Katalog

SAYFA CUMHURİYET 12NİSAN1998PAZAR 10 PAZAR KONUGU 1983 yılından bu yana iki tarafın milliyetçilerini eleştiren 'Ulus Ötesi Kıbns' kavramının miman Dr. Niyazi Kızılyürek: 4 Kıbns bütün Kıbnslılar için vatan olabilmeli' ı 3 LJ1\ LJf3 Kıbns'ta gerek Türk, gerekse de Rum tarafında olsun yeni yeni yeşermeye bâflayan bir bilinç var. O da Kıbns'ta artık iki tarafta da etnik milliyetçi duygulardan annılması ve adamn, adalılar için bir "vatan", bir "yurt" haline dönüşebilmesinin çarelerinin araştınlması... Dr. Niyazi Kızılyürek de bu insanlardan birisi. Birkaç yıl önce Kıbnslı bir Rum arkadaşıyla birlikte senaryosunu yazıp filme çektiği "Duvanmız" büyük ilgi görmüş, hatta Abdi Ipekçi Banş Odülü'nü almıştı. Gencecik bir bilim adamı olan Dr. Niyazi Kızılyürek, baş koyduğu dava uğruna pek çok kitap, makale yazdı. Kıbns'ın her iki kesiminde de resmi çevrelerin hışmına uğradı. Dr. Kızılyürek, üç yıldır Rum kesimindeki Lefkoşa Üniversitesi'nde dersler veriyor. Çok ilgi çeken kitaplanndan birisi de Rumca ve Türkçe yazdığı "Ulus Ötesi Kıbns". Ona Kıbns'ta "ulus ötesi" bilince nasıl ulaştığı sorulduğunda da yıllarca Avrupa anakarasında yaşamamn kendisinde oluşturduğu altyapı ve biriktirdiği deneyimlerin çok yardımcı olduğunu söylüyor. Dr. Niyazi Kızılyürek'le Lefkoşa'nın Rum kesimindeki evinde Kıbns sorununu, sorunun üstesinden gelmenin yollannı, Kıbns'ın, adada yaşayan iki toplum için nasıl "vatan" ya da "yurt" olabileceğini konuştuk. SÖYLEŞİ LEYLA TAVŞANOĞLU I Siz Güney Kıbrıs 'ta Kıbrıslı bir Türk olarakyaşıyorsunuz. Bunun nedenini anlatırmı- sınız? Ayrtca, sizin buradayaşamanızı KKTCna- sıl karşüıyor? KIZILYÜREK - Bir kere ben burada yaşayan Kıbnslı bir Türk değilim. Buraya üç yıl önce gel- dim. Buraya gelinceye kadarda yapacağımı zaten yapmıştım. 1983 yılından beri Türk ve Yunan mil- liyetçilikleriyle belli ölçülerde hesaplaştım; bun- larakarşı eleştiriler yazdım; tavırlartakındım. Do- layısıyla tavnmın ne olduğunu herkes pekâlâ bi- liyordu. Bunda yeni bir şey yok. Kuzey Kıbns'ta yaşadığım süre içinde Türk milliyetçiliğiyle uğ- raştım. Buraya geldiğimde de aynı şeyi Yunan milliyetçiliğine karşı yaptım. İ H H M 1 Türk milliyetçiliğiyle niye uğraştımz? -Insanlar buralarda milliyetçiliğin kurbanlan ol- duklan için, milliyetçilikleri aşmak için uğraştım. Kıbns, büyük ölçüde milliyetçilikler kurbanı ol- muş bir adadır.Daha önce sömürgecılik vardı; hâ- lâ var. Ama işin özünde hep bir milliyetçilikler se- rüveni vardı. Bizi demokrasiden uzaklaştıran, or- ganik ulusçuluğa sürükleyen, baskıcı mekaniz- malan geliştiren hep buydu. Bence Türk ve Yu- nan milliyetçiliklerinin kökeninde de Balkan mil- liyetçilikleri yatar. Bunlar Batı Avrupa milliyetçi- likleri değildir. Bunlar, hiç liberal gelenekleri ol- mayan milliyetçiliklerdir. Dolayısıyla Kıbns'ı in- celerken burasının zaten Türk ve Yunan milliyet- çiliklerinin bütünlediği bir ada olduğunu görü- yorsunuz. Ne tuhaftır, 1915 ve 1922 yıllan arasın- da yaşanan, bir yanda Sankamış felaketiyle pan- Türkçülüğün iflası, bir yanda da lzmir'e yapılan müdahaleyle Yunan şovenizminin iflasını görüyor- sunuz. Her ne kadar misakı milli sınırlan içinde kalan Kemalist bir Türk milliyetçiliği geliştirilmiş ve Yunanlılar 1922'den sonra kendi sınırlan içine çe- kilmişlerse de Kıbns'a yönelik politikalarda pan- Türkçü ve pan-Helenci olmaktan ne yazık ki uzak durmadılar. Dolayısıyla da bir anlamda pan-Türk- çülük devam etmiştir; bir anlamda da pan-Helen- cilik devam etmiştir. Milliyetçilikleri inceleme- den, anlamadan bu adanın başına gelenleri anla- mak mümkün değil. ^ ^ M M Peki, neden Avrupa 'da kalmadmız da Kıbrıs 'a döndünüz? - Bir süre kaldıktan sonra Avrupa'da karşılaştı- ğım soru şuydu: Kıbns'a dönüp orada mı çalışa- caksın. yoksa Avrupa'da mı kalacaksın? Ada'ya döneceksen de nereye, hangi kesime döneceksin? • ^ • M Üç yıl önce buraya geldiğinizde hiçbir tepkiyle karşılaşmadınız mı? - Ben şunu anlatmaya çahşıyorum: Ben buraya gelmeden önce yapacağımı yapmış. tepkileri de çekmiştim zaten. Resmi politikalarla çoktan ara- ma mesafeler girmişti. Burada yaşarken de ne ga- riptir kı habire Rum milliyetçilikleriyle kapışıyo- rum. Belki Kuzey "deki kavgalanm oradaki milli- yetçiliklerle daha sıcak olacaktı. Burada yaşadı- ğım çevre içinde, özellikle Helen milliyetçiliğiy- le başgöz oluyor, ınsan. 15-20 yıl sonra adaya dö- nerken, genç bir insansmız ve idealist duygular için- desiniz. Döndüğüm yer lstanbul, Atina, Kuzey ya da Güney olabilirdi; hiç fark etmiyor. Bu dönül- düğü ve oturulduğu anlamına gelen bir şey değil. Buna daha bir aydının serüveni olarak bakmak gerekiyor. Bu, benimki, aydınca bir duraktır. Ya- nn bu durak Kuzey'de olabilir, Istanbul'da olabi- lir, hatta Atina'da olabilir. Bunlann hiçbirini dış- lamıyorum. Ama benim açımdan bir şey değişmi- yor. Karşıma aldığım, sorguladığım şeyin özü de- ğişmiyor. Yani burada fena halde bir milliyetçilik vardır. M H H Buna alt milliyetçilik diyebilir miyiz? - Buna alt milliyetçilik de diyebiliriz. Tam ola- rak bilmiyorum. I Ama bu, Kıbnslılık değiL. öyle mi? -Ben burada etnik milliyetçilikten söz ediyorum. Hem Türklerin. hem Helenlerin etnik milliyetçi- liğınden söz ediyorum. Böyle oluncada Kuzey'de ya da Güney'de bulunmuşum. çok fazla bir şey fark etmiyor. O nedenle de aradığım "biz" kavramı et- nik milliyetçi "biz" kavramı değil dir. Yeni bir "biz" kavramı kurmak için çabalıyorum. uğraşı- yorum. Ya da adanın geleceğinin orada olduğuna inanıyonım. Bu da ulus ötesi bir yurtseverlik duy- gusudur. Bunu bir üst kimlik olarak benimsemek lazım. Ama oraya varmadan önce mesele bu ada- yı bir yurt olarak benirnseyipbenimsernemek... Çün- kü tanhsel olarak baktığınız zaman Yunan ve Türk milliyetçilikleri adayı anlamsızlaştırmışlardrr. İ H H M Nasıl anlamsızlaşürdılar? - Şöyle anlatayım... Yani bu coğrafyanın sanki hiçbir hükmü yok. Bu coğrafyanın sanki Türkiye'nin ve Yunanistan'ın ya da Türk ve Yunan uluslannın bir parçası olursa kıymet-i harbiyesi olur. Ama aslında adadan yurt olarak, ülke olarak hiç kimse söz etmiyor. Türkiye bakışıyla ya "yavnı vatan" olarak görülüyor, Yunan milliyetçiliğinın bakışıy- Dr.NİYAZİ KIZILYÜREK 1959 Kıbrıs doğumlu. 1964 'te Kıbrıs 'ta toplumlararası çatışmaların alevlenmesiyle birlikte ailesiyle birlikte Akıncılar Köyü 'ne göç etti. Aile 1974'e kadar o köydeyaşadı, 1974 'ten sonra oluşan Kuzey Kıbrıs 'a taşındı. Güzelyurt 'un Argaca, öbür adıyla da Akçay Köyü 'ne yerleşti. Liseyi bitirdikten sonra Almanya 'ya giderek uluslararası ilişkiler, siyasal bilgiler, sosyoloji eğitimi gördü. Doktorasını uluslararası ilişkiler ve Kıbrıs sorunu üzerine yaptı. Bir süre Londra da yaşadı; Sömürgeler Dairesi arşivlerinde çalıştı. Aynca Londra'dayaşayan Kıbnslılar üzerine sosyolojik bir araştırma yaptı. Bir Rum arkadaşıyla birlikte "Duvanmız " adh belgesel birfılm yaptı. Bufılmle Abdi Ipekçi Banş Ödülü 'nü kazandı. Ulus devletçilik konusunda pek çok yazı yazdı; kitapları yayımlandı. iki dilde, Türkçe ve Rumca olarak "Ulus Ötesi Kıbrıs " adh kitabını yazdı. Üç yıl önce Lefkoşa nin Rum kesiminde vaşamaya başladı. Lefkoşa Üniversitesi 'nde dersler veriyor. ürk ve Yunan milliyetçiliklerinin kökeninde de Balkan milliyetçilikleri var. Bunlar Batı Avrupa milliyetçiliği değildir. Sankamış felaketiyle pan-Türkçülüğün iflası, bir yanda da lzmir'e yapılan müdahaleyle Yunan şovenizminin iflasını görüyorsunuz. la da "megaJonisos" denilen ve "büyûk ada" an- lamına gelen bir söylemle bakılıyor. Yani, ya "me- galonisos" ya da "yavnı vatan"™ lyi de bu ülke ne- dir? Bu bir ülkeyse kimin ülkesidir? Ülke değilse de neden ülke değildir? lşte, etnik Türk ve Helen milliyetçiliklerinden annmadan bu ada hiç kim- seye ülke olmaz. Şimdi sizin sorunuzun yanıtını veriyorum: Ben nerede yaşıyorum? Bu hiç fark et- mez. Kuzey'de yaşamışım ne olacak, Güney'de yaşamışım ne olacak? Çünkü ne orası ülkedir; ne burası ülkedir. Burayı ülke yapmak için uğraş ver- miş dostlanm vardır; Kuzey'de aynı şeyi başarmak için uğraş veren birçok dostlanmız vardır. Bu, ta- rihsel bir sorun. Başanr mıyız, başaramaz mıyız, o da ayn bir soru. • ^ • • H Başaramazsanız ne olur? - Başaramazsak Kıbns diye bir ülke olmaz. Bu tarihsel yanşmadan pan-Türkçü ve pan-Helenci yak- laşımlar galip çıkarlar. Böylece de bu ada, bir ya- ni "megalonisos", bir yani da "yavru vatan" olur ve öyle kalır. Ben bu yaklaşmaları kesınlikle be- nimsemiyorum. Üstelik de bunun böyle olması sürekli olarak Türk ve Yunan halklannı da karşı karşıya getiriyor. O kadar karşı karşıya getıriyor ki 20. yüzyılın başında birbirini bu kadar boğaz- layan, birbirini süren, birbirini göç ettiren bu iki ulus, 20. yüzyılın sonunda bir yerden başlayarak yumuşayacaksa, o başlangıç noktasının Kıbns ola- bileceğine inanıyonım. Aksi halde bu bloklaşma. bu kemikleşme 21. yüzyıla sarkar ve bundan hiç kimsenin bir kazancı olamaz. • • • • Uluslararası hukukta "heimatloss " (va- tansız) diye bir terim var. Siz kendinizi hiç "he- imatloss " olarak hissettiniz mi? - Bu çok isabetli bir soru. Ben uzun yıllar ken- dimi Yahudi aydınlarla özdeşleştirdiğımi söyleye- bilirim. Almanya 'daokudum. "Heimat"çokönem- li bir kavram. "Heimat"ı nasıl anlamlandırabili- riz? Bir etnik milliyetçi Türk kendini "heinıat- loss" olarak hissediyor, ama bir etnik milliyetçi Kıb- nslı Helen kendini "heimatloss"' olarak hıssediyor mu? Hayır. Çünkü oradaki "heimat" sözcüğü so- yut anlamda ulusun kendisidır. Ulusun bir parça- sı olarak kendini saydığı andan itibaren soyut, fik- tıf olarak kafasında bir yurt kavramı kuruyor. Böy- le bir metafizik ulus ve yurt kavramı olmadığı için ben buna katılmıyorum. Ben yurdu, Alman ro- mantizminin dile getirdiği gibi değil, daha Batılı. daha Fransız. demokrasınin. insan haklannın, ana- yasanın olduğu yer olarak alıyorum. Yani daha akılcı bir kavram sizce, öyle mı! - Evet, daha rasyonel anlamda. Yani yurttaş ol- duğum. haklanma saygı gösterilen, yurttaşlık ba- gıyla bağlı olduğum yerdir yurt. bence. Şu anda bile yurttaşlık bağlanyla bağlı olduğum yer Kıb- ns gibi bir yerdir. Ama gerçekten de siyasi ve coğ- rafi olarak paramparça olmuş bir yerdir. Hatta psi- kolojik olarak da parçalanmış olduğunu söyleye- biliriz. Dolayısıyla burada çok fazla kimsenin yur- du yok. Burada oturan ve Beşparmak Dağlan'nı seyreden bir Rum düşünün. Burası bu Rum'un ne kadar >urdu olabilir kı? Gıdemedığı. dokunama- dığı, yolunun kesildiği bir yer. Ya da beni ele ala- lım. Kuzey"de aılem var. Onları ziyaret edebilmek için Lefkoşa'dan Atina'ya. oradan lstanbula, ora- dan da Kuzey'e gitmek zorundayız. Bu yurt mu- dur? Ya da bu nasıl bir yurttur? ^ • İ ^ H İsterseniz başka bir argüman açalım. bu adada üçtane Ingiliz üssü var ve bu üç üs ege- men İngiliz toprağı sayılıyor. Bunu nasıl karşılı- yorsunuz? - Bunlar sömürgecilik döneminin artıklan. Bir başka ülkenın toprağında üs bulundurmak ve bu- nu anayasal bir şekilde sağlama almak. bu halkın hiçbir zaman bu konuda söz sahibi olamayacağı biçimde bunu uluslararası anlaşmalarla sağlama bağlamak, tabii ki bir sömürgecilik anlayışıdır. I ABD ve tngiltere, Kıbrıs sorununa çö- züm bulmak için kendi Kıbrıs koordinatöHerini adaya gönderiyorlar. tngiltere 'nin koordinatörü SirDavidHannay sizce esas olarak bu üslerin meş- ruluğunu korumak için mi bu işlegörevlendiril- miş oluyor? -1960'dan sonra İngiliz politikasının esas ola- rak adadaki üslerini koruma çerçevesinde yapıl- dığı bilinen bir gerçek. Bu üsleri korumayı amaç- lıyor. Aynca bu üslen ABD, NATO, pek çok taraf da kullandı. Bu üsleri korumak ve kollamak Ba- tı'dan kaynaklanan politikanın belki de özü. Peki, ABD ve tngiltere'nin sizce Kıb- rıs 'ta hakemlik yapma gibi bir hakları var mı? - Batfdan bazı inisiyatifler geldiği zaman bir- takım adamlar rahatsız olurlar. Burada Başpisko- pos (Hrisostomos). Rauf Denktaşçok rahatsız olu- yor. Ama olayı daha politik anlamda konuşmak ge- rekiyor. Ben uluslararası topluluğun buraya mü- dahale etmesini istiyorum. Bunun son derece do- ğal olduğuna inanıyonım. Çünkü Kıbns'ta ulus- lararası anlaşmalara aykın bir sürü şey yapılıyor. tnsanlar da bir ormanda, cangılda yaşamadığına göre işe bir hukuksal yerden başlamak gerekiyor. Ama Kıbns sorununun özü hukuksal değil. siya- sidir. Ama dış müdahaleler olmazsa bu adayı kuv- vetler dengesine teslim etmek anlamına gelecek- tir. Kuvvetler dengesine teslim etmek bizi zaten 1960"dan beri serüvenlere sürükleyen bir mesele. 1960'dan 1974'e kadar Rumlar'dan yana olan kuvvetler dengesi yüzünden Kıbnslı Türklerin ne- lerçektiklerimalum. 1974"ten sonra bu ku\"vetler dengesinin Türkler ve Türkiye lehine dönmesiy- le birlikte de Rumlar'ın nelerçektikleri malum. Za- ten ben bu politikalann baş belası olduğunu söy- lemek istiyorum. Esas. adanın bütününe bakmak gerekiyor. Yani. bu iki ulus burada hâlâ birbirle- rinin haklannı tanımaya hazır değiller. Uluslara- rası topluluk bunlara sınırlannı göstermek zorun- dadır. dir? i Peki, Kıbrıs 'ta siyasetin sınırlan neler- -1960'da ortaya çıkan ve herkesin üzerinde kon- .radığım "biz" kavramı etnik milliyetçi "biz" kavramı değildir. Yeni bir "biz" kavramı kurmak için çabalıyorum, uğraşıyorum. Bu, ulus ötesi bir yurtseverlik duygusudur. Bunu bir üst kimlik olarak benimsemek lazım. İki milliyetçilik de adayı anlamsızlaştırmıştır. sensüs sağladığı bir şey var. Buna dikkat etmek ge- rekiyor. O da şu: Bu adada iki toplumlu bir dev- let vardır ve bu iki toplumun birbirleriyle ilişkile- ri belirlenmıştir. Rumlar, Türkler üzerinde hege- monya kuramazlar. Sayısal olarak çoğunlukta ol- malanna karşın Rumlar siyasi anlamda çoğunluk değillerdir. Türkler ise sayısal olarak azınlıkta ol- malanna karşın siyasi anlamda azınlık değillerdir. Yani Kıbrıs'ta siyasi eşıtlık temeli oluşturulmuş- tur. Burada birboyut Rum hegemonyacılığını ge- riletmekse. öbür bo^t da Türk aynlıkçılığını ön- lemektir.Ne yazık ki 1964-74 yıllan arasında Rum- lar kendi hegemonyalannı dayatmak doğrultusun- da politika yaptılar. Yani uluslararası anlaşmalan çiğnediler. Öte yandan 1974'ten sonra da Türkler kendi ay- nlıkçıhklannı sürdürdüler. Yani onlar da ulusla- rarası anlaşmalan çiğnediler ve çiğniyorlar. Bu durumda iki topluma, uluslararası topluluk siya- setin sınırlannı göstermezse nereye vannz? Yani. kuvvetler dengesine bağlı olarak isteyen istediğı- ni cebine koyar ve gider. Bu öyleyse ve bunu biz siyaset v e haklılık sayıyorsak, kimin kime gücü ye- tiyorsa onu yapar. Diyelim ki Türkiye'de bir azın- lık. bir dış güçten destek bularak "Ben aldım ba- şımı gidiyorum" dedi. Bö> le bir şey düşünebiliyor musunuz? Dolayı- sıyla ada hem stratejik öneminden, hem etnogra- fik yapısından, hem de Türkiye ve Yunanistan'la olan özel ilişkilerden ötürü her şeyiyle bir denge kurmaya dönük. Bu denge de her iki topluluğu bir- birine karşılıklı bağımlılık ilişkisi içine sürükle- miş. Bu. hukuksal bir bağımlılıktır. Bir toplum öbürüne hükmedemez; ayn birdevlet kuramaz. Ço- ğunluk azınlığa egemen olamaz. ENOSİS yapıla- maz, taksim yapılamaz. Bunlar bugün ortaya çık- mış şeyler değil, Lozan Antlaşmasf ndan beri gü- nümüze kadar gelen, bir sürü dengeyi koruyan şeyler... Bunlarla oynadığınız zaman ateşle oynu- yorsunuz: istikrarsızlıkla oynuyorsunuz. Yeni sa- vaşlara davetiye çıkanyorsunuz. Çünkü geçmiş- teki savaşlar da zaten bu yüzden yapılmıştı. 1964'te, 1967'de bunu Rumlar yapmışlı. 1974'te darbeyle yine aynı şeyi yapmaya kalktılar. 1974'te Türki- ye'nin müdahalesi geldikten sonra benzer şeyler Türk tarafından yapıldı. ^ ^ • • i Yalnız,KıbnsmüdahalesinınAnkara'ya, Amerika ve tngiltere tarafından "alttn tepsi üze- rinde sunulduğu " bütün dünyaca biliniyor... - Evet, ama burada tngiltere'yi de Amerika'yı da rahatsız etmeyen bir şey var. Bunu anlamak ge- rekiyor. Eğer bir gün Türk ve Yunan halklan, "Biz Kıbns'ta şu konuda anlaşbk" derlerse Avrupa bu- nu kabul eder. Amerikalılar da bunu kabul eder. Bakın. bütün çözüm biçimleri Amerikalılann işi- ne gelebiliyor. Üstelik buradaki bağımlılık yapı- saldır. Çünkü iki ülke de NATO üyesidir. Yani Ba- tı ailesi içinde. Dolayısıyla bu adanın yansı Yu- nanistan'a, yansı Türkiye'ye giderse Amerika bundan hiçbir şey kaybetmez. Bu ada bölünse de Amerika'nın hiçbir kaybı olmaz. Tersini düşüne- lim. Bu ada federal bir devlet olarak bütünleşse Amerika bundan da hiçbir şey kaybetmez. Ama önemli olan Türkler ve Yunanlılar arasmdaki kav- ganın durması ve konsensüse geçilmesidir. Ame- rika, olaya buradan bakıyor. Ama siz hiçbir zaman böyle bir konsensüsü, "Ben ayn bir Türk devleti kuracağun" diyerek sağlayamazsınız. Çünkü hiçbir Rum adada ayn bir devletin doğmasını. oluşmasını, yasallaşmasını benimseyemez. Bu, eşyanın tabiatına aykın bir olay. ^ H ^ B Peki o zaman konsensüs arayışları ne- rede sürecek? - Konsensüs arayışlan. Türklerin ezilmeyeceği, üzerlerinde hegemonya kurulmayacağı. hükmedi- lemeyecekleri bir siyasi düzenlemeyle olacak. Bu siyasi biçim federasyondur. Rumlar bunu redde- demez. Çünkü bu lükse sahip değiller. I Ama Denktas, miyorum " diyor... 'Ben Rumlara güvene- -Evet, bu ülkede bir güven bunalımı var. Bura- da bırtakım şeylerin adını koymak gerekiyor. Ben bunu şöyle yorumlayacağım: Denktaş'ın güven- meme hakkı yok; Kıbnslı Türklerin güvenmeme hakkı var. ^ • • H Neden? - Kıbnslı Türkler, Rumlar nedeniyle geçmişte çok acı olaylar yaşadılar. O nedenle de haklı ola- rak bir güven bunalımı içindedirler. Ve bu doğru bir şeydir. Yani hiç kimse, Türk toplumuna yaşa- dıklannı unutturacak kadar iyi davranamaz. Ama bu arada güven oluşmaması için her türlü çareye başvuran Denktaş bundan şikâyet edemez. Güven oluşmaması için elınden gelen her türlü ça- bayı harcayan bir insan, bir süre sonra "Bu adada güvensizlik var" diyerek bundan şikâyet edemez. Bu yanlış olur. Rauf Denktaş adada güven olma- masını istiyor. Çünkü aynlıkçı bir liderdir. Ayn- lıkçı bir liderin öncelikle istediği şey de güven bunalımıdır. ^ ^ i ^ ü l Hiçbir zaman sorularımı varsayımlar üzerine kurmayı sevmem. Ama burada bir varsa- yım üzerine soru soracağım. Eğer Dr. Fazıl Kü- çük hayatta olsaydı, bugün adada durum nasılolur- du? - Varsayım üzerine kurulmasına rağmen bu so- ruya cevap vereceğim. Dr. Fazıl Küçük De\ let Başkan Yardımcılığı görevinden uzaklaştınlırken ve yerine Sayın Denk- taş getirilirken. bu karann Ankara'dan çıktığı bi- liniyor. Ankara. "Dr. Küçük, siz artıkemekliyeay- nkhnız. Yerinize Rauf Bey'i getireceğiz" dediği za- man Dr. Küçük böyle bir şeyin olabileceğine inan- madı; bunu aklından bile geçirmemişti. Hatta Dr. Küçük "Ben kart bir horozum, kolay yenilmem" demişti. Ama sonuçta yenildi vebirkenarakonul- du. O zaman gerekçe neydi. biliyor musunuz? "Bt- ze atak adam lazım." Gerekli'olan atak adam da Ankara içm Rauf Denktaş"tı. Bunlar artık sır fi- lan değil. Herkes bılıyor. Burada Ankara'nın ro- lünü bu nedenle anlattım. Sorunuzu başka bir boyutuyla da cevaplamak istiyorum. 1960'ta Kıbns Cumhuriyeti kurulduğu zaman, Türkiye Cumhunyetı'nin ilk büyükelçısı Emin Dirvana'ydı. Emin Dırvana, Türkiye'nin samımıyetle bu cumhurivetin yaşamasını istedi- ğini söylemiştı. Bu da gerçekten doğruydu. Tür- kiye. Kıbnslı Türklere, "Artık taksimifilanunu- tun. Bu cumhurryet yaşavacak" demişti. Ama bu- na devlet içinde, örneğin Denktaş hiçbir zaman ya- naşmamıştı. Dr. Küçük ise "Kıbns Cumhuriyeti madem ki kurukhı. bunu i>i niyetleyürüteüm*' polıtıkası güt- tü. Denktaş ise "Biz bu cumhuriyeti ileride taksim için bir araç olarak kullanacağız" polıtıkasını yap- tığı zaman Emin Dirvana ile yüzyüze gelmişti. Burada size tarihte hiçbir zaman yazılmayan bir gerçeği anlatmak istiyorum. O da Dirvana-Denk- taş kavgası. Kıbns Cumhuriyeti kurulduğunda Türkiye'nin ilk büyükelçisi Sayın Dirvana, adada Denktaş'la çelişkiye düşmüş. kavga etmiştir Çün- kü Denktaş, Dirvana'nın gözünde Kıbns'ta top- lumlann bir arada yaşamasını savunmayan, bir anlamda taksimci, macera peşinde koşan bir lider- di. Bu lideri Ankara sonunda tercih etmişse bura- da başka türlü bir neden vardır. Türk-İş: Sosyal devlet korunmah ADANA (Cumhuriyet Güney llkri Bü- rosu)- Türk-tş, tükerici kuruluşlan ve si- vil toplum örgütlerine, toplumdaki yok- sulluğun önlenmesi için faaliyet gösteril- mesi çağnsında bulundu. Birleşmiş Mil- letler raporunda da yer aldığı gibi, çalış- ma yaşamındaki kazanılmış haklan geri- ye götüren politikalarla birlikte uygulanan, plansız özelleştirme politikalannrn insan- lann ve toplumlann yaşamında 'beyin travması' etkisi yarattığını belirten Türk- İş, sosyal devlet ilkesinin yerleştirilmesi ve korunması için mücadele edilmesi ge- rektiğini bildirdi. Türk-İş'in ilk kez Dünya Tükeflciler Gü- nü dolayısıyla geçen ay yayımlanan çağ- nsında, demokratik düzene saygılı her si- vil toplum örgütünün, ülkede yoksulluğun ortadan kaldınlması konusunda etkili ola- bilecegi bazı alanlarbulunduğu kaydedi- lerek, örgütlerin harekete geçmesi isten- di. Adil bir ulusal gelir dağılımı politika- sının oluşturulması, kayıt dışı ekonomi- nin kayıt içine alınması. asgari ücretin vergi dışı bırakılması, temel gıda madde- lerinden alınan KDV'nin kaldınlması, ta- nmda özelleştirme uygulamalanndan vaz- geçilmesi için çaba harcanması gerektiği vurgulanan çağnda şu görüşlere yer ve- rildi: " Yoksuüuğu doğuran koşullarla gerek- tiği gibi mücadeleetmenin yöntemleri bu- lunmalıdır. Gelişmekte olan veya geri kal- mış ülkelerin küreselleşme adı altında ye- ni dünya düzenine entegrasyonu konusu, genellikle liberalizasyon, özelleştirme ve çokuluslu şirketlere tanınan daha fazla haklaria getirilmektedir. Çalışma ha\atın- dald kazanılmış haklan geriye götüren po- litikalarla birlikte uvgulanan plansız özel- leştirme politikalari (BM'nin 199S İnsani Gelişme Indeksi raporuna göre) insanla- nn ve toplumlann havatında 'beyın trav - ması' etkisi > aratmaktadır. Programsız li- beralizasyon politikalan sonuçta işsizligi. yoksulluğu, fuhuşu, çocuk işciliğini \c ço- cuk fahişeliğini körüklemektedir. Bu ne- denle insanın mutluluğunu temel alan sos- yal devlet ilkesinin yerleştirilmesi ve korun- ması için mücadele edilmelidir." Türk-İş aynca tüketicilerin eğitilmesi ve tasarrufa yöneltilmesi. etkin bir tüke- tici politikası ve katılımcı bir tüketici kit- lesi oluşturulması çağrısı yaptı. Bakanhktan Güneydoğuya kültiirçıkarmas ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Kültür Bakanlığı. cumhuriyetin 75.kuruluşyıldönümükutlamala- n dogrultusunda öğrenci ve ögret- menlerden oluşan 60 kişilik bir grupla birlikte Gaziantep ve Şan- lıurfa'ya kültürel gezi düzenleye- cek. Sanatçılan taşıyacakolan "75. Yü Cumhuriyet Kültür Gemisi", Akdeniz'e kıyısı bulunan ülkele- re uğrayarak Fransa'dan geri döne- cek. "Büyük Anadolu Turnesi" ile 80 kente tiyatro götürülecek. Kültür Bakanlıgı'ncadüzenlenen "75. YüGAP Kültür Projesi" çer- çevesinde Aiyon. Ankara. Aydın, Balıkesır. Bursa, Çanakkale. Çan- kın. Edirne. Isparta, lçel. Konya, Kütahya, Muğla. Sakarya ve Bar- tın illerinden 3'eröğrenci ile l'er öğretmenden 60 kişilik bir grup oluşturulacak. Ankara'dan 16 Ma- yıs 1998 tarihinde hareket edecek olan gruba, Konya, tçel ve Adana illeri tanıtılacak. Öğrenci ve öğ- retmenler, daha sonra Şanlıurfa ve Gaziantep'te düzenlenecek olan 19 Mayıs Gençlık ve Spor Bayra- mı etkinliklerine katılacaklar. Pro- jevle. GAP bölgesınin kültür ve sanatının tanıtılması amaçlanıyor. Asker ve izcilerin katılımıyla da 30 Ağustos cumhuriyet ve zafer yürüyüşü düzenlenecek. Akşehir, Afyon, Dumlupınar ve lzmir gü- zergâhında 9 gün sürecek olan yü- rüyüşe halkın da katılımı sağlana- cak. Kültür Bakanlığı. 375 milyar li- raya mal olması beklenen "75. Yıl Kültür Gemisi" projesini gerçek- leştirebilmek için sponsor anyor. Geminin, sanatçı ve sanat topluluk- larından oluşan kadrosuyla 25 Ekim'de Türkiye'den yola çıkarak AvTupa'nın Akdeniz'e kıyısı bulu- nan ülkelerinde kültürel etkinlik- lerde bulunması amaçlanıyor. Pro- jeye göre Fransa'ya kadar gidecek olan kültür gemisi 10 Kasım tari- hinde Türkiye'ye geri dönecek. Devlet Tiyatrolarf nca KKTC'ye düzenlenecek tumede "Kuvayı>Û1- liye" oyunu askerler için de sah- nelenecek. Turne programma alı- nan ülkeler ve o>-unlar şöyle: "Ro- mama-Moldma(Nahnlar), Bulga- ristan-Makedon>a(Av IşığındaŞa- mata). .\zerba>can (Tımarhane Kaçkını). Türkmenistan (Yunus Emre), Kınm (Cengjz Hanın Bisik- leti), Tataristan (Kuzguncuklu Fa- zilet), Çuvaşistan (\unus Emre), Gürcistan-Acara (4. Murat)." Devlet Tiyatrolan. 15 VIayıs-16 Haziran tarihleri arasında da 80 il, 50 ilçe ve 13 köyü kapsayacak olan "Büyük Anadolu TumesTne çı- kacak. A>Tica yurtiçı ve yurtdışın- da konser. tiyatro, opera ve bale temsılleri gerçekleştirilecek. Kültür Bakanlığı, Roma-Ata- türk Meydanı'na yerleştirilmek üzere bir Atatürk anıtı yaptıracak. .\nıtın 29 Ekim günü açılrnası plan- lanıyor.