Katalog

ECumhurİYet kitap kulübü Çelişkili düşünceiere dinginlikve incelik -ÇAĞDAŞ YAYINLARI'nda. Turkocağı Cad No. 39/41 (34334)CağatoğlıVİstanbul Tel:(212)514 01 96 Faks C>12)514 01 95 Cumhuriyefe TgT CumhurİYet L^^ kitap kulübü % Apakonu ve sorunlara açıklık, duyarlılık • Ö Ç£ÇPAŞ YAYINLARFnda. I. No- 39/41 (34334)Cağaloğlu/lstanbu! •12)514 01 96 Faks.(212)514 01 95 74. YIL SAYI: 26450 / 125000 TL (KDVıçinde) KURUCUSU. Y U N U S NADİ (1924-1945) BAŞYAZARI: NADİR NADİ (1945-1991) 8 MART 1998 PAZAR ^bancı yaünmuyansıÇOkUİUSİU Şİrketler kOİIaniyor Gelişmiş ülkelerdeki şirketler dış ticarette hukuksal bir çerçeveye ihtiyaç duyuyor. Yabancı sermaye yatınmlannın özgürleşmesi için bir dizi hükmü içeren ve OECD tarafından hazırlanan "Çok Taraflı Yatınm Anlaşmasfnın (ÇTYA), ülkelerin çokuluslu şirketlerle (ÇUŞ) yatınmlara ilişkin pazarhk yapabilme. kendi çıkarlannı düşünerek kahplar koyabilme olanağını tümüyle ortadan kaldırdığına dikkat çekiliyor. Türkiye çıkarlannı koruyamıyor ODTÜ lktisat Faküitesi ögretim üyesi Prof. Dr. Ahmet Tonak. "Kanada anlaşmaya 55 sayfahk eleştiri getirirken, ABD ÇTYA'yı imzaya yanaşmazken Türkiye'nin bu konuda kendi çıkarlannı gözeten henüz söyleyecek bir cümlesi bile olmayışı en azından yakışıksızdır" yorumunu yaptı. Tonak, ÇTYA'nın gerçekleşmesinin Türkiye açısından vahim sonuçlar doğuracağını da ifade etti. IŞK KANStrmm batari • 4. Sayfada Ozel Onem... Bugün Dünva KadınlarGü- nü'... 21 "tnci yüzyılın eşiğinde, ne yapacağını şaşırmış göriinen bölgemizde. bir \andan kök- tendinci rüzgârlar esiyor, ka- dınlan çuvala tıkıp köleleştir- mek iste\en bağnazlık shasal- taşı>or; öte \andan kadın öz- güıiüğüne vönelik akımlar. cin- sel eşirsizliği kökünden silmek amacn la örgütleniyorlar. Hiç kuşkusuz çağdaş uygar- lığın durdurularna/ \ ürüvüşü kadın-erkek eşitliğindım yana- dır. İkicins 'ınsan olmak' hede- Fınde birleştikçe mutluluğu fet- hedebilirier. Dünya Kadınlar Giinii. bu bilincin \ayılması için bir firsat oluşturu\or. • Türkiye bu >ıJ ' Dünya Ka- dınlar Günü' nii özel bir ortam- da yaşamaktadır. Üniversite- lerde tiirban savaşımının sıcak- lığı daha soğumadı. Ne ya/ık ki irtica akımında. yalnız erkekler değil, kadınlar da var. İran'da Şah'a karşı ey- lemltrin içinde kadınlann et- kinroMeridüşünülürse. bu du- ruma şaşmamak gerekir. Bılınç' denen kavram in- sanda bir eğitim sonunda olu- şur. l lusal bilinç ancak bir öğ- retim sürecinde kişiye aşılana- bilir. Bir emekçinin uyanışı için, bir emek harcanması kaçınıl- mazdır. Memurlarımızın sen- dikal haklanna sahip çıkmaJa- n için 1961 Ana\asası'ndan bu >ana kaçyıl geçmiştir?.. Akıl ve bilim öğretiminden geçmeyen, 'Aydınlanma Felsefesi'nin mantığıyla döşiinemeyen bir kadının, kadın özgürlüğüne ve cinsel eşitliğe karşıt savaşıma katılması da doğal sa> ılmalıdır. Ünhersitelerimizdeki tür- banlı kızlanmızın "tesettür'ü savunmalan, küçük yaştan al- dıkJarı eğitimk şartlanmaları yiizündendir. İnsan. küçük >aştan başlaya- rak aldığı akıl ve biiime daya- nan öğretimle çağdaş demok- rasi bilincine ulaşabilir. Bu ba- kımdan zonınlu sekiz yıllık eği- tim de vetmez, zorunlu sürevi daha da uzatmak kaçınılmaz- dır. • 1923 Cumhuriyet devrimi- nin kadınımıza kazandırdığı çok şey var. 1924'te medrese öğ- retiminin kaidınlması bir bü- yük adımdır. 1926'da Medeni Kanun'un yiiriiriüğe girmesi, dünya tarihinde eşi görülme- nıiş bir hukuk \e demokrasi dönüşümüdür. Bu atılımla, Anadolu'da kadın hukuku. A\- rupa'>a oranla en ileri düzeye ka\ uşturuldu. 1934'te Türki- je'de kadına seçme te seçilme haklan verilirken, Fransa ve ts- viçre kadını bu haktan yoksun- du. Ancak bu kadan da vetmez. Uygarlık durduğu yerde durmuyor, sürekli deviniyor; ilerlemf süreklidir. "Avrupa Insan Haklan Söz- leşmesi', cins avınmına karşı- dır. Bu sözleşmenin altında Türkiye'nin de imzası var. Ka- dını erkekle tam anlamında eşitliğe ka\ uşturmak. çağdaş demokrasinin özünü oluşturan bir amaca dönüşmüştür. Bu amaç 'şenat hukuku'na ters düşmektedir. Şeriat hukuku, kadını ikinci sınıf yaratık sa>ar. Irtica. bu hu- kuka bağımlıdır. İ ; niversitede- ki genç kızlann tesettür için e>- leme ^eçirilmesi. bu bağlamda değertendirilmelidir. Kadın ile erkeğin eşitligini sa- \unmak. irticaya karşı olmak- la özdeştir. '8 Mart Kadınlar Günü'nün bu bakımdan Tür- kiye için özel bir önetni var. Cumhuriyet Başbakan Yılmaz Bulgaristan'a, Dışişleri Bakanı Cem Belgrad'a gitti Balkanlar atağı Kosova Kurtulus Ordusu lideri Adem Casari öldürüldü ABD'den Sırplara gözdağı • Roma'da İtalya Dı^işlerı Bakanı Lamberto Dinı ile göriişen Madeleıne Albright. yaptığı basın açıklamasında Yugosla\ya Cumhuriyeti Devlet Başkanı Slobodan Milose\iç'i uyararak ABD'nin bölgede yeniden kan dökülmesine izin \ r ermeyeceğini belirtti. • Sırp polisi tarafından yapılan açıklamada, Koso\a"da KLA mevzilerine vönelik operasyonlann sürdüğü ve K.LA liderlerinden Adem Caşari ile erkek kardeşinin öldürüldüğü bildinldı. Belgrad yönetimince yapılan açıklamada "Dreniça bölgesindeki Prekaz ve Srbiça köylerine düzenlenen operasyonlarda. şefleri Adem Caşari ile birlikte terörist örgütlerin \e aynlıkçı Arnavutların kökü kazındf" denıldi. I 9. Sayfada • Bulgaristan Başbakanı I\an Kostov'la göriişen Başbakan Mesut Yılmaz, Kosova'daki olaylann her iki ülkeyi de endişeiendirdiğini söyledi. Yılmaz, Bulgaristan'ın girişimiyle Balkan ülkeleri tarafından ortak bir bildiri yayımlanması görüşünü desteklediklerini bildirdi. Dışişleri Bakanı Ismail Cem, Cumhurbaşkanı Demirel'in yazıh mesajmı Yugoslavya Cumhurbaşkanı Miloseviç'e iletmek üzere Belgrad'a gitti. Cem, Kosova'da çıkacak bir savaşın Türkiye için "fevkalade tehlikeli" olacağını söyledi. • Başbakan Yardımcısı Ecevit, Türkiye'nin Balkanlar'a kayıtsız kalmasının düşünülemeyeceğini belirterek "Arnavutlann dik başlı insanlar olduğunu unutmuyoruz. Ama Arnavutlann eski Yugoslavya'daki haklarının tümünü kaybettiklerinin ayırdındayız. Sorunun temeli budur" dedi. CHP lideri Baykal, bölgede yaşananlann coğrafya değil, 'kimlik ve inanç' savaşından kaynaklandığmı vurgulayarak hükümetin net bir tavır takınması gerektiğini bildirdi. ANFC4RA (Cumhuriyet Büro- su)-Yugosla\ya"da Arnavut azın- hğın \aşadığı Kosova'daki geliş- melerden tedirgin olan Türkiye. başlattıgı aktif diploması gırişımi çerçevesrnde Balkan ülkelenyle temaslarda bulunuyor. Önceki gün Yugoslavya Cumhurbaşkanı Slobodan Miloseviç ile yaptığı te- lefon görüşmesınde. Belgrad"dan Arna\ut azınlıklar konusunda tatmin edici bir yanıt alamadığı bildırilen Başbakan Mesut V'ıl- maz. Bulgaristan Başbakanı İvan Ko$tw°la Bulgaristan'ın Burgaz kentınde görüştü. Dışışlen Bakanı Ismail Cemde Cumhurbaşkanı Süle> man Demi- rel'ınyazılı mesajını Yugosla\>a Cumhurbaşkanı Miloseviç'e ilet- mek üzere Belgrad'a gitti. "Bal- kanlı olduğu ölçüde A\Tupa kim- liğinin güçleneceği" tezıni işle- %en Türkiye. vanıbaşındaki Türk azınlıklann da yaşadıgı Balkan- lar'da Bosna'dan sonra şimdı de Kosova konusunda hareketegeç- ti. Başbakan Mesut Yılmaz, bir günlük özel bir çalışma ziyaretı ıçın geldiği Bulgaristan'ın Bur- gaz kentinde, Bulgaristan Başba- kanı tvan Kostov ile yaklaşık 6 saat süren bir görüşme yaptı. Yılmaz. görüşmeden sonra dü- zenlenen ortak basın toplantısın- da. iki ülke arasındaki ilişkilerin sorı durumunun, başta Kosova sorunu olmak üzere bölgedeki gelişmelerin ve Türkiye ile Bul- garistan'ın Avrupa Birliği ile iliş- kilerinin ele alındığını belirtti. Yılmaz, Kosova'da yaşanan son olaylann hem Bulgaristan'ı hem de Türkiye'yi endişeiendirdiğini MArkasıSa.6, Sü. 3'te DEMİRELDEN KOSOVA DEĞERLENDİRMESI • 6. Sayfada Kadınlar haklannı anyor Kadınlar dün mevdanlarda) dı. ' KESK'e'ü>e kadınlar saat ll.OOsıralannda toplanarak Tünel'deki KESK merkezinin önünden Galatasara} 'a dek "Cinsel. ulusal. sınıfsal sömürii>e son". -Kadınlar uyanın, yönetime gcçin" sloganları atarak yürüdüler. (Fotoğraf: ALPER TURGUT) Sömürüye hayır' Türkiye"de ilk kez 1921 yılında "Emekçi Kadınlar Günü" olarak kutlanan 8 Mart. 1975 yılında "Ilerici Kadınlar Derneği" tarafından sokağa taşındı. Dünya kadınlannın "Emeğin sömürüsüne hayır" diye haykırdıkları bu gün, Türkiye'de başta Ankara, tstanbul ve Izmır olmak üzere çeşitli illerde etkinlikler düzenlendi. I 7. Sayfada CHP'den şenlik CHP'nin Zeytinburnu'nda düzenlediği kadın şenliğinde, türbanın bayraklaştınlarak kadının "siyasi Islamın mezesi" haline getirilmemesi gerektiği belirtilerek kadınlann bu oyuna gelmemesi için çağnda bulunuldu. • 7. Sayfada ^Siyasette söz sahibi olmahyız'Meclis'te en düşük kadın oranı Türkiyede Kadın Adaylan Destekleme \e Eğitme Derneği Başkanı Şirin Tekeli. son genel seçimlerde 13 kadın milletvekili seçilebildiğini. kadın milletvekillerinin Meclis içindeki oranının yüzde 2.4"ten ıbaret olduğunu söyledi. Tekeli. bu oranm Avrupa"daki en düşük düzey olduğunu belirtti. • 3. Sayfada Dayak yiyen kadınlar kitap çıkarıyor Kadınlar iş hajatında, sosyal ve siyasal yaşamda eskisinden daha etkin olsa da kadına vönelik şiddet tüm hızıyla hayatın bütün alanlannda sürüyor. Mor Çatı Kadın Sığınağı \akfı. eşlerinden da>ak yiyen kadınlann kendi ağızlanndan anlattık'an "Geleceğim Elimde" adlı kitabı çıkanyor. • 3. Sayfada 8 Mart'ta Kadınlar mücadeleye' New Yorklu kadın dokuma işçilerinin "Eşit işe eşit ücret" sloganıyla başlattıgı grevin 129 işçinin ölümüyle sonuçlandığı ve yıllar sonra Birleşmiş Milletler tarafından "Dünya Kadınlar Günü" olarak ilan edilen 8 Mart günü. tüm dünyada \e ülkemizde çeşitli etkinliklerle kutlanıyor. • 3. Sayfada GUNCEL CUNEYT ARCAYL REK Kaçış Yolları Maliye Bakanı Zekeriya Temizel konuşuyor Ali Kırca'nın Sıyaset Meydanı programında... Yenı vergı yasasının ne kadar adıl, ülkemize ne den- li yararlı olduğunu anlatıyor. Temizel, kamuoyunu "ikna ederek" yasayı kurtar- maya uğraşıyor. Aslında olası bir hükümet bunalımı- • Arkası Sa. 6, Sü. I 'de Hitler benzetmesine tepki Yûmaz'a sertyantt • Alman hükümetının politikalarında Hitler'in 1930'larda ortaya koyduğu 'yaşam alanı" politikasının izlerinin bulunduğu suçlamasını getiren Başbakan Mesut Yılmaz'a Klaus Kinkel'den sert yanıt geldi. Yılmaz'ın ifadelerinı reddettiğini belirten Kinkel. Yılmaz'ın 'gözü dönmüş bir şekilde sağa sola saldırdığınf söyledi. BONN (AA) - Alman>a Dışişleri Bakanı Klaus Kinkel. Başbakan \1esut Yılmaz'ın. Fi- nancıal Times'a verdıği demeçte Almanya için kullandığı ifadelen reddetti. Kinkel. mıllenekılı oldugu Hür Demokrat Partısı'nınlFDPlGerlingenkentindeki Baden- W'ürttemberg eyalet teşkilat toplantısında yap- tığı konuşmada. Yılmaz'ın. "gözü dönmüş bir şekilde sağa sola saldırdığını** sö\ ledı Kinkel. Türkiye'nin A\rupa'\ayakınlaştınlmasını ar- zu ettiğını belirterek "A»Tupaçift>önlü biryol- dur. Bu da 'yoldan çıkmama" gereğini berabe- rinde getiriyor" dedi. Alman>a'nın başkenti Berlın'de bulunan Turizm Bakanı İbrahim Gürdal. Yılmaz'ın demeçte söyledığı sözün. bir soru\a cevap olduğuna ınandığını söyledi. I Arkası Sa. 6, Sü. 4'te Üretici hükümete kızgın Tütünde başfîyat açı/dandı• Hükümetin enflasyon nedeniyle iki aydır erteledıği tütün başfiyatı 900 bin lira olarak açıklandı. Devlet Bakanı Eyüp Aşık'a Egeli çiftçiler büyük tepkı gösterdi. İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) - Tütün fi- yatı hükümetin enflasvon "beklentisinin" kur- banı oldu Tütün üretıcısının >akla^ık 2 aydır beklediğı \e 1 mılyon 250 bın lıradan düşük is- temediğı tütün başfiyatı De\let Bakanı Eyüp Aşık tarafından 900 bın lıra olarak açıklandı. Fı- yat üreticınin sert tepkısıni gördü. Manısa Zira- at Odası Yönetım Kurulu Başkanı Nuri Sorman, hükümetin üreticiyı tüccara peşkeş çektığını be- lirterek. "IMF'yeteslim olundu. Türk njtiinüva- bancı tekeUerin eline kalmıştır" dcdı. Basmane'dekı Tütün Alım Merkezı'nde dü- I Arkası Sa. 6, Sü. 1 'de TÜTÜN YABANCI ŞİRKETLERE PEŞKEŞ ÇEKİLDİ SMNILUU1 USUMTnİn B 7. Sayfada Ünlüfızikçi Hawking 'Insanın evrimi hızlanacak'• Ünlii fizikçi Stephen Hawking, önceki gün Be\az Saray'da ABD Başkanı Bill Clinton. eşi Hillary Clinton ile ülkenin önde gelen fizikçilerine verdiği brifingde "Insanları. 400 yıl sonra bile hiç değişmemiş gösteren Uzay Yolu gibi bilimkurgulara inanmıyorum. Insan ırkının ve DNA'lannın çok hızlı bir şekilde daha da karmaşık hale geleceğini düşünüyorum" dedi. • 9. Sayfada SAYISAL LOTO ÇEKİLDİ: 3-8-15-35-40-49 Cezaevlerinin on sekiz yıllık öyküsünü yazdılar, bedenlerini, yüreklerini mazgal altına bırakıp. Tek-tip, zincir, açlık grevi, öliim orucu... Çocuklarını korkularına bırakmadılar. Devleti herkesten önce gördüler ve yaşamak ile direnme hakkını sahiplendiler... Bugün C u m h u r i y e ! 'le birlikte... l&« i GUNDEM MISTAFA BALBAY Hak, Türk Kadınına Verilmedi... 0 Aldı... Özellikle kadınlara ilişkin haklarda alışılmış bir ta- nım vardır: "Türk kadınına seçme-seçilme hakkı vehlişinin yıl- dönümü kutlanıyor." • A rkası Sa. 6 Sü. 8 'de