Katalog

Cumhuriyetİmtivaz Sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmenr Orhan Erinç • Genel Yayın Koordınatörir Hikm«tÇe- tinka\a • Yazıışlen Müdüni tbrahim Yıldız • Sonınılu Mudür Fikret llkiz • Haber Merkezi Müdürü Hakan Kara • Gorsel Yönetmcn Fikret Eser Dış Haberkr Şinasi Danışoğlu • Istıhbarat Cengiz Yıldınm 0 Ekonomı Mehmel Saraç • Kultiır Handan Şenköken 9 Spor \lxliilkaclir Yücelman • Makaleler Sami Karaören • Duzelmıe \bduBah Yaacı#Fotograf Erdoğan Köseoğlu •Bılgı-Belge Edibe Bıtğra • Yurt Haberlen Mchmet Faraç Yayın Kurulu tlhan Selçuk (Başkan), Orhan Erinç. Oktay Kurtbök«. Hikmet (, ctinkava. Şüknın Soner. Erguıt Balcı. Ibrahim \ ıldız, Orhan Bursall, MusUfa Balba\. Hakan Kara. AnkaraTemsilcısı. Mustafa Balbay Atatürk BuIvanNo 125,Kat-4,Bakanlıklar-AnkaraTel 4195020(7hat), Faks: 4195027 • lzmir Temsılcisr Serdar Kızık, H Zıya Blv. 1352 S.2/3Tel:4411220, Faks:4419117»Adana Temsılcısı Çetin Yiğenoğiu, tnonu Cd 119 S. No: 1 Kat. 1, Tel: 363 12 11, Faks 363 12 15 Müessese Müdüru Üstün \kmen # Koordınator Ahmet Kurulsan 6 Mıtesbe Büknt\«iKr«tdareHüse>in Gûı-er • isleiıiK Önder Çelik • Bılgı- Işlem Nail Inal • Bılgısayar Sıstem Mürûvct Çüer^Satış FazüetKuza MEDYA C: • Yönelım Kurulu Başkanı - Genel Mudur Gülbin Erduran • Koordınator Reha lşıtman # Genel Mudur Yardımcısı SevdaÇoban Tel 514 07 53 - 5139580-5138460-61.Faks 5138463 Yajımljyajı ve Basan: Yenı Gün Haber Ajansı. Basın ve Yayıncıhk A Ş TurkocagıCad 39 41 Cagaloglu 34334 Ist PK 246 Islanbul Tel (0712) 512 05 05 120 hal) Faks lO 212) 51335 95 9NİSAN 1998 lmsak:4.57 Güneş: 6.28 Öğle: 13.13 lkindi: 16.50 Akşam: 19.44 Yatsı: 21.09 Bebek yürüteçlerî • ANKARA(ANKA)- Yıllardır anne ve babalann, bebeklerinin daha hızlı yûrümesini sağlamak için satın aldıklan bebe yürüteçlerinin tehlikeli oldugu, birçok zarara yol açtıği ve çocuklann yürümesine herhangi bir yardımı olmadığı belirlendi. Avrupa Birliği Tüketici Bürosu (BEUC), Uluslararası Test Merkezi ve Tüketici Temsili ve Standardizasyon Kurumu (ANEC) tarafindan yapılan ortak açıklamada. 31 tür değişik bebe yürütecinin neden olduğu 6 bin değişik kaza incelendi. Inceleme sonucunda hiçbir bebe yürütecinin AB güvenlik standardına uymadığı ve bebeğin yürümesine bir yaran olmadığı belirlendi. Europa'da okyanus bulundu • AiNKARA(UBA)- Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi (NASA) Galileo uzay aracının gönderdiği görüntüler, çok şaşırtıcı bir dünyanın varlıgını kanıtlıyor. TÜBİTAK'm yayın organı Bilim Teknik dergisinin haberine göre, Galileo'nun. Jüpiter'in uydusu Galileo 'dan gönderdiği fotoğraflan inceleyen gökbilimciler, Europa'da kilometrelerce uzunluğundaki buzun altında sularla kaplı bir okyanusun bulundugundan şüpheleniyorlar. Galileo'nun görülebilen yüzeyinin büyük bölümü kınk buz yığınlanyla kaplı ve bu kınklar, derinlerden gelen sıcak akıntılardan oluşuyor. Hasankeyt içhı peferandum • DİYARBAKIR(AA)- Batman'ın Hasankeyf ilçesi Belediye Başkanı Fehmi Cihan, Ilısu Baraj Gölü sulan altında kalacak tarihi ilçenın taşınacagı yeni yerin belirlenmesi amacıyla referandum yapacaklannı bildirdi. Ilısu Barajı'nın temelinin bu yil atılacağını ve tarihi eserleri kurtarmak amacıyla kazı çahşmalannın da başlayacağını belirten Cihan, daha önce kunılan komısyonun, ilçenin yeni yeri için Mahar Tepesi ve Akyar köyü yakınlannı belirlediğini. ancak buralann uygun olmaması nedeniyle belediye olarak itirazda bulunduİdannı kaydetti. KHiseye restorasyon • NEVŞEHİR (Cumhuriyet)- Nevşehir'in önemli turizm merkezlerinden Göreme beldesinde bulunan tarihi El Nazar Kilisesi'nde 3 yıldır sürdürülen restorasyon çalışmalan bu yıl sonunda tamamlanacak. Nevşehir Kültür Müdürlüğü yetkilileri, Restoratör Rıdvan tşler tarafindan sürdürülen ic mekânlardaki freks onanm çalışmalannın yıl sonuna kadar tamamlanarak kilisenin yeniden ziyarete açılmasımn planlandığını belirttiler. Deniz kuştarı tanıtriacak • FOÇA(UBA)-Sualtı Araştırmalan Demeği ile Foça Belediyesi, "Deniz Kuşlan Eğitim Kursu" düzenliyor. Sühendan Karauz tarafindan verilecek eğitimde, deniz kuşlannın sistematikteki yeri ve evrimsel süreçleri, ekolojik tercihleri, beslenme metotlan, üreme davranışlan, karşılaştıklan ekolojik tehditler ve insanlarla olan ilişkileri işlenecek. Foça Belediyesi Sosyal Tesisleri'nde 25 Nisan'da başlayacak kurs, 26 Nisan'da Foça çevresindeki adalarda. arazide tatbiki eğitimle son bulacak. Yerel yöneticilerin fok katili durumuna düşmemek için olayı örtbas etmeye çalıştıklan ileri sürüldü ^Foldarın düşmanı babk• SOS Akdeniz Derneği Başkan Yardımcısı Savaş Emek: "Yetkililer, telaş içinde olayı örtbas etmeye çalışıyorlar. Olay bahk çiftligi sahiplerinin işinden başka bir şey değil." Foça Belediye Başkanı Dirim: "Bu tür sapkın davranışlar koruma projemizi engelleyemez." İZMİR (Cumburiyet Ege Bürosu) - Foça Siren Kayahklan bölgesinde ölü bulunan akdenizfokunun, daha önceden aldığı yaralar nedeniyle gelişen enfeksiyon sonucu öldüğünü belirten Foça Belediye Başkanı Nihat Dirim, olayın faillerinin bilinmediğini söyledi. SOS Akdeniz Derneği Başkan Yardımcısı Savaş Emek ise, bahk çiftlikleri sahiplerinin foklan baş düşman ilan ettiklerini söyleyerek bahk çiftliklerinin denetim altına alınmasını istedi. Kamuoyunun büyük tepki gösterdiği akdenizfokunun öldürülmesiyle ilgili bir açıklama yapan Foça Belediye Başkanı Nihat Dirim, ölü foka, Akdenizfokunun Korunması Foça Pilot Projesi'ni yürüten ekip ve ilçe belediye ekipleri ile belediye veterineri Avni Gök tarafindan otopsi yapıldığını bildirdi. Otopside, fokun gerek boynundaki ipin, gerekse kafa bölgesine isabet eden saçmalann yol açtığı enfeksiyon sonucu vücut direncini yitirerek yaşam savaşma yenik düştüğünün anlaşıldığinı kaydeden Dirim, fokun üç yıl önce de baltkçı aglanna takıldığını anımsattı. Foça'da "Akdenizfokunu Korumak, Akdeniz'i Korumakür" sloganı ile örnek bir koruma projesini yürüttüklerini vurgulayan Dirim, ölen dişi foka kimlerin ateş açtığını bilmediklerini, bu nedenle de soruşturma başlatamadıklannı söyledi. Fokun kurşunlanmış olmasının koruma projesine gönül veren Foçahlar arasmda büyük üzüntü yarattığını da belirten Dirim, "Gözbebeğimizgibi koruduğumuz foklara kurşun sıkabilen bir kişi, rahatiıkJa insan da öldürebilir. Bu tür sapkın davranışlar, Türkiye'de örnek kabui edilen projeyi engeileyemez. Tersine 7'den 7(Te tüm Foçahlar, akdenizfoklanrun korunması için olanca gücümüzie çaba gösterecegiz" dedi. Fokun ölümünden bahk çiftlikleri sahiplerini sorumlu tutan SOS Akdeniz Derneği Başkan Yardımcısı Savaş Emek ise "Olay, balıkçılann işi olamaz. Sadist bir kişi de olamaz. Çünkü foklan göztemek çok zor, görebilmek için çok uzun süre beklemek gerekiyor. Olayın geçmişine baknğınızda foklardan en fazla bahk çiftlikleri sahiplerinin rahatsızük duyduğunu görüyoruz. Geçen yıl Karaburun'da Yeniliman'da bir fokun öldürüldüğü ihbannı almıştık, sonra olay asılsu çıkti ve bir yıl sonra gerçek otdu" diye konuştu. Emek, Akdenizfokunu Koruma Projesi'nin de reklam olarak yürütüldüğünü savunarak "Bu ise gönül vermiş iki-üç kişinin dışında herkes. Çevre Bakanhğı da işin reklamında" dedi. Yerel yöneticileri de olayı örtbas etmeye çalışmakla eleştiren Emek, sözlerini şöyle sürdürdü: "Yabancı ülkelere karşı fok katili durumuna düşmemek için işi örtbas etmeye çaüşı>orlar. Bilindiği gibi. yörede akdenizfokunu tehdit eden bir yıgm bahk çifüigi var. Türkiye'de herkes kolay yoldan para kazanmaya ahştığı için, bahk çiftlikJeri sahipleri de hiçbir önlem almadan, babklan yediği için foklan baş düşman ilan etti. Yöre haikı, böyle bir olayı yüreği ağzında bekh'yordu ve beklenen oldu. Çiftlik sahiplerine fokiann yanaşmasını önleyecek ağ verilmiş olsaydı bu ola>ı vaşamamış olurduk." Görevliler arasında eşitliği sağlayacak kararname Bakanlar Kurulu'nda Müzede personel aynmına son ÖZGEN ACAR ANKARA - Kültür Bakan- hğı, Türk müzelennde görev yapan personel arasındaki ayn- calığı gidermek ve eşitliği sağ- lamak amacıyla bir kararname- yi Bakanlar Kurulu'na sundu. Başbakan Mesut Yılmaz'ın Kültür Bakanhğı döneminde müzelerde çalışan arkeolog, sa- nat tarihçisi ve eski diller uzman- lannın ikı aşamada "teknikhiz- metler sınıfı"na geçirilmeleri kararlaştınlmış, Eylül 1987"de çıkan kararname ile bınnci aşa- mada sadece u arkeotoglar" bu olanaktan yararlandınlmışlar- dı. Ancak Yılmaz'ın Kültür Ba- kanhğı sona erince, kendisınden sonra gelen bakanlar. ikinci aşa- ma için öngörülen antropolog, sanat tarihçisi, etnolog ve eski diller uzmanlannın "teknik hiz- metJer snufi"na ahnmalannı ön- gören kararnamenin çıkışını • Başbakan Mesut Yılmaz'ın Kültür Bakanı iken başlattığı uygulamayı tamamlamak için Maliye, Devlet ve Kültür bakanlıklan buluşuyor. gerçekkştırememişlerdı. Kültür Bakanı Istemihan Ta- lay'ın. Anıtlar ve Müzeler Ge- nel Müdürü Prof. Dr. Ender Va- rinnoğlu'nun getirdiği öneriyi yerinde görerek, gerekli karar- name taslağını Bakanlar Kuru- lu'na sundugu bıldiriliyor. Arkeolog. antropolog. orta çağlar arkeolojisi ile uğraşan sanat tarihçisi, emolog, hitito- log. sümerolog ve klasik diller uzmanları, gerek müzelerde, gerekse arazide "müzearaşür- maası'' adı altında hizmet ve- riyorlar. Oysa teknik personel sınıfı- na ödenen tazminattan 1987'den bu yana sadece arkeologlar ya- rarlanırken. aynı işi yapan ant- ropolog. sanat tarihçisi, etno- log, hititolog, sümerolog ve kla- sik diller uzmanlanna bu tazmi- nat ödenmiyor. Devletin yaptığı bu aynmcı- lık nedeniyle önemli uzmanhk alamnda görev yapan bu perso- nel müzelerden aynhp, başka iş- lere geçtikleri için Türk müze- ciliği de her geçen gün kan kay- bediyor ve müzelerdeki çalışma- lar "felç" oluyor. "Teknik hfemetler sınıfuuT 11 yılı aşkın bir süredir geçiril- meyen ve sayıları 216 kadar olan bu personele uygulanan hukuk dışı aynmcıhğın gideril- mesi için önümüzdeki günler- de üç bakanın bir araya gelece- ği anlaşıhyor. Maliye Bakanı Prof. Dr. Zekeriva Temcsi Dev- let Personel Başkanlıgrnın bağ- h olduğu De\ let Bakanı Prof. Dr. Hikmet Sami Türk ve Kültür Bakanı tstemihan Talay'ın bir araya gelerek, Başbakan Me- sut Yılmaz'ın başlattığı bu uy- gulamanın ikinci aşamasını ta- mamlayacaklan bildiriliyor. Üç bakanın görüş birliğine varmalan durumunda, "657 sa- yih yasanın değişik 36. madde- sinin A/4fikrasıkapsamına ant- ropolog, sanattarihçisi,etnolog, hititolog, sümerolog, eski klasik diller uzmanlannın" da ahn- malannı öngören kararname- nin Bakanlar Kurulu'nda onay- lanmasına kesin gözüyle bakı- lıyor. Anımsanacağı üzere Yükse- köğretim Kurulu (YÖK), üni- versitelerde gördükleri eğitim ve uygulamalardaki çalışmalan de- ğerlendirildiğinde bu personel arasmda ayrım yapılmayacagı- nı da resmen açıklamıştı. Ayn- ca, Devlet Personel Başkanhğı da karamameye olumlu yaklaş- tığını ilgililere iletmişti. Topkapı Sarayı temizlenecek Geçen yü "Hedefımiz Temiz Şehir" sloganıyla Anadolu'da 65 gün 23 il ve ilçevi gezerek halka temizlik mesajlan taşıyan CİF," Yaşayan değerierimi- ze sahip çıkahm" düşüncesinden harekede yeni bir projeye imza aöyor. jesi ile yüzyıüardır doğa koşullan \e ha\a kirliliği sonucu kirtenen dış yü- zeyler, sütun \e revaklar temizlenecek. Proje ile ilgili protokol imza töreni 16 Nisan 1998'de saat 11.00'de Topkapı Sarayı Mecidiye Köşkü'nde yapı- lacak. Topkapı Sarayı'mn dış>üze>leri, 1- Kâğıt hanıuru, 2- Kimvasal pasta yontemi, 3- Mekanik temi/Jeme. 4- Taşlaruı bütünlenmesi ve sağ- lamlaşOnlması yöntemlerh le temizlenip onanlacak. Boeing 747'de kablo alarmı CHICAGO (AA) - ABD'de Ulusal Ulaşım Güvenliği Bürosu (NTSB) yetkilileri, Boeing 747 se- risi uçaklarda, 350 volt- luk elektrik kablolan ile yakıt monitör kablolan- nın birbirlerinden ayrıl- malan gerektiğini belirt- tiler. 1996 yıhnda New York'tan havalandıktan sonra havada infilak eden TWA 800 uçağıyla ilgili araştırmalan yapan uz- manlar, patlamaya, kablo sisteminin yol açmış ola- bileceği üzerinde durdular. Boeing 747'lerde elektrik taşıyan kablolardan, yakıt monitör kablojanna kıvıl- cım sıçrayabileceği üze- rinde duran yetkililer, araş- tırmalannda, yanık kab- lolara ve kabloların bu- lunduğu bölgede keskin köşelere rastladılar. Bo- eing uçaklanndaki mer- kez yakıt deposunun, elektrik ve yakıt monitör kablolan yüzünden tehli- ke yarattığını belirten uz- manlar, bu deponun boş olması durumunda bile, içindeki buharlaşmış ya- kıtın sıcaktan patlayabile- ceğini ifade ettiler. Kablo sorunu ortaya çıktıktan sonra 747-100.200 ve 300 serilennin kablo sistem- lerinin kontrol edilmesı gerektiğini kaydeden NTSB yetkilileri, bu so- runlar yüzünden binlerce yolcunun tehlike altında olduğunu belirttiler. Boeing şirketi henüz cevap vermezken. halen 750 eski Boeing 747'nin serviste olduğu ve bu uçaklarda sözü geçen de- ğişikliklerin mutlaka ya- pılması gerektiği belirtili- yor. Bu konuda 747-500 ve 600'lerin de gözden ge- çirileceğı kaydediliyor. Bulgaristan'da 'beyaz'yaz Moda rüzgân bu kez Bulgaristan'da esti. Bulgar Modacı Daniela Zhitarska, Sofya'dald Kültür Sarayı'nda 1998 Ukbahar-yaz sezonu için hazırladığı kreasyonunu sundu. Modacının beyaz elbisesi izleyenlerin beğenisini topladı. (Fotoğraf: REUTERS) RASGELE /RAİF ERTEM Gençliğin Dünü Bugünü e-posta : tan (a vol. com. tr Eski dostlar eski dostlar. Geçen hafta bir araya geldiler. Bir nisanda. Eski dostlar bir arada. Doyum olmuyor geçen zamana. Günümüzde pek dostluk ilişkileri kalma- dı ya. Iş ilişkisine döndü birliktelikler. Söy- leşiler iş. Ama Türk Gençliğine Hizmet Vakfı'nın dü- zenlediği toplantılar başka. Yılların yılların anısı. Türkiye Milli GençlikTeşkilatı, Türki- ye Milli Talebe Federasyonu, Milli Türk Ta- lebe Birliği günleri. Doğal olarak bağlı ol- duğu biriikleriyle, cemiyetleriyle... Türk Devrim Ocakları'yla birlikte. Gençliğin, öğrenci gençliğin örgütleriy- diler. Türk devriminin bekçileri. Yeni yeti- şen gençliğin yol göstericileri. Özellikle 1960-1970 yılları arası. Türk kültür sanat yaşamını da doruk noktasına ulaştırdılar. Uluslararası düzeyde çalışma- lar yapmaya başladılar. Siyasi iktidarlardan daha büyük üne sa- hip oldular. Günümüzde bakanlık düzeyin- deki birçok görevleri bu örgütler yapıyor- du. Örneğin Kültür Bakanhğı'nın, Turizm Tanıtma Bakanhğı'nın... 27 Mayıs 1960 Devrimi'nin yaşam alanı, devamı! 27 Mayıs devrimine karşı olan bazı kişi- lerin de katkısıyla. 12 Mart 1971 darbesiy- le! Budadılar, yaşam alanlannı kısıtladılar. 1980 darbesiyle de kapattılar. Yalnız genç- lik örgütlerini degil! Gençliği de! Toplumsal arayışlardan kopardılar. Bi- reysel kurtuluş yollanna yönelttiler. Sözcükler değil! Silahlar konuşmaya baş- ladı! Gençlik örgütleri kapatılınca. Bu boşlu- ğu doldurmak amacıyla. Türk Gençliğine Hizmet Vakfı'nı kurduk. Fakültelerin içine dek uzanamayınca. Yasal olanağı olma- yınca. Ne kadar yapılır?.. Vakıf Başkanımız Hüsamettin Canöz- türk. Yardımcısı Güngör Şatıroğlu. Bir nisanda yemekli bir toplantıya çağır- dı. Her yıl yapılır bu toplantılanmız. Çö- zümler arayışımız. Gençlik örgütlerinde gö- rev alanlar, görev yapanlar. Bir araya geli- yoruz. Geçmişi, geleceği birlikte yaşıyoruz. Bu ytlki toplantımıza 27 Mayıs Devri- mi'nin Milli Birlik Komitesi üyesi Ahmet Yıldız da katıldı. Gençlik adına kurucu meclis üyesi Alev Coşkun da. Gençlik örgütlerinde başkanlık yapan Kemal Kumkumoğlu, Metin Kumbasar, Cevdet Hacaloğlu, Yüksel Çengel, Kâ- zım Kolcuoğlu. Aklıma gelenler... 6O'lı yıllardaki anılarını, günümüzün ko- şullannı anlatttlar. Karşılaştırdılar. Gerçekten yürekler acısı. Başkanlık yapmasa da, yaDamasa da Yıl- larını bu örgütlere veren. Nejat Şen. Saç- ları erken ağardı. Yılların günahı yok. Öyle değil mi Eray Erdoğan?.. Yıllann günahı ne... Adını anamadığım arkadaşlanm bağış- lasınlar. Bu gençlik örgütleri yeniden kurulmalı. Zo- runlu. Yarını yaşayacak olan gençler! Türkiye'nin yannını yaşatacak olan yine gençler. Neden istemiyor siyasi iktidarlar. Bir ya- sa değişikliğine bağlı. Yannlan yaşayacak, yaşatacak olan gençler. Biraz da sizterin is- temlerine, çabalanna bağlı. Rasgele... Aykut'tan talimat: Yabani hayvanlan koruyun CEMULUTAŞ Çevre Bakanı İmren Ay- kut, Istanbul Valiliği'ne gön- derdiği yazıda, başıboş hay- vanlann yanısıra, ormanhk bölgelerdeki kurt. tılkı ve ça- kal gibi yabani hayvanlann da yok edilmemesıni istedi. Hayvanlann ıtlaf edilme- si konusunda gelen her ihba- n değerlendirdiklerini, ilgi- li belediyelere yazılar gönder- diklerini ve olumlu yanıtlar aldıklannı belirten Bakan Aykut, Istanbul Valiliği'ne gönderdiği yazıda şu görüş- lere yer verdr. "Bilindiği üzere Bakanh- ğımız tarafindan basta evdl ha\\-anlar ounak üzere tüm havv-anlann mağduriyetleri- nin önlenmesi. gözetilmele- ri. bakımlan ve en önemlisi yaşama hakkına sahip ola- bilmelerini sağlamak ama- cıyla, HavTanlan Koruma Kanun Tasansı'nı hazırla- dık. Tasanmız ilgili komis- yonlarda görüşüldü ve TBMM Genel Kurulu'na sevkedildL Yurdumuzda do- ğal olarak oldukça zengin hayvan türleri >aşamaktadır. Ancak bazı hayvanlann aşt- n de/ecede avlanması, diger kurt,çakakyarasa gibi yaban ha\"vanlannın da yaşama or- tamlannda rahatsız edilme- si, sayılannın azalmasına ne- den olmuştur." İmren Aykut, nesli tehlike- dekı hay\an türlerinin ko- runmasıyla ilgili Bern ve ti- caretlerine ilışkın Cites söz- leşmelerine Türkıye'nin de taraf olduğunu ve yükümlü- lükleri bulunduğunu anım- sattı. 34 bin bitki türü tükeniyor WASHI.NGTON (Re- uters) - Bitki türleri üzerine yapılan ilk uluslararası araş- tırma. bilınen her sekız bit- ki türünden en az birinın yok olma tehlikesiyle karşı kar- şıya olduğunu ortaya çıkar- dı. 16 örgütün 20 yıl süren çalışmalarıyla hazırlanan araştırma. Dünya Koruma Birliği tarafindan açıklana- rak Washington Post gazete- sinde yayımlandı. 862 say- falık araştırmada. yaşam alanlannın'yok edilmesi ve yabancı bitkilerin ekıminin yapılması nedeniyle 34 bin bitki türünün soyunun tü- kenmek üzere olduğuna dik- kat çekildi. Gazete bu oranm yüzde 12.5'ini bütün dünyada yay- gın olan eğreltiotu, kozalak- lı ağaç ve çiçekli bitkilenn oluşturduğunu kaydetti. Teh- likede olan bitkilerin yüzde 91' inin ise tek birülkede >a- şayan türler olduğunu bel it- ti. Raporda "BuTstatistikfer buzdağuunyalnızca tepesni gösterhor. Pek çokböJge hak- kında bilgimi/ \<ok. Daha faz- labügiekieettikçedurumın daha da kötü olduğu ortaya çıkacak" denildı