Katalog

18 OCAK 1999 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI 13 Rusya'dakl gecikmiş maaşlar • MOSKOVA(AA)- Ekonomık sıkıntı ıçmdekı Rusyada, Devlet Başkanı Bons Yeltsın'ın, gecikmiş maaşlann odenmesı konusunda Başbakan Yevgenı Pnmakov'dan rapor ıstedığı bıldınldı Yeltsın, Başbakan Pnmakov 'un sunacağı raporda, vadesı geçmış maaşlann ödenmesı, emeklı maaş ödemelen ve çocuk destekleme ödemelen konusunda gehnen noktanın yer almasını ıstedı Bu arada, Başbakan Pnmakov. Rusya'dan, her ay ortalama 1 5 mılyar dolarlık sermaye kaçışı olduğunu behrttı Bektrik affı operasyonu • ANKARA (AA) - Turkıye Elektnk Iletım ve Dağıtım A Ş 'nın (TEDAŞ) lOOtnlyon lırayı geçen alacaklanmn tahsılı ıçın başlatılan af kampanyasında yaklaşık 25 tnlyon lıra geldı Geçen aylarda başlatılan ve 15gun süren uygulama sonucunda, 1997 yılı sonuna kadar bınİcmış borcu olanlar, bu borçlanndan, anapara ve sadece yuzde 10 gecıkme cezası odeyerek kurtuldu Uygulama sonucunda 50 bıne yakın dava dosyasınm kapandığını bıldıren TEDAŞ yetkılılen, ozel kesımden alacaklan 40 tnlyon lıraya yakın paranın yansma yakınını tahsıl ettıklennı ıfade ettıler TÜPkiye-ABD ticaretidış • A ş ANKARA (AA) - Uluslararası Ihracatçılar Federasyonu (IEF), . Rusya, Uzakdogu Memr ı son günlerde ttalya ıle yaşanan ekonomık knz sonrasında, Türkıye'nm 1999 yılında ABD'ye ıhracatında patlama yaşanmasının beklendığı bıldınldı IEF'nın Türkıye Bolge DırektöruDrPhılıp \VByrd, 1999 yılında ıkı ülke arasmdakı tıcarette yuzde 30-40 oranında bır artış beklendıgıne ışaret ettı İspanya yeni pazar • ANKARA (<VA)- Turkı ışadamlan, ttalya ıle bölucu örgutbaşı Abdullah Öcalan nedenıvle yaşanan knz sonrasında, ttalya pazanna alternatıf olarak gostenlen Ispanya'ya yonelık tıcan faalıyetlennı arttırmaya başladılar 15-18 Marttanhlen arasında Barcelona'da duzlenlenecek fuara katılmak ıçın bugune kadar 100'uaşkın fırmabaşvuruda bulundu GAP'tan ihracat • ŞA1NLIURFA (AA) - Şanhurfa'nın Karaalı bolgesınde Donuş Şırket Grubu'na aıt seradan, başta Almanya olmak üzere AvTupa ulkelenne domates ve bıber ıhraç edılmeye başlandı Türkıye'nm en büyuk serası olarak nıtelendınlen seradan 100 ton domates ve bıber ıhraç edıleceğı belırtıldı Nevşehir'den gıda maddesl • NEV ŞEHİR (Cumhurivet)) - Nevşehırde geçen yıl ıçensınde 7 ayn ulkeye 3 bın 517 ton çeşıtlı gıda maddesının ıhraç edıldığı bıldınldı. Nevşehır tl Tanm Mudürlüğu yetkılılen, ltal>a, Abhazya, Azerbaycan, Romanya, Suudı Arabıstan, ırak ve Ukrayna'ya vapılan ıhracatın geçen yıl 3 bın 267 ton olarak gerçekleştığını ıfade ettıler Maliye Bakanlığı, geçen yıl 1.3 katrilyon liralık vergiyi tahsil edemedi Devlet, borçlannı toplayamıyorEkonomi Senisi - Vlemur ve emek- lı maaş ödemelen başta olmak uze- re, acıl gıderlen ıçın pıyasada yuk- sek faızlerle borç almak zorunda ka- lan devlet, geçen vıl 1 3 katnlyon lı- ralık vergıyı tahsıl edemedi 1998 yılında saptanan 9 katnlyon 575 tnlyon 625 mılyar lıra vergının, yukumlulerce sadece 8 katnlyon 325 tnlyon 230 mılyar liralık bolumü vıl ıçındeödendı Buvukfınansmanıh- tıyacına karşılık devlet 1 katnlyon 250 tnlyon 395 mılyar liralık vergı- yı toplayamadı Soz konusu tutann 597 tnlyon 507 mılvar liralık bolumunugelırdenalı- nan vergılenn oluşturduğu kaydedıl- dı Gelır vergısı yukumlülenmn 3 katnlyon 530 tnlv on 908 mılyar lira- lık vergının 367 tnlyon 85 mılyar lı- rasını ödemedığı saptandı Kurumlar da 933 tnlyon 667 mılyar liralık ver- gının 230 tnlvon 422 mılyar lırasını ödemedı Bu arada vurttasjar motorlu taşıt- larvergısınde 1 tnlyon 866 mılyar lı- ra. veraset ışlemlennde 21 tnlyon 568 mılyar lıra, taşıt alımlannda 1 tnlyon 28 mılyar lıra, damga vergı- Mne tabı ışlemlerde 20 tnlyon 445 mılyar lıra, harç ışlemlennde de 4 tnlyon 432 mılyar lıra tutanndakı borçlannı yatırmadı B. eyanda bulunulduğu halde ödenmeyen gelır vergisi tutannın 367 tnlyon hra, kurumlar vergisının de 23.4 tnlyon Hra olduğu saptandı. Yıl ıçmde bırçok ışletme, yurttaş- lardan tahsıl ettıgı halde 344 tnlyon 871 mılyarlıralık Karma Değer Ver- gısı nı devlete yatırmadı Tekel Ge- nel Mudürlüğu de. ıçkı ve sıgara sa- tışlanyla yurttaşlardan aldığı 239 tnl- yon 36 mılyar liralık ek vergıyı Ha- zıne'ye aktarmadı Banka ve sıgorta muamele ışlemlennden doğan 4 tnl- yon 830 mılyar liralık vergı ıle 3 tnl- yon 403 mılyar liralık akaryakıt tu- ketım vergısı de zamanında devlet kasasına gırmedı Bu arada, 1997 yılında çeşıtlı ne- denlerle bınkmış. mukellefm odeme gucunu aşan boyutlara gelmış vergı borçlan ıçın getınlen tecıl ve taksıt- lendırme uygulaması da ıstenen so- nucu vermedı Soz konusu uygulama ıçın başvuran 645 bın 373 mukellef- ten 286 bın 453'u ödeme yapamadı Başvuruda bulunup da vergısını ya- tıran 358 bın 900 mukellef, 131 tnl- yon 187 7 mılyar lıra vergı odeme- sınde bulundu Tanınan haktan yararlanmak ıçın başvunıda bulunup da vergısını ya- tırmayanlardan bu şekıldetahsıl edı- lemeyen vergı alacağı da 201 tnlyon 122 9 mılyar lıra olarak belırlendı 1 1998'de borç ne idi, ne ödendi İ t Ver9iteT E Gelır Vergısı Kurumlar Vergısı Motorlu Taşıtlar V Veraset Intıkal V Dahılde alınan KDV Ek Vergı Taşrt Alım Vergısı Akaryakıt Tuketım V Banka ve sıg mu v Oamga vergısı Harçlar Tapu harçlan Yargı harçlan Noter harçlan Pasaport kons harç -Trafık harçlan Dığer harçlar Gumruk Vergısı Akaryakıt Gumruk V Tek ve maktu vergı Ithalde alınan KDV Dığer Dış Tic Gel Kaldınlan Vergı Atık Toplam Tahakkuk (MlyonTL) 3 530 908 933 667 75 553 25 756 1 740 393 302 445 106 229 970 159 298 8311 231 143 177 168 85 821 21 867 12964 16464 11 128 28 924 148 688 7 682 118 1 017 396 4 793 4 696 9.575.625 TahsSat ', (MılyonTL) • 3 163 823 : 703 245 | 63 687 i 6188 I 1 395 522 •*• 63 409 İ 105 201 966 756 j 294 001 210 698 1 172 736 i 84 799 ' 19 348 i 12 785 | 16 461 11 119 3 28 224 i 148688 ' 7 682 l 118 i 1017 396 1 4 793 3 1 187 ! 8.325.230 | DUNYA EKONOMSINE BAKIŞ / ERGÎN YILDIZOĞLU LONDRA Brezilya Dersleri: Önce Sütünü Sağ, Bitince de Derisini Yüz! Kuresel malı pıyasalar ağus- tostan bu yana buyuk bır korkuy- layaşıyoriarciı, Brezilya realı deva- lue eder dolaria bağını kopanrsa dunya ekonomısı bır kaosun ıçı- ne duşebılırdı Geçen hafta Bre- zilya once realı yuzde 8 devalue ettı, ama bu duzeyde koruyama- dı Real bır haftada yuzde 20 de- ğer kaybedınce hafta sonunda Brezilya Merkez Bankası realı ar- tık koruyamayacağını açıkladı Boylece real ıle dolar arasmdakı bağ koptu Ancak ılgınçtır real devalue edı- lırse kaos olur dıyen borsalar de- valuasyonun ardmdan şoyle bır sarsıldıktan sonra realın dolaria bağının koptuğu açıklanır açıklan- maz adeta rahatladılar Brezilya borsası bırgunde yuzde 33 değer kazandı ABDveAvrupaborsala- n da onemlı topartanmalar yaşa- dılar Burada bırgarıplık yok mu 7 Aslındayok Sorun ıneğı sonuna kadar sağmak, suf bıtmce de de- nsını yuzmekle ılgılı Pekıya kure- sel kaos 9 O konuda lyımserolmak ıçın erken Zıra Brezılya'nm hare- kete geçırdığı dmamıkler henuz r tum etkdenrn goste*meye başla- madılar Brezılya'da bır devaluasyon ve knz tehlıkesı geçen sene ağus- tosta Asya knzı ve Rusya krızı der- ken genel bır bulaşıcılıktan konu- şulduğu sırada gundeme geldı Brezılya'nm toplam ıç borcu 300 mılyar dolaraulaşmıştı Gundem- deyseekım ayında yapılacak baş- kanlıkseçımtenvardı Başkanada- yı Cardoso, realın yaratıcısı oldu- ğu ıçın de bu paranın dolar ıle ba- ğını, boylece de tuketım mupte- lası olmuş orta sınıflann desteğı- nı ne pahasına olursa olsun, se- çımlere kadar korumak ıstıyordu Realı korumak ıçın yuzde 20'lere yukseltılen reel faızler ekonomıyı boğuyordu Cardcso'nun rakıbı Brezilya Işçı Partısı lıden Lula, bır- çok kez bır krızın gelmekte oldu- ğunu soyledıyse de Cardoso knz tehlıkesını şıddetle reddettı O za- man yayımlanan bır Işçı Partısı deklarasyonu, zamanın merkez bankası guvernorunu, yabancı malı merkezlere değıl de ulke ıçm- dekı ınsanlara karşı sorumlu olma- ya davet edıyor, bır sanayı polrtı- kası, tanm reformu ve bunlara uy- gun bır dovız rejımı saptamak ge- rektığını savunuyordu IMF, ABD ve Brezilya ekonomı- sının yaklaşık yuzde 50 sını de- netleyen çokuluslu şırketlenn ıse o zaman devaluasyonu ısteme- mek ıçın kendı gerekçelen vardı Orneğın Asya ve Rusya dan ka- çarken sığınacak bır lıman lazım- dı, Brezilya 800 mılyar dolar GSMH'sı ve 160 mılyon nufusuy- la Latın Amenka nın yana buyuk- lugunde bır pıyasaydı ve ABD ıh- racatının yuzde 25'ını Latın Ame- nka ya gondenyordu, ABD ve Av- rupa bankalannın Brezıtya'da bu- yuk plasmanları vardı Nıhayet ABD şırketlennın onemlı bır kesı- mının kârlan ıçınde Brezılya'nm payı çok onemlıydı ABD'de ıse rumu lyıce ağırlaşmıştı, ınek sut- ten kesılmek uzereydı Bu arada, Cardoso seçımten kazanmış, ulus- lararası malı pıyasalar yatışmıştı IMF, 41 mılyar dolarlık yardım pa- ketıyle devreye gırdı Boylece re- al bır sure daha korunabıldı Boy- lece Standart and Poors'un baş ABD ekonomıstı Cynthia Lat- ta'nın Reuters e dedığı gıbı, "IMF parası uluslararası yatırımcılara paralannı ulkeden çıkarma olana- ğı sağladı", bunun ıçın yetertı za- manı yarattı Netıcede knz gelıp çattığında ağustostan bu yana Brezilya nın toplam rezervlennın 40 mılyar doları erımış kapanın fıyatlannı kelepırduzeyıne ındırdı • Realın artık korunmayacak ol- ması, ekonomının ressesyonagır- mesının hızlanması faızlerde bır gerıleme beklerrtısını getırdı • Devaluasyon, ıhracatçı Brezil- ya şırketlennın ihracat dolayısıy- la kâr yapma kapasrtesını arttırdı • Butçe açığmı kapamak ıçın ozelleştırmelenn, hem de guven yokluğundan dolayı, keleptr fıya- tına hızlanması beklentısı de guç- lendı Brezılya'nm daha dagenle- mesını engellemek ıçın 41 mılyar dolarlık IMF paketı de vardı Oy- leyse pıyasaya gırmenın ve ortarn uygunken bır volı daha vurmanın borsa, tüketıcı talebı ve can açık bırbın ıçıne geçmış ve her an pat- lamaya hazır uç kopuk oluşturu- yordu Dunya ekonomısındekı ka- pasıie fazlası sorunu, şırket kâr- lannı yıyerek ağırtaşmaya devam edıyordu Nıhayet Cardoso se- çımlen kaybederse, Lula devlet başkanı olacaktı Bu koşullarda IMF, ABD, ulus- lararası bankaların analıstlen, on- ce Brezilya uzerınde realı koru- ması ıçın baskı yaptılar Bır kurtar- ma paktı ınısıyatıfi gundeme gel- dı Boylece uluslararası pıyasalar Brezilya dan (dovız rezervlennden) faydalanmaya, ABD Brezilya kar- şısındakı 5 mıtyar dolar dış tcaret fazlasını korumaya devam ettı Kasım geldığınde Brezılya'nm du- elınde kalmıştı Brezilya çaresız ve nafıle bır çabayla realı "dene- tımlı" olarak yuzde 8 devalue edın- ce de IMF ve ABD bu sayfayı ka- pattılar Inektesutkalmamıştı ABD yetkılılerı Brezilya ya realı koru- maya devam etmenın yanlış oldu- ğunu soyledıler (New York Ti- mes, 14/01 /1999) Brezilya bu ıs- teğe uydu ve boylece yenı bır say- fa açıldı Bu surecın nasıl ışledığını gor- mek tçın ılk bakışta ganplık gıbı du- ran gelışmeye borsanm bır gun- de yuzde 33 fırlamasının arkasın- da yatan etkenlere bakmak gere- kıyor • Realın yuzde 20 değer kay- betmesı ve borsadakı gerıleme Brezilya kâğıtlannın (şırketlennın) tam zamanıydı Pekı bu arada Brezılya'nm du- rumu nedır 9 Toplam 300 mılyar dolan geçen ıç borçlann hepsı do- lar uzennden olduğu ıçın bunlar şımdıhk en az yuzde 20 buyudu- ler Dış borçlardaaynı şekıldeart- tı Bu arada Brezilya hukumetı ge- lecek (futures) pıyasalannda, 700 mılyon dolar kaybettı (South Chi- na Mornıng Post, 16/01/1999) Kısacası Brezılya'nın belını bu- ken kamu malryesı (fiskal) knzı da- ha da derınleştı Altı Brezilya eya- letının guvernorlen bu hafta top- lanıp borçlannı odeyemeyecekte- nnı hukumete bıldırmeye ve çozum ıstemeye hazırlanıyortar{LeMon- de) 17/01/1999) Real, dolara bağlı olduğu sırada dolar bazında Bankacılık artık tefeciliğe dönüştü BEKtRŞ4HtN GAZİAMEP- Hukume- tın gundemınde bulunan en onemlı yasanın bankacılık- la ılgılı yasa olduğunu kay- deden Gazıantep Tıcaret Odası Başkanı Mehmet As- lan, ana knzın tınans sekto- runden kaynaklandığını be- lırterek "Bu vasa üikemiz için çok oncmk Acıl olarak çıkanlması gerek" dedı Sanayıcmın, esnafın ve ış- çının 56 hukumete umut bağladığını ve çok şey bek- ledığinı bu yuzden hükü- metın ışının zor olduğunu anlatan Aslan, fınans sektö- runun dev letın yuksek faız- le borçlanma pol ıtıkasını bır gereklıhk olarak gorduğunu soyledı Aslan şoyle devam ettı "Finanssektoriisanayi- ye,işçevTelerine. ticarete pa- ra aktarmak \eruıe, devlete yuksek faizle para satrvor. Bu nedenle Bankalar \asa- sı'nın suratle değıştınlmesi gerek. Sanav ı \ e sosv al ışler- lik açısından ban kalann eko- nomide motor gucu gorev> ni \apardu nı ma getmesı bek- lennıektedır. Avrupa ulkele- ri bunu çok iyı u>gulu>or. Türkiye'de bankacılık, tefe- ciliğe dönuştu. Bankalann süratk ekonominin hizmeö- ne sokulması ve finans sıkın- tısının ortadan kaldınlması şart" KJIZ nedenıvle ışletmeler- de stok bınktığıne \e pıya- salarda yaşanan durgunlu- ğun surmesı durumunda bır- çok ışyennın daha kapan- masının kaçınılmaz oldugu- na dıkkat çeken Aslan, "Ya- ünmlar durduğu gibi kredi kulanamayan işycrlen de ar- dı arduıa kapanmaktadır. Bu nedenle Bankalar \asası 'nın yanı sıra, vaünm \e ihraca- n arttıracak tedbirtere de ih- tiyaç vanür" dıye konuştu 55 hukumetın aldığı "lş- çi çıkaran firmalar Exim- bankkredisindenvararlana- mavacak" şeklındekı karann da çok ağır olduğuna değı- nen \e "Bu uvgulama son derece saçma. Hiçbir ülke- de olnıayan bir uygulama. İşveren. ışletmesi çalıştıktan sonra ışçı çıkarmaz. \ksinc işçı aJır. O nedenle bovle po- lısıve tedbirlervenne uretimi ve ıhracatı artbnct onlemlcr alınmalıdır" dıyen Aslan 56 hukumetten çok şey bek- lendığını yıneledı Aslan. Irak ıle tıcaretın bır an once başlaması, Sunve ıle olan tı- carete de tekrar ı\me kazan- dmlması gerektıgıne ışaret et- ALEViOYLARI NEREYE GiDECEK FIRTINALAR YARATAN TANRI MiSAFiRi: EBRU GÜNDEŞ ERKEN SEÇİMİN TOPLUMSAL ETKİLERİ HALUK KIRCI'NIN ANLATACAKLARI NEDEN ÖNEMLİ? TÜKETiM TOPLUMUNUN YENİ ENDÜSTRi 0L6USU: ŞİDOET NATO'NUN ROLÜ TARTIŞILIYOR 20. YÜZYILIN MASAL ÜLKESi: NEPAL HEPATİT AIDS'E RAKiP YAZILARIYLA ORHAN BİRGİT MUSA KART'IN ÇİZGİLERİ ANKARA KULİSİ borçlanmış olan şırketler hızla rf- lasa suruklemyor (VVashıngton Post, 16/01/1999) IMF tum kay- naklann fiskal knzın çozulmesıne yonlendınlmesı, sosyal harcama- lann kısılması ıçın baskı yapıyor, yardımın bu koşula bağlı olduğu- nu hatırlatıyor Brezılya'dan butçe açığını 23 mılyar dolar azaltması beklenıyor Brezılya'nm durumu bu Gundemdeenflasyon, ışsızlık, ıfiaslar ve yoksullasma var Pekı ku- resel kaos olasılığı'? Brezilya knzı, kuresel knzı da- ha da dennleştırecek Ama bu- nun etkılen bır anda olmayacak Bınncısı Brezilya artık eskısı ka- dar mal satılan bır ulke değıl, res- sesyon bır taraftan, devaluasyon bır taraftan ıthalat buyuk olçude genleyecek Buna karşılık Brezıl- ya'nm ıhracatı artarak kuresel ka- pasıte fazlası sorununu daha da ağırlaştıracak Brezilya fcahveure- tımınde dunyada bınncı, soya fa- sulyesınde ıkıncı aynızamandada dunyanın en buyukşeker ıhracat- çısı Ek olarak, Brezilyaçok onem- lı bır demır ıhracatçısı Tum bu alanlarda dunya emtıa pryasalann- da yent basınçlar olusacak Ikın- cısı, ressesyondan dolayı Brezıl- ya'nm ıç pazan daralacak Oyley- se Brezılya'ya geçen dort yılda 20 mılyar dolardan fazla yatınm yap- mış olan Fıat, General Motors, Wolkswagen, 5 mılyar dolaryatır- mış olan Ispanyol felefonıca gıbı şırketlen, HSBC, Uoyds gıbı ban- kalan buyuk zoriuklarbeklıyor (R- nancial Times, 14/01/1999) Uçuncusu, Brezilya knzının tum Latın Amenka'yı da ressesyona sokma,rekabetçıdevaluasyonla- n kışkırtma olaalıgı da çok yuksek. Başta tum ıhracatın yuzde 20'sı- nı Brezılya'ya yapanArjantn olmak uzere, Şılı, Meksıka Venezuella gıbı dovızı aşın değerlı ulkelenn paralan da spekulatrf saldınlara hedef olacak Bu surecm ıse gen donerek ABD şırketlennı etkılemesı kaçınılmaz Hem ABD'de yenı bır faız ındınmı gundeme gelebılır, hem de dola- nn genlemesı, yenın guçtenmesı hızlanabılır Yenın guçlenmesının, Japonya'nın ekonomık knzını de- nnteştırdığını de hatırlamak gere- kır Nıhayet malı pıyasalardakı gı- nft bağlantılardan dolayı, kımın ne kadar etkıleneceğı de henuz bel- lı değıl Bunu da onumuzdekı ay- larda goreceğız İstinye'den En Taze Haberler Borsacı'da B HIFTUK EnanrjMt ICRGİSf orsacı ANKARA PAZARI YAKUP KEPENEK Doktor ve HastasıEkonomının hastalıklan yenıden ağırlaşma belırtıte- n gostenyor Uretım duşuşlen ve ışten çıkarmalara, son günlerde yaygmlaşan banka çalkantıları ve kımı bu- yuk holdınglere uzanan hacız kararlan eklenıyor Has- ta ağırlaşınca da bugune dek yapıldığı gıbı doktora, olayımızda IMF'ye başvuruluyor • • • Ekonomılen ryıleştırmede, IMF'nın başansı sureklı olarak tartışma ve eieştın konusudur, ancak son yıl— larda eleştınler çok ağırlaşmıştır Ozeilıkle bır buçuk yıl once Uzakdoğu'da başjayan ekonomık bunalım ve sonrasında, IMF'nın ışlevlen veyapısı, oncelerı bu ku- ruluşun en sadık savunuculannca bıle, sorgulanmak- tadır IMF'nın, her ulkeye, ılgılı ülkenın ve donemın ozgül koşullannı goz önune almadan aynı ılacı vermesı eleş- tınlerın başında gelıyor Bu eleştınnın alt başlıklan ola- rak şu noktalar sıralanıyor IMF, çoğu zaman geçer- lıhğı olmayan serbest ve rekabetçı pıyasa ıdeolojisıne aşın bır bıçımde bağlıdır, onerdığı programlar salt fi- nansal sektoaı duzletmeyı amaçlar ekonomık buyü- meye karsıdır, fınansa yonelık bu sıntrlı uygulama bı- le çoğu kez başansız olmaktadır IMF nın vazgeçılmez saydığı kemersıkma polıtıkası, hemen her ulkede ge- lır boluşumunuyoteu//ann zaranna olarak daha da boz- maktadır IMF destekledığı ulkelerde bankalann kur- tanlmasını ısterken uretıcı sektorlenn durumunu onem- semez Kısaca, kuruluş, gerçekten de yoksul ulkele- nn hukumetlennın ulusalkaygılannı dınlemez, zengtn ulkelenn yonetıcılenne de soz geçıremez btçımınde ozetlenebılecek olan ozellığını koruyor Burada ozet- lenen eleştırıler, en saygın btlımsel dergılerde yayım- lanan makalelerde yer alıyor; yetkınlıkie kaleme alınan yapıtlara konu oluyor Bunlara, IMF'nın kımı ulkelerde yolsuzluğa batık sağcı hukumetlere destek verdığı de one suruluyor Kureselleşme ıle bırlıkte, başanstzlıklannın gıderek çok belıriı bırbıçımde su yuzune çıkmasına koşut ola- rak IMF eleştınlen de çok arttı, kurumun yenıden ya- pılandınlması ya da tumuyte ortadan kaldınlması cıd- dı olarak tartışılıyor Çunku, IMF onlemlennı uygula- yan ulkelenn ekonomık durumu duzelmıyor; tam ter- sıne daha da kotuye gıdıyor Onlemler, en temel ış- levlennı goremıyor IMF'nın temel ışlevı, ılgılı ulkenın dış borçlannı odeyebılmesını ve uluslararası para akı- şının kesıntısız surmesını sağlamaktır Dovız kurunun serbest pıyasa koşullannda ışlem gormekle bırlıkte ıstıkrarlı tutulması da bu polıtıkanın onemlı bır boyu- tudur IMF, pek çok yeşıl ışık yaktığı ulkenın ekono- mılennın bu parasal yuzunun duzgun ışleyışını sağla- yamıyor Bu başanselığın nedenlennın başında, IMF nın ulkelen yuksek faız polıtıkası uygulamak zorunda bı- rakması ve bu yapının, bırgecede 6-7mılyardolarmık- tannda olduğu ongorulen uluslararası spekulasyon ser- mayesının fırtınasına dayanamamasıdır Doktorun yetersızlığı bu, getelım hastaya Turkıye ekonomısı, on yıllardır, IMF onenlenyle ya- şıyor Yukanda sıralanan eleştınlenn çok buyuk bır bo- lumu, Turkıye uygulamalan ıçın de geçerlıdır Son yıl- larda IMF onenlerı, neredeysetek hedefe kılıtlendı Tur- kıye ekonomısı yuksek faızın mutluluk zıncın ıle yaşa- tılmak ıstenıyor Ve bu zıncınn son halkalanna ulaşıl- maktadır Nomınal faız, enflasyonun duşme eğılımı gosterdı- ğı aylarda bıle yuzde 140'larda dolaşıyor, yanı dev- tef, enflasyonu dıkkate almadan, çok yuksek faizle borçianıyor Reel faızler de yuzde 25-4/1) arâsınd^ cfo ğışıyor Devlet bır taraftan daha çok ve ağır koşullar- da borçlanarak borç oduyor, bır yandan da borçla- narak kamu açıklannı kapatıyor Yuksek faız, son yıl- larda sayıları artık aztmsanmayacak kadar artan rant gelırlenyle geçınen kesıme gelır oluyor; daha da onem- lısı, faız gelın elde etmek amacıyla yurtdışından para gınşını hızlandınyor bu durum, şımdıye kadar, eko- nomının, dovız sıkıntısı çekmesını gorunurde onledı Gorunurde dıyoruz, çunku, bu polıtıka ulkenın dış borçlarının hızla arttınlması sonucunu doğurdu Bu- nunla da kalınmadı, lıranın, obur paralar karşısında go- relı olarak değer kazanması nedenıyle dışsatım ola- naklan daraldı Ekonomının uzun donemlı gelışmesı açısından ıse en ağır darbe vuruldu Sabrt sermaye ya- tınmlan engellendı Bu olgunun, uretım duşuşlen ve ışsızlık anlamına geldığını, toplum, son aylarda, acıy- la yaşıyor Bu nedenle Türkıye'nm ekonomi yonetımının, IMF'nın eskıyen ıstıkrar programlanna bel bağlamadan, çozum uretmesı gerekıyor Çozum uretımı, oncelıkle, ekono- mıyı dış ruzgârlara karşı guvence altında tutacak esas- lara dayandınlmalıdır Bu noktada, faız oranı ve dovız kuru, kılrt değışkenlerdır IMF bıle eskıden bır sır gıbı sakladığı ıstıkrar anlaşmalannı şımdılerde eiektronık say- fasında açıklıyor Türkıye'nm oncelıkle banka sıstemı- nı saydamlaştıracak onlemlen alması ve bu kesımde kamu denetımını guçlendırmesı kısaca fınans sektö- runun kurumsal altyapısının onarılması alınacak ön- lemler gundemının başında yer almalıdır • • • Şeker Bayramınızı kutlanm e-posta: yakup@rorqual.cc.metu.edu.tr B HAFMUK EKONOMİ DEBGİSI orsacı KRİZİNSONU «ZflMUIGaECEK? İMKB HEYiBBflLİYOR? 0T0M0BİL ALMANIN JTAM^ZAMANI TÜSİAD'IIM GaECBC PBISPEKİİH ECZACIBAŞIYAPI BANVIT FENIŞ ALUMİNYUM IZOCAM DIŞBANK BAGFAŞ GOODYEAR DARDANEL, TUPRAŞ NERGIS HOLDING HURRIYET GAZETECIÜK, KAROEMIR IHLAS HOLDING PETKİM EMSAN EREĞLIDEMİR ÇELİK "BORSADAKİ REHBERİNİZ"