Katalog

25 OCAK 1999 PAZARTESİ CUMHURtYET SAYFA HABERLER İNSANLARIÖLÜME YAKLAŞTIRANKOBALT 60 ÇEKİRDEĞÎ 7 YIL BAŞIBOŞ DOLAŞTI İldtellfde meydana gelen radyasyon kazası Akkuyu ve Sinop'ta yapılması düşünülen nükleer santrallara karşı çıkan çevrecikrin haklılığını bir kez daha ortaya koydu. Nükleer cehaletCEM ULLTAŞ tkiteUi'de mevdana eelen radyasvon ka- zası, 9 Arahk 1998 günü Naki ve İhas D- gaz kardeşlerin Marmara Sanayi Site- si'nden 10 milyon liraya satın aldıklan metal kütlelen parçalamalany la mevdana geldi. lkitellı'nin Parseller Sokağı'ndaki hurdacı dükkânına getirilen, herbiri 1 ton 850 kilogram agırlığındaki metal kütleler, üzenndeki uluslararası alanda kabul edı- len radyoaktif madde sembolüne karşın parçalandı. Kurşun ve demirle katmanlar halınde korunmaya alınan Kobalt 60 rad- yoaktif maddesı parçalanan konteynerden açığa çıkınca uzunca bir süre ışımaya ma- ruz kalan hurdacı kardeşler, nedenini an- layamadıklan hastalık belırtileri göster- meye başladı. Demiri oksijen kaynağı ile kestiği için tüpten zehirlendiğini sanan Nakı ve llyas Ugaz'da baş ağnsı. bulantı. kusma ve yüksek ateş gibı belirtiler orta- ya çıktı. Durum. devam eden rahatsızlık- lar nedeniyle bir a> sonra gittikleri Özel Güneş Hastanesi'nde anlaşıldı. 12 kişi hastanelik Hastane Başhekımi Dr. Atalav İyisov. Ilgaz kardeşlerin bılınmeyen bir nedenle radyasyona maruz kaldıklan ve yaşamsal risk altında bulunabilecekleri kuşkusuyla Çekmece Nükleer Araştırma Merkezi'ne (ÇNAEM) başvurdu. Teşhısm 8 Ocak'ta doğrulanmasının ardından basına yansı- yan olayın. gerçekte denetımsizlik ve so- rumsuzluktan kaynaklanan nükleer bir skandal olduğu ortaya çıktı. Radyasyona maruz kalan Ilgaz ailesinden 12 kişınin hastanelik olmasıyla sonuçlanan kazanın ardından. bu kez de acıkta kalan nükleer çekirdeğin aranması telaşı başladı. Çekmece Nükleer Araştırma Merkezi Müdürü Yaşar Özal başkanlığında 9 O- cak'ta, Keresteciler Sitesi'nin karşısında- kı hurdacıya gelen uzmanlar, gaiger sa- yaçlanyla ıki gün boyunca nükleer Ko- balt 60 çekirdeğini aradılar. 7 santim uzunluğunda ve 1.5-2 santim kalınlığm- daki çekirdek ikinci gün bulundu. Olay yerinde polisin çektıği koruma bandının gazeteciler ve bölge halkı tarafından ihlal edilmesi ve araştırmayı yapan işçılerle uz- manlann koruyucu giysilerle çalışmama- lan eleştiri konusu oldu. Sonradan içi boş olduğu anlaşılan kur- şun blok bulunduğunda ÇNAEM ekibinin "Radyasyon geliyor, çekilin" uyansıyla meraklı izleyicilerin ve gazetecilerin ko- numlannı değiştirmesi ise durumu daha da trajikomik bir hale getirdi. Her şeye karşın kaynak bulunmuş ve ÇNAEM'e götürülerek korumaya ahnmıştı. Ilgaz ai- lesinden hastalanan 12 kişi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi ıle Haseki Hastanesi'nde te- davi altına almırken ll Sağlık Müdürlüğü de harekete geçerek bölgede 300'e yakm kişiyi kontrolden geçırdi. ÇNAEM'de ise kromozom testleri yapıldı. Devletin ih- malı nedeniyle radyasyona maruz kalan Ilgaz ailesıne ise 55. hükümetm Saglık Bakanı Halil İbrahim Özsoy sahıp çıktı. Avusturyah doktoriar geliyor Merkezi Av usturya'da bulunan Ulusla- rarası Atom Enerjisi Ajansı'ndan (IAEA) uzman doktoriar ve özel ilaçlar getirtildi. Avusturyalı doktoriar, olayda TAEK'ın büyük ihmali bulundugu suçlamasını yap- tılar. Olayın üçüncü günü ise Dış Ticaret Müsteşarlığı, radyoaktif maddelerle bun- lann kullanıldıgı cihazlann ithalatına sı- nırlama getiren bir tebliğ yayımladı. Bu arada ikinci konteynerin içinden çı- TWBI ATIKLAR YASASI İstanbul Haber Servisi - 20 Mayıs 1993yılında yürürlüğe gıren "Tıbbi Aüklann Kontrolü Yönetmeüğr. atık üretenlerden belediyenin sorumluluğuna, merkezlerin nasıl olması gerektiğinden atık kriterlenne kadar her durumu ele almış. Şu anda sadece hastane atıklan toplanmasına karşın yönetmeliğın kapsadığı kuruluşlar şöyle sıraJanıyor."Diş hekimliği. veteriner hekimlik eğitimi veren ve araşürma yapan kuruluşlar, kan ve kan üriinleri ile ilgili çatışma yapan merkez ve istasyonlar, tibbi tahlil laboraruvarlaru denev hayvanlannın kullanıldıgı laboratuvarlar. sağhk ocakları. atık çıkaran muayenehaneler ve poliklinikkr, dişhekimi klinikleri, revirter, küçük ameliyat ve benzeri müdahalelerin yapıldıgı tıp ve veteriner ımıayenehaneleri, bulaşıcı hastalığı olanlann tedavi olduklan veva dhaliz. aspiratör gibi aletlerin kullanıldıgı klinikler. tibbi aüklann oluşabileceği seyyar sağhk birimleri, eczane ve Uaç depolan, benzer diğer kuruluşlar." Yönetmeliğe göre tibbi atıklann hastane içinde uygun toplanrnası ve gerekh donanımın sağlanması hastanenin, hastaneden alınıp yok edilmesi ise belediyenin görevi. En az 20 yatak kapasitesine sahip ünıteler geçici atık deposu üretmekle yükümlü. Daha küçük bırimler ise atıklarını en yakın merkeze götürecekler ya da belediyeye dunımu bildirecekler. Evsel nitelikli atıklar mavı, geri kazanılabilen serum. ilaç şişeleri gibi atıklar siyah, tibbi atıklar ise kırmızı torbalarda toplanmalı. Atıklan toplayan kişiler eğitimli olmak zorunda ve atık taşıyan aracın üstünde ' l luslararası Künik Anklar" amblemı bulunmalı. Yönetmelikte. yakma tesislerindeki gaz değerleri, yakmanın mümkün olmadığı durumlardaki depolama şartlan, atıklann kriterleri ile atıklarla ilgili takip foımu da en ınce aynntılarına kadar belirlenmış. PROF. YARMAN, TAEK'İN RADYOAKTİF MADDEYt GÖMMESİNİ ELEŞTİRDÎ 'Kobalt 60 yarark bir madde' SAADET USLU Nükleer Fizik Uzmanı Prof. Dr. Tolga Yar- man, Ikitelli'deki radyoaktif kazanın nükleer kültürümüzü ortaya koyduğuna dikkat çekti. Yaıman. kazaya neden olan Kobalt 60'ın fev- kalade yararlı bir kaynak olduğunu da belirte- rek "Aün kullanm. araştırmalannızda değer- lendirüT diye konuştu. TAEK Başkanı Cen- giz Yalçın ise Kobalt 60'ın ^ _ _ _ _ ^ araştırmalarda kullanıl- ması fıkrinı saçma olarak değerlendirdi. Tolga Yarman'ın, lki- telli'deki kazayla ilgili olarak yaptığı tespitler şöyle sıralanıyor: - Türkiye Atom Enerji- si Kurumu'nun (TAEK) operasyonu başarıyla noktalandı. Ancak bu du- •"""~"™~~~" rum TAEK'in başanlı olduğu anlamına gel- mez. Şu var ki TAEK yetkililen binanın nasıl çöktüğüne tamamen göz yumup, enkazın han- gi başanyla ortadan kaldınldığına agırlık ve- riyorlar. Bunu yaparken teknik demeçlerinde savrukluk sergiliyorlar. Bunlan ayıplıyorum. - Bu olayda mesele radvoaktif maddenin hastaneden çıkıp TAEK'in dikkatinden kaç- masıyla ve korkanm kimse aksini söyleyeme- yecektir. son toplamda ilgijilerin ağir ihmali uzantısında ortaya çıkıyor. Bana 'Kurumu tümden niye eleştiriyorsun' diye soruyorlar. Kurumdaki değerli elemanlan tümden eleştir- mış değilim. Devletteki çeteleri eleştirmek devletin kurumsallığına saldın değildir. Hem kurumu bu hale gerireceksin hem de böyle il- kel bir facıa karşısmda sizi eleştirenleri sanki yanlış bir şey yapıyorlarmış gibi gösterecek- sin. Böylesi bir tavır faciaya neden olan, ilkel ürkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun (TAEK) operasyonu başanyla noktaladı. Ancak bu durum TAEK'in başanlı olduğu anlamına gelmez. Şu var ki TAEK yetkilileri binanın nasıl çöktüğüne tamamen göz yumup, enkazın hangi başanyla ortadan kaldınldığına ağırlık veriyorlar. Bunu yaparken teknik demeçlerinde savrukluk sergiliyorlar. Bunlan ayıplıyorum. bin katıdır. Şimdi bu kaynak yetkililerin bozuk deyişiyle yan ömrübittiği için elden çıkanlmış. Yine yetkililerin deyişiyle gömülüp bertaraf edilecekmişmiş. Gerçekten çok yadırgıyorum. Kaynak şimdi bulundu ama 92 "de elden çıkar- tılşmış. Bundan 8 yıl önceki etkinliği 1.500 curie'ye yakındır. Bu şiddette bir kaynagın na- sıl elden çıkanldığını anlamak ihtiyacındayım. - Bu fevkalade yararlı bir madde. Alın kul- ^ _ ^ _ _ ^ lanın. araştırmalannızda de- ğerlendirin. Ey TAEK. bu ha- zineyı niye devralmıyorsun? Daha o zaman bundan yarar- lanmayı düşünmüyorsun. Üs- telik karşılıksız edineceğın bir kaynak. Öyle olsa bütün bu be- la başımıza gelmeyecek. Daha bitmedi. Ey bu kaynağı devra- tan firma. Sen ticaret yapmı- ve ehliyet özürlü bir yönetim anlayışının deva- mıdır. Mesele sadece bugünün değil. Yillardır böyle gelmiş. Ama böyle gitmeyeceği anlaşı- lıyor. -Bu işin kaynağı halen benim yaptığım be- lirlemeler doğrultusunda yuvarlak 500 curie civannda bir ışın etkinlik taşımaktadır. Bu, kay- naktan işçilerin yalnızca birkaç gün aldıklan ölümcül doza yakın. Bu bizim doğadan bir yıl- da aldığımız radyasyonun bin. 2 bin belki de 3 yormusun? Devraldığın defı- ne. Bunu neden depona atıyor- sun. eskimeye bırakıyorsun. Bu defıneyi hadi ruttunuz. beklettiniz, eskittiniz. Ama hâlâ cid- di ölçüde para ederken, nasıl olup da dolarlar- la özdeş curie'leri 10 milyonu hurdacıya bıra- kıyorsun? - Böyle bir yönetim. böyle bir örgütlenme, böyle bir zihniyetle biz (gerekli midir, gerek- siz midir sorusunu da bir tarafa bırakarak söy- lüyorum) nükleer santral serüvenine sürüklen- sek bu, ancak macera olur. kan Kobalt 60 neredeydi? 14 Ocak'ta Cumhuriyet'in manşetten veTdıği "İkiod nükleer çekirdek kayıp" haberiyle Türki- ye bir kez daha sarsıldı. Bulunan birinci kaynağın 90, kayıp ikinci kaynağın ise 700-750 küri şıddetinde olduğu açıklan- dı. Bu kaynağa maruz kalanlann ise ke- sin ölümle burun buruna maruz kalacak- lan behrtildi. TAEK Başkanı Prof. Cen- giz Yalçın, şirketın kayıtlanna göre diğer konteynerin de Kobalt 60 yüklü olduğu- nu ve maddenin dökümhanelere giderek 'çatal kaşık' haline gelmiş olabileceğinı söyledi. Yeniden alarma geçen ÇNAEM uzmanlan, Ilgaz kardeşlere ait hurdacıyı, Ikitellı'deki tüm dökümhaneleri ve muh- temel her yeri birkaç kez aradılar. Ancak kaynak tüm aramalara karşın hâlâ buluna- madı. Araştırmalar bir sonuç vermeyince ÇNAEM, IAEA, Radyasvon Güvenliği birimi uzmanlannı yardıma çağırdı. An- cak onlar da ikinci kaynağın bu- lunmasını sağlayamadan ülke- lerine geri döndüler. Birçok kişiyi ölümle burun buruna getiren Kobalt 60 mad- desinın Ankara Numune Hasta- nesi'nden çıktığı belirlendi. Ancak sorumluluk, bu madde- yı ABD'den ithal eden Çulhalar Ltd. Şirketi'nin sahibi Bayram Çulha'ya ve radyoaktif madde ithali. taşınması ve kullanımıy- la ilgili süreci kontrolünde tut- ması gereken Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nundu (TA- EK). Çulhalar Ltd. Şirketi kan- ser tedavisinde radyoterapi amacıyla kullanılan ve süresi biten Kobalt 60 yüklü iki kon- teyneri, 1992'de Ankara'daki depolanna sevk etti. Bu işlem- ler, TAEK uzmanlannın dene- timinde gerçekleşti. Ancak şir- ket, daha sonra TAEK'in bilgi- si dışında konteynerleri Istan- bul'daki depolanna gönderdi. ÇeMrdeğe BMtakibiİstanbul HaberServisi- Mer- kezi Viyana'da bulunan Birleş- miş Mılletler'e bağlı Uluslara- rası Atom Enerjisi Kurumu (IA- EA), Türkiye'den, Istanbul'da meydana gelen radyasyon ka- zası ve kaybolan 90 curie'lik radyoaktif Kobalt 60 maddesi ile ilgili açıklama istedi. tkitelli'de meydana gelen ka- zayla ilgili Türkiye Atom Ener- jisi Kurumu (TAEK) ve TA- EK'e bağlı Çekmece Nükleer Araştırma Merkezi (ÇNAEM), Türkiye'de endüstride ve sağlık alanında radyoaktif madde kul- lanımını da içeren raporlan ha- zırlamaya başladı. Söz konusu raporlar, hükümete ve BM'ye bağlı IAEA'ya ulaştrnlacak ve kamuoyuna da deklare edile- cek. ÇNAEM Müdürü Yaşar Ozal. şunlan söyledi: "Radyo- aktif maddelerin seyri, uluslara- rası sözkşmelere göre BM'nin takibinde olması gereken bir fa- aöyet Böyle bir kaynağın kayıp oiduğu vc hâlâ da bulunamama- sı nedeniyle komşu ülkelere ko- nu hakkında bilgi verilmesi ge- rekiyor. Bu TAEK'in genel mer- kezi tarafından yapılacak." Özal, kaybolan kaynakla ilgi- li bir izbulunamadığını belirte- rek yeni senaryolar ürettikleri- ni söyledi. tkitelk'dekı radyas- von kazasında hastalanan kışi- lerden alınan örneklerin ÇNA- EM Radyobiyoloji departma- nında kromozom incelemesine tabı tutulduklannı belirten Özal, alınan dozlann düşük se- viyede olduğunun ortaya çıktı- ğını, dolayısıyla bu konteyner- lerin hurdacıda açıldığı zaman daha yüksek şiddetteki (750 küri) kaybolduğu sanılan diğer kaynağın orada olmadığı yö- nünde bir sonuca ulaştıklannı sövledi. AYDINLANMA EMRE KONGAR Mezartk Çamuru Gibi Akışkan ve Yapışkan Poitfcacıtor Şimdi bu "mezariık çamuru gibi akışkan ve yapışkan politikacı" deyımı de nereden çıktı diyeceksınız. "Yapışkanlık" koltuğa, "akışkanlık" da partiden par- tiye! Bu yakınlarda çok önemli bir gazeteci ve çok değer- li bir insan olan Ergun Balcı'yı sonsuza havale ettik. Sanıyonjm Balcı, önemli ve değerli yazarlığı ile alçak- gönüllü kışiliğinin o güzelım sentezi sayesinde herke- sin hayranlığını kazanmıştı. Geçtiğimiz bayram günlerinde Mülkiye'den sınrf ar- kadaştm olan eskı bır dostun annesinı de yitırdik. Fakültedekı öğrencilık yıllanmızda bize çok emek ver- miş olan öğretmen Güllü Akın teyzenin Kafkaslar'dan Istanbul'a, Karacaahmet'te noktalanan yolculuğunu ve Imparatorluk'tan Cumhurıyet'e geçişin serüvenini bu cenaze dolayısıyla bır kez daha andık. Istanbul'da yaşamak zor, ama ölmek, hele hele bir bayram günü ölmek daha da zor Herkes Karacaahmet'e bayram ziyaretine gelmiş, cenazeyi kapıdan mezara kadar götürmek bile bir sa- atimizi aldı. IMeyse, rahmetliyi toprağa verdik ve dönüş yduna ko- yulduk. Akışkan ve yapışkan mezariık çamuru beiimize ka- dar bulaşmış. Önce mezarlıktaki bir çeşmede, sonra cenaze sahi- binın evinde lyıce yıkandık. En sonunda eve gelip ayakkabılan ve pantolonlan ye- niden yıkadık ve bu üçüncü temızlenme operasyonu- nun üzerine bir de banyo alınca akışkan ve yapışkan mezariık çamurundan ancak kurtulabildik. • • • Önümüzde seçimler var. Milletımizın değerii ve asıl vekillen, şimdiden yeniden seçilme pazarlıklan ve şantajlan ıle manşetlere oturdu- lar. Adam sol bir partiden seçilmiş. Hiç duraksamadan sağ bir partiye geçiyor ve utanmadan, "Ben sosyal de- mokrattm" diye beyanat veriyor. Kadm hırsız. Sülalesi hırsız. Hırsızlıklannı örtbas et- mek için dini siyasette kullanan bir partiye yamanıyor. O partı de onu seçilecek bir yerden aday gosterme ha- zıriığında. Adam bakanlığı sırasında Türkıye'nin tüm tarihini ve doğasını yağmalayacak düzeni kuruyor, partisi onu ye- niden liste başı yapma çahşmalan içinde. Adam Istanbul'un içme suyu havzasında villa inşa et-, miş, suçüstü yakalanınca özür dilemiş, viilayı yıkmış, sonra yeniden yapmış ve bir kez daha yakayı ele ver- miş, utanmadan partısınin seçım çalışmalannda başı çekıyor. Bırakınız milletvekili aday adayiannın sonsuza dek uzatılabilecek bıreysel skandallannı. lıderlere bakınız. Aslında açıkça belli oldu ki Meclis'te grubu olan hiçbir partinin lideri güvenilir değil. Bunlar değil mı ıdı, milletvekili dokunulmazlığını da- raltacağız diyen? Bunlar değil mi idi, yüzde on baraj aşağı çekılmelidir diyen? Bunlar değil mi idi, önümüzdeki seçimlere yeni seçim yasası ıle gıdılmelıdir diyen? Bunlar değil mi idi, partiler yasasının değişmesı ge- reklidir diyen? Bunlar değil mi idi, tercihli oy yeniden uygulanmalı-, dır diyen? Çbk önceden seçim karan alınmasına karşın, lider- ler, laf üretmenin dışında, bu konularda hangi ciddı gi- nşimde bulundular? Allah ülkeyi ve liderleri mezariık çamuru gibi akış- kan ve yapışkan aday adaylarından korusun, ama milletimizi de güvenilirliklerini yrtirmiş olan liderier- den sakınsın. Pekı bız yukandakı gibi dua etmenın ötesınde ne ya- pabiliriz? ister sonuç versin ıster vermesin. yapılacak şey, va- tandaş olarak örgütlenmek ve seçimlere ağırlık koymak. Bu seçimlerde on bin, yannkınde yüz bin, öbür gün- künde bir milyon, daha öbür günkunde on milyon, bi- linçli seçmen vatandaş! Yüz yıl da sürse, bu süreci artık başlatmak zo- rundayız. Yok şenat gelirmiş, yok oara/ varken oyian ziyan et- memek gerekırmiş, bunlann hepsı yalan, hepsı palav- ra! Barajı koyan da koruyan da şeriat tehlikesini ya- ratan da önlemeyen de bugünkü liderier değil mi? Şimdi sıze ıki adres vermek ıstıyorum. ister bunlara katılın, ıster kendı seçmen eyleminizi kendinız başlatın, ama demokrasıye sahip çıkmak için mutlaka harekete geçın: Birinci hareket, "Temiz Aday, Temiz Meclis, Kirli- ye Oy Yok" adı altında başlatılan bir kampanya. Bilgi ahnacak faks numaraları, 0 212 245 56 04 - 245 34 78 -243 51 30-238 31 15. İkinci hareket, "Sol Güçbirliği KuruttayT. Bu Kurul- tay da İstanbul toplantısını 31 Ocak 1999 Pazar günü saat sabah 10.00'da Mecıdiyeköy Kültür Merkezi'nde yapıyor. Ek bilgi için telefonlar, 0 212 247 19 88 - 247 19 89 veya 0 532 213 73 04. Devtet-mafya-politikacı-tarikat-ticaret beşgenini kır- mak istiyorsanız, unutmayın: Yamyamlara oy yok. Radyasyon yönetmeliği Şartlara uymayan kuruma komik ceza: 3 ay lisans iptali tstanbul Haber Servisi - Radyasyon Güvenliği Yö- netmeliği, radyasyon kay- naklannı bulunduran. kul- lanan. imal. ithal ve ihraç eden; alan, satan, taşıyan ve depolayan resmi ve özel kuruluşlan kapsıyor. Rad- yasyon bulunan kuruluş- îarda tesis sorumlusu ol- mak zorunda. Yönetme- likteki bazı hükümler özetle şöyle sıralanıyor: • Tesis sahibi ve sorum- lu kişi, toplum üyesi kişile- rin ışınianmasına neden olabüecek çabşmalan, TA- EK'e önceden haber ver- mek ve beliıienen önlemle- ri almakla yükümlü bulu- mıyor. • Radyoaktif kaynak kullanan tesisler, kaza ve tehlike durumunda uygu- lanmak üzere bir tehlike ourum planı hazırlamakla yükümlü. • Kaza ve tehlike duru- mu sona erdikten sonra kazanın oluş şekli. radvas- yon görevlilerinin ve diğer Idşilerin maruz kaldıklan dozlar ve radvoaktif mad- delerin vücuda alınış şekli ve nedenleri. tesis sorumlu- su kişi ve görevlendiriJecek diğer uzmanlar tarafindan araştınlarak sonuçlar bir raporla TAEK'e bikttrilir. • Çalışmaalanlanbakı- mından lisans almış resmi ve özel kuruluşlar ile ger- çek kişiler TAEK'in dene- timine bağlıdır. • Kurum uzmanlannca yapılan denetimler sonucu düzenlenen rapor, Radvas- ytm Sağlığı ve Güvenliği Dairesi'nce değerlendirflir. Lisans koşullan ve radyas- yon güvenliği mevzuat hü- kümlerine uyulmadıgı saptandığı takdirde, eksik- liklerin giderilmesi için 3 aya dek lisansm geçici ola- rak iptaline karar veriiir.