Katalog

11 NİSAN 1998 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA KULTUR 11 'Kendi kültürümüzü önplana çıkarmayı' amaçlayan l.İstanbul Uluslararası Kukla Festivali 1-8 Mayıs'ta nizdeld çocıığu harekete geçirin • Heryıl yapılması düşünülen festival, ülkemizde yeni kuklacılann yetişmesini, yeni gruplann CengizÖzek kurulmasını, okullarda bağımsız kukla bölümlerinin oluşturulmasmı, konservatuvarda ek ders olarak konulmasını, geleneksel tiyatromuzun yepyeni bir boyut kazanmasını amaçlıyor. Festivale Türk Selen Birkiye gruplannın yanı sıra Israil, Avusturya ve Polonya'dan topluluklar da katılacak. Farklı tekniklerde yerli ve yabancı topluluklar Gösteriler, söyleşüer vesergiler Tiyatro Tempo Bir Beckett Oyna- mak" adlı büyüklere yönelik gösterisiy- le. Münevver Kırmızı marionetleri ile ti- yatro edebiyatınm klasıkleşmiş yapıtla- nndan 'Leonceile Lena'yla.Shov» Tiyat- ro geleneksel Karagöz ovunlanna getir- diği modern yaklaşımla 'Dünyayı Sev Yeşili Koru" ile. Tîyatro Fora sıyah tiyat- ro tekniğini başarı ile yansıttığı ve ço- cuklann büyük ilgisini çekecek olan 'Bir Yıldıza Ulaşmak' adlı gösterileriyle, Ti- yatro Yol ise köy seyirlık oyunlannda mask ve kukla kullanımını harmanladı- ğı gösterileriyle festivale katılıyor. Kenter Tiyatrosu'nun yapımcılığını üstlendiği festivale aynca Avusturya'dan TheaterOhneGrenzen 'Siyah Duvarda- ki Beyaz Gölgeler" adlı soyut nitelıkte- ki gölge tiyatrosuyla. Polonya'dan The- ater Kwadriga ınsan boyutlanndaki kuk- lalan ve 'Sevgi' ısimli oyunlanyla katı- lacak. Polonya'dan katılan ve ışığın oza- nı olarak nitelendirilen Tadeusz Wier- bicki ise aynalar ve ışığı kullanarak yap- tığı 'Leverets' isimli ilginç bir gösteri sunacak. Festivale Israil'den katılan Tra- inTheatreise parmak kuklası tekniği ile küçük izleyicilere 'Saksıda Yaşayan Kız' isimli oyunlannı sunacak. Prof. Dr. tsmail Ersevim'in katıldı- ğı 'Şamanizm ve Kukla'. Işıl Kasapoğ- lu, Mehmet Ulusoj \ eErol Keskin' in ka- tıldığı 'Kukla ve Tiyatro', Saim Bugay'ın katıldığı 'Türkiye'de Kukla Sorunları' adlı söyleşüer Harbiye ŞehirTiyatrola- n Cep Sahnesi'nde izlenebilecek. Diğer gösteriler ve video gösterileri ise Kenter Tiyatrosu'nda, Afife Jale Sahnesi'nde ve Hadı Çaman Yedıtepe Oyunculan Ti- yatrosu'nda gerçekleştirilecek. Sergıler ise Topkapı Sarayı Minyatür Seksiyonu \e Kenter Tiyatrosu'nda görülebilecek. Festivale. Şişli Belediyesi. Avusturya Kültür Ataşeliği. Polonya Havayolları ve Polonya Büyükelçiliği. Topkapı Eresin Otel destek veriyor. NURDAN CtHANŞÜMUL Kukla deyince aklımıza he- men çocukluğumuzdaki Kara- göz ya da tbiş gelır. Oysa kukla yalnızca çocuklara yönelik bir eğlence türü değil, değişik yaş- lara seslenen bir sanat dah. tşte CengizÖzekve Selen KoradBir- ldye, kuklanın yalnızca çocukla- n ilgilendıren bir eğlence aracı olmadığını. dünyada ve Türki- ye'de en klasığinden deneysele kadaı uzanan bir yelpazede bü- yüklen de ılgılendiren bir sanat dalı olduğunu göstermek, kukla ve gölge tiyatrosunu tanıtmak amacıyla bir kukla festivali dü- zenliyor. 1. lstanbul Uluslarara- sı Kukla Festivali. 1-8 Mayıs ta- rihleri arasında gerçekleştirile- cek. Türkiye'de yapılanlardan yola çıkan festivalde bırbırinden farklı teknik konularda ürün ve- ren yerlı ve yabancı gruplar yer alacak. Selen Korad Birkiye. Cengiz Özek'le bırlikte süreklı- hgi olan bir organızasyonun ol- ması gerektığine inandıklarını söylüyor: " Kukla denildiğinde üç beş ço- cuğun toplanıp Karagöz ya da İbiş'i izledikleri akla geliyor. As- la sofistike bir şey düşünülmü- yor. Yurtdışında izlediğimiz oyunlarda kuklanın inanılmaz boyutlannı gördük. Bunun üze- rine niye Türkhe'de bir kukla festivaliyok diyedüşündükve ar- dından böyle bir festival yapma- va karar verdik." Cengiz Özek ise kuklanın kendisi içın son derece etkileyi- ci bir unsur olduğunu belirtiyor: "Festival fıkri ortaya çıknğında önce İstanbul Kültür ve Sanat Vakfi'na giderek Tîyatro Festiva- li kapsamında iki kukla oyunu sahnelenmesi fıkrini sunduk ki böylece insanlar kuklanın da bir tiyatro olduğunu bilirler. Ancak gördük ki kukla hep bizim gele- neğimizden gelen bir boyutta sı- nırlı kalıyor. Bu şekilde algılandı- ğı için de kuklava sıcak bakılmı- yor. Festivali % Ma> ıs'tan bu ya- na ancak şekillendirebildik." 'Birtakım kukla oyunlaruun ti- yatro olarak algılanıp seyirdyle bulusrurulması gerektiğini' vur- gulayan Cengiz Özek. Türkiye gibi köklü kukla ve gölge oyunu geleneğine sahip olan bir ülkede bu unsurlan tekrar ortaya çıkar- mayı hedeflediklerini, Türk kuk- la geleneğini ön plana çıkarmak istediklerini belirtiyor. Selen Birkiye de bu nedenle Türk oyunlanna ve Türk grupla- nna ağırlık verdiklerini dile ge- tirıyor: "Bu ilk festival ve Türki- ye'de yapıyoruz. Türk seyircisi Türkiye'de neler olup bittiğini görmek zorunda. Araştırdığv- mızda ilginç şeyler \apan grup- lara rastiadık. Bunlardan daha önce haberimi/yoktu. Farklı yaş gnıplannı göz önüne alarak oyunlarunızı seçtik." Türkıye'nin geleneğinde Ka- ragöz'ün önemli bir yere sahip olduğunu vurgulayan Özek. modem bir Karagöz çalışması ya da yeni bir oyun gösterecek- lerinı anlatıyor. Topkapı Sara- yı'ndaki Karagöz koleksiyonu- nu bir sergıyle tanıtacaklannı söylüyor. "Bu3aynkoleksiyon- dan oluşuyor. Vıldız Sarayı'nda- ki koleksiyon. Dotmabahçe Sara- vı'ndaki koleksiyon ve Topkapı Sarayı Haremi'nden gelen kolek- siyon. 220 parcahk bu koleksiyon depolarda durmor. Bizim o\un- larda görmeye alıştıgımı/ figür- lerden oluşan bu sergKi İşleme- ler Bolümü Seksiyonu şefi Selma Delibaş'ın önderliğûide ve Top- kapı Sarayı Müdiresi Filız Çağ- man'ın danışmanlığında hazırla- dık. Bu sergivle kostümlerdeki aşamayı görebilecegiz," Aile meselesi yeniden alevlendi • Oğlu Robin, Muriel Spark'ın tam Yahudi olduğunu belirterek etnik kökenlerini çarpıtmakla suçluyor. Spark oğlunun iddialannı soğukkanlılıkla karşılıyor: "Benim geçmişim belli ve kanıtlayacak bir şeyim yok" diyor. Kültür Servisi - Ünlü Iskoçyalı yazar Muriel Spark" ın yıllardır peşinı bırakmayan v e basına da yansıyan bir 'aile mese- lesi', son günlerde yeni- den alevlendi. 80 yaşındakı yazann oğlu Robin, annesinin yıllardır iddia ettıği gibi 'yan Yahudi' değil, tam Yahudi olduğunu söylü- yor ve Spark'ı. etnik kö- kenlerini çarpıtmakla suçluyor. Türkçede Can Yayın- lan arasında Nihal Yegi- nobalı'nın çevirisıyle "Sempozyum". Remzi Kitabevi yayınlan ara- sında da yine Nihal Ye- ğinobalı'dan "Süriicü Koltuğu" ve Armağan tlkin'ın Türkçesiyle "Avutucular" adlı kitap- lan yayımlanan Muriel Spark. edebiyat dünya- sında lskoçya'nın yaşa- yan en büyük yazan ola- rak nitelendıriliyor. Bugün Toskana'da ya- şayan Spark, gözlerden uzak bir yaşam sür- dürmeyi yeğliyor. Ünlü yazar, romanla- nndaki kimi otobiyogra- fik öğeler dışında okur- lan için bir muamma ol- mayı sürdürüyor. Romanı andınyor Muriel Spark'ın oğlu Robın'in yıllardır anne- siyle uğraşmasının ne- deni. kendi Yahudiliğini kanıtlamaya çalışması... Türkiye'yi de ziyaret e- den ünlü yazar Malcolm Bradr^ury. konuyla ilgi- li ilginç bir yorumda bu- lunuyor: "Aslında olay. tıpkı bir Muriel Spark romanını andınyor! Romanlan- nın ftemen hepsinin anahtan,insanlann kül- türel miraslan... Spark'ın yazını. zaten kimlik meselesi etrafın- da dönüyor." Oğlu 60 yaşında Munel Spark ise. oğ- lunun iddtalannı soğuk- kanlılıkla karşılıyor: "Robin 13 yaşından beri Yahudi camiasının için- de. Bugün 60 yaşında. Yıllardır bir sorun çık- mıyordu. Yahudi cami- ası neden şimdi tam bir Yahudi olduğunu kanıt- lamasını istiyor ondan? Annesi yan Yahudiyse onu eamiadan atacaklar mı yani? İnanamıyo- nım. Benim geçmişim belli ve kanıtlayacak bir şeyim yok." Muriel Spark'ınbaba- sı lskoçyalı bir Yahudi. annesi ise Ingiliz bir Anglikandı. Spark, bu ortamda bü- yüdü ve çocukluğuyla ıl- gili anılannı 1%3 yıhn- da yayımlanan "The Gentile Jewesses" kita- bında anlattı. Robin Spark ise büyü- kannesiyle dedesının bir sinagogda evlendiğini. dolayısıyla büyükanne- sinin Anglikan olamaya- cağını iddia ediyor. Muriel Spark, okurlan için hâlâ bir muamma. Baranowski portresi açık artbrmada Kültür Servisi - Sir Rebert ve Lady Sainsbury zengin koleksiyonlanni East Angîia Oniversitesi'ndeki Japon Kültür çalışmalan bölümüne para ak- tarmak için satışa çıkardılar. Amedeo Modigliani'nin yağlıboya tablosu bu yıl içinde Sotheby's'de dü- zenlenecek olan bir müzayede ile 4-6 milyon pound arasında açık arttırma- ya sunulacak. Modigliani'nin, ölü- münden iki yıl önce 1918 yılmda Pa- ris'te yaptığı Baranovvskı portresi, 1937 yümda Sir Roberfin koleksi- yonuna dahil olmuştu. Sir Robert ve eşi sık sık üniversite- nin koruyuculuğunu üstlenirken sanat koleksiyonlannı da 1973 yılında üni- versiteye ödünç vermişlerdi. Yaklaşık beş yıl önce açılan Sains- bury Görsel Sanatlar Merkezi dünya sanatı ve muzecilik üzerine de eğitim veriyor. Modigliani'nin bu portresi de merkezin açılış tarihinden bu yana ser- gileniyor. Fakat Sir Robert şimdi-ler- de bu tabloyu satışa çıkararak Japon ekibine para aktarmayı amaçlıyor. Üniversitenin sözcüsü AnneOgden, orijinal koleksiyonun bin resim ve hey- kelden oluştuğunu. bunlann içinde Henr> Moore ve Francis Bacon gibi ünlü sanatçılarm ve dünyanın birçok yerinden el işi yapıtlann da buhındu- ğunu belirtiyor. Anne Ogden, Sir Robert'in bu üni- versiteyi seçmesini, Robert'in kızı An- nabel Kanabus'un 1960larda bu üni- versitede matematik ve fizik eğitimi almış olmasma bagiıyor. Orijmal koleksiyonda birçok Japon yapıtımn da bulunması yetkililer tara- fından Sir Robert'in Japon kültürüne olan ilgisine bağlaruyor. 'Apollo' televizyon dizisi oluyor • Yapımcı, yönetmen, senarist ve oyuncu olarak Apollo'nun öyküsünü televizyona aktarmaya hazırlanan Tom Hanks, "1968 yılında Vietnam'da bacağını kaybeden bir asker, o gün farkına varamadığı Apollo'nun büyüsünü bugün hissetmeli" diyor. Kültür Servisi - Savaş karşıtı hareketler, Mar- tin Luther King ve Ken- nedy suıkastlannın yanı sıra 1968yılını ^yaşın- da bir çocuk içın unutul- maz yapan olayın kahra- manı. 'Apollo' adlı bir uzay mekığiydi. 12 ya- şındakı küçük çocuk ise bugünün başanlı sinema oyuncusu Tom Hanks. Apollo. Ay'a ulaşan ilk uzay mekiği olarak tan- he yazılırken, Hanks ara- dan çeyrek asın aşkın bir süre geçtikten sonra 'Apollo 13' filminde, me- kikte bulunan üç astro- nottan birinı canlandırdı. Hanks şimdi de ya- pımcı, yönetmen, sena- rist ve oyuncu olarak Apollo'nun öyküsünü te- levizyona aktarmaya ha- zırlanıyor. Dizi. 1960'lannbaşın- da Kennedy'nin başkan seçilmesınden 1969 yı- lında Neil Armstrong'un Ay'a ayak basışına dek geçen zaman dilımini kapsayacak. Dönemin sa\aş karşıtı uzun saçlılara düşman, kısa saçlı ve beyaz göm- lekli kötü adamlannı kahraman NASA çalı- şanlan olarak senaryoya aktaran Hanks, halyan La Stampa gazetesıne konuştu. - Dizinin bir bölümü. halktan birinin NASA'ya gönderdiği telgrafın okunmasıyla son bulu- yor: "Teşekkürler, 1968'i kurtardınız..." Sizin de bu bölümdeki amacınız 68'i temize ÇH karmak mı? Hayir. bizim tek ama- cımız. *68*de böyle iyi bir şey de oldu" mesajını vermek. Tabii ki o yıl dünyada olup bitenleri unutmak mümkün değil, ama onca savaş ve kav- ganın arasında böylesine imkânsız bir olayı ger- çekleştiren üç insanı an- makta da yarar var. 1968 > ılında Vietnam'da baca- ğını kaybeden bir asker. o gün farkına varamadı- ğı Apollo'nun büvüsünü bugün hissetmeli. -~NASA görevlileri, ast- ronotlar. uçuş direktörie- ri ö> küde hep birer kah- raman olarak yer alıyor- lar... Hayır, astronotlar ara- sındaki rekabet ve kıs- kançlıklan da gerçekçi bir biçimde anlatıyoruz, ancak uzay mekiğine bomba koymaya çalışan psikopat gibılen bizim öykümüzü ilgilendirmı- yor. Biz. o dönemin kar- maşası içinde bu olayla yakından ilgilenme fırsa- tı bulamamış insanlara gerçeği anlatmayaçalışı- yoruz sadece - Peki siz astronot ol- mak ister miydiniz? Cok isterdim. ama o zaman yıllarca Hous- ton'da eğitim görmem, matematik ve fizık çalış- mam gerekırdi. Sanınm sinema yıldızı olmaktan daha güzel şey yok ha- yatta. Şehir Müzesi'ndeki koleksi- yonuda sergılemek istediklerin- den söz eden Özek, bu konuda henüz bir kesinlik sağlayama- dıklannı belirtiyor: "18. ve 19. yüzyd kukla. Karagöz ve hokka- baz malzemelerinden oluşan iyi bir koleksKon. Burada da saray dışındaki Karagöz ayunlan fı- gürlerini görme şansı elde edece- ğiz ve aradaki farkı görecegiz." Festival süresınce aynca Mimar Sinan Üniversitesı Gölge Oyunu ve Kukla Bölümü öğrencilerinın Saim Bugav denetıminde hazır- ladıklan sergı de görülebilecek. Geleneksel tıyatroya akade- mık olarak yaklaştıkla- nnı söyleyen Özek. Ka- ragöz'ün çıkış noktası- nın önemli olduğunu belirtiyor: "Yeni nesile Türkriyatrosunun nasıl olduğunu ve nasıl gel'ıs- rigini görsel ><e işitsel ola- rak göstermek istedik. Celeneksel anlamda bir gösteriyi sunamryoruz, ama en azından bu yapı- lan doğru kullanan oyunlan festival bünye- sine aldık." Selen Birkiye, önü- müzdekı yıllarda vvorkshop yapacaklan- nı ve bu festıvahn uzun vadede birçok şeyi ha- rekete geçireceğinı an- latıyor. Cengiz Ozek ise festivalin belirli bir ka- muoyu oluşturması ha- hnde konservatuvarlar- da kukla oynatıcılığının da tiyatro olduğu konu- sunda bılgi uyanabile- ceğinı en azından teorik ders olarak ya da kukla kullanımı konusunda bir beden çalışması ya- pılabıleceğini söylüyor. Tom Hanks '68'de böyle iyi bir şey de oldu' diyor. Mûzemiz yok Özek. hedeflerinin festivalde her yıl bir ül- kenin kukla tiyatrosunu kökleriyle ıncelemek. bunu seyirciye sunarak vvorkshop yapmak ol- duğunu belirtiyor. 'Kendi kültürümüzü öne çıkarmak için' ya- pılan bu festivalin ku- rumsallaşması için Kül- tür. Tunzm ve Mıllı Eğitim bakanlıklarına bu festrvalı destekleme- nın ayn bir önem taşı- ması gerektigini söyle- yen Ozek, festivalin devlet desteğini sağla- dığında daha genış ve kapsamlı olacağına de- ğınıyor. Hâlâ bir tiyatro ve kukla müzemızın olma- masından yakınan Özek, dünyanın çeşitli ülkelennın koleksiyon- lannın sergılendiğini anımsatıvor. "Birmüze ve tiyatro çalışması ger- çekleştireceğim. Ülke- mizde Uluslararası Kukla Tiyatrolan mer- kezi var ve laftan öteye desteği olmayan bir ku- ruluş. Bu festtvalin bu tür kuruluşları hareket- lendireceğini düşünüvty- rum. 2 kişi olarak başla- dık. 20 kişi olarak de- vam edebiliriz. İçindeki çocuğu harekete geçire- rek nice oyunlar yaran- labilir. Kuklanın formu yeni oyunlar yaratüma- sına çok u>gun. Bunun için birçok kunıluş des- tek olmalı ki Anado- lu'nun en ücra köşesine kadarinsanlan eğjtetim ve bilgilendirelim." Johannes Brahms korosu İzmir'de • İZMÎR (AA) - Almanya'nın Hannover kentinde faalıyet gösteren Johannes- Brahms korosu. 14 Nısan'da İzmir'de konser verecek. St. Policarp Kilisesi'nde gerçekleştirilecek konserde. 40 sanatçıdan oluşan koro. Mendelson. Brahms. Monteverdı. Bntten ve Poulench'ın yapıtlannı yorumlayacak. Koro ile bırlikte İzmir'e gelecek klarnet sanatçısı Sabine Meyer de. izmir De\ let Senfonı Orkestrası'nın(tZDSO) 17 ve 18Nisan'daki konserlerine solist olarak katılacak. Di Caprio en pahalı aktör • NEW YORK(AA)- On bir Oscar'lı Tıtanıc fılmının erkek oyuncusu Leonardo Di Caprio, Hollyvvood'un en pahalı aktörü oldu. Di Caprio'nun bundan sonra çevireceğı filmden en az 25 milyon dolar alacağı bildirildı. Genç aktörü 20 milyon dolarla Tom Cruise, Jim Carrey. John Travolta, Arnold Schvvarzenegger. Tom Hanks ve Bruce Willis izliyor. Dünya karikatürü Ankana'da • Kültür Servisi- Kankatür Vakfı tarafından düzenlenen 4. Uluslararası Ankara Kankatür Festivali bu yıl 8-12 Mayıs tanhlen arasında düzenlenecek. Konusu kankatür ve kültür olan festivale 10 ülkeden karikarürcüler ve bilim adamlan konuk olacak. Uluslararası sempozyum, karma. kişisel sergiler. 'Sınemamız' konulu ödüllü atölye çalışması, çızgı fılm gösterileri ve söyleşilerin yer alacağı festivalin ardından. sergılenen karıkatürler bir katologda toplanacak. Festivalin açılışı sırasında bu yıhn 'Onur Armağanı' Bedri Koraman'a. "Yılın Kankatürcüsü' ödülü ise Semih Poroy'a verılecek. Göçerler Fotoğraf Kulübü programı • Kültür Servisi - Göçerler Fotoğraf Kulübü'nün dia gösterisı programlan sürüyor. Etkinlikler kapsamında 14Nisan Salı günü Fehme lçyer'in 'Dökümcüler' başlıklı dia gösterisi izlenebilecek. Gösterm saat 19.30'dabaşlayacak. (414 44 74) Ankara Fılm Festivali Kısa Film Yarışması • ANKARA (AA)- Ankara Uluslararası Film Festivali'nin Kısa Film Yanşması'na bu yıl 73 fılm başvurdu. Deneysel dalında 14, kurmaca dahnda 47, canlandırma dalında 12 filmin katılacağı yanşmanın seçıci kurulu Lütfü Özatalay, Ateş Benice. Selim Birsel, Hakan Tuncel ve Necati Sönmez'den oluşuyor. Kurmaca. deneysel ve canlandırma dallannın bırıncıliklenne Cankaya Belediyesi tarafından 300'er milyon lira para ödülü verilecek.