Katalog

25 OCAK 1999 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA HABERLER İstanbul Tabip Odası'ndan 8 dalda ödül • İstanbul Haber Servisı - istanbul Tabıp Odası, '14 Mart Sağlik Haftası etkınlıklen kapsamında 8 ayn dalda odul verecek Konuyla ılgıii açıklamaya gore "Basın Odullen ' ' Nejat Yazıcıoğlu tşçı Sağlıgı ödullen Nusret Fışek Halk Saölıği Hızmet Teşvık Ödullen'," Sevınç Özguner Insan Haklan Banş ve Demokrası Ödulu Tıp Bılım Ödulü' "Tıp Hızmet Odulu ıçın 10 Şubat Çarşamba gunune kadar İstanbul Tabıp Odası na başvurulması gerekıyor llk kez duzenlenen kankatur yanşması ıçın 20 Şubat Cumartesı,' Cengız Çetın Asıstan Tez Yanşması Odulu" ıçın de 1 Hazıran Salı gunüne kadar başvuruda bulunulabılecek Bank-Sen Genel Başkanı Özen toprağa verildi • İstanbul Haber Servisi - DlSKebağlı Bank-Sen Genel Başkanı \e lşçı Partısı uyesı Mustafa Ozen (47) Karacığer hastalığı nedenıyle tedav ı gördüğu İstanbul Unıversıtesı Tıp Fakultesı Hastanesı nde dun sabaha karşı v efat ettı Ozen ın cenazesı Şışlı Camıı'nde öğleyın kılınan namazdan sonra Fenkoy Mezanğf nda toprağa venldı Cem Yalın yaşamını yitirdi • Haber Merkezi - Ressam ve oyun yazan olan Cem Yalın vefat ettı tsmet Kuntav Tıyatro Odulu sahıbı olan ve 10 ovunu bulunan Yalm 1954 te Kuzguncuk ta doğmuş ve 1976 yılmda İstanbul Eğıtım Fakultesı Resım Bulumu nu bıtırdıkten sonra 13 yıl çeşıtlı lıselerde ogretmenlık y aptı 1984'ten ıtıbaren İcışısel ve karma sergıler açan Yalın, Evrensel de çahş.tj.ve.spjyjtarak ^ dcrgı grubunun sektor dergılennde görsel yönetmenlık yaptı Bır buçuk yıldır akcığer kansen tedavısı gören \alın ın cenazesı, bugun ıkındı namazında Atakoy Camıı'nden kaldınlacak Yalın ın bazı oyunlannın ısımlen şoyle 'Orada kımse var mı°", "Savaş, bıttı", "Genaralın buyük düşü", "Körler" Jeotermal kaynaklar • A]\KARA(A\KA)- Jeoterma! kaynaklann kullanımının fosıl yakıtlann tuketımı sonucu oluşan sera ve asıt yağmurlannı onledığı buna karşın Turkıye de var olan jeotermal kaynaklannın vetennce kullanılamadığı belırtıldı Elektronık Muhendısı Hılmı Güven jeotermal enerjının tukenmeven \e yenılenebılır kaynak olduğunu vurguladı Jeotarmal enerjının konut sera, yuzme havuzu. fızık tedavi merkezlen, tunstık tesısler, toprak ve cadde ısıtımında kullanılabıldığını kaydeden Guven elektnk enerjısı uretımınde de jeotarmal enerjıden yararlanılabıldığını vurguladı Şofbenden zehirlendiler • İstanbul Haber Servisi - Zeytınburnu Yenıdoğan Mahallesı Zube>de Hanım Caddesı 42 5 Sokak takı bır ev de oturan Ummugul Yağatası (24), vıkanmak amacıyla gırdığı banyoda şofbenden sızan gazdan zehırlenerek olurken yatak odasmda bulunan eşı Levent Yağatası (25) ıse odada bulunduğu ıçın sızan gazdan daha az etkılendı ve hastanedekı tıbbı mudahalenın ardından taburcu edıldı Kahvehaneye bombalı saldırı • tstanbul Haber Servisi - Samandıra Akşemsettın Caddesf nde bulunan bır kahvehaneve, dun gece saat 01 30 sıralannda bombalı saldın duzenlendı Saldından sonra kaçanlan kovalayan Şaban Akbaş adlı yurttaş, yakalamayı başardığı saldırgan tarafından olduruldu "Azerbavcan'ın Gözbebeğı Bakû'de "ayncalıklı imar izinlı" yuksek vapüarda Turkıve den vatınmcılann ımzaian var (solda): 1980'lerde tanhi kente uyumsuz inşa edilen Komunıst Partı binası. şimdi Cumhurbaşkanlığı Sarayı olarak kullanılıvor (sağda).. 1970'lerde başlayan ilk 'uygunsuz'yapılaşma, 1990larda 'rantla' tanışmaya başlamış... Planlı kentte 'güç gösterileri' rurk Hava \ollan nın 3 Ocak 1999 Pazar günü saat 19 15 te Istanbul- Atarurk Ha\alımanı ndan kalkan uçağı Karadenız kıyı kuşağını ızleyerek Trabzon \e Tıflıs uzennden Bakû ve ulaştığında havada geçen sure vaklaşık 2 5 saat olmasına rağmen Azerbavcan mımarlarıvla "geceyansı" kucaklaşıyoruz Turkıve ıle \zerbavcan arasındakı bu 2 saatlık fark 7 Ocak 1999 Perşembe sabahı vurda donuşumuzde ıse şu ılgmç sonucu varatıyor Baku'den kalkış saat 06 OO'da Istanbul'a varı> 06 30'da Otelımız Taksım Gezısı nın tanhı Taşkışla bınası onunde devam eden kesımınde İstanbul Şubesı ınşa edilen Hyatt Regency.- Bakû'nun vaktıyle en unlu otellennden olan tanhı Nahçrvan Oteü'nın gostenşlı taş bınası restore edılerek ve ıç mekânlan da tümuyle yenılenerek Hyatt Regencv ye Caddesi'ne bakarrgTnş kapısmın bır" kenanna da "Nasçivan Hotel plaketı asılarak, tanhsel geçmışe karşı vefa borcu bır olçude yenne getırılmış Kahramanlara saygı... '! "İcerişehır" adıyla anılan. "kaleiçi" dıyebıleceğımız en eskı yerleşme bölgesı var Turkıvedekı beledıve ımar mudurlennın karşılığı sayabıleceğımız ancak güçlü ımar yetkılen ıle ve kendıne bağlı alt bınmlenndekı proje uretme ve onay görevlenyle kentın vapılaşması uzennde çok daha behrlevıcı olduğu anlaşılan llbay Enveroğlu'nun bılgılendırmesıne gore Bakû 18 yuzyıla kadar hep bu "suriçi" bolgesınde kalmış 19 yuzvıldapetrol uretımı başladıktan sonra ıse lçenşehır'ın çe\ resınde buyük ve zengın vapılar ınşa edılerek şımdıkı "Avrupai" kent dokusu ortaya çıkmış tçenşehır ve onu çevreleven 19 yuzyıl sonu, 20 yuzyıl başına aıt tarıhsel yerleşmeler Bakû Korfezı nı kıvı parkıvla bırlıkte kucaklarken, sanayı tesıslen. tersaneler ve petrol tesıslen de "gözle körfezın doğu ve batı uçjarında yer aJıyor; Bu ımar dısıplınının "kentsel peyzaj" konusunda da yakın vıllara kadar fc hassas" olduğunu kanıtlavan başlıca gosterge ıse hemen tum vapılann "avnıyukseklikte" olması keme kımlık \eren anıtsal vapılann dışında tanhı sıluetı parçalayan ozensız uygulamalann vıne vakın vıllardakı bazı bınalar dışında pek gorünmemesı' •uygunsuz1 gelişmeler Bu "yakın yıllar" tahrıbatının ilk sivn orneklennı ıse Sovsetler Birtiği doncmının son yıllannda ınşa edılmış kımı "raodern''(') vapılar oluşturuvor Orneğın Içenşehır ın batı kesımınde ve Şehıtler Hıyabanı'ndan denıze doğru men koruluk vamaçlardakı buyuk \e uzun bır kutle halınde yeşıl dokuvıı parçala>an "Gulıstan Sarayı" adlı toren \e resepsıyon bınası, 1980 öncesınm "guç gosterisı" olarak kentın he^ııen her koşesınden eoze batıvor »(İefz|^t$e*WW%H|h'r m henW;^ dfşmûakı, 19 vuzvıLkent dokusu uzennde "ezki bir dev Wok~ şeklınde ınşa edilen şımdıkı "Cumhurbaşkanlıgı Sarayı" da 1980 lenn başlarında "Komunıst Partı Merkez Komıtesı Bınası" olarak vapılmış Baku dekı bu "uygunsuz" mımanden soz açılmışken kımı Turkıyelı yatınmcılar tarafından gerçekleştınlen çok katlı "apartman sıteteri" ıle kentın merkez semtlenne goz kovan "plaza" turu bınalan da belırtmeden geçmevelım Başmımarlık kurumunda gorevlı mımarlara sorduğumuzda "bunlar inşaat izınlerini bizden değil hukumetten alıyoriar" \anıtıvla karşılaştığımız bu Baku ve yakışmavan yapılardan belkı de en "ayncalıkir konumda olanı unlu "Nizami" Bulvan nda yukselıyor Istanbul dakı Gokkafes'ı andınrcasına kentın kultur \e rekreasyon merkezi olan buvuk bır parkın uzenne koca govdesıvle çullanır gıbı duran bu dev cam kutle "iş merkezi ve apart-oter ışlev ıyle hızmete gırmek uzere Aynı pla ^kıoıp3a^%etb l r c a ^ î £ u t ' e edilen "International Bank* bınası ıse çağdaşlık adına uygunsuzluğun dığer bır gostergesı Azerbavcan Mımarlar lttıfakı'ncahazırlanan programa gore Bakû dekı ilk günümüzün sabah saatlennı "Şehıtier Hıyabanı" denılen ve değışık tanhlerdekı bağımsızlık mucadelelennın şehıtlen ıçın duzenlenmış "anıt mezan" zıyarete av ınvoruz Kentın gunevbatı kesımındekı yuksek bır tepede Baku'ye egemen panoramık bır konumda yer alan bu şehıtlığı zıyaret ederek çalışmalara başlamak Azerbaycan'a gelen hemen tum vabancı gruplar ıçın bır tur geleneksel "resmi" program Ne var kı şehıtlığı gezınce bu resmıyetın sıyasal bır tavrt değıl savgı duyulacak bır "ulusal bilınci" vansıttığı da hemen gorulüvor Çunkü "hıyaban" (ağaçlıklı vol- bulvar) bovunca buvuk bır ozenle duzenlenmış şehıt mezarlan "gerçek kahramanlara" aıt Tumunde sıvah mermer uzenne ışlenmışresımlerı ve kisa kımlık bılgılerı var Yıne tumu değışık guller ve renk renk çıçeklerle bezenmı^ bu resimlı mezarlar arasında genç yaşta şehıt duşen kız ve erkek kahramanların arasında "çocuklar" dadıkkat çekıyor Hıvabanagırerken dağıtılan "tarmızı karanfıUeri" Azerbavcan ıçın yaşamlannı yıtıren bu kahramanlann mezarlanna bırakarak • 4 abıde>e r> ulaşıyorsunuz Oradan vav bıçımındekı korfezı sankı sevgıyle kucaklar gıbı duran Bakû'ye baktığınızda ıse karşınızdakı guzellığm tanhsel değennı sankı daha bır dennden kavnvor, kentı daha gezmeden ona say gı\ la baglanıyorsunuz Nıtekım Şehıtler Hıyabanı ndakı bu "etkılenmeden" sonra gunun ıkıncı programı olarak "Bakû hakkındakı şehircılik bügJerinın" venlmesı de sankı ozel olarak duşünulmuşgıbıvdı Karn ızıtındekı tanımlamayla "Bakû Şehnnin Baş Miman" unvanını taşıvan İlbay Enveroğlu tarafından venlen bnfıngdekı bılgılerle anıtmezar tepesınden kentın usumuzdakı görunuşu bırleşınce bu tanhı başkentın 21 vuzyılada taşınan "genel verleşme ve planlama düzenı" ıse şoyle ozetlenebilırdı Planlı kentlesme Hazar Denızı'nde doguya karşı uzanan Apşeron \anmadası"nın gunevınde ver alan Baku kentı aynı adı taşıvan geni!) körfezın çevresınde bır amfıtıvatro gıbı kurulmuş Yarımada bu korfezı ve kentı kuzey rüzgarlanndan koruvor Boy lece Hazar'ın bu en korunaklı lımanı kışın en sert avlannda bıle halkın kıyı bovunca uzanan genış buKar ve yeşıl alan kusağında denızle kucaklaştığı "vaşama sevinci>le" yuklu bır kentın doğal pevzajını da oluşturuvor Körfezın açıklannda ıse "Bakû TakımadalarT bulunuyor Aynı kortezın batı kesımınde ıse Bakû'nun tanhsel kent çekırdeğını oluşturan ve Bakû'nün ikibinyılhk kent tarihini barmdıran fçerişehir'in surları ozenle korunan anıtlar arasında. 'Içerişehir'de tarih veAtatürk resmi, Bakû'nün tanhsel kent çekjrdeğını oluşturan İçerişehir, Türkıye'de "kaleiçi" ya da "suriçi" dedığımız turden bır yerleşme merkezi Başmımar llbay Eavero^u'nun 19 yuzyıl sonlanna aıt ünlu bınalardan "Şehir Dumasr (Kent Meclısi/ Beledıye) ıçındekı toplantı odasında verdıgı bnfmgte, "AmasyaJı Strabon'un sözunü ettiği ilk yerleşme" şeklınde vurguladığı Içenşehır, Bakû kortezı kjyısmda ınşa edılmış yüksek kale duvarlanyla çevrelenmış Bu duvarlann ıkı koldan denıze kavTişruğu yerdekı doğu kanadı. yuksekhğı 27 metre olan unlü "KKkalesJ" (kızkulesı) ıle noktalanıyor İS 6 yTizyilda yapıldığına daır bilgıler de venlen Kızkalesı'nın bugunku kütlesme aıt ilk ınşa döneır» ıse 12 vuzyıl olarak belırtıljyor 19 yuzyıl başında Ruslar tarafından onanlarak saglamlaştıntan Kızkalesı, 17 yûzvıl ve sonrastndakı hemen tüm Bakû gravurlennde de kentın en belırgm sımgesı olarak yer ahyor Benzer şekılde yıne bu gravürlerde açıkça gorûlen ve bugun restore edılmış olarak "muze" ışlevıyle kente hızmetmı sûrduren "Şirvanşahlar Sara>ı" ıse 11 yuzyıla aıt bır mtmarltk anıtı Içenşehır ın dığer anıtsai yaptlan arasında ıse yıne 11 yuzyıldan kahna "Suuk(kınkl Kale Camisi veminaresı" 14 yuzyıl yapısı "Cuma Mesciclı*', 1,8 yuzyıla aıt "Ağa Vlıkayıl Hamamı", 15 y\ızyılaaıt"Kervansara>" 18 yuzyıl snıl mıman örneğı olarak "Bakû Hanlanmn Evi" tanhı dokunun mücevherlen gıbıler Bunlardan Kjervansaray yakın yıllarda restore edılerek. lokanta ışlevıvle kullaıulıyor Anıtsal vapılann arasında, yıne eskj dokuva aıt tanhı dar sokaklarda ıse çok sayıda taş ev ozelhkle petrol ştrketlennce sahıplenılerek yaşatılıyor Içenşehır'ın bu otantık ortamında eskı bınalann zerrun katlannı kullanan "antikacüar" ve hedıyelık eşya satıcılan da tanhle tanışmak tsteyen tunstler ıçın en çekıct uğrak yerlen arasında Bu dukkânlardan Kızkalesı'nın hemen arkasındakı sokakta bulunan bır "sahaf" dukkânına gınyor ve Bakû'nün geçrmşmı anlatan kıtaplara bakıyoruz Bır ara değışık kıtaplar çıkarmak ıçm dûkkânın arkasındakı ıkıncı odaya geçen yaşlı sahafin arkasından baktığımızda ıse duygulu bır goruntüyle karşılaşıyoruz Açılan kapıdan görunen ıçen odanın duvannda bır Ataturk resmı var ve bellı kı özenle asılmış Yaşlı sahaf, hem tanhınden onur duyyor, hem de Atatürk sevgısıy le yaşama dort elle sanlıyor Nereb olduğunu sorduğumuzda ıse "özbe oz Bakiliycm"' dıyerek odanın kapısını yavaşça kapaüyor Yıne 19 vuzyıl Batı mımarlığının ozgun orneklenvle bezelı tanhı semtlen "kuşatırcasuıa" ınşa edilen ve çoğunun yapımcısı da aynı şekılde Turkıye den gelmış inşaat fırmalan olan apartman bloklan da Bakû'nun geleceğı hakkmda kaygılanmızı arttıran ornekler oldular Sovvet dönemınde ınşa edilen tekduze ve estetık yoksunu sosyal konut bloklanndan tek farklan renklı cephelen ve göstenşlı parlak yapı malzemelen olan bu apartmanlardan 17-18 kata kadar tırmananlar Neriman Nerimanov Meydanrnda ve çevresındekı caddelerde yukselıyor Aynı meydandakı tanhı bır bınanın zemın katında yer alan NTV Baku stüdyosunun Azerı şoföru ıse bu apartmanlann ne ışe yarayacağını sorduğumda kafasını sağa sola avarak susmayı yeğlıyor Çünku Hyundaı ka otomobılın radyosundan yukselen FM bandındakı bır yerel radyo kanalınm muzık programında da Bakûlü bestecılenn o güzelım ozgün Azen şarkılan venne Turkıye'dekı betonlaşmaya koşut olarak yavgınlasan "arabesk parçalar" çalıvor Bakû nun tanhsel kent kımlığı "betonlaşma onculennın" gınsımlenyle zedelenmeve başladıkça, anlaşılan o kı "müzık kulnıru" de kımlık erozyonuna uğruyor 'Yanlıslar' yinelenmesln... Başmımar llbay Enveroglu nun ilk gün verdığı şehircılik bnfıngı ışte bu gozlemlenmızle de butunleşmce Baku nûn tarıhı geçmışı ve kentsel gelışme surecı hakkındakı önemlı aşamalan kolayca kavramış olduk 1880lerden 1920'lere kadar en çok 40 vıl gıbı kısa bır sürede donemın petrol zengınlığını gorkemlı bır kent dokusuyla. taçlandıran Bakû 60 yıl suren Sovvetler Bırlığı vonetımmde ıse aynı kent dokusunu merkez semtlerde korumakla bırlıkte ozellıkle 1970 lerden ıtıbaren kımı uvgunsuz vapılarla da tanışıyor Sosyalıst dönemm en onemlı kazanımlan olan, başta "metro" ve dığer altyapı donanımlan olmak uzere "planlı yapılaşma" geleneğı ı»e 1990'larla bırlıkte "pıyasa ekonomısine*" geçıldığınde yennı yavaş vavaş Turkıye dekı "rant kulrurunun" tanhı kent dokusuna duyarsız ımaravncalıklanna bırakıvor Bu nedenle denılebılır kı 19 vuzyılda lçenşehır'ın dışına çıkarak 20 yuzyı! kent kımlığını oluşturan Baku. şımdı 21 yuzvılı karşılarken aynı kımlığı surdurme ya da terk etme "ıkilemine" doğru surüklenıvor Ozellıkle petrol rezervlennın hızla azalmasından oturu "veni ekonomik kaynaklar" arayışına gınlmesıy le bırlıkte "kentsel rantm" çekıcılık kazanması da mımarlık ve şehircılik değerleruım gozden çıkartıldığı ımar uvgulamalanna sıyasal destek sağlıyor Işte bövlesı bır sureçte "Boğazıçı'nın Bakû petroUerini taşıvan dev tankerlere yol olmaması" amacıyla davanışma ıçıne gıren Mımarlar Odası ıle Azerbaycan Mtmarlar Ittıfakı nın dığer meslekı konulardakı "külturel tşbirligr kararlan da tanhsel bır anlam kazanıyor Eğer Mımarlar Odası, Turkıve dekı kent ve çevre değerlenne duyarsız rant yapılaşmasının \zerbaycan'a da "bulasmamasr yonunde Bakûlü mımarlan v e Başmımarlık Kurumu nu "dostça uyarma" gorevını meslekı bır sorumluluk ve bır "kardeşlik dayantşmasr ıçınde yenne getırebılırse, eğer Azerbavcan Mımarlar tttıfakı da bu duvarlı uyarıyı dıkkate alarak, planlı ve korumacı şehircılik kulrurunun "değerini" sonuna kadar sahıplenırse sadece Boğaziçı'ndekı petrol tehdıdme değıl, Bakû'dekı betonlaşma tehdıdıne karşı da uygarca bır dayanışma kurulmuş olacak tstanbul un ve Turkıye'nın rantçı ımar polıtıkalanndan annması ıçın de yıne "korunmuş bır Bakû kentinın" kazanımlan çağdaş ılham kaynaklan arasında yer alacak Sürecek