kamu sörfeşmelerindemtmıton başhyor
ANKARA (ANKA) - 460 bm kamu
işçisinı ılgılendiren toplusözleşme gö-
rüşmelennde geri sayım başladı. Türk-
İş'e bagh 149, Hak-işe baglı 14,
DtSK'e bağlı 2 ışyennde toplu iş söz-
leşmesı imzalanacak.
1999 yılı kamu sözleşmelerinin ana
konusunu eşel-mobıl sistemı oluştura-
cak. Türk-lş, eşel-mobıl uygulamasm-
dan işçilenn 350 tnlyon lira kaybının
meydana geldiğını belirtirken, ışveren
sendikası ICamu-tş uygulamadan işçı-
nin kaybının olmadığını savunuyor. Bu
nedenle işçi ve işveren sendikalan top-
lusözleşme masasında geçmiş yıllann
telafisıni ve ışçının kayıplannı tartışa-
cak.
Toplusözleşme imzalanacak ılk işye-
n ıse Hava-lş Sendikası"nın örgütlü ol-
dugu Türk Hava Yollan'nda olacak.
Toplusözleşme masasında sözleşme-
ler sancılı geçecek. Türk-tş'in sözleş-
melerde geçmiş yıllann kayıplannın gi-
derilmesini isteyeceği belirtilırken. Ka-
mu lşverenlerı Sendıkası'nın (Kamu-
Iş) bu önenye sıcak bakmadığı bildiril-
di. Sendikalann toplusözleşme taslak-
lannı hazırlayıp. işveren sendikalanna
gönderdıkleri ve resmi olmayan görüş-
melenn başladığı öğrenildi.
22.00'ye kadar da bir otelde çalışıyor.
Ihale koşullan gereği sadece hastane-
nin günlük temizlik işlerinden sorumlu
olması gereken taşeron fırma işçileri, kad-
ro eksikliği nedeniyle hastabakıcılann
yapması gereken işleri de yapmak zorun-
da kalıyorlar.
Saglık eğitimi ve bılgisi gerektiren bu
tür işlerin hiçbir eğitimden geçmemiş iş-
çiler tarafından yaptlması hastalar için de
risk taşıyor.
19. yüzyılın vahşi kapıtalizm koşulla-
nnı aratmayan ortamını devletin özelleş-
tirme politikalan hazırlıyor. Devlet, son
yıllarda benimsediğı politika gereği kamu
1 hastanelennehiçbırpersonel
almıyor. SKK Genel Müdü-
rü Kemal Kıhçdaroğlu, SSK
hastanelerindeki uzun kuy-
ruklann önemli bir nedeni-
nm de 21 bin kişiye ulaşan
personel açığı olduğunu be-
İirtıyor.
Personel vetersiz
Saglık personeli yetersiz-
liğı nedeniyle bazı hastane-
lerdeki servislerin kapandıgı
ve bazılannın da kapanaca-
gı vurgulanıyor. Ankara Ta-
bip Odası'nca hazırlanan
"Hekinıler Ne Istiyor" adlı
kitapçıkta taşeronlaştırma
uygulaması ıle ilgili şu sap-
tamalar yer alıyor. "Taşeron
uygulamalan ile temizlik, ye-
mek ve güvenlik gibi hastane
hizmetierinin özeUeşa'rilmesi
uygulamalanyla ilk kez. sag-
lık sigortası olmayan saglık
emekçileri ortaya çıkımşor.
Hastanenin her türtü pisÛği-
ni temizleyen. kontomine öb-
bi ve biyolojik atıklarla haşır
neşir olan. ama kontaminas-
yondan (bulaşma) haberi ol-
mayan taşeron temizlik isci-
lerinin çoğu sigortasız vv as-
gari ücret karşılığında cahş-
maktadır. Bu yeni sağbk
emekçüeri hepatit B \e HIV
gibienfeksiyonlardan haber-
darbUedeğüdirler."
Zorunlu tasarrufa
tepki
Krizden emekçilenn hak-
larını kısıtlayarak aşmak is-
teyen hükümetin. kamu
açıklannı kapatmak gerek-
çesiyle sosyal güvenlik hak-
lannı kısıtlama çabalannı
IMF ve Dünya Bankasfnın
istemleri doğnıltusunda yeni
aşamalara ulastırmak istedi-
ği vurgulanan açıklamada, 5
milyon çalışanın ücretlerin-
den kesilerek oluşturulan
Zorunlu Tasarruf Fonu'nda-
ki yagmanın sürdüğü, emek-
lı yaşının yükseltılmesı içm
girişimlerin sürdürüldüğü,
yüzbınlerce ışçinin açlıga
ıtildığı. iş güvencesının ol-
madıgı, asgan ücretın yok-
sulluk ücreti olarak sürdürül-
mek istendiğı, saglık ve egı-
tim hakkının piyasalaştınl-
masuıın yaygınlaştınldığı \e
bir avuç sermayeye yüzde
150 oranında faizler ödendi-
ğinin altı çizildi.
Birlik ve dayanışma
çağnsı
Emekçiler ıçm bu olum-
suz koşullarda 500 bin kamu
çalışanmı ilgilendiren toplu-
sözleşme dönemine ginldı-
ği arumsatılan Türk Harb-lş
Temsilciler Kurulu açıkla-
masında, "Türk Harb-İş
Sendikası. 1999 kamu toplu-
sözJeşmelerinin birlik ve da-
yanışmanın daha da gelişti-
rilmesiyle. toplusözleşme ve
yasal haklann korunması ve
geliştirilmesinin güclü ey lem-
lerie başanya ulaşbnlacağı
inancındadır"denıldı Açık-
lamada. temsilciler kurulu-
nun, Milli Savunma velçışle-
ri Bakanlığı, Jandarma Ge-
nel Komutanlıgı ve Sahil
Güvenlik Komutanlıgı işyer-
lerinde çalışan yaklaşık 32
bin işçıyle ilgili toplusözleş-
me taslagının şu ılkelere gö-
re belırleneceği kaydedildi:
- Eşdmobil ücret arbş sis-
teminin yaratDgı açık gideri-
lerek aynı zamanda sendika-
lann etkisizleştirilmesini
amaçlayan sistem terk edil-
meiidir.
- Ccretler enflasyonun
aşındıncı etkisine karşı ko-
runmalıdır.
- Sendikal haklar ve gü-
venceler daha da artbrüma-
lıdır.
- Iş güvencesi temel kural-
larla güçlendirilmelidir.
- Çalışma sürelerinin yeni-
den düzenlemesine olanak
tanmırken 7.5 saat ve daha
az çalışılması gereken işlerle
ilgili aynmcı ücret uygula-
ması kaldınlmahdır.
Açakılamada, çalışma ya-
şamını ilgilendiren yasalann
ILO standartlan ve uluslara-
rası sözleşmelerle uyumlu
hale getirilmesi istendı.
İŞVEREN TEKLIFÎNÎN ASGARI ÜCRETÎNALTINDA KALDIĞINA DIKKAT ÇEKILÎYOR
lekstilae Kaaemelı gi^ev hazırlıgı
• TİS ile üç işçi sendikası arasında ayn ayn sürdürülen toplu iş
sözleşmelerinin uyuşmazlıkla sonuçlanması uzerine grev karan alındı.
Tekstil sektörünün devlerinden Vakko, Altınyıldız, Karaca. Narin
Tekstil. Nergis Tekstil. Yeşim Tekstil, Yünsa ve Saray Halı'da çalışan 70
bin işçi 12 Ocak'tan itibaren kademeli bir şekilde greve çıkacak.
Istanbul Haber Servisi - Tekstil sektörü- Alönyıldız. Karaca, Narin Tekstil, Nergis
nün en büyüklennin de aralarında bulundu-
ğu çok sayıda fabnkada 12 Ocak 1999'dan
itibaren kademeli olarak greve gıdılıyor.
Türk-lş'e bağlı Teksif, DlSK'e baglı Tekstil
ve Hak-lş'e bağlı Öz Iplik-lş sendıkalanna
üye 70 bin işçi adına greve gidılecek firma-
lar arasında sektörün büyüklerinden "Vakko,
'SENDÎKALAR
İŞÇÎNÎN SESÎNE
KULAK VERSİN'
Yeni Emefc-tş Sendikası,
SSK'nin çökertflnıe
girisimleriııe karşı
sendikalann ciddi çahşmalar
>ı
apoıasuu istedL SSK
Okmeydam Eğitim Hastanesi
Polikliniği'nde açıklama
yapan Sendika Genei
Başkanı Muzaffer Onlü,
diğer sendika başkaniannın
milyarlık arabalaria
gezdikkrini ammsatarak
•'BıraksınJar bnnlan.
Muavene,flaçkuyruklannda
ısorap çeken emekçilerin
sesine kulak versinler" dedL
SSK'nin işçiter tarafindan
denetienmesinifeteyenÜnlfi,
ciddi girişnnler olınaması
halinde kurumun
özeDeştirme adı alnnda
peşjkeş çeküeceğinc dikkat
Tekstil. Yeşim TekstiL Yünsa" ve "Saray Ha-
lTda bulunuyor. İşçi sendikalan işverenin
önerdigi yüzde 24.5 'lik zam teklifinin asga-
n ücretin bile altinda kaldığinı belirtirken
Tekstil lşverenlen Sendikası (TİS) yetkilıle-
n. grev öncesinde yeni bir önen götürübıle-
ceklerini ıfade ediyorlar.
TİS ile üç işçi sendikası arasında ayn ayn
sürdürülen grup toplu iş sözleşmelerinin
uyuşmazlıkla sonuçlanması üzenne alınan
grev karan, 12 Ocak'tan itibaren kademeli
olarak uygulamaya konuluyor. Teksif Baş-
kanı Zeki foiat, sendikasma üye 51 bin işçi-
yi kapsayan grev uygulamasının 12 Ocak'ta
14 bin, 26 Ocak'ta 37 bin işçınin katılımıyla
başlayacağını söyledi. Tekstil Genel Sekre-
teri Süleyman Çelebi ıse 11 bin üyelen adı-
na ilan enıklen grev karannı 12 Ocak'ta uy-
gulamaya koyacaklannı ifade etti.
Polat ve Çelebi, TİS Başkanı olarak HaBt
Narin'le yaptıklan görüşmelerde, işveren
(Fotoğraf: SA.\DETUSLU)
• 23.7 trilyon lira gelir elde edildi •
Köprüler para makinesi
İstanbul Haber Servisi - Is- laştı. Buaraçlar 1998yılında 12
tanbul'da Fatih Sultan Mehmet trilyon 528 milyar 44 milyon
ve Boğaziçi köprülerinden ge- 800bin liralık gelir bıraktı. Ay-
çen yıl 23.7 trilyon lirayı aşkın nı dönem ıçerisinde Boğaziçi
gelir elde edildi. Köprüsü'nden geçen araç sayı-
Köprüler Genel Müdürlüğü sı ise 1997yılınagöre 1 milyon
yetkililennden alınan bilgiye 825 bin 466 adet azalarak 64
göre, Fatih Sultan Mehmet milyon 969 bin 262 oldu.Boğa-
Köprüsü'nden 1998yılındage- ziçi Köprüsü'nden 1998 yılın-
çen araç sayisı. bir öncekı yıla da 1 \ trilyon 242 milyar 984
göre 6 milyon 265 bin 286 ar- milyon 300 bin liralık kazanç
tışla56milyon866bin214"eu- elde edildi.
• Ücretleri yüzde 30 arttırıldı •
Servîs ücretierine zam
IstanbulHaberServisi-lstan- ki her kilometre için 300 bin li-
bul'da okul servis ücretierine raekücretalınacağını veköprü
yaklaşık yüzde 30 zam yapıldı. geçişlerinde de öğrenci başma
1 Ocak 1999 tarihinden geçerli 500 bin lira ödeme yapılacağı-
olan yeni tarifeye göre, en kısa nı kaydetti. Tarifede belirtilen
mesafe taşıma ücreti 10 milyon mesafe dilimlerine ait kilomet-
530 bin liraya yükseldi. renin aşılması halinde bir üst di-
Istanbul Servis Aracı lşletme- limin uygulanacağını belirten
cileri Odası 2. Başkanı Mutlu Koyunoğlu. sömestr tatili, milli
Koyunoğlu yaptığı açıklamada, ve dini bayram tatillerinde aylık
tarifede belirtilen ücretlerin dı- ücretlerin tam olarak uygulana-
şında 20 kilometrenin üzerinde- cağını belirtti.
sendikasının önerdigi 24.5'lik zam oranının
yeni açıklanan asgari ücretin bile altinda kal-
dığını belirtiyorlar. tşverenlenn ücretleri, as-
gari ücret seviyesıne getirmek istediklerini
ıfade eden Polat. 20 yıllık işçınin 48 milyon
lira aldıgını vurgulayarak y ılbaşında ilan edi-
len asgari ücretin, 20 yıllık işçinin maaşını 9
milyon lira geçtiğıne dikkat çekiyor.
Yeni öneri sinyali
TtS Basın Danışmanı tUıan Omay, 12 O-
cak öncesinde işci sendikalanna yeni bir tek-
lif götürülebileceginı belirtti. Gre\ öncesin-
de yeni teklifle işçi sendikalanna gıdilmesi-
nin dogal bir gelışme olaca-
ğını anlatan Omay, ortalama
ücretlenn 40 değil 50-60
milyon arasında değiştiğini,
sendikacılann lokavt fonu ile
ilgili iddialannın ise doğru
olmadığını kaydetti.
12 Ocak'ta greve gidile-
cek işyerleri şunlar: Söktaş,
Akfıl, Istanbul Çorap, Poly-
len, Aksoylar Tekstil, Nergis
Tekstil, Gümüşsuyu Halı,
Levı Strauss Istanbul Kon-
feksiyon, Kasar Boyacılık,
Tekstıplik. Bahanye Mensu-
cat, Modital Tekstil, Altın-
yıldız Mensucat, Izmir Pa-
muk Mensucat, Köytaş
Tekstil, Çukurova Sanayi Iş-
letmeleri. Karaca Orme, Ak-
Al Tekstil, Pilsa Plastik Sa-
nayi, Vakko.
26 Ocak tarihinde greve
gidilecekler ise şöyle: Ozbu-
cak Sanayi, Aksu İplik. Kar-
taltepe Mensucat, Polimer.
Vizoteks, Sağlam Ticaret,
tleri İplik, Emboy Yüntaş,
Politeks, tşbir Sentetik, Şark
Mensucat. Kaplanteks Ör-
me. Mithat Giyim, lpekiş
Mensucat, Yeşim Tekstil, Si-
faş, lpsan, Aksu İplik, Nann
Tekstil, Trakya İplik, Has-
teks. Boğaziçi İplik, Akip
Tekstil. Temtaş, Dinarsu, At-
Ias Halıcılık, Denimko Teks-
til. Saray Halı, Tüp M^.seri-
ze Boya, Öztek Tekstil. Kar-
taltepe Mensucat. Ak-Al
Tekstil. Halıser Halı, Edip
İplik. Boyasan, Pısa Tekstil,
Herteks Tekstil. Izmir Bas-
ma. Taç Sanayi, Lüks Kadi-
fe, Orta Anadolu, Karsu
Tekstil, Berdan Tekstil,
Tekstüre Çorap, Broderi Na-
rin işlemelı Kumaş. Topka-
pı Iphk, Titbaş Tekstil,
Epengle Döşemelik, Ema-
teks Yün İplik, Dore Men-
sucat, Beyden Örme, Abeş
İplik, Ergsan Orme, Arca
Kumaşlan. Akınal Yünlü,
Konak Tül, Bezci Tekstil,
Aktops, Nasco Konfeksiyon,
Tes Tekstil, Yedikule Dantel.
HAFTAYA BAKIŞ
AHMET TANER KIŞLALI
Sistemı mi Değiştirmeli,
Partileri mi? (1)
Türk ve Fransız bilim adamlarının katıldıkları bir
toplantıdaydık. Prof. Türkan Saylan, bana ve sevıp
ve saydığım genç bir bilim adamına aynı soruyu yö-
neltti:
- Dınsel topluluklar ve onlann kurduklan vakıflar,
demekler, sizce sivil toplum örgütü sayılabilır mı?
Şimdi Bilgi Üniversitesi'nin beyın takımında yer
alan genç dostum, tüm zekâsını ve anlatım yetene-
ğini zorladı. Onlann da sıvil toplumun bir parçası ol-
duğu anlamına gelecek bir şeyler söyledi.
ideolojık olarak sivil toplumu kabul etmeyen bir ör-
güt düşünün... Yürüdüğü erek de sivil toplumu yık-
mak... Ve siz onu "sıvil toplumcu" olarak savunu-
yorsunuz!
Aymazlığı önlemek için öncelıkle yanıtlanması ge-
reken soru şu olmalıydı:
- Sivil toplumu yıkmakısteyenlerie sıvil toplum ya-
ratılabilir mi?
Ve bir adım daha giderek ona bir başka soru ek-
lenmeliydi:
- Demokratik olmayan partilerte demokrasi yürü-
tülebilirmı?
Yanrt ayan beyan ortada...
Dinci örgütler sivil toplumun temellerini yok ediyor-
lar... Yapılan demokratik olmayan partıler de demok-
rasinin kendısini işlemez hale getinyoriar.
• • •
Geçenlerde Star TV'de ilgınç bir tartışma vardı.
Korkut Özal'dan Bedri Baykam a, Prof. Nur Ver-
gin'e uzanan bir siyasal yelpaze, Türk siyasal yaşa-
mındakı tıkanmayı tartıştı...
Kimisi, parlamenter sistem yerine, başkanlık ya da
yan-başkanlık sisteminin kurulması gerektiğını sa-
vundu. Kimisi sıstemin değil, partilenn değişmesi ge-
rektiğini söyledi. Kimisi partilerın değil. onlan yone-
tenlerin degişmesinin yeterli olacağı görüşündeydi.
Kimisi de, "Bu partıler de başlanndakıler de de-
ğişmez, onun için yeni partıler kuralım" dıyordu...
Acaba kim haklı?
Başkanlık sisteminin ABD dışında 1yi işlediği yer
yok. Hele demokratik gelenekleri yeterınce oluşma-
mış olan ülkelerde; başkanlık sistemi toplumsal ku-
tuplaşmayı hızlandırıyor, diktatörlüğe ortam hazırlı-
yor.
ABD'de işliyor, çünkü orada "partı disiplim" yok...
Örneğin başkanın getirdiği bir önerıye mecliste
kendi partisinden "hayır", karşı partidense "evef"
oyları çıkabiliyor. Ama ABD'de bile, bugünkü Clin-
ton bunalımının uzamasının temel nedeni açık: Baş-
kan, Demokrat Parti'den, oysa parlamento çoğun-
luğu Cumhuriyetçi.
Böyle bir durum Türkiye'de olsa, acaba o başkan
o meclisten tek bir yasa çıkarabılir mıydi?
Başkanlık sistemi, seçimle gelen bir "anayasal kral-
lık" (meşruti yönetim) yaratıyor. Yarı-başkanlık ise
"hakem cumhurbaşkam" modelidır.
ABD Başkanı ülkeyı yönetir. Fransa Cumhurbaş-
kanı ise ülkeyi yönetmez, ama sıstemin tıkandığı yer-
dedevreyegirer...
• • • ''-" ••
fat
-"
r
^
1
--
;
"Sistemi mi değiştirmeli, yoksa partileri mi" sofu-,
sunun partilerle ilgili yanıtını başka bir yazıya bırakı-
yorum... Eğer sistemde mutlaka degışiklik yapmak
gereği duyuluyorsa, yarı-başkanlık, bızım yapımıza
ve gereksinmelerimize daha uygun düşer.
Ama... Bizim özelliklerımıze göre değıştırmek ko-
şuluylal..
Seçimi halkyapmamalı, çünkü kutuplaşma doğar.
Cumhurbaşkanını gene Meclis seçmelı, ne var ki üç-
te iki çoğunluk zorunlu olmalı... Meclis eğer uç tur-
da, üçie iki çoğunlukla bir cumhurbaşkam seçemez-
se, milletvekili seçimleri yenılenmelı!
Üçte iki çoğunluk zorunluluğu ve genel seçımlerin
yenilenmesi tehdidı, partılen kutuplaşmaya değil, uz-
laşmaya zorlayacaktır. Ve ancak böyle seçılmış bir
cumhurbaşkam da "hakem" rolünü oynayabılecek-
tir...
Sıstemle ılgili başka ne gibi önlemler alınabilır?
Bakanlıkla mılletvekilliğinin aynlması... Bakanlann
Meclis dışından olması ya da bakan seçilen millet-
vekiline "istifa" zorunluluğunun getinlmesi.. sağlana-
bilir.
Böylece bazı sağlıksız baskılar önlenebilir.
Seçimlerde alınan oylara göre; her milletvekilinın
bir de aynı partiden "yedeği" olabihr... Boylece de
sık sık "ara seçim" gereksinmesı ortadan kalkar.
• • •
Oyuncağı hor kullanıp kırmak, çocukçadır. Kınlan
oyuncağın arkasından ağlayıp yenisinı istemek de bir
çocukluk hastalığıdır.
Eski oyuncağı onanr ya da aynısını yeniden alırsa-
nız, çocuğun onu kırma olasılığı azalır. Çünkü nasıl
kırıldığını, neresinin daha zayıf olduğunu öğrenme
olasılığı artar.
Her defasında farklı bir oyuncak alındığında ise o
şansı da kalmaz....
Sistemi kökten değiştirmek, çocuk her ağjadığın-
da ona yeni bir oyuncak almak gıbidir... Öyle bir
çocuk, hiçbir zaman büyümez!
Yaşı büyüse de kendisi hep çocuk kalır...
Ogretmenlerden tepki
' Yöneticinin ek ders
ücreti kesilsin'
ANKARA (Cumhuri-
yet Bürosu) -Öğretmenler,
Milli Eğitim Bakanlı-
ğı'nın yeni ek ders ücret-
leri düzenlemesinde mü-
dür ve müdür yardımcıla-
nna derse girmeden ven-
len ek ders ücretlerinin
arttırılmasına tepki göste-
rerek "Buna son verüsin.
Öğretmenler ek derse gi-
rerek ücret alıyor. Müdür-
ler de gjrerse ek ders ücre-
ti alsın" tepkisini dile ge-
tirdiler.
Bakanlığm "öğretmen
v« yönetkilerin ders ve ek
ders saatlerine ilişkin esas-
lara" ilişkin kararnamesi-
ne tepkiler sürüyor. Öğret-
menler, "merkez ve taşra
teşkflatındaki yönetkilere
verilen avanta ders ücreti-
nin kesilmesinr ıstedi.
Meslek lıselenndeki branş
öğretmenlerine verilen eg-
zersız ek ders ücretlerinin
kaldırılmasına tepki gös-
teren öğretmenler. •'Atöl-
yelerin derse hazırlanma-
sı için ön hanrlık yapan öğ-
retmenlere verilen ek ders
ücreti kaldınldı. Ama
merkez ve taşra teşküatın-
daki yöneticilere haftada
12 saat üzerinden verilen
ek ders ücreti 15'e yüksel-
tildi. Kararnamenin kimin
çıkanna olduğu ortada*1
görüşünü dılc getirdiler.
Bakanlıktan dün yapı-
lan yazılı açıklamada ıse
ilköğretım müfettışlenne.
bilim % e sanat merkezinde
çalışanlara. yatılı okullar-
da nöbet tutan öğretınen-
lere, açık ilköğretım \e li-
sesinde göre\ yapanlara
ek ders ücretınden yarar-
lanma olanagı getırildıği
ve sınav dönemlerinın üc-
retlendırildığı vurgulandı.